Suchergebnisse

У теорији постоји сагласност да тероризам представља политички мотивисано насиље и да у том смислу представља један од облика насилне политичке борбе. Специфична разлика тероризма у односу на друге облике политичког насиља је примарна усмереност ка стварању, одржавању и експлоатацији страха ради застрашивања противника и јачања подршке међу присталицама. Суштинска одступања од теоријских и правних критеријума при одређивању тероризма постоје у пракси Савета безбедности. Општа оцена деловања Савета безбедности приликом доношења резолуција о тероризму јесте да прати владајући политички дискурс у коме су најпре државе биле одговорне за тероризам, да би потом "слабе", "неодговорне" и "репресивне" државе биле одговорне за омогућавање деловања међународних терористичких организација на својој територији. Савет безбедности усвајао је резолуције у којима је терористичке акте одређивао спрам природе акта, али и спрам извршиоца чиме су сви акти претходно одређене терористичке организације квалификовани као терористички акти. Истраживањем је утврђено и да је приликом усвајања појединих резолуција политичка сврсисходност утицала да се истоврсна понашања не квалификују увек као терористички акти. На основу изведених закључака утврђено је да сложеност борбе против тероризма представља последицу првенства политичке сврсисходности при квалификовању акта насиља као терористичког акта, а не због тешкоћа у дефинисању тероризма. Промене у концепцији тероризма у резолуцијама Савета безбедности и њихова усклађеност са владајућим јавним дискурсом одвијају се истовремено са настојањем САД и других западних држава да преобликују међународну заједницу и успоставе нови светски поредак. У таквим околностима тероризам почиње да егзистира као офанзивно политичко средство хибридног ратовања, при чему се негативна конотација тероризма експлоатише на два начина. Прво, тероризам постаје политичка оцена нечијег деловања без обзира на природу тако означене активности. Друго, тероризам се употребљава као насилно политичко средство које, у зависности од интереса онога ко цени одређено понашање, неће у свакој ситуацији бити означено као тероризам, већ понекад и као легитиман облик политичке акције. Офанзивни карактер одлуке истовремено води занемаривању научних критеријума у корист политичке сврсисходности при квалификацији неког понашања као терористичког акта. Доминација политичког критеријума при квалификовању терористичког акта утиче на инструментализацију тероризма и његово претварање у ефикасно средство хибридног ратовања. Садржај хибридног ратовања није последица неограниченог избора средстава односно оружја нити њихове софистицираности, већ способности безбедносног менаџмента да у свакој конкретној ситуацији независно од организационог нивоа примени такву комбинацију различитих, али међусобно компатибилних појединачних начина ратовања којом се остварује синергијски ефекат ради реализације претходно постављеног циља. Управо због тога тероризам као облик сложеног политичког насиља постаје предмет експлоатације у сврху хибридног ратовања. На основу резултата истраживања описана су три модела експлотације тероризма у сврху хибридног ратовања. Први модел експлоатације тероризма изведен је из политичке праксе САД да државе за које САД сматрају да користе тероризам као политичко средство ставе на Листу спонзора тероризма. Имајући у виду политички и сваки други утицај који САД имају, овакава пракса и њене последице формално или неформално су прихваћене широм света. Основне последице стављања на Листу спонзора тероризма су санкције, дискредитација у међународној јавности и легитимисање мера против таквих држава, док се у исто време таквом праксом врши притисак на државе које нису на Листи да ускладе своју политику са интересима великих сила. Други модел експлоатације тероризма у сврху хибридног ратовања манифестује се кроз организовање, финансирање, опремање, обуку и усмеравање сурогат снага против влада држава са којима није остварена компатибилност интереса, при чему су сурогат снаге представљене у јавном дискурсу као борци за слободу. Предмет експлоатације у Другом моделу јесте насиље које испуњава теоријске критеријуме да буде означено као тероризам, али је због политичке сврсисходности квалификовано као борба за слободу, отпор против угњетавања и сл. Експлоатација насиља у Другом моделу врши се у циљу промене носилаца политичке власти, стварање аутономних регија односно држава које би биле кооперативне са политиком државе која примењује Други модел или као део шире стратегије управљања безбедносним процесима. Трећи модел експлоатације тероризма у сврху хибридног ратовања подразумева организовање и управљање сурогат снагама које су квалификоване као терористичке организације или се врши инфилтрација појединаца у изворне и самосталне народне побуне ради преузимања руководећих места и управљања њиховим деловањем у складу са интересима државе која предузима Трећи модел. Предмет експлоатације у Трећем моделу јесте насиље које је квалификовано као тероризам, при чему је циљ експлоатације вишеструк: 1. Путем насиља и страха који настаје као последица вршења терористичких аката управља се безбедносном ситуацијом у држави која је мета агресије или у региону који је потребно политички и територијално контролисати, са или без физичког присуства оружаних снага државе која примењује Трећи модел; 2. Стварање страха код одређеног или унапред неодређеног броја држава од потенцијалних напада терористичких организација ради вршења латентног политичког притиска на државе да буде кооперативне, и 3. Стварање разлога за војну интервенцију ради присуства и политичке контроле одређене државе или региона. На основу претходно изнетих резултата истраживања изведен је закључак да први корак у спречавању експлоатације тероризма против наше државе представља отклањање или смањивање потенцијала за друштвене сукобе који настаје услед стварања или продубљивања друштвених противречности. Из тог разлога извршена је анализа нормативно – политичког и институционалног оквира у релевантним областима друштвеног живота. Истраживањем је утврђено да у Републици Србији постоји добар основ за ангажовање и интегрисање свих ресурса друштвене моћи на плану остваривања националне безбедности, али и да постоји потреба да се актуелни политички и безбедносни институционални оквир усклади са таквим могућностима. Као резултат истраживања предложене су три групе мера чија примена треба за резултат да има: отклањање и смањивање опасности од стварања потенцијала за друштвене сукобе; успостављање ефикасног и интегрисаног институционалног оквира за супротстављање политичком насиљу које евентуално проистекне из постојећих противречности и отклањање и смањивање штетних последица таквог политичког насиља. ; U teoriji postoji saglasnost da terorizam predstavlja politički motivisano nasilje i da u tom smislu predstavlja jedan od oblika nasilne političke borbe. Specifična razlika terorizma u odnosu na druge oblike političkog nasilja je primarna usmerenost ka stvaranju, održavanju i eksploataciji straha radi zastrašivanja protivnika i jačanja podrške među pristalicama. Suštinska odstupanja od teorijskih i pravnih kriterijuma pri određivanju terorizma postoje u praksi Saveta bezbednosti. Opšta ocena delovanja Saveta bezbednosti prilikom donošenja rezolucija o terorizmu jeste da prati vladajući politički diskurs u kome su najpre države bile odgovorne za terorizam, da bi potom "slabe", "neodgovorne" i "represivne" države bile odgovorne za omogućavanje delovanja međunarodnih terorističkih organizacija na svojoj teritoriji. Savet bezbednosti usvajao je rezolucije u kojima je terorističke akte određivao spram prirode akta, ali i spram izvršioca čime su svi akti prethodno određene terorističke organizacije kvalifikovani kao teroristički akti. Istraživanjem je utvrđeno i da je prilikom usvajanja pojedinih rezolucija politička svrsishodnost uticala da se istovrsna ponašanja ne kvalifikuju uvek kao teroristički akti. Na osnovu izvedenih zaključaka utvrđeno je da složenost borbe protiv terorizma predstavlja posledicu prvenstva političke svrsishodnosti pri kvalifikovanju akta nasilja kao terorističkog akta, a ne zbog teškoća u definisanju terorizma. Promene u koncepciji terorizma u rezolucijama Saveta bezbednosti i njihova usklađenost sa vladajućim javnim diskursom odvijaju se istovremeno sa nastojanjem SAD i drugih zapadnih država da preoblikuju međunarodnu zajednicu i uspostave novi svetski poredak. U takvim okolnostima terorizam počinje da egzistira kao ofanzivno političko sredstvo hibridnog ratovanja, pri čemu se negativna konotacija terorizma eksploatiše na dva načina. Prvo, terorizam postaje politička ocena nečijeg delovanja bez obzira na prirodu tako označene aktivnosti. Drugo, terorizam se upotrebljava kao nasilno političko sredstvo koje, u zavisnosti od interesa onoga ko ceni određeno ponašanje, neće u svakoj situaciji biti označeno kao terorizam, već ponekad i kao legitiman oblik političke akcije. Ofanzivni karakter odluke istovremeno vodi zanemarivanju naučnih kriterijuma u korist političke svrsishodnosti pri kvalifikaciji nekog ponašanja kao terorističkog akta. Dominacija političkog kriterijuma pri kvalifikovanju terorističkog akta utiče na instrumentalizaciju terorizma i njegovo pretvaranje u efikasno sredstvo hibridnog ratovanja. Sadržaj hibridnog ratovanja nije posledica neograničenog izbora sredstava odnosno oružja niti njihove sofisticiranosti, već sposobnosti bezbednosnog menadžmenta da u svakoj konkretnoj situaciji nezavisno od organizacionog nivoa primeni takvu kombinaciju različitih, ali međusobno kompatibilnih pojedinačnih načina ratovanja kojom se ostvaruje sinergijski efekat radi realizacije prethodno postavljenog cilja. Upravo zbog toga terorizam kao oblik složenog političkog nasilja postaje predmet eksploatacije u svrhu hibridnog ratovanja. Na osnovu rezultata istraživanja opisana su tri modela eksplotacije terorizma u svrhu hibridnog ratovanja. Prvi model eksploatacije terorizma izveden je iz političke prakse SAD da države za koje SAD smatraju da koriste terorizam kao političko sredstvo stave na Listu sponzora terorizma. Imajući u vidu politički i svaki drugi uticaj koji SAD imaju, ovakava praksa i njene posledice formalno ili neformalno su prihvaćene širom sveta. Osnovne posledice stavljanja na Listu sponzora terorizma su sankcije, diskreditacija u međunarodnoj javnosti i legitimisanje mera protiv takvih država, dok se u isto vreme takvom praksom vrši pritisak na države koje nisu na Listi da usklade svoju politiku sa interesima velikih sila. Drugi model eksploatacije terorizma u svrhu hibridnog ratovanja manifestuje se kroz organizovanje, finansiranje, opremanje, obuku i usmeravanje surogat snaga protiv vlada država sa kojima nije ostvarena kompatibilnost interesa, pri čemu su surogat snage predstavljene u javnom diskursu kao borci za slobodu. Predmet eksploatacije u Drugom modelu jeste nasilje koje ispunjava teorijske kriterijume da bude označeno kao terorizam, ali je zbog političke svrsishodnosti kvalifikovano kao borba za slobodu, otpor protiv ugnjetavanja i sl. Eksploatacija nasilja u Drugom modelu vrši se u cilju promene nosilaca političke vlasti, stvaranje autonomnih regija odnosno država koje bi bile kooperativne sa politikom države koja primenjuje Drugi model ili kao deo šire strategije upravljanja bezbednosnim procesima. Treći model eksploatacije terorizma u svrhu hibridnog ratovanja podrazumeva organizovanje i upravljanje surogat snagama koje su kvalifikovane kao terorističke organizacije ili se vrši infiltracija pojedinaca u izvorne i samostalne narodne pobune radi preuzimanja rukovodećih mesta i upravljanja njihovim delovanjem u skladu sa interesima države koja preduzima Treći model. Predmet eksploatacije u Trećem modelu jeste nasilje koje je kvalifikovano kao terorizam, pri čemu je cilj eksploatacije višestruk: 1. Putem nasilja i straha koji nastaje kao posledica vršenja terorističkih akata upravlja se bezbednosnom situacijom u državi koja je meta agresije ili u regionu koji je potrebno politički i teritorijalno kontrolisati, sa ili bez fizičkog prisustva oružanih snaga države koja primenjuje Treći model; 2. Stvaranje straha kod određenog ili unapred neodređenog broja država od potencijalnih napada terorističkih organizacija radi vršenja latentnog političkog pritiska na države da bude kooperativne, i 3. Stvaranje razloga za vojnu intervenciju radi prisustva i političke kontrole određene države ili regiona. Na osnovu prethodno iznetih rezultata istraživanja izveden je zaključak da prvi korak u sprečavanju eksploatacije terorizma protiv naše države predstavlja otklanjanje ili smanjivanje potencijala za društvene sukobe koji nastaje usled stvaranja ili produbljivanja društvenih protivrečnosti. Iz tog razloga izvršena je analiza normativno – političkog i institucionalnog okvira u relevantnim oblastima društvenog života. Istraživanjem je utvrđeno da u Republici Srbiji postoji dobar osnov za angažovanje i integrisanje svih resursa društvene moći na planu ostvarivanja nacionalne bezbednosti, ali i da postoji potreba da se aktuelni politički i bezbednosni institucionalni okvir uskladi sa takvim mogućnostima. Kao rezultat istraživanja predložene su tri grupe mera čija primena treba za rezultat da ima: otklanjanje i smanjivanje opasnosti od stvaranja potencijala za društvene sukobe; uspostavljanje efikasnog i integrisanog institucionalnog okvira za suprotstavljanje političkom nasilju koje eventualno proistekne iz postojećih protivrečnosti i otklanjanje i smanjivanje štetnih posledica takvog političkog nasilja. ; There is a consensus in security studies that terrorism is a politically motivated violence and, therefore, it represents one of the forms of violent political struggle. What distinguishes terrorism from other forms of political violence is its primary focus on creating, maintaining and exploiting fear in order to intimidate opponents and strengthen support among allies. Fundamental deviations from theoretical and legal criteria in determination of terrorism are identified in the pratice of the Security Council. The general assessment of the Security Council's actions related to terrorism is that the Council has been following the prevailing political discourse in which, initially, states in their entirety were responsible for terrorism, and later the blame was put on "weak", "irresponsible" and "repressive" states for enabling international terrorist organizations to operate on their territories. The Security Council passed resolutions in which it classified terrorist acts according to the nature of the act but also to the nature of the perpetrator, which resulted in treating all acts of a previously designated terrorist organization as terrorist acts. The research also determined that during the adoption of certain resolutions, political expediency influenced the fact that similar behaviors do not always qualify as terrorist acts. Based on the previously derived conclusions, it could be said that the complexity of fight against terrorism is a consequence of the primacy of the political criterion in designation of an act of violence as a terrorist act, and not because of the difficulties in defining the notion of terrorism. Changes in the concept of terrorism in the Security Council Resolutions and their harmonization with the prevailing public discourse coincides with the efforts of the United States and other Western countries to reshape the international community and establish a new world order. In such circumstances, terrorism becomes an offensive political tool of hybrid warfare, with the negative connotation of terrorism being exploited in two ways. First, terrorism has become a political assessment of one's actions, regardless of the nature of the such activities. Second, terrorism has become a violent political tool which, depending on the interests of those in the position to evaluate certain behaviors, will not be labeled as terrorism in each situation, but rather as a legitimate form of political action at times. Offensive character of the decision leads to the neglect of scientific criteria in favor of political expediency in the process of terrorist act designation. Dominance of the political criterion in designation of a terrorist act influences the instrumentalisation of terrorism and its transformation into an effective means of hybrid warfare. Content of hybrid warfare is not a consequence of an unlimited variety of weapons used, nor their sophistication, but the ability of security management to apply such combinations of different, yet mutually compatible types of warfare in order to achieve a previously determined aim. These are reasons why terrorism, as a form of complex political violence, is exploited in hybrid warfare. Based on the results of the research, three models of exploitation of terrorism for the purposes of hybrid warfare are described. The First Model of exploitation is derived from the political practice of the United States to put countries on the U.S list of state sponsors of terrorism. In accordance with the political and any other influence that the United States has, this practice and its consequences are formally or informally accepted around the world. The main consequences of being placed on the List are sanctions, discredit on the international level and legitimization of measures against such states, while at the same time putting pressure on countries that are not on the List to harmonize their policies with the interests of great powers. The Second Model of exploitation of terrorism for the purpose of hybrid warfare consists of organizing, financing, equipping, training and directing surrogate forces against the governments of countries with whom compatibility of interests has not been achieved, where surrogate forces are presented in the public discourse as freedom fighters. The subject of exploitation in the Second Model is violence that meets the theoretical criteria to be designated as terrorism. However, due to its political expediency it is qualified as a fight for freedom, resistance against oppression etc. The exploitation of violence used in the second model is done with the intention of shifting political power in order to create autonomous regions or states that would be cooperative with the policy of the state that applies the Second Model or as a part of a broader strategy for managing security processes. The Third Model of exploitation of terrorism for the purposes of hybrid warfare implies organization and managing of surrogate forces that are qualified as terrorist organizations or infiltrating individuals into original and independent popular uprisings in order to take leadership positions and manage their actions in accordance with the interests of the state which apply the Third Model. The subject of exploitation in the Third Model is violence that is qualified as terrorism, with multiple goals: 1. Violence and fear that arises as a result of terrorist acts allows crisis management in the country targeted by aggression or in the region in need of political and territorial control, with or without the physical presence of the armed forces of the State applying the Third Model; 2. Creating fear of potential terrorist attacks in order to exert latent political pressure on states to be cooperative, and 3. Creating reasons for a military intervention which results in physical presence and political control of a certain state or region. Based on the previously presented research results, it may be concluded that the first step to prevent terrorist exploitation against our country should be to eliminate or reduce the potential for social conflicts driven by social contradictions. For this reason, an analysis of the normative - political and institutional framework in the relevant areas of social life was conducted. The research has determined that in the Republic of Serbia there is a good basis for engaging and integrating all resources of national power in terms of achieving national security. In addition, there is a need to harmonize the current political and institutional framework for national security with such possibilities. As a result of the research, three groups of measures have been proposed: elimination or reduction of the potential for social conflicts; establishment of an effective and integrated institutional framework for countering political violence that may arise from the aforementioned contradictions, and elimination and reduction of harmful consequences of such political violence.

After World War Two there have been opposing views of the role and the importance of the state in international affairs. Some think that the importan the state is slowly decreasing, since the increasing interdependence of the wo has an enormous influence on internal and foreign policies of a state. On the hand, some point out that the state has not lost any of its importance and tha the contrary, this importance will only be enhanced since the world community has not as yet come up with a model by which to replace sovereign state entities. States generate the structure which has a significant influence on individual group security. This particularly applies to the post-cold-war period since th problems and the threats of the present-day world - economic collapse, politic oppression, poverty, ethnical conflicts, nature degradation, terrorism, crime diseases - directly affect many other elements of security. It is these very problems that turn our attention to the state as the most important institution of the day world which still has at its disposal the resources for reducing or eliminating these threats. (SOI : PM: S. 43)

The subject and purpose of the research in this paper is based on the analysis of the influence of the central bank on public debt in the conditions of the currency board in Bosnia and Herzegovina. The structure of the work was set up through a dynamic analysis of the ratio of public debt variables, the supply of money, the state of the budget of the governments of Bosnia and Herzegovina, the current account and the nominal exchange rate. The research covers the period from 2000 to 2016. The research methodology is based on the use of empirical data and the application of the vector autoregresion model (VAR). On the basis of an analysis of the function of impulse and response, it is possible to indicate the reactions of the variable variables with one another. On the other hand, the decomposition of variance through the model proves the mutual variability and interaction of the variables for the observed period of research. The practical implications of the work are reflected in the answer to the extent to which monetary authorities, in the conditions of the currency board, due to the endogenous supply of money, contribute to the creation of a budget deficit and public debt. ; Predmet i cilj istraživanja u ovom radu bazira se na analizi uticaja centralne banke najavni dug u uslovima valutnog odbora u Bosni i Hercegovini. Konstrukcija rada je postavljena kroz dinamičku analizu odnosa varijabli javnog duga, ponude novca, stanja budžeta vlada Bosne i Hercegovine, tekućeg računa i nominalnog deviznog kursa. Istraživanje pokriva period od 2000. do 2016. godine. Metodologija istraživanja bazira se na upotrebi empirijskih podataka i primjeni vektorskog autoregresionog modela (VAR). Na bazi analize funkcije impulsa i odgovora moguće je ukazati na reakcije promjenjljivih varijabli međusobno, sa jedne strane. Sa druge strane, dekompozicijom varijanse kroz model dokazuje se međusobna varijabilnost i međusobni uticaj varijabli za posmatrani period istraživanja. Praktične implikacije rada ogledaju se kroz odgovor koliko monetarne vlasti u uslovima valutnog odbora, usljed endogene ponude novca, doprinose stvaranju budžetskog deficita i javnom zaduženju.

Each day we make decisions, draw conclusions or resolve problems. The environment in which we make decisions is complex and dynamic and yet it influences the whole process as much as one's knowledge, experience, etc. In these situations, the decision making analysis stands out which provides a logic base for defining possible alternatives and the choice of an optimal option from the possible solutions. The decision making analysis helps the decision maker to choose the optimal option in line with his knowledge, reasoning, beliefs and preferences. When there are several criteria the decision making is ambiguous and one needs to find the optimal or the most efficient solution. The multi-criteria decision making can be multi-purposeful. In case the alternatives are explicitly defined and quantified we are dealing with the multi-attribute decision making. The criteria values for the analyzed alternatives can be qualitative and quantitative; therefore, the qualitative ones have to be quantified. Deciding on the location is one of the key elements of logistics and of the importance of the decision making process used by the companies in order to determine where to locate the facility is a decision of crucial importance to all logistic elements and the entire business development of the company. Further on, the contemporary economic, competitive and technological conditions and the business environment comprise a dynamic category, so the currently optimal location may not be optimal in the future. Companies use qualitative and quantitative criteria while deciding on the location of the factory. When deciding on the location of the factory one conducts a detailed analysis due to the dynamic business environment. Constant changes in the environment influence business adjustments. On the contrary, the logistic facilities and their locations are static and are not subject to alteration in a short period of time and in such a way respond to the business environment changes. While making such a decision one needs to use new methodologies and contemporary tools as a decision making support in order to adequately respond to the business environment changes and secure the high quality decision making by taking into account quantitative and qualitative criteria which are important for making a decision on a choice of a location. From the very beginning, local self-governments, worldwide as well as in Serbia, had different roles in the economic development. Local self-governments usually dealt with administrative procedures with no active part in the economic development. By establishing legal grounds local self-governments started improving the business environment and providing support to the business community, but also actively attracting foreign direct investments which have proven to be the key activity of the local economic development. Identification and understanding of the industrial location decision making process within the companies has been identified as a crutial activity which the local self-governments can use in improving the business environment and recruitment of direct investments. On the basis on the prioritization of the quantitative and qualitative decision making criteria in the process of selection a location, local self-governments can improve their business environment if resources are being used optimally and in such a way they support the local economic development by assisting the business community and attracting direct investments. In this paper we established a model which, using the method for decision making in the case of optimization of the industrial location decision making, enables efficient use of the resources of local economic development. The model will enable the identification of criteria / determinant of locations that should be invested in order to promote local economic development, on the basis of a comparison of local governments and types of potential investors. Use of standard methods of multiattribute analysis gives the possibility of a subjective approach to the researcher who must determine in advance the criteria weights, while the application of the model presented in this paper avoids the subjectivity and objectifies the process of preference, a combination of criteria DEA (Data Envelopment Analysis,) and multiattribute analysis methods (AHP, ELECTRE, PROMETHEE, TOPSIS). Within the dissertation, survey conducted, analysed local governments (alternatives) in terms of fulfilling the criteria (location determinants), within which each local government alone determines the criteria weight based on survey of types of potential investors. A comparative analysis of the results of these studies, where other various methods for decision making can be also used, identified the best method, among selected that are the best known and most used, and the result of the dissertation will determine the importance of the location determinants, which will enable to policymakers in field of local economic development, investment promotion and improving business environment at all levels, through the use of the proposed model of efficient planning, the opportunity to efficiently and cost-effectively use the resources at their disposal.

Osnovni cilj doktorske disertacije predstavlja analiza činilaca nastanka i održivosti radničkog samoupravljanja, kao oblika kolektivnog delanja radničke klase. U cilju utvrđivanja determinističke vrednosti različitih faktora analiza je smeštena u uporedni okvir. Model radničkog samoupravljanja u obliku 'oporavljenih preduzeća' (Empresas recuperadas por sus trabajadores – ERT) u Argentini do čije pojave je došlo u jeku dramatične ekonomske krize početkom dvehiljaditih izabran je kao iskustveni okvir na čijem primeru su empirijskim istraživanjem analizirani faktori održivosti. Pored usmerenosti analize na 'oporavljena preduzeća' u Argentini, predmet razmatranja predstavljao je i model radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji. U radu se pošlo od hipoteze da su nastanak i održivost radničkog samoupravljanja uslovljeni kombinacijom unutrašnjih i spoljašnjih činilaca (odnosno činilaca unutar i izvan preduzeća). Preciznije, testirana je hipoteza da spoljašnji činioci osiguravaju opšte okvire pojave radničkog samoupravljanja, dok mogućnost njegove konsolidacije počiva na konstelaciji niza unutrašnjih faktora. Rezultati analize radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji i Argentini pokazali su da je hipoteza o činiocima uspostavljanja i učvršćivanja radničkog samoupravljanja u velikoj meri potvrđena. Na osnovu relativno opširne istorijske i empirijske analize donosi se zaključak da spoljašnji faktori obezbeđuju opšte pretpostavke za pojavu radničkog samoupravljanja, dok unutrašnji ostvaruju direktan uticaj na održivost ovakvog jednog procesa. Preciznije, spoljašnje pretpostavke u vidu sistemskih i strukturalnih činilaca stvaraju opštu mogućnost nastanka radničkog samoupravljanja, dok je veza između ove grupe faktora i održivosti radničkog samoupravljanja posredovana organizacijskim i akcijskim činiocima koji imaju neposredan uticaj. Ipak, kao osnovni faktori koji organizuju i oblikuju ostale faktore ističu se sistemski činioci. U sklopu unutrašnjih faktora, poredbeni plan analize je pokazao da ekonomski, organizacijski i vrednosni činioci (u smislu vrednosne i interesne konzistentnosti) imaju posebnu važnost za održivost radničkog samoupravljanja. ; The primary objective of the doctoral dissertation is to analyze factors related to the emergence and sustainability of workers' self-management, as a form of the collective action of the working class. In order to establish the deterministic values of different factors, the analysis was set within a comparative framework. A model of workers' self-management in the form of "worker- recuperated enterprises" (Empresas recuperadas por sus trabajadores – ERT) in Argentina, which emerged in the midst of the dramatic economic crisis in early 2000, was chosen as an experiential framework in which sustainability factors were analyzed applying empirical research. In addition to the focus on "worker-recuperated enterprises" in Argentina, the analysis also considered the workers' self-management model in Yugoslavia. The dissertation started from the hypothesis that the sustainability of workers' self-management is conditioned by a combination of internal and external factors (i.e. factors within and out of the company). More specifically, it tested the hypothesis that external factors ensure the general framework supporting the emergence of workers' self-management, while the possibility of its consolidation relies on the constellation of a number of internal factors. The analysis of workers' self-management in Yugoslavia and Argentina resulted in confirming the hypothesis about the factors affecting establishment and consolidation of workers' self-management to a great extent. A relatively extensive historical and empirical analysis led to the conclusion that external factors ensure the general assumptions for the emergence of workers' self-management, while internal factors have direct effects on the sustainability of such a process. In other words, external assumptions in the form of systemic and structural factors create the general possibility of the emergence of workers' self-management, whereas the interconnection between these groups of factors and the sustainability of workers' self-management are interposed by organizational and activity factors which have direct influence. Nevertheless, systemic factors stand out as key factors that organize and shape other factors. As regards internal factors, a comparative analysis plan showed that economic, organizational and value factors (in terms of value and interest consistency) have a special significance in the sustainability of workers' self-management.

Osnovni cilj doktorske disertacije predstavlja analiza činilaca nastanka i održivosti radničkog samoupravljanja, kao oblika kolektivnog delanja radničke klase. U cilju utvrđivanja determinističke vrednosti različitih faktora analiza je smeštena u uporedni okvir. Model radničkog samoupravljanja u obliku 'oporavljenih preduzeća' (Empresas recuperadas por sus trabajadores – ERT) u Argentini do čije pojave je došlo u jeku dramatične ekonomske krize početkom dvehiljaditih izabran je kao iskustveni okvir na čijem primeru su empirijskim istraživanjem analizirani faktori održivosti. Pored usmerenosti analize na 'oporavljena preduzeća' u Argentini, predmet razmatranja predstavljao je i model radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji. U radu se pošlo od hipoteze da su nastanak i održivost radničkog samoupravljanja uslovljeni kombinacijom unutrašnjih i spoljašnjih činilaca (odnosno činilaca unutar i izvan preduzeća). Preciznije, testirana je hipoteza da spoljašnji činioci osiguravaju opšte okvire pojave radničkog samoupravljanja, dok mogućnost njegove konsolidacije počiva na konstelaciji niza unutrašnjih faktora. Rezultati analize radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji i Argentini pokazali su da je hipoteza o činiocima uspostavljanja i učvršćivanja radničkog samoupravljanja u velikoj meri potvrđena. Na osnovu relativno opširne istorijske i empirijske analize donosi se zaključak da spoljašnji faktori obezbeđuju opšte pretpostavke za pojavu radničkog samoupravljanja, dok unutrašnji ostvaruju direktan uticaj na održivost ovakvog jednog procesa. Preciznije, spoljašnje pretpostavke u vidu sistemskih i strukturalnih činilaca stvaraju opštu mogućnost nastanka radničkog samoupravljanja, dok je veza između ove grupe faktora i održivosti radničkog samoupravljanja posredovana organizacijskim i akcijskim činiocima koji imaju neposredan uticaj. Ipak, kao osnovni faktori koji organizuju i oblikuju ostale faktore ističu se sistemski činioci. U sklopu unutrašnjih faktora, poredbeni plan analize je pokazao da ekonomski, organizacijski i vrednosni činioci (u smislu vrednosne i interesne konzistentnosti) imaju posebnu važnost za održivost radničkog samoupravljanja. ; The primary objective of the doctoral dissertation is to analyze factors related to the emergence and sustainability of workers' self-management, as a form of the collective action of the working class. In order to establish the deterministic values of different factors, the analysis was set within a comparative framework. A model of workers' self-management in the form of "worker- recuperated enterprises" (Empresas recuperadas por sus trabajadores – ERT) in Argentina, which emerged in the midst of the dramatic economic crisis in early 2000, was chosen as an experiential framework in which sustainability factors were analyzed applying empirical research. In addition to the focus on "worker-recuperated enterprises" in Argentina, the analysis also considered the workers' self-management model in Yugoslavia. The dissertation started from the hypothesis that the sustainability of workers' self-management is conditioned by a combination of internal and external factors (i.e. factors within and out of the company). More specifically, it tested the hypothesis that external factors ensure the general framework supporting the emergence of workers' self-management, while the possibility of its consolidation relies on the constellation of a number of internal factors. The analysis of workers' self-management in Yugoslavia and Argentina resulted in confirming the hypothesis about the factors affecting establishment and consolidation of workers' self-management to a great extent. A relatively extensive historical and empirical analysis led to the conclusion that external factors ensure the general assumptions for the emergence of workers' self-management, while internal factors have direct effects on the sustainability of such a process. In other words, external assumptions in the form of systemic and structural factors create the general possibility of the emergence of workers' self-management, whereas the interconnection between these groups of factors and the sustainability of workers' self-management are interposed by organizational and activity factors which have direct influence. Nevertheless, systemic factors stand out as key factors that organize and shape other factors. As regards internal factors, a comparative analysis plan showed that economic, organizational and value factors (in terms of value and interest consistency) have a special significance in the sustainability of workers' self-management.

Јавна управа, као и начин на који она обавља своје послове, доживела је велику трансформацију у последњих тридесет година услед значајних глобалних политичких, правних и економских промена. Важан аспект управних реформи представља широко распрострањено коришћење јавних агенција као облика организације управе, у циљу обављања растућег броја послова који захтевају висок ниво специјализованих знања. ; Public administration organisation and the performance of public tasks have significantly altered over the past 30 years through global political, legal and economic change. An important aspect of the administrative reforms is the widespread use of public agencies as a model of administrative organisation to perform an increasing number of specific tasks requiring high levels of expertise. This PhD thesis analyses the agencification of public administration and the specificities of the process in the field of environmental protection at the European level and in Serbia. The main focus of the research is on the legal aspects of the phenomenon, namely the regulatory functions of agencies at the European level: their interaction with other relevant bodies and actors in the regulatory process; their performance of different administrative tasks (including inspections); and their decision-making roles. The thesis examines specific aspects of the agencification process, the transformation of Serbian public administration in the context of European integration, and the influence this transformation has had on environmental governance. The goal of the research is to examine the evolution and current position of environmental agencies in the European Union's and Serbia's legal orders, to analyse the agencies' interaction with complex administrative arrangements developed at the supranational level, and to argue for enhancing their independence and (regulatory) competencies. The further goal is to contribute to legal scholarship on agencification at national and supranational levels, and especially in the field of environmental protection. The thesis consists of the introduction, three parts and the conclusion. The introduction frames and contextualises the research topic, goals and scientific relevance, and it provides a methodological framework. Part one examines the agencification process primarily at the European level but also nationally. The thesis draws attention to EU-level agency position, typology and administrative decision-making, which are highlighted as challenging issues for legal analysis.

У раду се размaтра утицај политичких промена на кул­турно-­уметнички живот Пољске и Југославије средином прошлог века. Након периода соцреализма, као водећег уметничког правца, у обе земље је отпочета тежња ка деетатизацији културе, што је у сфери организације музичког живота резултирало оснивањем интернационалних фестивала савремене музике. Будући да је пољ­ски фестивал Варшавска јесен (1956), утемељен пет година ра­није, он је постао узор југословенском Музичком бијеналу Загреб (1961), што имплицира потенцијалне аналогије између стратеги­ја и циљева ових манифестација. Оба фестивала замишљена су као места на којима би се сусрели композитори са обе стране Гво­здене завесе. Наиме, организатори су тежили инкорпорирању до­маћих композитора у актуелне западноевропске музичке токове, не би ли створили повољније услове за културну либерализацију Пољске и Југославије. Стога, иако перципирани као отклон од соцреализма, те као вид деполитизације музике, ови фестивали су, сасвим парадоксално, наставили да служе новопрокламованим политичким идејама, усмереним ка презентацији Пољске и Југославије као либерално­-демократских средина. ; This paper examines the influence of political changes on the cultural life in Poland and Yugoslavia from the 1950s to the early 1960s. After a period of socialist realism (as the main art orientation), the tendency toward liberalization of culture started in both countries. In the domain of organizing musical life, such tendencies reflected in establishing of international festivals of contemporary music. The Warsaw Autumn (1956) and the Zagreb Music Biennale (1961) were places where composers from both sides of the Iron Curtain have presented their works. Analogies between these festivals are evident, given the fact that the Polish festival was founded five years earlier and served as a model for establishment of the Zagreb Music Biennale. First of all, the Warsaw Autumn and the Zagreb Music Biennale have shown similar problems in regard to the music repertoire. In addition, the similarities between these festivals are recognized based on the main objectives of both festivals organizers which implied aspiration for incorporation of Polish and Yugoslav music culture into the contemporary tendencies of Western Europe. It was a crucial strategy of the Warsaw Autumn, as well as of the Zagreb Music Biennale, whose purposes were about contributing to the liberalization of both Polish and Yugoslav culture. Therefore, this study has found that these festivals, although perceived as a departure from political ideologization of music, continued to promote modified political aims referring to presentation of Poland and Yugoslavia as liberal countries.

Ekološke i klimatske promene na planeti postoje koliko i sama planeta, a čovek se od svog postanka prilagođavao ovim promenama. Jedan od načina adaptacije jesu migracije stanovništva u potrazi za hranom, boljim uslovima života i prijatnijim vremenskim uslovima za život. Posebnu pažnju u poslednjoj deceniji izazivaju takozvane ekološke izbeglice. Faktori sredine su oduvek pokretači ljudskih kretanja, a sa porastom svesti o promenama koje se dešavaju u prirodnoj sredini i aktuelnog problema klimatskih promena povećalo se interesovanje za moguće obrasce po kojima će se odvijati kretanja u budućnosti. U ovoj doktorskoj disertaciji ćemo se baviti uzrocima nastanka ekoloških katastrofa, njihovim političkim, ali i drugim posledicama. Takođe ćemo proučiti migracije stanovništva koje nastaju pod uticajem ekoloških katastrofa. Uticaj čoveka na promenu uslova života vrlo je veliki, a stepen uticaja se povišavao zajedno sa razvojem civilizacije, kako u pozitivnom tako i u negativnom smislu. Čovek je uspeo da veliki deo prirode vremenom potčini svojim potrebama, što je dovelo i do kumulativnog efekta u vidu neželjenih posledica za životnu sredinu u formi prirodnih i tehnološki prouzrokovanih katastrofa. Uvodna razmatranja u doktorskoj disertaciji biće posvećena globalnom problemu zagađenja životne sredine, ekološkim katastrofama okvirno i problemu migracija, a u prvom delu će biti razrađen metodološki okvir po kojem će se odvijati istraživanje. Drugi deo teze odnosiće se na teorijski okvir istraživanja, sa akcentom na pojmovnom definisanju ekoloških katastrofa uopšte, njihovim potencijalnim uzrocima i posledicama kroz istoriju čovečanstva, kao i uticaju ekoloških katastrofa na pokretanje migracije stanovništva. Treći deo doktorske teze obuhvataće problem miigracija, teorijsko određenje, komparativnu analizu uslova pod kojima su nastale najveće migracije pokrenute ekološkim katastrofama u svetu, političke, socijalne, kulturalne i ekonomske posledice kakve su nastupile u zemljama koje su naselili ljudi izbegli sa tih područja. Četvrti deo ove teze odnosiće se na pripremljenost Evrope za slučaj iznenadne ekološke katastrofe, sa akcentom na empirijskom istraživanju uticaja trenutne krize sa izbeglicama iz severne Afrike, na Evropu kao krajnje odredište ljudi koji napuštaju svoje domove zbog nemogućih uslova za život, politiku koju sprovodi Evropska unija prema izbeglicama; nastale i očekivane političke, socijalne, ekonomske i kulturološke posledice ove tzv. "migrantske krize". Dobijeni podaci će se analizirati i poslužiti u izvođenju zaključaka iz rezultata empirijskog istraživanja. U petom delu ćemo razmatrati uslove pod kojima može doći do pojave konflikta na teritoriji koju naseljavaju imigranti. Šesti deo će sadržati predlog modela za rešavanje tekuće migrantske krize, a sedmi će sadržati istraživanje o tome koliko je javnost uopšte upoznata sa terminologijom i problemima kojima se bavimo u ovoj doktorskoj disertaciji, kao i odnosu javnosti prema trenutnoj situaciji sa migrantima. U osmom delu biće izneta sistematizovana zaključna razmatranja o onome što smo utvrdili i šta smo postigli izradom ove teze. ; Environmental and climate change on the Earth is as old as the planet itself, but the man from its inception adapted to these changes. One way of adapting to these changes is the migration of people in search of food, better living conditions and pleasant weather circumstances for life. A special attention in the last decade has been devoted to so-called environmental refugees. Environmental factors have always triggered human movement, with increasing awareness of the changes that occur in the natural environment and the current problems of climate change, which has increased interest in possible patterns of movement that will take place in the future. In this doctoral thesis we deal with the causes of ecological disasters, but also their political and other consequences. We will also study the migration of population that occured under the influence of environmental disasters. The impact of man on the changing conditions of life is high and the degree of influence has evolved along with the development of civilization, both in a positive and in a negative way. The man managed to a large part of nature eventually submit to its needs, which led to a cumulative effect in the form of adverse consequences for the environment in the form of natural and technological disasters. Preliminary thoughts in this doctoral dissertation will be devoted to the global problem of environmental pollution, ecological disasters framework, and the problem of migration, and in part one the methodological framework will be worked out according to which the research will take place. The second part of the thesis refers to the theoretical framework of research with emphasis on the conceptual definition of ecological disasters in general, their potential causes, and consequences throughout the history of mankind, as well as the impact of environmental disasters on the launch of the migration of the population. The third part of the doctoral thesis will include migration problem, theoretical determination, a comparative analysis of the conditions under which they incurred the largest migration initiated environmental disasters in the world, political, social, cultural and economic consequences that followed in countries that are settled people fled from those areas. The fourth part of this thesis will relate to the preparation of Europe in case of sudden environmental disasters, with an emphasis on empirical study of the impact of the current crisis with refugees from the Northern Africa to Europe as the final destination of people who leave their homes because of the impossible conditions of life, the policy implemented by the European Union for refugees; incurred and expected political, social, economic and cultural consequences of this so-called "Migrant crisis". The data will be analyzed and used in the performance of drawing conclusions from the results of empirical research. In the fifth section, we discuss the conditions under which a conflict may occur on the territory inhabited by immigrants. The sixth part will contain a model for resolving the current crisis, migrant, a seventh part will include research abou how much the general public is familiar with the terminology and the problems we deal with in this dissertation, as well as public attitudes towards the current situation with migrants. In the eighth part there will be presented systematized concluding observations about what we have established and what we have achieved by doing this thesis.

Pitanje mogućnosti formiranja ekološkog pokreta u Srbiji u kontekstu postsocijalistiĉke transformacije društva i procesa evrointegracija, predstavlja predmet bavljenja ove doktorske disertacije. Rad se sastoji iz tri veće celine i poglavlja u kome su izneta zakljuĉna razmatranja. U prvom delu rada, razvijeni su uporedno-istorijski, kontekstualni, konceptualni i metodološki okvir istraţivanja, kao polazne osnove za dalje analize. Kako bi mogle biti obuhvaćene sve relevantne dimenzije kompleksnog fenomena ekološkog pokreta i sloţena mreţa ĉinilaca koji utiĉu na njegov nastanak i razvoj, u istraţivanju su kombinovano korišćene razliĉite metodološke tehnike: anketno ispitivanje stavova i praksi na reprezentativnom uzorku graĊana Srbije (N=1952) i predstavnika lokalnih samouprava (N=232), polustrukturisani intervjui sa predstavnicima nevladinih organizacija (N=44), kao i dve studije sluĉaja zajednica sa izraţenim ekološkim problemima - Panĉeva i Bora. Drugi deo rada je posvećen opisu i analizi pojedinaĉnih elemenata ekološkog pokreta: ekoloških aktivista, ekoloških grupa / organizacija, ekoloških mreţa, kolektivnog identiteta i ekoloških konflikata. Na osnovu detaljne analize karakteristika osnovnih elemenata pokreta, u zakljuĉnom poglavlju drugog dela rada daje se odgovor na pitanje: da li u Srbiji postoji ekološki pokret? Osnovni istraţivaĉki nalaz je da u Srbiji nije došlo do formiranja klasiĉnog participativnog tipa ekološkog pokreta, kakav je prisutan u zemljama Zapada. TakoĊe, nema ni naznaka znaĉajnijeg prisustva elemenata transakcionog ekološkog aktivizma (pokreta), ĉiji je prisustvo zabeleţeno u zemljama Centralne Evrope. Umesto toga, svedoci smo razvoja specifiĉnog modela ekološkog kolektivnog delanja koji smo nazvali "ekološkim trećim sektorom". Naime, za razliku od participativnog i transakcionog delanja, koji imaju naglašeno politiĉku dimenziju, aktivnosti organizacija u okviru trećeg sektora su preteţno "apolitiĉne" po karakteru, usmerene na pruţanje usluga u oblastima iz kojih se, u sklopu neoliberalnih reformi, drţava povukla. Pored nerazvijenosti konfliktne (politiĉke) dimenzije, ekološki treći sektor odlikuje i atomizovano delanje profesionalnih ekoloških organizacija, koje samo izuzetno (pod spoljnim pritiscima ili podsticajima) uspostavljaju fiziĉke veze (mreţe) meĊu sobom, dok se na planu kolektivnog identiteta razvija samo kognitivna dimenzija (formalno prihvatanje odreĊenih ekoloških vrednosti i naĉela koja ĉine sastavni deo ekološkog diskursa dominantnog na Zapadu). GraĊani, po pravilu, nisu ukljuĉeni u rad ovih organizacija, izuzev kao korisnici usluga. U trećem delu rada se razmatraju razlozi usled kojih ne dolazi do razvoja participativnog i/ili transakcionog ekološkog pokreta (aktivizma). Za potrebe objašnjenja nastanka specifiĉne hibridne forme ekološkog trećeg sektora, kreiran je sintetiĉki eksplanatorni model koji kombinuje elemente razvijene u okviru razliĉitih teorijskih pristupa fenomenu društvenih pokreta. Eksplanatorna shema je formulisana na sledeći naĉin: za pokretanje kolektivnog delanja i nastanak ekološkog pokreta neophodno da prethodno budu ispunjeni sledeći uslovi: potrebno je da postoji izvesno socijalno-konstruisano nezadovoljstvo (problem) kod većeg broja pojedinaca / profesionalnih zastupniĉkih organizacija (socijalno-konstruktivistiĉka reinterpretacija klasiĉnih pristupa); zatim, grupa pojedinaca koja oseća dati problem / zalaţe se za njegovo rešavanje, mora posedovati odreĊene resurse za pokretanje i odrţavanje 5 kolektivne akcije (pristup teorije mobilizacije resursa); šire okruţenje treba da bude relativno povoljno kako bi nagovestilo mogućnost pozitivnog ishoda aktivnosti koja se ţeli realizovati (pristup strukture politiĉkih mogućnosti), a vrednosni okvir na takav naĉin podešen da usmerava na delanje predstavnike profesionalnih ekoloških organizacija i / ili neposredno ugroţenu populaciju (nezadovoljne) i (eventualno) širi krug podrţavalaca (pristup Novih društvenih pokreta). Na proces formiranja ekološkog pokreta, kroz ĉetiri neposredna faktora (socijalna-konstrukcija ekoloških rizika, dostupnost i karakteristike resursa, struktura politiĉkih mogućnosti, vrednosni sistem),indirektno deluju širi društveni procesi - postsocijalistiĉka transformacija i evropeizacija srpskog društva, kao i ĉinioci duţeg trajanja ((pred)socijalistiĉko nasleĊe). Testiranje postavljenih eksplikativnih hipoteza je pokazalo da ni jedan od uslova neophodnih za formiranje ekološkog pokreta, nije delimiĉno ili u potpunosti zadovoljen. Postojeći ekološki problemi su dominantno odreĊeni u kategorijama niskog rizika i male vaţnosti u odnosu na druga društvena pitanja, usled ĉega je i njihov podsticajni kapacitet za kolektivnu (re)akciju bitno sniţen. Pored toga, vladajuće shvatanje prema kome u ekološkoj modernizaciji leţi rešenje za gotovo sve ekološke probleme, pokazuje se kao ĉinilac koji nepovoljno utiĉe na graĊanski aktivizam, jer upućuje na pasivno išĉekivanje uvoĊenja obećanih mehanizama odrţivog razvoja. Većini graĊana na raspolaganju stoji vrlo ograniĉena koliĉina resursa, usled ĉega, u velikom broju sluĉajeva, oni odustaju od uĉešća u ekološkim akcijama. Ekološke organizacije, takoĊe, imaju poteškoća da obezbede neophodne resurse za rad, a dodatni problem predstavlja i naĉin njihove mobilizacije, usled kojeg gube samostalnost postajući zavisne od stranih izvora finansiranja. Kao posledica, ekološko delanje je atomizovano, a rivalitet i konflikti unutar ekološkog civilnog sektora, naglašeni; ekološke mreţe se teško formiraju i odrţavaju, kolektivni identitet je slab (nad njim prevagu odnose partikularni interesi), a kritiĉko delovanje ekoloških organizacija, nerazvijeno. Struktura politiĉkih mogućnosti se, uprkos postojanju relativno povoljnog zakonskog okvira, pokazuje zatvorenom prema uĉešću graĊana u donošenju odluka. GraĊani percipiraju predstavnike vlasti kao neprijemĉive za njihove potrebe, što se nepovoljno odraţava na njihovu spremnost da se organizuju i pokušaju da nametnu svoje zahteve. S druge strane, ekološke organizacije su iskljuĉene iz procesa odluĉivanja i svedene na ulogu asistenata u podizanju kapaciteta drţave za sprovoĊenje programa u oblasti zaštite ţivotne sredine. Konfliktno delanje organizacija je ograniĉeno, s jedne strane, time što ne dobijaju podršku moćnih aktera (meĊunarodne ekološke organizacije, strani donatori), a sa druge, finansijskim uslovljavanjem od strane drţavnih struktura. Karakteristike kulturološkog konteksta se, takoĊe, pokazuju nepovoljnim za razvoj ekološkog pokreta u Srbiji. Dominacija materijalistiĉkog sistema vrednosti i s njim povezano visoko vrednovanje ekonomskog razvoja, koje u senci ostavlja ekološke probleme, negativno utiĉe na ekološko aktiviranje graĊana. Ipak, uprkos preteţno materijalistiĉkoj vrednosnoj orijentaciji, graĊanima su vrlo bliske vrednosti Nove ekološke paradigme. MeĊutim, od naĉelnog prihvatanja vrednosti karakteristiĉnih za ovu paradigmu do aktivnog delanja, u kontekstu materijalne oskudice, put je dug i vrlo neizvestan. Zakljuĉno poglavlje je posvećeno rezimiranju i diskusiji empirijskih nalaza, kao i razmatranju širih implikacija nerazvijenosti ekološkog pokreta na zaštitu ţivotne sredine u Srbiji. ; he environmental movement in Serbia, in the context of post-socialist transformation and the EU integration process. The paper consists of three major parts and the concluding chapter. In the first part a comparative - historical, contextual, conceptual and methodological framework of the research is developed, as a starting point for the further analyses. In order to capture all relevant dimensions of the complex phenomenon of environmental movement and the composite set of factors that influence its emergence and development, the study is using a combination of different methodological techniques: a survey of attitudes and practices based on a representative sample of Serbian citizens (N = 1952) and local government representatives (N = 232), in parallel with the semi-structured interviews with representatives of non-governmental organizations (N = 44), and the two case studies of communities with serious environmental problems – the municipalities of Pancevo and Bor. The second part contains the description and analysis of individual elements of the environmental movement: environmental activists, environmental groups / organizations, environmental networks, collective identity and environmental conflicts. Based on a detailed analysis of the characteristics of the key elements of environmental movement, the concluding chapter of this part of the paper offers an answer to the question - is there an environmental movement in Serbia? The main research finding is that participatory type of environmental movement that is typical for the Western countries has not been formed in Serbia. There are even no indications of the existence of significant elements of transactional environmental activism (movement), that is present in the countries of Central Europe. Instead, we are witnessing the development of a distinct model of collective environmental action that we have named "the third environmental sector". Different from the participative and transactional activism which have an emphasized political dimension, the nature of the activities of the third sector organizations is mostly "non-political", aimed at providing services in those areas that the state has withdrew from, in the context of neo-liberal reforms. In addition to the underdeveloped conflict/political dimension, the environmental third sector is characterized by atomized actions of professional environmental organizations, which establish physical connections (networks) among themselves only as an exception (under external pressures or incentives), while at the level of collective identity only the cognitive dimension is being developed (the formal acceptance of the environmental values and principles which form an integral part of the environmental discourse dominant in the West). Citizens, as a rule, are not included in the work of these organizations, except as users of services. In the third part, the reasons for the absence of the participatory and / or transactional environmental movement (activism) are discussed. In order to explain the emergence of the specific hybrid form of the environmental third sector, a synthetic explanatory model was established, combining elements developed within different social movement theories. The explanatory scheme has been formulated as follows: for the launch of collective action and the emergence of the environmental movement certain conditions are necessary to be met - a certain level of socially-constructed 8 dissatisfaction (problem) needs to be generated in large numbers of individuals / professional advocacy organizations (social constructivist reinterpretation of classical approaches); then, a group of individuals who perceive the problem / advocates for its solution must possess appropriate resources to initiate and sustain a collective action (the Resource Mobilization Theory approach); the wider context should be relatively favorable as to suggest the possibility of a positive outcome of the action (the Political Opportunities Structure approach); the value framework should be set up in such a way to initiate the action of professional environmental organizations and / or the directly affected population, and possibly also of a wider circle of supporters (the New Social Movements approach). Through the four direct factors (social – construction of environmental risks, the availability and characteristics of resources, the structure of political opportunities, the value system), the process of development of the environmental movement is indirectly affected by wider-scale social processes – the post-socialist transformation and Europeanization of Serbian society, as well as by the factors of longer duration ((pre-) socialist heritage).The testing of the set of explicative hypotheses showed that the necessary pre-conditions for the formation of the environmental movement in Serbia have neither been fully, nor even partially met. In comparison with other issues, the existing environmental problems are dominantly defined in the terms of low-risk and low-importance, due to which their capacities to induce collective (re)action are significantly reduced. In addition, the prevailing concept of environmental modernization, presented as a solution to almost all environmental problems, proves to be a factor that adversely affects civic activism, as it leads to passive anticipation of the promised introduction of mechanisms for sustainable development. Since the majority of citizens have access only to very limited resources, they, in many cases, tend to give up their participation in environmental actions. Environmental organizations also face difficulties in obtaining necessary resources for their operation. An additional problem lies in the way resources are being mobilized: becoming increasingly dependent on foreign funding, organizations tend to lose their autonomy. As a result, the environmental action is atomized and rivalries and conflicts within the environmental civil society accentuated; environmental networks are difficult to establish and maintain and the collective identity is weak (due to domination of particular interests); the conflictual dimension of environmental organizations remains undeveloped. Despite the relatively favorable legal framework, the structure of political opportunities seems closed to the participation of citizens in the decision-making process. Citizens perceive government representatives as unresponsive to their needs, which negatively affects their readiness to act in an organized way and to attempt to impose their demands. On the other hand, environmental organizations are excluded from the decision-making process and reduced to the assisting role in the capacity building of the state bodies for the implementation of programs in the field of environmental protection. Conflicting action of such organizations is limited, on the one hand by the lack of support from powerful actors (international environmental organizations, international donors), and on the other - by the financial preconditions imposed by the state authorities. The characteristics of the cultural context also appear to be unfavorable for the development of the environmental movement in Serbia. The dominance of the materialistic value system and the related high priority attributed to the economic 9 growth, leaves the environmental problems on the margins, thus negatively affecting the environmental activation of citizens. However, despite the predominantly materialistic value orientation, the values of the New environmental paradigm are very familiar to the citizens. Still, in the context of material insecurity, the road from the general acceptance of such values to active action towards reaching them, is long and very uncertain. The concluding chapter is devoted to summarizing and discussing the empirical findings, as well as to considerations of implications of the under-developed environmental movement to the overall state of environmental protection in Serbia.