Suchergebnisse

The aim of this article is to analyse the international legal and political process of reconciliation between Serbia and Kosovo in terms of its impact on the scope of development directions and strategies of the European Union countries as well as Russia and the USA. Particular emphasis was placed on the treatment of these issues in the light of the activities of the Kosovo Specialist Chambers and Specialist Prosecutor's Office. The main theses assumed for the purposes of this article are as follows: firstly, that the policy of reconciliation between Serbia and Kosovo is multidimensional, including the necessity of the process of international criminal liability for the crimes committed by both states, while at the same time influencing the dilemmas of the development directions of individual European countries, but also of the European Union and the United States. In addition, the legal and political stabilization of the Balkan region, especially in the context of relations between Kosovo and Serbia, and the possibility of cooperation with these states as part of intergovernmental international organizations, is strategically extremely important for the EU, the USA, as well as for Russia. The Author critically analyses issues using polemics with the standpoint presented in the doctrine of the subject as well as interpreting selected instruments of international law and Kosovo's national law. The deliberations resulted in conclusions as to the determinants in terms of the directions of the legal and political development of the EU and Russia resulting from the complicated process of reconciliation and mutual settlement of sins by Serbia and Kosovo.

Albert Jay Nock (1870–1945) was a prominent opinion journalist of the first half of the 20th century, considered a representative of the first generation of libertarianism. The article is aimed at finding an answer to the question: Whom – according to Nock – does law serve? A key element of the problem is the internal dichotomy of the concept of law, which not only can be seen through the prism of the positivist-legal paradigm, but also constitutes the pillar of the jusnaturalistic concept. To properly arrange the object of study, the thesis was used according to which in Nock's doctrine the existence of radically different assessment of the nature of man and his individual goals from the nature of the functioning of the State allows us to demonstrate the dichotomy of two opposing legal orders that serve the welfare of different entities (the individual and the State). To systematize the argument, the concept of the individual and his relations with the State was first presented, and then the dichotomy of the government and the State was discussed, which ultimately finally allowed to analyze the relationship between natural law and positive law. ; Albert Jay Nock (1870–1945) był wybitnym publicystą pierwszej połowy XX w., zaliczanym do pierwszego pokolenia przedstawicieli libertarianizmu. Celem niniejszego artykułu jest odnalezienie odpowiedzi na pytanie: Komu – według Nocka – służy prawo? Kluczowym elementem w przedstawionym wywodzie jest wewnętrzna dychotomia pojęcia prawa, które nie tylko może być postrzegane przez pryzmat paradygmatu pozytywistyczno-prawnego, lecz także stanowi filar koncepcji jusnaturalistycznej. Aby uporządkować przedmiot zakresu badań, posłużono się tezą, według której w doktrynie Nocka istnienie biegunowo odmiennej oceny natury człowieka i jego indywidualnych celów od charakteru funkcjonowania państwa pozwala wykazać dychotomię dwóch przeciwstawnych porządków prawnych, które służą dobru odmiennych podmiotów (jednostki i państwa). W celu usystematyzowania wywodu w pierwszej kolejności przedstawiono koncepcję jednostki i jej relacji z państwem, a następnie omówiono dychotomię rządu i państwa, co finalnie pozwoliło na poddanie analizie relacji zachodzących pomiędzy prawem naturalnym a prawem pozytywnym.

Legislative powers of the Council of Europe have a crucial impact on the domestic legal systems of the EU Member States including substantive administrative law, i.e. such an area of administrative law which defines rights and responsibilities of the public administration bodies and citizens. The legislation created by the Council of Europe's bodies has a great impact on the areas of law which were earlier regarded as the exclusive responsibility of a given country. The Council of Europe has always been a major source of standard setting. This paper analyses selected areas of substantive administrative law taking into account hard law and soft law documents developed under the auspices of the Council of Europe. ; Kompetencje legislacyjne Rady Europy mają istotny wpływ na systemy prawa krajowego państw członkowskich, włącznie z materialnym prawem administracyjnym, a więc działem prawa administracyjnego regulującym prawa i obowiązki organów administracji publicznej i obywateli. Akty prawne tworzone przez organy organizacji mają znaczący wpływ na te obszary prawne, które wcześniej uważane były za wyłączną kompetencję wewnętrzną. Rada Europy zawsze była ważnym źródłem stanowienia standardów. W niniejszym artykule analizie poddano wybrane obszary materialnego prawa administracyjnego, biorąc pod uwagę dokumenty hard law i soft law opracowane pod auspicjami Rady Europy.

The aim of the article is to present the issues related to the time limits set for individual organs of public authority (the Sejm, the Senate, the President of the Republic of Poland) for the performance of specific activities within the legislative procedure. These time limits should be calculated according to conventional rules, that is, from the beginning of the day following the day on which the act on which the legal provisions are binding begins. However, the action will also be effective if it is performed on the same day on which the said event occurred. Violation of the time limit in legislative proceedings is of fundamental importance for the act, as a normative act, within the scope of its validity. As part of the review of the constitutionality of the law, the Constitutional Tribunal also examines the correctness of the proceedings in which the law was adopted. According to the latest jurisprudence of the Constitutional Tribunal, violation of the minimum time limits required for the performance of individual activities, which have only been specified in the Rules of Procedure of the Sejm, may constitute an independent basis for declaring the entire act unconstitutional. This view differs significantly from the existing, well-established approach to this subject. The effects of violating the time limits of the legislative procedure can also be considered at the level of the rights (competences) of individual authorities within a specific proceeding. The signing of the act by the President after the expiry of the constitutional time limit should be deemed legally effective. The admissibility of issuing by the Constitutional Tribunal of scope judgements should be considered in cases of violation of the rules of correct legislation, leading to the omission or reduction of vacatio legis. ; Celem artykułu jest przybliżenie problematyki związanej z terminami wyznaczonymi poszczególnym organom władzy publicznej (Sejm, Senat, Prezydent RP) na wykonanie określonych czynności w ramach postępowania legislacyjnego. Terminy te należy obliczać według reguł konwencjonalnych, a więc od początku dnia następnego po dniu, w którym nastąpiła czynność, z którą przepisy prawa wiążą rozpoczęcie terminu. Czynność będzie jednak skuteczna również wtedy, gdy zostanie wykonana w tym samym dniu, w którym nastąpiło wspomniane zdarzenie. Naruszenie terminu w postępowaniu ustawodawczym ma zasadnicze znaczenie dla ustawy, jako aktu normatywnego, w zakresie jej obowiązywania. Trybunał Konstytucyjny, w ramach kontroli konstytucyjności prawa, dokonuje także badania prawidłowości postępowania, w którym doszło do jego ustanowienia. Według najnowszego orzecznictwa TK naruszenie terminów minimalnych, wymaganych przy dokonywaniu poszczególnych czynności, które zostały określone jedynie w regulaminie Sejmu, może stanowić samodzielną podstawę do stwierdzenia niekonstytucyjności całej ustawy. Stanowisko to odbiega znacząco od dotychczasowego, ugruntowanego stanowiska w tym przedmiocie. Skutki naruszenia terminów postępowania ustawodawczego można rozważać również na płaszczyźnie uprawnień poszczególnych organów, w ramach konkretnego postępowania. Podpisanie ustawy przez Prezydenta, po upływie konstytucyjnego terminu, powinno zostać uznane jako prawnie skuteczne. Należy rozważyć dopuszczalność wydawania przez Trybunał Konstytucyjny wyroków zakresowych w sytuacjach naruszenia reguł poprawnej legislacji, prowadzących do pominięcia lub skrócenia vacatio legis.

The article is focused on the issue of the representation of interests in the process of shaping public policies. In particular, it addresses issues related to regulatory management regarding relations with interest groups and strategies used by stakeholders in consultation processes. In addition, we aim to discuss the role that interest groups play in public policies. The analysis concerns the activities of Polish interest groups in the area of copyright, which deserves attention due to the diversity of actors and the asymmetry of interests. The analysis makes it possible to state that the actions taken by stakeholders in strengthening the representation of their interests lead to "overrepresentation" of these interests, which - in the absence of appropriate regulatory management mechanisms for the participation of parties in consultations - increases the risk of the phenomenon of "regulatory capture" by entities. The data was collected as part of the legislative monitoring of drafts of legal-copyright laws proceeded in 2013-2019, as well as semi-structured interviews conducted in 2015-2018. In order to illustrate lobbying strategies, a method of analyzing social networks was used.

The title of the article refers to P. Manent's essay, describing "the return of political philosophy". Using the distinction between science and art, suggested by thinkers such as J.S. Mill, an analysis was made of the possible responses of legal theory to the so-called "political turn" in social sciences and humanities. Attempts were made to show that transplanting such terms as "politics", "the political", "polity" (in the text they function under more theoretically neutral term: "politicalness") into the field of legal discourse leads to the rejection of the so far dominant (referring to the ideal of Ch. Montesquieu) image of the activity of lawyers as "artisans" practicing the art of law and to replacing it with the image of a lawyer-artists or lawyer-scientist. ; Tytuł artykułu nawiązuje do eseju P. Manenta, opisującego "powrót filozofii politycznej". Korzystając z rozróżnienia między nauką a sztuką, zaproponowanego przez J.S. Milla, dokonano analizy możliwych reakcji prawników i teorii prawa na wyraźny "zwrot polityczny" w naukach społecznych i humanistycznych. Starano się wykazać, że przeszczepienie takich terminów jak "polityka" i "polityczność" na grunt nauk prawnych prowadzi do odrzucenia dominującego dotąd (nawiązującego do ideału K. Monteskiusza) wyobrażenia działalności prawników jako "rzemieślników" uprawiających sztukę prawniczą oraz do zastąpienia go wyobrażeniem prawnika-artysty lub prawnika-naukowca.

The establishment of the communist regime in Poland in 1944 is a current subject of reflection in the doctrine and practice of legislation and judiciary. There has been no uniform position on these events, which means that the then sanctioned political and normative order continues to produce controversial assessments and, above all, certain legal effects. This results from the fact that the new people's power, empowered by force, and not by legal or social basis, has given itself the competence to establish a normative order. The lack of legitimacy for the rightful rule and legislative activity, in principle – from the point of view of the idea of the rule of law – undermines the political and legal status of the people's authorities. This is all the more so because the system of unified power and sources of law created at that time was evidence of building a totalitarian state modelled on the Soviet Union. The events and legal behaviours of that time led to numerous, often radical changes in many areas of private and public life. They caused certain social and material effects, difficult to reverse today, which Polish society still faces. Therefore, modern standards of the rule of law require that public authorities undertake comprehensive and effective activity. They require that the principles of just and fair compensation for material damage and compensation for moral losses resulting from the rule of this system be implemented. This seems all the more important because some regulations of the people's power, especially those concerning changes in the ownership structure, are still in force and form the basis of court and Constitutional Tribunal decisions. ; Ustanowienie reżimu komunistycznego w 1944 r. w Polsce stanowi w doktrynie oraz w praktyce legislacyjnej i orzeczniczej aktualny przedmiot refleksji. Nie wypracowano bowiem jednolitego stanowiska wobec tych wydarzeń, co powoduje, że usankcjonowany wówczas porządek polityczno-normatywny nadal skłania do kontrowersyjnych ocen i przede wszystkim wywołuje określone skutki prawne. Wynika to z faktu, że nowa ludowa władza, umocowana siłową, a nie prawną czy społeczną podstawą działania, sama nadała sobie kompetencje do stanowienia porządku normatywnego. Brak legitymacji do prawowitego panowania i działalności legislacyjnej w zasadzie – z punktu widzenia idei państwa prawa – podważa status ustrojowo-prawny organów władzy ludowej, tym bardziej że stworzony wówczas system jednolitej władzy i źródeł prawa świadczyły o budowaniu wzorowanego na Związku Radzieckim państwa totalitarnego. Ówczesne zdarzenia i zachowania prawne doprowadziły do licznych, często radykalnych zmian w wielu płaszczyznach życia prywatnego i publicznego. Ponadto wywołały określone, trudne dziś do odwrócenia skutki społeczne i materialne, z którymi wciąż mierzy się polskie społeczeństwo. Współczesne standardy państwa prawa stawiają zatem wymóg podjęcia kompleksowej i skutecznej aktywności przez władzę publiczną w zakresie słusznego i sprawiedliwego naprawienia szkód materialnych oraz zadośćuczynienia strat moralnych powstałych w wyniku panowania tego ustroju. Wydaje się to tym bardziej istotne, że niektóre regulacje władzy ludowej, zwłaszcza dotyczące zmian struktury własnościowej, nadal obowiązują oraz stanowią podstawę orzeczeń sądowych i Trybunału Konstytucyjnego.

This study is devoted to analysing the structural decisions related to the administrative jurisdiction in Germany in comparison with other European countries. It focuses, in particular, on the institutional structure of the administrative jurisdiction and the functions associated with it to it. Different understanding of the scope of the administrative jurisdiction pre-determine how individual regulations of administrative procedural law are designed, for example, regulations concerning access to courts and the judicial powers of the administrative courts. Therefore, the article aims to demonstrate – from a comparative legal perspective – the processes of mutual interaction, namely how the structural decisions made about the administrative jurisdiction have been received, and to highlight the different developmental trends characteristic of individual countries. ; pracowanie poświęcone jest analizie decyzji strukturalnych dotyczących sądownictwa administracyjnego w Niemczech na tle innych krajów europejskich. Koncentruje się w szczególności na strukturze instytucjonalnej sądownictwa administracyjnego i związanych z nim funkcjach. Odmienne rozumienie zakresu sądownictwa administracyjnego przesądza o kształcie poszczególnych przepisów administracyjnego prawa procesowego, np. regulacji dotyczących dostępu do sądów i kompetencji orzeczniczej sądów administracyjnych. Dlatego niniejszy artykuł ma na celu ukazanie – z perspektywy prawnoporównawczej – procesów wzajemnego oddziaływania, czyli sposobu przyjęcia decyzji strukturalnych dotyczących sądownictwa administracyjnego oraz zwrócenie uwagi na różne tendencje rozwojowe charakterystyczne dla poszczególnych krajów.

This study is devoted to analysing the structural decisions related to the administrative jurisdiction in Germany in comparison with other European countries. It focuses, in particular, on the institutional structure of the administrative jurisdiction and the functions associated with it to it. Different understanding of the scope of the administrative jurisdiction pre-determine how individual regulations of administrative procedural law are designed, for example, regulations concerning access to courts and the judicial powers of the administrative courts. Therefore, the article aims to demonstrate – from a comparative legal perspective – the processes of mutual interaction, namely how the structural decisions made about the administrative jurisdiction have been received, and to highlight the different developmental trends characteristic of individual countries. ; Opracowanie poświęcone jest analizie decyzji strukturalnych dotyczących sądownictwa administracyjnego w Niemczech na tle innych krajów europejskich. Koncentruje się w szczególności na strukturze instytucjonalnej sądownictwa administracyjnego i związanych z nim funkcjach. Odmienne rozumienie zakresu sądownictwa administracyjnego przesądza o kształcie poszczególnych przepisów administracyjnego prawa procesowego, np. regulacji dotyczących dostępu do sądów i kompetencji orzeczniczej sądów administracyjnych. Dlatego niniejszy artykuł ma na celu ukazanie – z perspektywy prawnoporównawczej – procesów wzajemnego oddziaływania, czyli sposobu przyjęcia decyzji strukturalnych dotyczących sądownictwa administracyjnego oraz zwrócenie uwagi na różne tendencje rozwojowe charakterystyczne dla poszczególnych krajów.

The European Union does not have an autonomous and self-standing public policy concerning the protection of landscape. Instead, it adopts fragmentary and incidental measures meant to protect landscape. These measures are adopted within the frameworks of other EU policies, most importantly the EU environmental policy as well as other policies which are integrated with it (such as agricultural policy or policy concerned with special planning). In all these realms, the EU shares its powers with its member states. In some important areas, such as e.g. the property regime, the member states retained their exclusive competences. This particular distribution of powers makes the implementation of the extra-EU international law instruments rather difficult and not sufficiently effective to produce a worthwhile impact. These obligations have a limited influence because most of them are obligations of "a diligent pursue" rather than "firm result". As such, they are unlikely to give rise to direct application of respective conventional provisions. Notwithstanding, their importance is much more pronounced in the area of legal reasoning, where even the EU or domestic measures have to be interpreted in the light of the EU and/or its member states' obligations arising from international conventions on landscape protection.

The goal of the article is to provide on the theoretical area, above all, a legal historical and a legal comparative analyzes of the criminal-law aspects of contracting marriage in an unlawful manner. As an institution, marriage invalidity functioned both in civil law and criminal law during the interwar period. The role of the criminal law of that time was to enforce the rules following from civil law, so the legislator provided for a criminal sanction against those who violated legally protected interests. Protecting the permanence of marriage was in the interest of not only the individual but also the state. At that time marriage was becoming the basis of the family, the fundamental social structure, upon which society and the state were being built. The family was in charge of public peace and morals, therefore any violation of the permanence and indissolubility of marriage union was tantamount to attacking the rules of social intercourse, which in turn led to an erosion of statehood. Given the foregoing, this article discusses the prerequisites under the marriage law for a marriage to be challengeable, as well as penal sanctions against culprits responsible for the conclusion of a statutorily invalid marriage. The choice of the topic was dictated by the fact that the literature of the subject lacks studies of this issue. ; Celem artykułu jest historyczno-prawna oraz prawno-porównawcza analiza prawnokarnych aspektów wyłudzenia nieważnego małżeństwa w aspekcie teoretycznym. Nieważność małżeństwa w okresie międzywojennym funkcjonowała zarówno w prawie cywilnym, jak i w prawie karnym. Zadaniem ówczesnego prawa karnego było egzekwowanie zasad wynikających z prawa cywilnego, stąd prawodawca przewidział sankcję karną wobec sprawcy naruszającego dobra prawnie chronione. Ochrona trwałości związku małżeńskiego pozostawała w interesie nie tylko jednostki, lecz także państwa. Małżeństwo stawało się początkiem podstawowej komórki społecznej, jaką była rodzina, w oparciu o którą budowano społeczeństwo i państwo. Rodzina odpowiadała za spokój i moralność publiczną, dlatego naruszenie trwałości i nierozerwalności związku małżeńskiego utożsamiano z zamachem na zasady współżycia społecznego prowadzącym do osłabienia państwowości. Uwzględniając powyższe, w niniejszym artykule zostały omówione przesłanki prawa małżeńskiego warunkujące wzruszalność małżeństwa oraz sankcje karne wobec sprawców odpowiadających za zawarcie ustawowo nieważnego małżeństwa. Wybór tematu uzasadnia brak opracowania w literaturze przedmiotu niniejszego zagadnienia.

This article is a comparative analysis of the legal nature and the rights and obligations of parties concluding property insurance contracts under the provisions of the Maritime Code and the Civil Code. When navigating a ship, the shipowner conducts a business commonly referred to as the operation of a ship, which includes, inter alia, its use for business purposes. The shipowner business is therefore an economic activity and the owner is the entrepreneur who runs his business which s/he is liable for. It is his/her broad interest to insure permanent assets of his/her company against damage as well as his/her civil liability. As the text indicates, s/he is treated by the legislature more severely than a person conducting a standard property insurance. In addition, the legal nature of the policy, due to the requirements of maritime traffic, differs from that from the Civil Code. The purpose of this study is to identify the key differences between the two regulations.

The subject of the study is to outline the boundaries within the legislator may sanction the obligations to provide information to tax authorities using tax sanctions. The author analyzes tax sanctions as instruments guaranteeing the effectiveness of legal norms related to information obligations in the light of the protection of the taxpayer's rights. In the author's opinion, there is a clear outline of the possible shape of the sanction, which limits the legislator in excessive interference with the rights of taxpayers. These limits, both in national and international law, are determined primarily by the principle of proportionality, which is decisive for the degree of discomfort associated with the application of sanctions. It should be indicated that the shape limits of these sanctions, characterized in this study, guarantee, in turn, the protection of the rights of these entities. At the same time, it should be emphasized that tax sanctions are, in principle, a complementary element of the system of the guarantees of the law effectiveness and the legislator deciding on their wider use should properly balance the degree of "saturation" of tax law with sanctions taking into account its nature. ; Przedmiotem opracowania jest nakreślenie granic, w ramach których ustawodawca może sankcjonować obowiązek informowania organów podatkowych za pomocą sankcji podatkowych. Autor analizuje sankcje podatkowe jako instrumenty gwarantujące skuteczność norm prawnych związanych z obowiązkami informacyjnymi w świetle ochrony praw podatnika. Zdaniem autora granice możliwego kształtu sankcji podatkowych mają istotne znaczenie z uwagi na konieczność ochrony podatników przed nadmierną ingerencją w ich prawa. Ograniczenia te, zarówno w prawie krajowym, jak i międzynarodowym, wyznacza przede wszystkim zasada proporcjonalności, która decyduje o stopniu dolegliwości związanej z zastosowaniem sankcji. Należy wskazać, że scharakteryzowane w niniejszym opracowaniu granice kształtu tych sankcji gwarantują z kolei ochronę praw tych podmiotów. Jednocześnie należy podkreślić, że sankcje podatkowe są co do zasady elementem uzupełniającym systemu gwarancji skuteczności prawa, a ustawodawca – decydując się na ich szersze zastosowanie – powinien odpowiednio zrównoważyć stopień "nasycenia" prawa podatkowego sankcjami, uwzględniając jego charakter.

The author's goal is to determine the consequences of implementing treaty solutions concerning public debt to the Polish Constitution and to define the differences between the methodology of counting public debt in the European Community and Polish legal order. The raised issues concern important problems from the substantive and practical point of view, therefore the study's content is important for science and practice. The research methodology was based on the analysis of the EU and Poland's normative solutions, opinions expressed in the international and national literature on the subject, and the case law of the Polish Constitutional Tribunal. The paper applies mostly the dogmatic-analytic and legal-comparative method with reference to available statistical data on Poland's public debt. The study allowed the author to gain an understanding of the significance of fiscal rules implemented at the EU level to ensure stability. Article 216(5) of the Constitution of the Republic of Poland indicates that the treaty solutions regarding the reference value (public debt-to-GDP ratio) were reenacted. However, until this day, the EU and Poland's debt measurement methods do not fully correspond. In order to counteract excessive debt incursion, a state is required to take not only efficient actions but also ones that are adequate and, to some extent, flexible. This is an expression of acceptance of the EU's preventive assumptions. However, there is still no full correlation in the methodology of calculating public debt in the EU and the Republic of Poland.

The inauguration of Nelson Mandela as South Africa's first democratic president on 10 May 1994 became a symbol of the end of apartheid and the beginning of a new chapter in the country's history. As South African society was deeply divided, the 1993 Interim Constitution expressed the need for reconciliation between the people of South Africa and the reconstruction of its society. The legacy of apartheid was to be addressed based on 'a need for understanding but not for vengeance, a need for reparation but not for retaliation, a need for ubuntu but not for victimization'. Due to its introduction into the Constitution, ubuntu – a philosophy of unity, cooperation, compassion and respect for human dignity, which originated in small African communities – became a source of values for the whole legal system. The goal of the text is to present the ubuntu philosophy and to describe its role in the South African transitional justice process and in selected areas of South African law (criminal law, evictions and defamation). On the whole, South Africapresents a unique case in which both the political transformation and the legal system were strongly shaped by the said philosophical and ethical concepts, which bear close resemblance to the idea of restorative justice. ; Zaprzysiężenie 10 maja 1994 r. Nelsona Mandeli na pierwszego demokratycznie wybranego prezydenta Republiki Południowej Afryki stało się symbolem końca apartheidu i otwarcia nowego etapu w historii tego państwa. Wobec istniejących w społeczeństwie głębokich podziałów przejściowa Konstytucja RPA z 1993 r. wyrażała potrzebę pojednania pomiędzy obywatelami RPA, a także rekonstrukcji wspólnoty. Przezwyciężenie spuścizny apartheidu miało być oparte na potrzebie "zrozumienia, a nie zemsty", "rekompensaty, a nie odwetu" oraz "ubuntu, a nie wiktymizacji". Filozofia ubuntu (wywodząca się z małych afrykańskich wspólnot filozofia jedności, kooperacji, współczucia i respektu dla ludzkiej godności), do której odwołanie zamieszczono w Konstytucji – stała się rezerwuarem wartości dla całego systemu prawa. Celem artykułu jest przedstawienie filozofii ubuntu oraz omówienie jej roli w rozliczeniach z przeszłością w Republice Południowej Afryki i w wybranych obszarach południowoafrykańskiego prawa: w prawie karnym, regulacjach dotyczących eksmisji z nielegalnie zajmowanego gruntu oraz w regulacjach przewidujących odpowiedzialność deliktową za zniesławienie. RPA jawi się przy tym jako wyjątkowy kazus, w którym zarówno polityczna transformacja, jak i system prawny kształtowały się pod istotnym wpływem omawianych koncepcji filozoficznych i etycznych, silnie nawiązujących do idei sprawiedliwości naprawczej.