Suchergebnisse

Íslenskt samfélag tók hröðum breytingum eftir að fyrsta tilfelli Covid-19 greindist á landinu í lok febrúar 2020. Rúmum tveimur vikum síðar var fyrsta samkomubannið sett á þar sem miðað var við að ekki kæmu fleiri saman en hundrað manns. Ekki leið vika þangað til að reglur voru hertar enn frekar og fjöldatakmarkanir settar við 20 manns. Tveimur dögum síðar, þann 24. mars, hóf Kristinn Ingvarsson ljósmyndari að fanga nýjan veruleika með hjálp myndavélarinnar. Við birtum hér myndaþátt úr smiðju Kristins sem sýnir einangrunina í faraldrinum; hvernig nýjar reglugerðir og ótti við smit urðu til þess að fólk hélt sig til hlés, umferð farartækja um götur borgarinnar dvínaði og mannaferðir á vinnustöðum, eins og Háskóla Íslands, urðu fátíðar. Ljósmyndirnar vitna auk þess um fjarlægðartakmarkanir, grímunotkun og einsemd, en ljósmyndarinn gaf sér töluna einn sem útgangspunkt verkefnisins, enda vorum við öll ein í einhverjum skilningi orðsins. Myndirnar sem hér birtast eru einnig heimild um nýja hversdagstilveru á farsóttartímum.

Allt frá fyrstu öldum byggðar hér á landi hefur æðarfugl verið til mikilla nytja. Egg fuglsins hafa verið tekin alla tíð og veiðar á fuglinum voru stundaðar lengi framan af. Það var ekki fyrr en árið 1847 sem æðarfugl var friðaður fyrir allri veiði, fyrst allra fuglategunda. Friðun æðarfugls byggir reyndar á öðrum nytjum, nefnilega dúntekju, en frá 17. öld, eftir að Íslendingar lærðu að hreinsa dún, hefur æðardúnn verið verðmæt útflutningsvara. Í þessari grein er sjónum beint að nytjasambandi manns og æðarfugls út frá pósthúmanísku sjónarhorni. Horft er til þeirrar efnismenningar sem hefur skapast í gagnvirku sambandi manns og æðar. Fjallað er um tengsl æðarræktar og friðunar æðarfuglsins, sem og það fordæmi sem sett var með friðun fuglsins fyrir verndun fugla af öðrum tegundum. Með þessu er leidd í ljós sú gerendahæfni sem æðarfuglinn hefur haft við þróun fuglaverndar hér á landi. Í hnotskurn sýnir þetta dæmi hvernig gerendatengsl í samskiptum manna og náttúru eru til muna flóknari en oftast er álitið.

Þýðingin sem birtist í Ritinu að þessu sinni er eftir Timothy Morton, heimspeking og prófessor við Rice háskóla. Morton er einn áhrifamesti heimspekingur okkar tíma en hann vinnur á mörkum margvíslegra list- og fræðigreina. Nýverið hélt hann fyrirlestur í Safnahúsinu sem fjallaði um vistfræðilega listsköpun og listsköpun á tímum aukinnar vistfræðilegrar meðvitundar. Þess má einnig geta að hann hefur unnið töluvert með heimsþekktum listamönnum á borð við Ólaf Elíasson og Björk. Það er því sérstaklega ánægjulegt og viðeigandi að fá texta eftir hann birtan í Ritinu að þessu sinni. Textann samdi Morton í tengslum við verk Hrafnhildar Arnardóttur, Efnisleikann, sem var framlag Íslands á Feneyjatvíæringnum árið 2019. Þýðandi er Oddný Eir Ævarsdóttir, heimspekingur og rithöfundur, og birtist hann hér með góðfúslegu leyfi höfundar.

Timothy Morton hefur einkum beint sjónum sínum að vistfræðilegum málefnum í verkum sínum. Í því samhengi hefur hann meðal annars lagt áherslu á það sem hann kallar myrka vistfræði (e. dark ecology) og varpað ljósi á mikilvægi þess að manneskjan finni nýjar leiðir til að hugsa um tengsl sín við umhverfið, lífhvolfið og alheiminn. Hann veltir upp spurningum og varpar ljósi á þau sameiginlegu vandamál sem steðja að lífríkinu og vistkerfi jarðar nú á tímum mannaldar (e. Anthroposcene). Í þessu samhengi hefur Morton fært rök fyrir því að allt í veröldinni sé samtengt þannig að nær ómögulegt sé að skipta heiminum upp í tvenndir á borð við mann og náttúru eða setja þær fram sem andstæður. Veruleikinn, að hans mati, er í raun einn risastór samanflæktur möskvi (e. mesh). Í texta Mortons, um verk Hrafnhildar, er að finna svipaða nálgun því þar leggur hann áherslu á þétta samofna þræði á milli manneskju, umhverfis og dýra. Þar er einnig að finna myrka vistfræðilega undirtóna sem vísa veginn inn í litríkt verk Hrafnhildar um efnisleikann.