Utworzenie sądów polskich w 1917 r., jeszcze przed powstaniem niepodległego państwa, było wyrazem dążenia prawników polskich do budowy własnej państwowości. Z tego też powodu warto mówić o imponderabiliach związanych z niezależnością sędziów i sądownictwa, w szczególności dzisiaj, w aktualnej sytuacji politycznej, albowiem w tę rocznicę mamy do czynienia z atakiem władzy wykonawczej i ustawodawczej na wymiar sprawiedliwości oraz wprowadzenie założeń nowego "ładu" w wymiarze sprawiedliwości, które w swych założeniach mają doprowadzić do ograniczenia lub nawet zaniku trójpodziału władzy przez znaczące uzależnienie sądów od ministra sprawiedliwości i przez to w dalszej perspektywie do ograniczenia obywatelskiego prawa do rozstrzygnięcia sprawy przez niezależny sąd. ; The establishment of Polish courts in 1917, which took place even before Poland regained independence, was a manifestation of the will and intent of Polish lawyers to create their own statehood. This is the reason why it is worth talking about the imponderabilities related to the independence of the judges and the judiciary especially today, in the current political situation, on the first anniversary of the attack of the executive and legislative power on the judiciary, and the introduction of the 'new order' in the judiciary system, the aim of which is to limit, if not eliminate, the division of powers, hence implementing a significant dependence of the judiciary on the Minister of Justice, and consequently, in a long run, to implement a restriction of the civic right to have matters settled by an independent court.
The article aims to determine the influence of administrative courts' jurisprudence on planning practice in the field of spatial order protection. This impact was verified from the perspective of two key, practical (used by courts, local government units, participants in the space game), and legal information systems: LEX and Legalis. The jurisprudence theses contained in the systems mentioned above constitute the basis for the judgments and formulation of arguments expressed in subsequent cases. Two key provisions were selected, important from the perspective of the protection of spatial order and the scope of property rights in the spatial management system: Art. 2, point 1, and Art. 6. The results show that in the examined systems, neutral judgments dominate. Nevertheless, the representation of decisions enabling the expansion of development possibilities is forceful. In this context, the key decisions seem to be more precise, defining the spatial order and directly indicating the superiority of the spatial order over the ownership right. Despite the lack of a clear legal basis, administrative courts should pay particular attention to this direction.
Climate law is a fast-developing branch of law. It is regulated in a multi-centric way, since as a global issue, it needs systemic solutions that would be broader than national ones. Climate protection can also be achieved through the implementation of human rights, including the right to court. Thus, the multi-level regulation as a lex generalis is accompanied with a lex specialis regulation governing the right to court from a collective perspective and linked strictly with climate law under Article 9 of the Aarhus Convention. The theoretical and indirect aim of the article is to emphasise the relationship of environmental law in general and climate law in particular with human rights, using the example of the right to court. The direct and practical aim is to demonstrate in a horizontal manner the role of the Convention in the case law of the Polish Supreme Administrative Court. The essence of the problem is the finding of the lack of direct effect of the Convention, which weakens this protection. The article is of a scientific and research nature and the analysis of the previous case law may have cognitive value for practice. The first part provides a theoretical and legal outline of introductory issues, showing the links between human rights and climate law and the scope of application of the Aarhus Convention. The second part, concerning research materials and methods, contains an analysis of the provisions of Article 9 of the Convention made using the logical-linguistic method and teleological interpretation. The third part shows the results of the interpretation search carried out by the Supreme Administrative Court, some of them being widely accepted and some controversial. Polish administrative courts, when deciding on environmental matters under Polish administrative law, co-apply together with Polish national law the normative acts of European law, including the Aarhus Convention. However, the wording of its provisions precludes, according to the established case law, the possibility of their direct application, thus pointing to the importance of legislative actions, and administrative courts cannot substitute the legislature in this activity. It was noted in the conclusion that the implementation of the Convention is "generally correct", which does not mean, however, that it implements the Aarhus-type principles in full and comprehensive. ; Prawo klimatu stanowi bardzo dynamiczną gałąź prawa. Jest regulowane multicentrycznie, gdyż jako problem globalny potrzebuje szerszych niż państwowe rozwiązań systemowych. Ochrona klimatu może się odbywać również poprzez realizację praw człowieka, w tym prawa do sądu. Do wielopoziomowej regulacji jako lex generalis dochodzi więc regulacja lex specialis, w myśl której prawo do sądu uregulowano w ujęciu kolektywnym i powiązano stricte z prawem klimatu w art. 9 Konwencji z Aarhus. Celem teoretycznym i pośrednim artykułu jest zaakcentowanie związku prawa ochrony środowiska w ogólności, a prawa klimatu w szczególności, z prawami człowieka na przykładzie prawa do sądu. Celem bezpośrednim i praktycznym jest ukazanie w sposób przekrojowy roli Konwencji z w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Istotę problemu stanowi uznanie braku bezpośredniej skuteczności Konwencji, co osłabia wspomnianą ochronę. Artykuł ma charakter naukowo-badawczy, a analiza dotychczasowego orzecznictwa może mieć wartość poznawczą dla praktyki. Pierwsza część zawiera rys teoretycznoprawny i dotyczy zagadnień wprowadzających, ukazując połączenia praw człowieka z prawem klimatu oraz zakres obowiązywania Konwencji z Aarhus. Druga część dotyczy materiałów i metod badawczych oraz zawiera analizę przepisów art. 9 Konwencji dokonaną przy użyciu metody logiczno-językowej i celowościowej wykładni. W części trzeciej ukazano – niekiedy niebudzące kontrowersji, niekiedy dyskusyjne – rezultaty poszukiwań interpretacyjnych dokonywanych przez NSA. Orzekając w sprawach środowiskowych wynikających z polskiego prawa administracyjnego, NSA współstosuje z prawem krajowym akty normatywne należące do prawa europejskiego, w tym także Konwencję. Jednak sposób sformułowania jej przepisów wyklucza, w myśl linii orzeczniczej, możliwość ich bezpośredniego zastosowania, podnosząc tym samym ważkość działań legislacyjnych, a sądy administracyjne nie mogą zastąpić w tym zakresie ustawodawcy. W ramach konkluzji podkreślono, że implementacja Konwencji jest "zasadniczo prawidłowa", co nie oznacza jednak implementacji w pełni realizującej Aarhus-type principles.
The analysis presented in this article concerns the impact of Court of Justice of the European Union (CJEU) jurisprudence on the legal situation of Supreme Court and Supreme Administrative Court judges in Poland. The main assumption of the presented considerations is that the CJEU, in providing answers to preliminary questions submitted to it by Polish courts adjudicating cases related to judicial appointments and retirements, strengthens the independence of the courts and the independence of the judiciary, assuming that these are systemic elements of a functioning judiciary subject to EU law. For this reason, the CJEU considers itself competent to shape these systemic values under Polish law. At the same time, this body does not notice the problem of jurisdiction of Polish courts posing legal questions, which becomes an important theoretical and practical issue, because it may affect the legality and effectiveness of judgements passed on the basis of answers given by the CJEU. Detailed considerations focus on two types of judgements of the CJEU, which were made in connection with the retirement of judges, as a result of questions submitted to the Court by the Supreme Court and Supreme Administrative Court. The subject of the questions related to the compatibility with EU law of the scope of legal protection granted in Polish law to a judge against resolutions adopted in such cases by the National Council of the Judiciary. The considerations presented conclude that in the case of a CJEU judgement issued as a result of a question posed by the Supreme Court, the jurisdiction of the authority posing the question was infringed, and this should have consequences for the scope of binding the court adjudicating on the answer provided by the CJEU. ; Przedstawiona analiza odnosi się do wpływu orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) na kształtowanie w Polsce sytuacji prawnej sędziów Sądu Najwyższego (SN) i Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Głównym założeniem przedstawionych rozważań jest stwierdzenie, że TSUE w ramach udzielanych odpowiedzi na pytania prejudycjalne, kierowane do niego przez polskie sądy, rozpoznające sprawy związane z powołaniami na stanowisko sędziowskie oraz z przejściem w stan spoczynku, wzmacnia niezależność sądów i niezawisłość sędziowską, przyjmując, że są to elementy ustrojowe funkcjonującego wymiaru sprawiedliwości podlegające prawu Unii Europejskiej. Z tego powodu TSUE uznaje się za właściwy do kształtowania tych wartości ustrojowych na gruncie prawa polskiego. Jednocześnie organ ten nie zauważa problemu właściwości polskich sądów występujących z pytaniami prawnymi, co staje się ważnym zagadnieniem teoretycznym i praktycznym, gdyż może rzutować na legalność i skuteczność orzeczeń zapadających na podstawie udzielonych przez TSUE odpowiedzi. Szczegółowe rozważania koncentrują się na dwóch rodzajach orzeczeń TSUE, które zapadły w związku z sędziowskim stanem spoczynku, na skutek wystąpienia do TSUE z pytaniami przez SN i NSA. Przedmiot pytań odnosił się do zgodności z prawem unijnym zakresu ochrony prawnej przyznanej w prawie polskim sędziemu od uchwał podejmowanych w tych sprawach przez Krajową Radę Sądownictwa. Konkluzją przedstawionych rozważań jest stwierdzenie, że w przypadku wyroku TSUE wydanego na skutek pytania SN doszło do naruszenia właściwości organu występującego z pytaniem, a to powinno mieć konsekwencje dla zakresu związania sądu orzekającego odpowiedzią udzieloną przez TSUE.
Z opodatkowaniem wiążą się nie tylko złożone problemy prawne, lecz także etyczne. Uwidaczniają się one w procesie stosowania przepisów prawa. Zdarza się, że prawo podatkowe przeradza się w swoje przeciwieństwo, gdy rygoryzm w wykonywaniu litery prawa przestaje się liczyć z kontekstem społecznym. Właśnie wtedy, z uwagi na złośliwe tłumaczenie prawa (Cyceron), szczególna rola przypada sędziom sądu administracyjnego.Ochrona przed bezprawnym działaniem organów podatkowych wynika z wysokiej wiedzy interpretacyjnej sędziów, sędziowskiej dociekliwości i wnikliwości, moralnej wrażliwości sędziów na prawo, solidności kontroli instancyjnej.Pojawia się też problem relacji norm etycznych wywodzących się z wartości aksjologicznych do norm prawnych. Te relacje są następujące: normy prawne powinny posiadać legitymację aksjologiczną, natomiast normy etyczne legitymacji jurydycznej nie potrzebują. A to oznacza, że niesporne wartości aksjologiczne (dobro, godność, sprawiedliwość, równość, wolność) obowiązują niezależnie od umownie przyjętych w danym czasie konwencji stanowienia prawa. Zawsze więc stają się częścią systemu prawa w państwie. Prawo pozytywne jest wynikiem kompromisu sił politycznych i sił społecznych, które w życiu publicznym odgrywają istotną, ważną rolę. Dlatego też prawo pozytywne nie może być pełnym odbiciem uniwersalnych wartości aksjologicznych. I stąd właśnie pochodzą różnice zakresów pomiędzy obowiązującym systemem prawa a systemem norm etycznych wynikających z uniwersalnych wartości aksjologicznych. ; Taxation is not only associated with complex legal problems but also with ethical ones which become apparent in the process of applying legal regulations. When the rigorous application of the letter of the law ignores the social context taxation law degenerates into its opposite. In such situations, owing to malicious legal explanations (Cicero), a vital role is played by the judges of the administrative courts.Protection against the unlawful actions of tax institutions derives from the great interpretative knowledge of the judges, their inquisitiveness and insight, their moral sensitivity to legal issues as well as the soundness of the control processes of the courts.The problem arises here of the relationship between ethical norms which derive from axiological values and legal norms. This relationship can be defined as follows: legal norms ought to have axiological legitimacy but ethical norms do not require judicial legitimacy. This means that undisputedaxiological values (such as good, dignity, justice, equality, freedom) are valid independently of the legal conventions of law making applying at a given time. They are always incorporated into the legal system of a state. Positive law is a consequence of a compromise between the political and social forces which play an important and vital role in public life. This is why positive law cannot be a full reflection of universal axiological values. This explains why there are differences of scope between the legal system in force and the system of ethical norms which derive from universal axiological values.
The article presents mediation as the basic method of alternative dispute resolution (the so-called ADR), used to resolve conflicts in administrative and judicial-administrative proceedings, and analyses legal regulations regarding mediation in administrative and court-administrative cases. The summary draws attention to the similarities and differences between administrative mediation and court-administrative mediation. ; The article presents mediation as the basic method of alternative dispute resolution (the so-called ADR), used to resolve conflicts in administrative and judicial-administrative proceedings, and analyses legal regulations regarding mediation in administrative and court-administrative cases. The summary draws attention to the similarities and differences between administrative mediation and court-administrative mediation.
Niezależność sądów i niezawisłość sędziów stanowią jedną z podstaw państwa prawnego, należącego do podstawowych wartości Unii Europejskiej. Do zasad państwa prawnego należy zasada trójpodziału władz, stanowiąca równocześnie istotną gwarancję niezależności władzy sądowniczej. Zasada podziału władz oznacza, że do wyłącznej kompetencji władzy sądowniczej należy sprawowanie wymiaru sprawiedliwości i organy innych władz nie mogą ingerować w wykonywanie funkcji orzeczniczych przez sądy. W państwach demokratycznych istnieje potrzeba gwarancji niezależności władzy sądowniczej na poziomie norm konstytucyjnych. Podstawową funkcją niezależności sądów i niezawisłości sędziów jest zapewnienie obywatelom prawa do sądu w rozumieniu art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 45 Konstytucji RP. Z punktu widzenia prawa do sądu ważne jest istnienie związku między niezależnością sądów i niezawisłością sędziów a gwarancją bezstronności sądu oraz gwarancją do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd. Niezależność sądów i niezawisłość sędziów są ściśle powiązane z zasadą odpowiedzialności władzy sądowniczej. ; The independence of the courts and the judiciary constitutes one of the foundations of the rule of law and is one of the basic values of the European Union. Judicial independence is also guaranteed by the principle of the separation of powers. According to this principle courts are the only competent body to execute judiciary powers and no other organs may be permitted to interfere in judicial decisions or their making. Democratic states must have the independence of the courts ensured in their constitutions. The basic function of judicial independence is ensuring citizens the right to a fair trial as provided in Article 6 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and Article 45 of the Constitution of the Republic of Poland. From the point of view of the right to a fair trial the relationship between the independence of the courts and judicial independence on the one hand and the guarantee of the impartiality of the courts and of a fair trial on the other, is important. The independence of the courts and the judiciary is closely related to the principle of the responsibility of judicial authority.
The monography provides a comparative analysis of the constitutional review bodies' activities, their status and efficiency in different Post-Soviet States. It deals with the complex description of the constitutional provisions' compliance, the problems of legal mechanisms and stability, evolution of the local legislation. In this book the authors provide a detailed report of the constitutional review institutions' problems in the process of ensuring its legislative position. In this context we find in the research a description of the legal, political risks of the constitutional control in Post-Soviet States, its social perception and the predictability of its legal systems' development. This work integrates the unique structure of presentation and research materials. By the reflection of this type the authors lay the base for continuing further researches of constitutional review development dynamics in the countries of the region.
On 16 March 2019 the amendment of the Act – the Industrial Property Law, which implemented the European Parliament and EU Council Directive 2015/2436 of 16 December 2015, aiming the rapprochement of legislation within the membership countries regarding trade marks. The essential change, that the amendment implemented is the cancellation of the necessity of graphical representation of the trade mark, what allows to simplify the registration of the unconventional trade marks. The purpose of the article is to present how the registration of unconventional trade marks looked within the light of the Luxembourg tribunal's statements. ; W dniu 16 marca 2019 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo własności przemysłowej, która implementowała dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2436 z dnia 16 grudnia 2015 r. mającą na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych. Istotną zmianą, jaką wprowadziła nowelizacja, jest zniesienie wymogu graficznej przedstawialności znaku towarowego. Umożliwi to łatwiejszą rejestrację niekonwencjonalnych znaków towarowych. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie, jak w świetle orzecznictwa trybunału luksemburskiego przedstawiała się rejestracja niekonwencjonalnych znaków towarowych.
Niniejszy artykuł podejmuje problematykę relacji między szczegółowym zagadnieniem języka, jakim są spójniki eksplikatywne (wyjaśniające), oraz zrozumiałością uzasadnień orzeczeń sądowych. Autor rozpoczyna wywód od omówienia funkcji uzasadnień w oparciu o Konstytucję RP oraz orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, a także wskazuje obowiązujące w tym zakresie standardy. Następnie przedstawia on językową rolę spójników eksplikatywnych w języku polskim, a także ich praktyczne zastosowanie w uzasadnieniach orzeczeń sądowych. Autor konkretyzuje rozważania w tym zakresie na przykładzie skierowanego do francuskich sądów administracyjnych zbioru rekomendacji redakcyjnych opublikowanego przez tamtejszą Radę Stanu. Rozważania teoretyczne są w kolejnym kroku zestawione z zebranymi przez autora danymi statycznymi w zakresie użycia spójników eksplikatywnych w grupie 100 wybranych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanych w latach 2015–2019. Ostatnim etapem analizy jest wskazanie oraz omówienie dwóch zaobserwowanych problemów związanych ze stosowaniem tychże spójników w zebranym korpusie badawczym. Na podstawie powyższego autor wysnuwa wnioski w zakresie czynników wpływających na zrozumiałość uzasadnień orzeczeń sądowych, możliwych metod zwiększania standardów w tym zakresie, a także roli spójników eksplikatywnych w uzasadnieniach, wliczając w to wiążące się z ich użyciem (albo nieużyciem) stosowanie modeli rozumowania wyjaśniającego albo dedukcyjnego. ; This paper treats the relations between the specific linguistic instrument, i.e., explicative (explanatory) conjunctions, and the comprehensibility of the grounds of court decisions. The author commences by discussing the functions of the grounds taking as a basis the Constitution of the Republic of Poland and the jurisprudence of the Constitutional Tribunal. What's more, he indicates the applicable standards in this regard. As the next step, the linguistic role of explicative conjunctions in the Polish language, as well as their practical application in the grounds of court decisions are presented. The author specifies the considerations in this regard on the example of a set of editorial recommendations published by the French Council of State addressed to French administrative courts. The theoretical considerations are then compared with the statistical data collected by the author on the use of explicative conjunctions in a group of 100 selected judgments of the Supreme Administrative Court issued in 2015-2019. The last stage of the analysis is the identification and discussions of two observed problems related to the use of these conjunctions in the collected research corpus. On the basis of the above, the author draws conclusions regarding the factors influencing the intelligibility of the grounds of court decisions, possible methods of increasing the standards in this regard, as well as the role of explicative conjunctions in the grounds, including the use of explanatory and deductive reasoning models that their application (or non-usage) entails. ; 11 ; 249 ; 263 ; Zeszyt Prawniczy UAM
Niniejszy artykuł podejmuje problematykę relacji między szczegółowym zagadnieniem języka, jakim są spójniki eksplikatywne (wyjaśniające), oraz zrozumiałością uzasadnień orzeczeń sądowych. Autor rozpoczyna wywód od omówienia funkcji uzasadnień w oparciu o Konstytucję RP oraz orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, a także wskazuje obowiązujące w tym zakresie standardy. Następnie przedstawia on językową rolę spójników eksplikatywnych w języku polskim, a także ich praktyczne zastosowanie w uzasadnieniach orzeczeń sądowych. Autor konkretyzuje rozważania w tym zakresie na przykładzie skierowanego do francuskich sądów administracyjnych zbioru rekomendacji redakcyjnych opublikowanego przez tamtejszą Radę Stanu. Rozważania teoretyczne są w kolejnym kroku zestawione z zebranymi przez autora danymi statycznymi w zakresie użycia spójników eksplikatywnych w grupie 100 wybranych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanych w latach 2015–2019. Ostatnim etapem analizy jest wskazanie oraz omówienie dwóch zaobserwowanych problemów związanych ze stosowaniem tychże spójników w zebranym korpusie badawczym. Na podstawie powyższego autor wysnuwa wnioski w zakresie czynników wpływających na zrozumiałość uzasadnień orzeczeń sądowych, możliwych metod zwiększania standardów w tym zakresie, a także roli spójników eksplikatywnych w uzasadnieniach, wliczając w to wiążące się z ich użyciem (albo nieużyciem) stosowanie modeli rozumowania wyjaśniającego albo dedukcyjnego. ; This paper treats the relations between the specific linguistic instrument, i.e., explicative (explanatory) conjunctions, and the comprehensibility of the grounds of court decisions. The author commences by discussing the functions of the grounds taking as a basis the Constitution of the Republic of Poland and the jurisprudence of the Constitutional Tribunal. What's more, he indicates the applicable standards in this regard. As the next step, the linguistic role of explicative conjunctions in the Polish language, as well as their practical application in the grounds ...
The work of the administration should serve the interests of the parties involved and of the public. That very need for proportionate and reasonable actions of the administration has led to establishing one of the basic principles in the process of issuing administrative acts, the participation of the interested parties in the procedure before the administrative authority. This is achieved by the requirement that, before issuing the act, the authority is to gather the opinions and statements of the members of the public who will be affected by it and to reflect them in the final act. The guarantee that members of the public will be allowed to participate in the procedure and influence the final content of the act is the judicial review of the administrative act.
Participation of unincorporated associations in court and administrative proceedings is a tool of public participation which is a part of basic principles of performance of a democratic country and a civil society. By means of abiding by those principles administrative bodies and courts respect the rule of law and it becomes a standard. The rule of public participation can be as well treated as a part of the basic civil rights stipulated in the Constitution. By respecting the right of unincorporated associations to participate in court and administrative proceedings in environmental protection-related cases the goals and functions of environmental protection law can be accomplished. ; Participation of unincorporated associations in court and administrative proceedings is a tool of public participation which is a part of basic principles of performance of a democratic country and a civil society. By means of abiding by those principles administrative bodies and courts respect the rule of law and it becomes a standard. The rule of public participation can be as well treated as a part of the basic civil rights stipulated in the Constitution. By respecting the right of unincorporated associations to participate in court and administrative proceedings in environmental protection-related cases the goals and functions of environmental protection law can be accomplished.
The authors of the paper focused upon the general clause of social interest in the general administrative proceedings, as well as the proceedings before administrative courts and the administrative executive proceedings. Thus we got a comprehensive – although limited, considering the framework of the study – analysis of the function of this clause in the three main sets of proceedings constituting the system of administrative procedure. The paper discusses a complicated concept of social interest and its relationship to a concept of public interest. It must be emphasized that both of the terms mentioned above are used, among other things, in the regulations of the Code of Administrative Proceedings. The authors also analyze the questions regarding possibilities of a conflict between a social interest and an individual interest. ; Autorzy opracowania skupili swe rozważania na klauzuli generalnej interesu społecznego w ogólnym postępowaniu administracyjnym, postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W ten sposób otrzymali kompleksową, aczkolwiek ograniczoną ze względu na ramy opracowania, analizę funkcji tej klauzuli w podstawowych postępowaniach systemu procedury administracyjnej. Artykuł wyjaśnia skomplikowane pojęcie interesu społecznego oraz jego stosunek do pojęcia interesu publicznego. Podkreślenia wymaga, że oba pojęcia występują choćby w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego. Przedmiotem rozważań autorzy uczynili również kwestie dotyczące możliwości zaistnienia kolizji między interesem społecznym a interesem indywidualnym.
