Vertraglichkeit der Religion mit der Politik der Staaten. Nebst dem Entwurf eines Werks: Clima, - Staatsverfassung, - Nationalgeist, - Religion und Wissenschaften; Welches ist ihr wechselseitiges Verhältniss?
Wydana w 1779 roku, w Berlinie publikacja Johanna Andreasa Riema (1749-1814) - niemieckiego protestanckiego teologa, duchownego i publicysty okresu oświecenia. Działalność publicystyczna Riema była bardzo zróżnicowana, pisał m.in. prace z zakresu historii, teologii, biblistyki i polityki. Niniejszy dokument - Vertraglichkeit der Religion mit der Politik der Staaten. Nebst dem Entwurf eines Werks: Clima, - Staatsverfassung, - Nationalgeist, - Religion und Wissenschaften; Welches ist ihr wechselseitiges Verhältniss? jest kontynuacją i uzupełnieniem do publikacji Einfluß der Religion auf das Staatssystem der Völker (Berlin, 1778). Riem zainspirowanymi studiami nad polityką i religią zwraca się w publikacji ku przyczynom, które jego zdaniem są odpowiedzialne za różnice w tych dziedzinach oraz ich wzajemnych współzależnościach między różnymi narodami. Dużą część dokumentu zajmuje szkic planowanej, ale nigdy nie opublikowanej pracy, w której chciał pokazać w stylu teorii Monteskiusza (W koncepcji tej Monteskiusz wśród czynników geograficznych warunkujących losy tworów politycznych najważniejsze miejsce, choć, wbrew temu, co nieraz pisano, nie wyłączność przyznawał klimatowi.) wpływ czynników geograficznych (klimatu) na bieg wydarzeń dziejowych, procesy polityczne, różnice w gospodarce państwowej, duchu narodowym, religii i naukach różnych narodów.