Suchergebnisse

Rada Europejska stopniowo przekształciła się w ośrodek podejmowania decyzji politycznych EWG, później Unii Europejskiej. Jej zakres formalnych i nieformalnych uprawnień stale się zwiększał. Kolejne postanowienia polityczne i wprowadzane prawne regulacje wyznaczały znaczące etapy tego procesu, ponieważ określały jej rolę i wiodącą funkcję w EWG. Artykuł odnosi się do źródeł i przejawów dynamiki instytucjonalnej w procesie rozwoju Rady Europejskiej w okresie 1961-1977. Jego celem jest analiza czynników warunkujących powstanie i rozwój Rady Europejskiej w świetle przyjmowanych decyzji politycznych, a także praktyki jej działań. Przedstawione w artykule zagadnienie oparte zostało na założeniu, iż ład strukturalny cechuje znacząca asymetryczność. Narastanie współzależności w kształtowanych relacjach między państwami w sytuacji potrzeby i konieczności współpracy zbiega się z procesem zmian w odniesieniu do konieczności kształtowania nowych funkcji instytucji. To znacząco wpłynęło na dynamikę międzyinstytucjonalnych przekształceń. Określając determinanty wpływające na te przekształcenia podkreślić należy funkcjonalność systemu, a także jego ograniczenia. ; The European Council has gradually evolved into a center of political decision making in the EEC/EU and its range of formal and informal powers continues to grow. The following political decisions and legal regulations marked a significant step in this process because it identified and acknowledged the European Council's position and its leading role within the EEC/ EU. This article examines the sources and manifestations of the institutional changes within the European Council in the period 1961-1977. Its purpose is to analyze the factors which influence the creation and development of the European Council in light of political decisions, Treaty's provisions and the practice of its activities. The issue discussed in the article is based on the assumption that the structural order is characterized by a significant asymmetry. The increasing interdependence in the relations between states, together with the need and the necessity of the idea of cooperation, has coincided with the process of change necessitated by the new functions of the European Council. This has significantly affected the pace of inter-institutional transformation. In defining the determinants affecting this transformation, the functionality of the system, as well as the limitations in terms of its ability should be emphasized.

Rada Europejska stopniowo przekształciła się w ośrodek podejmowania decyzji politycznych EWG, później Unii Europejskiej. Jej zakres formalnych i nieformalnych uprawnień stale się zwiększał. Kolejne postanowienia polityczne i wprowadzane prawne regulacje wyznaczały znaczące etapy tego procesu, ponieważ określały jej rolę i wiodącą funkcję w EWG. Artykuł odnosi się do źródeł i przejawów dynamiki instytucjonalnej w procesie rozwoju Rady Europejskiej w okresie 1961–1977. Jego celem jest analiza czynników warunkujących powstanie i rozwój Rady Europejskiej w świetle przyjmowanych decyzji politycznych, a także praktyki jej działań. Przedstawione w artykule zagadnienie oparte zostało na założeniu, iż ład strukturalny cechuje znacząca asymetryczność. Narastanie współzależności w kształtowanych relacjach między państwami w sytuacji potrzeby i konieczności współpracy zbiega się z procesem zmian w odniesieniu do konieczności kształtowania nowych funkcji instytucji. To znacząco wpłynęło na dynamikę międzyinstytucjonalnych przekształceń. Określając determinanty wpływające na te przekształcenia podkreślić należy funkcjonalność systemu, a także jego ograniczenia. ; The European Council has gradually evolved into a center of political decision making in the EEC/EU and its range of formal and informal powers continues to grow. The following political decisions and legal regulations marked a significant step in this process because it identified and acknowledged the European Council's position and its leading role within the EEC/ EU. This article examines the sources and manifestations of the institutional changes within the European Council in the period 1961–1977. Its purpose is to analyze the factors which influence the creation and development of the European Council in light of political decisions, Treaty's provisions and the practice of its activities. The issue discussed in the article is based on the assumption that the structural order is characterized by a significant asymmetry. The increasing interdependence in the relations between states, together with the need and the necessity of the idea of cooperation, has coincided with the process of change necessitated by the new functions of the European Council. This has significantly affected the pace of inter-institutional transformation. In defining the determinants affecting this transformation, the functionality of the system, as well as the limitations in terms of its ability should be emphasized.

The war of Poland with the Teutonic Knights Order in the years 1454–1466, ended with the peace of Toruń 1466, had a significant impact on the increase in the importance of Poland's position in Europe, which was reflected in the subordination of the defeated Teutonic Order state in Prussia and Poland's obtaining a dominant position in Central and Northern Europe. Above all, however, events that took place during the war, especially the political crisis caused by claims of the nobility gathered for war as part of the levy in mass and the issuing of privileges for the nobility in 1454 initiated the start of changes in the political system of the Kingdom of Poland, which led to transformations in the structures of state assemblies and the creation of the new power system. The result of the transformation processes initiated at that time was the establishment in 1468 of a nationwide bicameral parliament, based on the representation of territorial assemblies, whose convocation was, moreover, due to the need to solve the financial problems arising as a result of the war, which ended in 1466. The war of 1454–1466 had a real impact on the formation of a new political structure of the Kingdom of Poland, whose development was continued in the 16th century. ; Wojna Polski z zakonem krzyżackim w latach 1454–1466, zakończona pokojem toruńskim w 1466 r., miała istotny wpływ na wzrost znaczenia pozycji Polski w Europie, czego wyrazem było podporządkowanie pokonanego państwa zakonnego w Prusach i uzyskanie przez Polskę dominującej pozycji w Środkowej i Północnej Europie. Przede wszystkim jednak wydarzenia mające miejsce podczas wojny, zwłaszcza kryzys polityczny wywołany roszczeniami szlachty zebranej na wojnę w ramach pospolitego ruszenia i wydanie przywilejów dla szlachty w 1454 r., zainicjowały rozpoczęcie zmian w systemie politycznym Królestwa Polskiego, które doprowadziły do przekształceń w strukturach zgromadzeń stanowych i do powstania nowego układu władzy. Rezultatem zapoczątkowanych wówczas procesów przekształceń było powstanie w 1468 r. ogólnopaństwowego sejmu dwuizbowego, opartego na reprezentacji zgromadzeń terytorialnych, którego zwołanie nastąpiło zresztą wskutek konieczności rozwiązania problemów finansowych powstałych w następstwie wojny zakończonej w 1466 r. Wojna z lat 1454–1466 miała więc rzeczywisty wpływ na ukształtowanie się nowej konstrukcji ustrojowej Królestwa Polskiego, której rozwój kontynuowany był w XVI w.

Artykuł przedstawia zmiany systemowe wprowadzone w Polsce po 1989 r., które umożliwiły przejście z gospodarki centralnie sterowanej do wolnorynkowej. Podjęcie głębokich i szerokim reform o charakterze prawnym, gospodarczym i społecznym pozwoliło na ukształtowanie demokratycznego ustroju po wielu latach sprawowania władzy komunistycznej. Transformacja systemowa była możliwa dzięki znaczącym przemianom podstaw prawnych, począwszy od zmian w ustawie zasadniczej, określającej istotę prawa własności i obowiązek jego poszanowania, poprzez uchwalenie innych aktów prawnych koniecznych do zmiany stosunków własnościowych (takich jak ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, prawa o działalności gospodarczej czy ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi). Równoległe reformy systemu bankowego oraz polityki pieniężno-kredytowej umożliwiły napływ kapitału zagranicznego i pozwoliły na rozwój prywatnej przedsiębiorczości. W wyniku przemian ustrojowych, jakie zaszły w ostatnich 25 latach, Polska jako demokratyczne państwo prawa jest członkiem Unii Europejskiej, a polska gospodarka rynkowa staje się coraz bardziej konkurencyjna. Niestety, mimo głębokich przekształceń w sferze własnościowej, Polska przez ostatnie ćwierćwiecze nie rozwiązała kwestii zwrotu prawowitym właścicielom własności przejętej bezprawnie przez władze komunistyczne. ; This paper presents structural changes that took place in Poland after 1989, and which enabled its transition from a centrally planned economy to a market economy. The deep and thorough legal, economic and social reforms undertaken in that period made it possible, after years of communist rule, to shape a new, democratic system. The systemic transformation was possibleowing to some basic amendments to the Constitution, including the articles defining the essence of ownership and the duty to respect it, as well as the adoption of other legal acts necessary to re-define ownership relationships (such as the law on commercialisation and privatisation of state-owned enterprises, or the law on the management of agricultural property). The concurrent reforms of the banking system and the monetary and credit policy enabled inflow of foreign capital and development of private entrepreneurship. As a result of the transformations of the past 25 years, Poland is now a democratic state and a member of the European Union, while Polish economy is getting increasingly competitive. Sadly enough, despite these substantial structural transformations in the ownership sphere, in the last quarter of the century Poland has continued to be unable to resolve the problem of returning to the lawful owners the property taken by the communist regime.

The success of the industrial action in August 1980 opened a pathway for an actual change in a political system. It enabled, among other things, new resolutions in economics, which could replace the economy of shortage associated with "real socialism" with a system that combines economic effectiveness with social justice. From this standpoint, the intense debate of the 1980s, largely forgotten today, in which two competitive political orientations clashed, was a key moment. The arena of this clash was not the political scene, still blocked at that time, but the official and underground papers and brochures, along with public declarations and policy papers of the subjects engaged in the political game, enabling the exchange of views, oftentimes conflicting and opposing. Today's social crisis, a serious decrease in trust for the state and its leadership certainly has structural origins and it raises the question whether the road we took at that time was the right choice. The aim of this text is to present briefly the stances taken in the debate of that time. History has definitely moved forward. However, some of the ideas and solutions which were underscored in the disputes and polemics of the 1980s reappear in a new shape, becoming a part of an attempt to define the underlying causes and mechanisms of the social and political crisis in today's Poland.

Fundamental controversy concerning policy of transition of post-socialist economies to a market economy is discussed by the authors of this article. The controversy is related to a dispute between supporters of "big-bang" (the so-called "shock therapy") and those who support an evolutionary approach. The authors argue that: — "big-bang" policy was necessary in Polish circumstances but, the same time, it proved to be insufficient because it ignored - to a considerable degree - both institutional and structural levels of the transformation and focused mainly on macro level; — conceptions of evolutionary policy which focus on institutional transformation are not an alternative for stabilization policy and they take no account of restructurization problem; — there is a need for complex and harmonious policy of transition for to assure a stabilization and an institutional milieu favouring market transformation; such a policy should also stimulate restructuring processes on all levels of the economic system; — in the advanced phase of transition, the centre of gravity of respective policy slides from macro and mezo levels to incitement of adjustment processes issuing "from the tanks" - on micro and micro-micro levels. ; Digitalizacja i deponowanie archiwalnych zeszytów RPEiS sfinansowane przez MNiSW w ramach realizacji umowy nr 541/P-DUN/2016

The aim of the article is to define the attitude of Polish parliamentary political parties towards the method of energy production, as well as to present the social perception of changes in the energy sector. The structural connections between parties, based on their energy concepts, were presented by the so called "affiliation networks". Discourse Network Analysis, used in the study, also allowed to identify the most frequently co-occurring concepts expressed by different parties over the past fifteen years (coal, natural gas and renewable energy sources). As a result of the analysis, differences in the parties` approach to the energy issues were determined (among others: division between Law and Justice and Civic Platform since 2011; support for the exclusion of coal as an energy source made by Left and Civic Coalition in the year 2019). In order to present social attitudes towards the energy transformation data created by the Public Opinion Research Centre were used. According to the data, the main concern revealed by Poles regarding the energy transformation process is the possible rising cost of the energy.

Common awareness of threats and dangers, which has become an integral part of nature and mankind, has caused the situation when determination to guarantee safety makes this value timeless. According to H. Kissinger the notion of safety is nowadays 'the foundation of every human action'. That is why, in literature, one can see a very wide scope of safety categories in its defining. The aim of the article is the attempt to explain the notion and to show the essence of safety. Taking into consideration ambiguity of the notion of safety, attention has been directed to its description as the state. At the same time, safety has been described as a process where the state of safety and its organization are subjects of dynamic transformations proportionally to changes in safety conditions. Importance of geopolitical evolution and the progress of science and technology in the last decade of 20th century for transformation of views concerning creation of contemporary national security has been stressed. Realities of 21st century cause that safety of society depends mainly on global and national security. That is why the synthesis of contemporary description of national security has been presented, taking into consideration social category, functional and structural meaning. The attempt of theoretical presentation of the term of safety leads to fundamental conclusions. Firstly, safety undergoes the laws of social systems movements. Secondly, the phenomenon should be analysed thoroughly, noticing its subjective, objective and spatial diversity. ; Common awareness of threats and dangers, which has become an integral part of nature and mankind, has caused the situation when determination to guarantee safety makes this value timeless. According to H. Kissinger the notion of safety is nowadays 'the foundation of every human action'. That is why, in literature, one can see a very wide scope of safety categories in its defining. The aim of the article is the attempt to explain the notion and to show the essence of safety. Taking into consideration ambiguity of the notion of safety, attention has been directed to its description as the state. At the same time, safety has been described as a process where the state of safety and its organization are subjects of dynamic transformations proportionally to changes in safety conditions. Importance of geopolitical evolution and the progress of science and technology in the last decade of 20th century for transformation of views concerning creation of contemporary national security has been stressed. Realities of 21st century cause that safety of society depends mainly on global and national security. That is why the synthesis of contemporary description of national security has been presented, taking into consideration social category, functional and structural meaning. The attempt of theoretical presentation of the term of safety leads to fundamental conclusions. Firstly, safety undergoes the laws of social systems movements. Secondly, the phenomenon should be analysed thoroughly, noticing its subjective, objective and spatial diversity.

In december 1991, the Soviet Union collapsed. This fact can be considered to be the most significant geopolitical event of the second half of the 20th century. As a result of the collapse of the USSR, fifteen union republics – the main units of the administrative-political and national division of the Soviet federation – gained state sovereignty and independence. One of the most important results of this process was the creation of Russia (Russian Federation), which declared itself and was recognized as the main successor of the Soviet empire. The young state faced many difficulties, which – at the level of internal policy – include carrying out socio-political-economic transformation, overcoming the deep structural crisis inherited from the late USSR, or building modern durable democratic institutions and democratic political culture. This meant that the new Russian elites needed to make a radical system change and to develop new political mechanisms in the management of this enormous country. The article will present the main problems faced by Russia and its establishment in the 1990s, with many turning points and breakthrough moments, specific to countries undergoing intensive and multifaceted post-communist transformation. Due to the importance and the role of Russia in the international system, the directions and tendencies of changes taking place in this country are particularly important, especially from the perspective of post-Soviet states and the countries of the former socialist block.

The gathered empirical material (110 respondents) allowed the author to analyze the understanding of the results of the transformation of the political system in Poland, which occurred 30 years ago, among the farmers in the Sandomierz area. The aim of the analyses presented in the article is to describe generalised interpretations of the facts connected with the former political system and within their context, the assessments of the results of the systemic and economic transformations in the social and individual dimension. In general, the farmers feel they are the beneficiaries of the changes as a professional group. The diachronic assessment of the individual financial situation and the conditions of functioning of agriculture and economy in the country is very positive. The minority of the respondents has a sense of satisfaction due to the fact of Poland joining the UE. According to the farmers, at the beginning of the transformation period, the most important part of their action strategieswas played by individual and non-institutional resources. In their opinion, currently, there is still no equality of opportunities. Almost half of the respondents appreciate the introduction of the democratic system. The farmers are dissatisfied the most with the transfers of ownership; they appreciate the sphere of individual freedoms. The performed valorisation of multiple phenomena happening in the past three decades proves that there are varied expectations and as a result there are varied mindsets among respondents towards the transformation. The attitudes of satisfaction with the changes on the individual and macro-structural levels are dominant. ; Zebrany materiał empiryczny (110 respondentów) pozwolił na analizę rozumienia przez rolników Sandomierszczyzny skutków transformacji systemowej po upływie 30 lat od jej zaistnienia. Celem analiz zamieszczonych w artykule jest przedstawienie uogólnionych interpretacji faktów związanych z minionym ustrojem i w ich kontekście ocen rezultatów przemian ustrojowych i gospodarczych w wymiarze społecznym i jednostkowym. Rolnicy czują się w większości beneficjentami zmian jako grupa zawodowa. Bardzo pozytywna jest diachroniczna ocena indywidualnej sytuacji finansowej i warunków funkcjonowania rolnictwa oraz gospodarki kraju. Mniejszość badanych ma poczucie zadowolenia z przystąpienia Polski do UE. Według rolników u progu transformacji w strategii działania liczyły się zasoby indywidualne oraz zasoby pozainstytucjonalne. Twierdzą oni, że obecnie nadal brak jest równości szans. Niemal połowa badanych docenia wprowadzenie systemu demokratycznego. Rolnicy są najbardziej niezadowoleni z przekształceń własnościowych w państwie, doceniają zaś sferę wolności indywidualnych. Dokonana waloryzacja wielorakich zjawisk toczących się w minionych trzech dekadach świadczy o zróżnicowanych oczekiwaniach i co za tym idzie zróżnicowanych postawach respondentów wobec transformacji. Dominują postawy zadowolenia ze zmian w wymiarze indywidualnym i makrostrukturalnym.

Please visit: http://krzysztoffirlej.pl/; krzysztof.firlej@uek.krakow.pl ; Przedstawiony artykuł nakreśla problematykę możliwości w zakresie przygotowywania właściwej konkurencyjności dla jednostek organizacyjnych funkcjonujących w polskim agrobiznesie do warunków istniejących w Unii Europejskiej. Polskie przedsiębiorstwa już od początku wczesnych lat dziewięćdziesiątych rozpoczęły trudną drogę przystosowania, przekształceń strukturalnych i organizacyjnych umożliwiających im konkurencję na wewnętrznym rynku krajowym, jak i w przyszłym unijnym. W tym celu zostały wyasygnowane przez Unię Europejską i rząd polski specjalne środki finansowe, które miały za zadanie realizację powyższych zamierzeń. Niestety środki przeznaczane na ten cel były zbyt małe, niemniej jednak umożliwiły wsparcie tychże działań podejmowanych przez nasz kraj. ; The article discusses the possibilities of enhancing the competitiveness of the organizational units in Polish agribusiness in the context of their adaptation for the requirements of the European Union. Since early 1990s, Polish companies have been faced with the difficulties of adaptations as well as structural and organizational transformations, which are to enhance their competitiveness, first on the Polish market, and then within the European Union. In order to accomplish these goals, special funds have been assigned by the European Union and the Polish government. These funds were insufficient, nonetheless they allowed our country to instigate action in this area. ; Krzysztof Firlej

Socio-economic transformation as a profound and thorough reform of the system and institutions promotes corruption practices and can be the means to fight one, too. Two kinds of understanding of corruption may be indicated: narrow (pathological and functional interpretation) and wider emphasising the neo-institutional argumentation, pointing out to systemic and structural causes of corruption. A theoretical and practical problem remains, whether corruption is of systemic nature (fundamental institution), or is secondary (consequence institution).The analysis of corruption may be done by means of the new institutionalism and consequence theories: transaction costs, theory of property rights, theory of clubs, principal-agent theory, theory of asymmetry information, capture theories, rent seeking theory, theory of games and theory of public choice.The dynamics of the Polish economy and wide researches in corruption (the differences between perceiving and experiencing) indicates that the corruption factors which paralyse the economic development have not dominated the economic system in Poland as yet, and that the system maintains its autonomy. Still, typical corruption- clientelistic societies are not common today, also in Poland. The above problems do not change the fact that corruption is a major problem and in the long run would cause a loss of competitiveness of Polish economy on the global market.

The transformation of the energy sector is one of today's global megatrends. The main aim of this process includes shifting energy production to renewable sources, decarbonizing the economy, and improving energy efficiency, especially in the most energy-intensive sectors. These changes lead the energy sectors of different states to ensure security and maintain environmental protection in order to guarantee the civilization's progressive development. One of the tools for the implementation and development of a new model of the energy sector is digitization, which is a direct consequence of the increasing complexity of the energy system. Digitization is an essential element in the management of smart grids and smart meters and for controlling the entire energy system, as well as guaranteeing fair distribution. The digitization process integrates the state energy system; however, it also increases its vulnerability to potential cyber-threats. The aim of this paper is to analyze the cybersecurity challenges facing the Polish power sector in light of the energy transition policy promoted in the EU with a particular focus on the latest legislation presented in the Clean Energy Package. The Polish energy sector is on the verge of structural changes; therefore the main question is: How to implement them to avoid errors? The paper provides a glimpse into the most venerable areas, which should be taken into consideration by political decision-makers.

The Author discusses dilemmas, difficulties and effects of the higher education and scientific institutions reform, that was launched two years ago. First, he points out the differences of solutions accepted by higher education and scientific institutions in Poland after the Second World War, as compared to the Soviet model. Having outlined the basic assumptions of the reform, the Author discusses the controversial issue of the scope of the state interventionism in both areas. He pays attention to the external obstacles, i.e., obstacles localized outside the system of scientific and higher education institutions, which influence formulation of policy toward such institutions. Also, he examines internal constrains of structural, organizational, societal and financial character. Next, the Author presents the genuine function of various financial mechanisms, their methods of application and coherence ratios. Also, dilemmas concerning applicability of competition rules in case of scientific activities and the question of research evaluation are discussed. He discusses the issue of transformation of scientific and educational institutions, examines factors hampering or keeping back the transformation process. The last paragraph of the paper presents issues concerning research and teaching staff - limits to the personnel management, selection procedures, barriers to young employees flow and aging of academicians. ; Autor omawia dylematy, trudności i konsekwencje reform zapoczątkowanych przed dwoma laty w Polsce w sferze nauki i szkolnictwa wyższego. Na wstępie pokazuje, w jakim stopniu kształtowane przez 40 lat po wojnie polskie rozwiązania w dziedzinie szkolnictwa i nauki różniły się od radzieckiego pierwowzoru. Po zarysowaniu podstawowych założeń reform autor przechodzi do omówienia kontrowersyjnego problemu - zakresu interwencji państwa w obu sferach. Zwraca uwagę na trudności zewnętrzne - tkwiące poza samą nauką - tworzenia polityki naukowej, a także na ograniczenia strukturalno-organizacyjne, społeczne i finansowe zawarte w systemie nauki. W dalszej części artykułu autor ukazuje rzeczywistą rolę mechanizmów finansowania nauki i szkolnictwa wyższego, sposób ich stosowania, stopień spójności, a także kłopoty związane z realizacją zasad konkurencji i oceny badań naukowych. Omawia problemy przebudowy instytucji badawczych i edukacyjnych oraz czynniki utrudniające lub opóźniające proces restrukturyzacji. W końcowej części artykułu przedstawia zagadnienia dotyczące personelu badawczego i nauczającego - ograniczenia polityki kadrowej, mechanizmów selekcji, bariery dopływu młodej kadry i starzenie się personelu.

W wielu państwach europejskich w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat zauważyć można transformację lokalnej demokracji przedstawicielskiej. Jest to zarówno wynikiem wdrożenia reform inspirowanych koncepcjami Nowego Zarządzania Publicznego (New Public Management), lokalnego współrządzenia (local governance), zmian o charakterze strukturalno-funkcjonalnym, jak i poszerzających się mechanizmów uczestnictwa obywatelskiego. Ostatnia z tendencji w sposób szczególnie wyraźny uwidacznia się w Polsce, w samorządach dużych miast. Celem artykułu jest przedstawienie stosunku radnych do idei i mechanizmów partycypacji obywatelskiej oraz określenie stopnia wpływu tychże na pozycję i rolę rad w procesie rządzenia. Artykuł opiera się na badaniach empirycznych przeprowadzonych w 18 miastach polskich. Wyniki badań wskazują, że radni miejscy generalnie popierają ideę szerszego angażowania mieszkańców w proces decyzyjny. Większość z nich uznaje jednak funkcjonujące w ich miastach formy uczestnictwa obywatelskiego za wystarczające, postulując jednocześnie usprawnienie ich działania. ; Over recent decades, many European countries have witnessed a transformation of local representative democracy. This has resulted both from the reforms inspired by the concepts of New Public Management, local governance, structural and functional changes as well as the expanding mechanisms of citizen participation. The latter trend is especially visible in large Polish cities. The main objectives of this article are to present the attitude of city councilors towards the concept and mechanisms of citizen participation and to examine whether this 'extended participation' influences the status and role played by city councils in the governing process. The article is based on empirical research conducted in 18 Polish cities. The results indicate that elected representatives, in general, support the idea of 'citizens' involvement in the decision-making process. Most of them, however, recognize the current mechanisms of civic engagement as sufficient, promoting the need to streamline their operation.