Irak kürtlerinin yönetimsel arayışı ve federalizm seçeneği:tarihsel ve teorik bir analiz

Abstract

Anahtar Kelimeler: Irak, Kürtler, Federalizm, ÖzerklikÖZETIRAK KÜRTLERİNİN YÖNETİMSEL ARAYIŞI VE FEDERALİZM SEÇENEĞİ: TARİHSEL VE TEORİK BİR ANALİZBu tez, Irak'ın kuruluşundan 2013 yılına kadarki sürede Kürtlerin bölgesel düzeyde özerk bir yönetim hedefinin tarihsel ve teorik olarak incelenmesi üzerine kuruludur. Irak'ın ulus-devlet sistemi ile etno-dinsel gruplar arasında siyasal uzlaşmayı, katılımı ve temsili başaramaması etno-dinsel sorunlarını süreklileştirmiştir. Irak'ın belirgin etnik bir topluluğu olan Kürtler, yerel veya merkezi düzeyde siyasal hakları kullanabilecek şekilde iktidara katılamadıkları için bölgesel düzeyde özerk bir yönetim talebi kapsamında merkezle sık sık çatışmıştır. Irak'ta iç ve dış politik şartların hazırladığı siyasal ortamın bir sonucu olarak Körfez savaşları yaşanmış ve ardından 2005'ten itibaren yeni bir siyasal sistem uygulanmaya başlanmıştır. Bu aşama, Kürtlerin federal ilkeler temelinde bölgesel düzeyde bir yönetim hakkına ulaşmasını ve Irak'taki Sünni-Araplara dayalı ulus-devlet politikasının kesintiye uğramasını tarif etmektedir. Ne var ki federal yönetime geçiş, ülkedeki etno-dinsel sorunları sonlandıramamıştır. Irak'ta etno-dinsel anlaşmazlıklar, azalmakla birlikte, halen devletin siyasal geleceğini etkileyen bir potansiyele sahiptir. Bu nedenle farklı toplulukları bir arada tutma amaçlı Irak federal sisteminin etkisi, etnik ölçüt bağlamında Kürtler üzerinde tartışma konusu yapılmıştır. Bu bağlamda Kürtler üzerinden tarihsel, teorik, karşılaştırmalı, alan araştırması ve gözleme dayalı araştırma yöntemleri kullanılarak Irak'ın siyasal geleceğine dair öngörülere ulaşılması hedeflenmiştir. Bu yönleriyle tez çalışması, etnik sorunlar bağlamında Irak Kürtlerinin siyasal haklara ulaşma sürecini tarihsel olarak ayrıntılı ele alınmıştır.Keywords: Iraq, Kurds, Federalism, Autonomy ABSTRACTADMINISTRATIVE SEARCH OF IRAQI KURDS AND FEDERALISM OPTION. A HISTORICAL AND THEORETICAL ANALYSISThis thesis is historical and theoretically based on the objective examination of an autonomous region of Iraqi Kurds at the regional level during the period from the Iraq's establishment until 2013. Ethno-religious issues have been continuing because of the fact that nation-state system of Iraq could not success a political consensus, representation and participation between communities. Kurds of Iraq that is a distinct ethnic group could not participate to power at local and central level. Therefore, Kurds frequently conflicted with administrative central within the context of an autonomous government demanding at regional level.Gulf Wars occurred because of condition of the policy at home and abroad and after a new political system started to put into practice since 2005 in Iraq. This phase is to describe that nation-state politics ended based on Sunni-Arabs Muslim and Kurds were accessed a right of government at regional level on a reciprocal federal principles. However, transition to federal government of Iraq's could not finalize the ethno-religious issues in the country. Ethno-religious conflicts in Iraq reduced but have potential to effect of political future of state at present. Thus, the effect of Iraq federal government that has purpose to hold together distinct communities are conducted a discussion on Kurds according to ethnic criteria. In this context by using, the historical, theoretical, comparative, field research and observation methods targeted to made predictions concerning political future of Iraq in the thesis. With these ways, this thesis specifically and historically dealt with an object for study period of reaching political rights of Iraqi Kurds in context of the ethnic issues.