Türkiye'de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi

Abstract

Doğrudan yabancı sermaye yatırımları özellikle 1980'li yıllarda uygulanan istikrar programları sonrasında oldukça önemli hale gelmiştir. Günümüz dünyasında gelişmekte olan ülkeler ve azgelişmiş ülkeler için büyük bir fırsat olarak nitelendirilen Doğrudan yabancı sermaye yatırımları Türkiye için de önemli bir yere sahiptir. Ekonomik kalkınmanın hızlandırılmasında büyük bir önem taşıyan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının tarihsel gelişimine bakıldığında ülkemizde yaşanan ekonomik krizlerden önemli ölçüde etkilendiği görülmektedir. Yaşanan ekonomik krizlerin etkileri günümüzde hala devam etmekte olup son yıllarda ülkemizde yaşanan siyasi ve ekonomik tutumun istikrar göstermemesi sebebiyle doğrudan yabancı sermaye yatırımları azalmaktadır. Bu çalışmada Türkiye ekonomisi için 2000-2016 dönemine ait üçer aylıkverilerden yararlanılarak doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını etkileyenmakroekonomik değişkenler zaman serisi yöntemiyle analiz edilerek uygunekonometrik model tahmin edilmeye çalışılmıştır.Analizde grafiksel inceleme vedeğerlendirmelerin ardından serilerin durağanlıkların incelenmesi amacıyla kırılmalı vekırılmasız birim kök testleri uygulanmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında serilerdemeydana gelebilecek yapısal kırılmalar dikkate alınmadan analiz yapılırken,ikinciaşamasında meydana gelebilecek yapısal kırılmalar incelenmiş ve serilerekırılmalarınetkisinden arındırılıpeştümleşme ve nedensellik analizi yapılmıştır. Yapılan analizsonuçları doğrultusunda test sonuçları karşılaştırılarak doğrudan yabancı sermayeyatırımlarının seçilen makroekonomik değişkenler ile olan ilişkisi belirlenmiş veTürkiye ekonomisi çerçevesinde doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını etkileyenfaktörler açıklanmaya çalışılmıştır. --- Foreign direct investment has become particularly important after thestabilization programs implemented in the 1980s. It described as a great opportunity forforeign direct investment in developing countries and least developed countries in theworld today has an important place in Turkey. Looking at the historical development offoreign direct investment, which is of great importance in accelerating economicdevelopment, it is observed that economic crises in our country are significantlyaffected. The effects of the economic crises still continue today and the foreign directinvestment in the country has been decreasing since the political and economic stanceof our country has not stabilized in recent years.This study analyzed the quarterly data affecting foreign direct investment bybenefiting from macroeconomic variables, time series analysis of the 2000-2016 periodfor Turkey's economy has attempted to estimate the appropriate econometric models. Inthe analysis, unit root and cointegration tests were applied in order to examine thestationals of the series after graphical analysis and evaluations. In the first phase of thestudy, the structural fractures that could occur in the second stage were examined andthe structural fractures that could occur in the second stage were examined and thegranger analysis was applied to the series. According to the results of the selectedmacro-economic variables of relations with foreign direct investment by comparing thetest results determined in accordance with and within the framework of Turkey'seconomy it has tried to explain the factors affecting foreign direct investment