Azerbaycan kanaat önderleri açısından Türkiye'nin jeopolitik anlamı ; Turkey's geopolitical meaning Azerbaijan opinion leaders

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı bulunduğu jeopolitiğin Türkiye'nin dış politikası ve kimlik üzerinde oluşturduğu etkileri Türkiye-Azerbaycan ilişkileri bağlamında sosyolojik bir perspektiften incelemektir. Bu çerçevede, araştırma kapsamında Türkiye'nin jeopolitiğinin dış siyasete etkilerinin Türkiye-Azerbaycan ilişkileri temelinde özellikle Azerbaycan tarafından algılanan kimlik, kültür, millet ve soy bağı gibi ögeler etrafında analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın teorik kısmında öncelikli olarak jeopolitik kavramı ve jeopolitik teoriler hakkında genel bir çerçeve oluşturularak Türkiye ve Azerbaycan'ın jeopolitiği hakkında bilgiler verilmiş, sonrasında SSCB'nin dağılmasıyla başlayan süreçten araştırmanın veri toplama sürecine kadar olan dönemde (1991-2015) Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin seyrine yön veren önemli olaylar ve siyasi gelişmeler dönem dönem ele alınmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda Türkiye-Azerbaycan ilişkilerini teorik çerçevede sunulan konular etrafında değerlendirmek üzere alan araştırması gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma desenine dayalı olarak kurgulanan alan araştırmasında araştırmanın temel amacına yönelik olarak derinlikli betimsel veriler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda, araştırma amacına uygun ve kapsamlı bilgiler elde etmek üzere amaçsal örneklem metodu ile belirlenen öznelerle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Milletvekili, bürokrat, araştırmacı ve kendi alanında uzman akademisyenlerden oluşan araştırma özneleri ile Ankara, Trabzon, İstanbul ve Bakü'de derinlemesine görüşmeler yapılarak veri toplama süreci tamamlanmıştır. Elde edilen veriler Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinde etkileri önemli görülen soybağı, kimlik, kültür, jeopolitik, siyasi liderler ve enerji konuları başta olmak üzere analiz edilerek incelenmiştir. Araştırma bulguları jeopolitiğin Türkiye'nin dış politikası üzerinde oldukça etkili olduğunu ve bunun Azerbaycan ilişkilerinde de geçerli olduğunu göstermiştir. Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasının ardından Türkiye ile kısa sürede gelişen ilişkilerin temelinde iki ülkenin soybağı, kimlik, kültür, din gibi ortak özelliklerinin de belirleyici olduğu saptanmıştır. Öte yandan, Türkiye-Azerbaycan ilişkileri ortak değerlere dayalı süregiden kardeşlik algısına oldukça bağlı olsa da belirli dönemlerde yaşanan siyasi ve ekonomik gelişmeler ülke çıkarlarının son tahlilde asıl belirleyici unsur olduğu düşüncesinin ağırlık kazandığını göstermiştir. Ayrıca farklı dönemlerde iktidarda bulunan partilerin siyasi kimliklerinin de dış politikada ve Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin seyrinde etkili olduğu görülmüştür. Araştırma bulgularına dayanarak jeopolitiğin dış politikada tek başına etkili olmadığı ancak kimlik, kültür, din, ekonomi gibi faktörlerle etkileşime girdiğinde güçlü bir belirleyici olduğu sonucuna ulaşılmıştır. ; The aim of this research is to analyze the effects of geopolitics of Turkey's foreign policy and identity from a sociological perspective in the context of relations between Turkey and Azerbaijan. Within the framework of this research, the effects of external politics of Turkey's geopolitical scope of Turkey-Azerbaijan relations, aimed to analyze elements such as identity, culture, nation and paternity, especially as perceived by Azerbaijan. In the theoretical part of the study; firstly a general framework for the concept of geopolitics and geopolitical theories was established, following this; some information about the geopolitics of Turkey and Azerbaijan was presented, and finally important events and political developments which are significant for the Turkey-Azerbaijan relations are presented within the period which began with the collapse of the USSR and leading up to the data collection process of this study (1991-2015). According to the purpose of the research, a field study on the Turkey-Azerbaijan relations based on the issues presented in the theoretical framework was conducted. In the field research which is based on qualitative research design, in-depth descriptive data has been tried to be presented. In this respect, in order to obtain comprehensive data in-depth interviews were conducted with the subjects identified with the purposive sampling method. The data collection process was completed by conducting in-depth interviews in Ankara, Trabzon, İstanbul and Baku with research subjects including bureaucrats, researchers and academicians who are experts in their fields. The data was examined by analyzing important effects such as paternity, identity, culture, geopolitics, especially political leaders and energy issues in Turkey-Azerbaijan relations. Research findings showed that the geopolitics are quite effective on Turkey's foreign policy and it also applies to the Azerbaijan relations. After Azerbaijan's gaining independence, on the basis of improving relations with Turkey in short time was found to be as a result of common characteristics such as religion the two countries paternity, identity and culture. On the other hand, it was seen that although Turkey-Azerbaijan relations are highly dependent upon the brotherhood perception and based on common values, political and economic developments experienced in certain periods the interests of the country was found to be the main determining factor in the final analysis. In addition, the parties in power at different periods of political identity in foreign policy was seen as effective for the future of Turkey-Azerbaijan relations. Based on the findings of this study, it was concluded that geopolitics is not effective in foreign policy by itself, but it is a powerful determinant when it interacts with factors such as identity, culture, religion and economy.