Tax governance, maatschappelijke verantwoordelijkheid en ethiek in context

In: Gribnau , H 2020 , Tax governance, maatschappelijke verantwoordelijkheid en ethiek in context . in H Gribnau (ed.) , Tax governance, maatschappelijke verantwoordelijkheid en ethiek : Tijd voor een code? . Ministerie van Financiën , Den Haag , pp. 15-27 .

Abstract

De relatie tussen belastingen en maatschappelijke verantwoordelijkheid is complex. De belastingwet moet immers bepalen wat ieder geacht wordt te betalen, maar slaagt daar vaak niet goed in. Ook kan de wet in strijd komen met het rechtvaardigheidsgevoel. Wat betekent dat voor de verantwoordelijkheid van de belastingplichtige? Bovendien zet de belastingwetgever vaak juist bewust aan tot calculerend gedrag. De complexiteit van de tegenwoordige fiscale wet- en regelgeving biedt sommigen mogelijkheden een wel zeer voordelige fiscale weg te bewandelen. Het staat ieder vrij de voordeligste weg te kiezen, maar ergens is er een grens en is er sprake van onverantwoordelijk fiscaal gedrag. Nu de fiscaliteit onder een maatschappelijk en politiek vergrootglas ligt, is bezinning (extra) noodzakelijk. Deze inleiding biedt enige achtergrondinformatie om meer grip te krijgen op dat complexe fenomeen belastingen, de daaraan inherente maatschappelijke verantwoordelijkheid en de roep om betere fiscale governance en moreel verantwoord fiscaal gedrag (en advies). Ik bespreek eerst de diepere maatschappelijke betekenis, de rechtvaardiging, de functies en een aantal dimensies van belastingen. Aansluitend laat ik zien hoe belastingontwijkend gedrag, dat mede door de globalisering mogelijk wordt gemaakt, in het oog van de storm is geraakt. Dat leidde tot meer aandacht voor de morele aspecten van fiscaal gedrag en tax governance.