THE RESPONSIBILITY TO PROTECT: AN EVALUATION IN THE CONTEXT OF DARFUR CRISIS AND LIBYA INTERVENTION; KORUMA SORUMLULUĞU: DARFUR KRİZİ VE LİBYA MÜDAHALESİ ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

In: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi: Dokuz Eylul University the journal of Graduate School of Social Sciences, Band 19, Heft 4, S. 603-628

Abstract

1990'lı yıllarda
düzenlenen uluslararası askeri müdahaleler, insan haklarının korunması
düşüncesi ile devletin egemenliği ilkesi arasında gerilim oluşturmuş ve bu
müdahalelerin hukukiliği tartışmaya açılmıştır. Bu konuda normatif bir
konsensüs oluşturmak üzere kurulan komisyonun (International Commission on
Intervention and State Sovereignty) "koruma sorumluluğu" kavramıyla ortaya
koyduğu görüşler kimi değişikliklerle 2005 Birleşmiş Milletler (BM) Dünya
Zirvesi'nin Sonuç Bildirgesi'nde kendine yer bulmuştur. Özellikle 2011 yılında
Libya'ya yapılan askeri müdahaleden sonra uluslararası kamuoyunda koruma
sorumluluğu kavramı tekrar gündeme gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, koruma sorumluluğunun
hukuki bir norm statüsüne ulaşıp ulaşmadığını tartışmaktır. Bunun için
Darfur'da neden askeri müdahale yapılamayıp da Libya'da yapıldığı irdelenmekte
ve bu karşılaştırma üzerinden çıkarımlarda bulunulmaktadır. Çalışma, koruma
sorumluluğunun henüz hukuki bir norm olmadığı, ancak ahlaki bir norm olarak öne
çıktığını ileri sürmektedir. İlgili durumlarda askeri müdahalenin yapılmasında
BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinin çıkarları ve bölgesel örgütlerin tavrı
temel etken olmaktadır. Müdahale seçeneğinin olay bazlı değerlendirme sonucunda
gündeme gelmesi ve devletleri gerektiğinde müdahaleye zorlayacak bir mekanizma
bulunmaması da bu bağlamda önemli eksiklikler olarak göze çarpmaktadır.