Katholicisme en "methodische levensstijl" : een sociologische analyse van het discours van de Katholieke Actie in Vlaanderen in het licht van Max Webers protestantisme-studie

In: Tijdschrift voor Sociologie, Band 11, Heft 2

Abstract

In zijn studie over het ascetisch protestantisme beschrijft Max Weber hoe de combinatie van de predestinatie-idee met de verwerping van alle vormen van sacramentele genade (o.m. de biecht) in een diepgaande rationalisering van het ethisch gedrag resulteerde: om zijn zielenheil te waarborgen, leidde de ascetische protestant een leven gekenmerkt door "de alerte, methodische controle van zijn eigen levens- en gedragspatroon". Een analyse van het discours van de Katholieke Actie in Vlaanderen tijdens de période 1930-1960 leert dat deze beweging verwantschappen met het door Weber beschreven ascetisch protestantisme vertoont. De Katholieke Actie-beweging spoorde een elite van zgn. lekenapostelen tot een meer methodische en gerationaliseerde levensstijl aan. De leden werden voortdurend opgeroepen alle vormen van zondig of onzedig handelen te bestrijden, zowel binnen de moderne gelaïciseerde samenleving, als binnen hun eigen persoonlijkheid. In het licht van deze bevindingen wordt het discours van de Katholieke Actie een vorm van binnenwerelds ascetisch katholicisme genoemd. Uiteraard was de gepropageerde ascetische levensstijl voor de leden van de Katholieke Actie-beweging enkel een individuele mogelijkheid en niet een psychische noodzaak. Als zodanig kende (en kent) het ascetisch katholicisme nimmer de "psychologische premies" op zelfbeheersing en affectcontrole die de ascetische protestant volgens Weber juist aanzetten tot een volgehouden "methodische Lebensführung".