TERITORIJALNA REPREZENTATIVNOST NARODNE SKUPŠTINE NAKON IZBORA 2022. GODINE

In: Srpska politička misao: Serbian political thought, Heft specijal 4/2022, S. 239-254

Abstract

Narodna skupština Republike Srbije pokazuje dva povezana problema u pogledu teritorijalne reprezentativnosti: visok nivo metropolizacije, tj. natpredstavljenosti Beograda kao ključnog političkog, ekonomskog i demografskog centra; kao i slabu predstavljenost lokalnih sredina, pri čemu oko polovine lokalnih samouprava nema izabrane poslanike u parlamentu. Takav ishod rezultat je više faktora: pre svega potpuno depersonalizovanog izbornog sistema u kojem se poslanici biraju na zatvorenim listama, a u jednoj izbornoj jedinici koja pokriva teritoriju cele zemlje, ali i drugih društveno-političkih okolnosti, poput nasleđene centralizacije političkog života tipične za post-socijalistička društva Centralne i Istočne Evrope. Cilj ovog rada je trojak: najpre, da predstavi i deskriptivno analizira trendove teritorijalnog predstavljanja u sazivu Narodne skupštine izabranom na vanrednim parlamentarnim izborima 2022. godine; da ih uporedi sa nalazima prethodnih studija i prethodnih izbornih ciklusa, pokušavajući da uoči trendove u pogledu natpredstavljenosti prestonice i potpredstavljenosti perifernih lokalnih samouprava; i najzad, da ispita uticaj političke dinamike, tj. broja izabranih lista i političkih partija na ravnomernu geografsku zastupljenost. Naime, neke od ranijih studija ukazuju da teritorijalna reprezentativnost opada sa rastom broja izabranih lista, što se objašnjava koncentracijom najviših stranačkih funkcionera tj. vodećih mesta na listi u Beogradu, a što dalje vodi većoj metropolizaciji politički pluralnijih saziva Narodne skupštine.