Olasılığın Romeo'su ve Juliet'i; Romeo and Juliet of Probability

In: Ankara Üniversitesi SBF dergisi, Band 75, Heft 1, S. 193-212

Abstract

Olasılık gündelik dilde olduğu gibi olasılık felsefesinde de iki farklı anlamda kullanılır: Öznel olasılık ve nesnel olasılık. Kimi filozoflara göre gerçek olasılık öznel olasılıktır. Bu olasılık bir ilerisürüme duyulan inanç düzeyini yansıtan bir ölçüdür. Söz konusu ölçü, ilerisürüme tam inanılması durumunda 1, hiç inanılmaması durumunda 0, eşit ölçüde olmak üzere biraz inanılıp biraz inanılmaması durumunda ise 0.5 olur. Kimi filozoflar bu olasılığı gerçek olasılık biçiminde değerlendirmezler. Onlara göre gerçek olasılık nesnel olasılıktır. Nesnel olasılık bir denemedeki herhangi bir sonucun olmaktaki kolaylık düzeyini yansıtan bir ölçüdür. Olmaktaki kolaylık soyuttur ve bu nedenle de uzun dönemdeki göreceli sıklık ile somutlaştırılır. Buna göre bir denemedeki bir sonuca ilişkin nesnel olasılık söz konusu sonuç denemelerin hepsinde gerçekleşiyorsa 1, hiçbirinde gerçekleşmiyorsa 0, yarısında gerçekleşip yarısında gerçekleşmiyorsa ½ olur. Bu çalışma, olasılığın Romeo'su ve Juliet'i diye adlandırılabilecek yukarıdaki olasılık anlamlandırmalarını, olasılık kuramı tarihini dört döneme ayırarak incelemeyi amaçlamaktadır