Özel Yönetişim Formel Yasal Sistem Olmadan İktisadi ve Toplumsal Düzen Oluşturabilir mi?; Can Private Governance Create Economic and Social Order without a Formal Legal System?

In: Liberal Düşünce Dergisi, Heft 105, S. 29-60

Abstract

Bu makale özel yönetişim veya özel yasal sistemler hakkındadır. İşlem maliyeti iktisatçılarının vurguladığı doğal kısıtların yanı sıra (bilgiye erişim kısıtları, uygulama mekanizmalarının sınırlı olması vb.) gelişmekte olan ülkelerde yasal sistemin yetersizliği özel yönetişimin önemini arttırmaktadır. Spontane ve merkezileşmiş özel yönetişim olarak iki farklı biçiminden bahsedilmektedir. Spontane özel yönetişimde bilgi toplumsal ağlar aracılığı ile kolaylıkla yayıldığından tarafların davranışları çoğunlukla toplumsal normlar aracılığı ile kontrol edilmektedir. İstenmeyen davranışlarda bulunanlar kolektif bir cezalandırmaya maruz kalmaktadır. Merkezileşmiş özel yönetişimde topluluğun nitelikleri, doğru bilginin elde edilmesini ve kolektif cezalandırmayı güçleştirmektedir. Bu nedenle birlikler, piyasa aracıları gibi çeşitli organizasyonlar öncülüğünde ekonomik ve toplumsal düzen sağlanmaktadır. Üstün yanlarına rağmen, etkin bir yönetişim sağlayıp sağlayamayacağına ilişkin ortak uzlaşıözel yönetişim biçimlerinin formel hukuk sistemin ikamesi değil, tamamlayıcısı olabileceğidir.