Suchergebnisse

The article is an extended version of the paper delivered at the conference "Poland First to Fight" in Washington D.C., November 18, 2019. ; During World War II Polish theatre people took an active part in the fight with both Germany and the Soviet Union. Several of them fought with a weapon in hand as officers and soldiers of Polish armies in the September 1939 campaign, later as combatants of the Home Army (AK), and also within Polish armed forces fighting abroad. Many more fought with a weapon of the word. While boycotting German sponsored stages in the General Government, they created the whole network of small underground theatre groups. Two major centers of this activity were Warsaw, where the Clandestine Theatre Council (Bohdan Korzeniewski, Leon Schiller, Edmund Wierciński and others) organized and sponsored underground theatre productions and acting studios, and Kraków with The Rhapsodic Theatre (led by Mieczysław Kotlarczyk), The Independent Theatre (led by Tadeusz Kantor), and a circle of artists and apprentices gathered around Juliusz Osterwa, who frequently gave one-man shows. Productions were also prepared in German oflags and concentration camps. The great actor Stefan Jaracz performed for fellow inmates in Auschwitz, Zofia Rysiówna in Ravensbrück, and Roman Niewiarowicz in Dachau. Such productions were recorded also in Soviet camps (gulag system). Soldier theatres were organized at the Gen. Anders Second Corp, then also at the Polish forces under Soviet command. Losses of Polish theatre due to the war were staggering. In terms of material losses, The National Theatre in Warsaw was bombed by the Lufwaffe on September 19, 1939, and eventually Poland lost about 70% of theatre buildings standing in August 1939, plus their libraries, sets and costumes magazines, etc. In terms of human losses, about 300 theatre professionals died (out of about 2000 in 1939). Some were killed in military actions, some murdered in either German or Soviet camps. The losses in the spiritual domain were uncountable. Theatre artists were deprived of the possibility to perform, thus executing their profession and vocation. Theatre spectators were left without their artistic nourishment. The struggles, sacrifices, and deeds of the war-time Polish theatre had a profound influence on the history of Polish theatre of the second half of the 20th century. They were not only an important element of the nation's war-effort, but—indirectly— contributed to the restoration of Poland's freedom at the end of the 20th century. ; W czasach II wojny światowej polscy ludzie teatru wzięli aktywny udział w walce zarówno z Niemcami, jak i Związkiem Sowieckim. Wielu z nich walczyło z bronią w ręku w Kampanii Wrześniowej 1939 r., a potem jako żołnierze Armii Krajowej. Niektórzy służyli w Polskich Siłach Zbrojnych za granicami kraju. Prawie całe środowisko teatralne (z małymi wyjątkami) walczyło natomiast bronią słowa. Bojkotując przedstawienia oficjalnie dozwolone przez okupanta niemieckiego i starając się nie poddać zarządzeniom okupanta sowieckiego, ludzie teatru stworzyli sieć teatru podziemnego na terenie całego kraju. W Warszawie utworzono Tajną Radę Teatralną (Bohdan Korzeniewski, Leon Schiller, Edmund Wierciński i inni), grano tajne przedstawienia i prowadzono tajne studia aktorskie. W Krakowie działały podziemnie: Teatr Rapsodyczny (prowadzony przez Mieczysława Kotlarczyka), Teatr Niezależny (stworzony przez Tadeusza Kantora), oraz środowisko skupione wokół Juliusza Osterwy, który dawał przedstawienia "teatru jednego aktora", uczył aktorstwa, prowadził kursy w seminariach duchownych oraz spisał plany powołania dwóch zakonów teatralnych, zwanych "Genezja" i "Dal". Przedstawienia były również przygotowywane w niemieckich oflagach oraz obozach koncentracyjnych. Stefan Jaracz występował dla współwięźniów w Auschwitz, Zofia Rysiówna w Ravensbrück, Roman Niewiarowicz w Dachau. Podobne, choć rzadsze przedstawienia zanotowano także w sowieckich obozach dla oficerów i w łagrach. Teatry grające dla żołnierzy oraz polskich cywilów powstały w 2 Korpusie gen. Władysława Andersa i innych polskich formacjach wojskowych na Zachodzie, a także przy polskim wojsku pod komendą sowiecką. Straty materialne teatru polskiego spowodowane wojną były ogromne. Teatr Narodowy w Warszawie został zbombardowany przez Luftwaffe 19 września 1939 r. Ogólnie Polska straciła ok. 70% budynków teatralnych oraz teatralne biblioteki, magazyny dekoracji i kostiumów itp. Straty ludzkie wyniosły ok. 300 zawodowych ludzi teatru (na ok. 2000 w 1939 r.). Niektórzy padli w walkach (jak Ludwik Berger). Inni zostali zamordowanych w więzieniach (jak Nina Veight) i obozach niemieckich ( jak Mieczysław Węgrzyn) lub sowieckich ( jak Eugeniusz Bodo). Straty duchowe są nie do policzenia: artyści zostali pozbawieni możliwości realizowania swego powołania i praktykowania zawodu, a widzowie strawy duchowej i przeżyć artystycznych. Walka, ofiary, działania i plany ludzi teatru czasu wojny miały głęboki wpływ na historię polskiego teatru w II połowie XX w. Przyczyniły się – choć nie bezpośrednio – do przechowania polskiej tożsamości narodowej w czasach rządów komunistycznych i do odzyskania przez Polskę niepodległości w końcu XX w.

Ignacy Jan Paderewski (1860-1941) – światowej sławy pianista, kompozytor, polityk oraz mąż stanu i dyplomata odegrał znaczącą rolę w kształtowaniu się odrodzonego państwa polskiego i jego granic. Aktywną działalność polityczną podjął w okresie pierwszej wojny światowej. W latach 1915-1918 pozyskał dla sprawy polskiej prezydenta Stanów Zjednoczonych, Woodrowa Wilsona i jego najbliższe otoczenie polityczne oraz ponad 4-milionową Polonię amerykańską. Realny wpływ na kształtowanie się terytorium i granic państwa polskiego zyskał po objęciu urzędu premiera polskiego rządu i ministra spraw zagranicznych, co miało miejsce 16 stycznia 1919 r. Doprowadził on do uznania odrodzonego państwa polskiego na arenie międzynarodowej przez Stany Zjednoczone (30 stycznia 1919 r.), Francję (23 lutego), Wielką Brytanię (25 lutego), Włochy (27 lutego), a następnie inne państwa. Reprezentował Polskę w Paryżu jako delegat na konferencję pokojową. W trakcie kilku miesięcy obrad walczył o włączenie do państwa polskiego Galicji Wschodniej, Śląska Cieszyńskiego i Górnego Śląska oraz Gdańska wraz z Pomorzem. Wspierali go w tych działaniach znani polscy uczeni, zarówno historycy (Szymon Askenazy, Oskar Halecki, Władysław Konopczyński), jak i geografowie (Eugeniusz Romer). Razem z Romanem Dmowskim podpisał w Wersalu w dniu 28 czerwca 1919 r. traktat pokojowy kończący I wojnę światową. Po rezygnacji z funkcji premiera w dniu 9 grudnia 1919 r. i wyjeździe z kraju, nadal interesował się sprawami polskimi. Do działalności politycznej powrócił w okresie inwazji bolszewickiej na Polskę. Od lipca 1920 r. do maja 1921 r. był na prośbę rządu polskiego i naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego polskim delegatem na konferencje międzynarodowe oraz przedstawicielem przy Lidze Narodów.

Utworzona w 1930 r. Ekspozytura nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego WP z siedzibą w Warszawie w odróżnieniu od innych ekspozytur nie funkcjonowała jako organ terenowy Oddziału II, lecz zajmowała się organizacją dywersji i sabotażu na wypadek wojny na terenie państw ościennych. Bardzo ważnym odcinkiem jej działalności stał się teren Prus Wschodnich. W końcu 1930 r. powstał plan działania Ekspozytury nr 2 na Mazurach, który rozwijał się w dwóch następujących kierunkach: 1) budzenia i organizowania elementu polskiego i filopolskiego, 2) budowy technicznych ośrodków dywersyjnych bazujących na zorganizowanym elemencie polskim. W celu uregulowania sprawy wykorzystania mniejszości polskiej za granicą przez Ekspozyturę nr 2 w kwietniu 1934 r. doszło do porozumienia z MSZ.Ustalono, iż dyrektywy polityczne w odniesieniu do wszelkich zagadnień społeczno –politycznych mniejszości polskiej za granicą będą należały do MSZ. Ekspozytura nr 2 w zamian za zgodę na wykorzystanie do swej działalności polskiej mniejszości zobowiązywała się udostępniać na rzecz MSZ posiadane kontakty dla przeprowadzania akcji politycznych. Podreferat A Oddziału II opracował program pracy na Mazurach (przewidujący ścisłą współpracę z agendami MSZ) podzielony na część legalną i nielegalną. Dzięki wspieraniu gromadkarstwa konsulaty polskie w Prusach Wschodnich zamierzały hamować postępy niemczyzny, natomiast władze wojskowe próbowały zorganizować ośrodki dywersyjne korzystające z warunków, które umożliwiłyby działania jawne. Jednak po dojściu Niemczech do władzy w NSDAP, w miarę upływu czasu, zasięg polskości w Prusach Wschodnich, jak również możliwości działania Ekspozytury nr 2, kurczyły się coraz bardziej. W dniu wybuchu drugiej wojny światowej Polacy nie posiadali tam jakiegokolwiek ośrodka dywersyjnego. Z tego powodu w ramach przygotowań do wojny Oddział II rozpoczął w maju 1939 r. organizowanie grup dywersyjnych w należących do Polski powiatach graniczących z Niemcami ; Formed in the year 1930, Branch no. 2 of Division II of the Chief of Staff HR of the Polish Army located in Warsaw, unlike other branches, did not function as a country branch of Division II but it was engaged in organizing subversion and sabotage in the event of the war in the neighbouring countries. A very important part of its activity constituted the area of East Prussia. At the end of 1930 there appeared a working plan of Branch no.2 in Masuria which was developing in the two following directions: a) awakening and organizing Polish and Philolopolish element, b) building technical subversive centres based on the organized Polish element. In order to regulate issue of Polish minority being used by the Branch no. 2, in April 1934 an agreement with the Ministry of Foreign Affairs was reached. It was established that political directives related to all sociopolitical issues of Polish minority abroad would be dealt by the MFA. In return for the agreement to use Polish minority in its activities, Branch no. 2 pledged to provide the MFA an access to possessed contacts in order to perform political actions. A Subsection A of the Branch No. 2 created the working plan concerning Masuria (providing close cooperation with agendas of the MFA) divided into legal and illegal part. By supporting gromadkarstwo Polish consulates in East Prussia intended to restrain German influence, whereas military authorities attempted to organize subversive centres having the use of conditions enabling open actions. However, after Germany had gained power in the National Socialist German Workers Party, in the lapse of time, Polish range in East Prussia, as well as the range of activities of the Branch No. 2 were dwindling increasingly. On the day of the outbreak of the Second World War Polish people had no subversive centre. For this reason, as the preparation for the war, in May 1939 Division II began organizing subversive groups belonging to Polish districts adjacent to Germany

A significant aspect of the study of political thought is the recognition of its creativity, expressed in the ability to evaluate the past critically and to formulate groundbreaking ideas at moments of radical social and political changes. Undoubtedly, Adolf Bocheński's political thought in the texts published during World War II had this attribute. The ideas that Bocheński produced were a vital source of inspiration for the program of the magazine called Parisian "Kultura", which was the most influential center of Polish political emigration after 1945. The forerunning political thought of Bocheński inspired the critical approach of Jerzy Giedroyc's magazine to the social system of the Second Republic and a willingness to support transformations aimed at making social groups hitherto excluded from active participation in the life of the national community more aware of their rights as citizens. Bocheński's neo-federalist concepts were even more inspiring. He was undoubtedly a precursor of the concepts of eastern policy of Parisian "Kultura". When designing the post-war policy of Polish emigration, he postulated linking the Polish cause with the fight for national independence of nations subjugated by the Soviet Union, in particular with the idea of Ukraine's independence. ; Ważnym aspektem badania myśli politycznej jest rozpoznawanie jej kreatywności, wyrażającej się w zdolności do krytycznej oceny przeszłości oraz formułowania prekursorskich idei w momentach radykalnych zmian społecznych i politycznych. Niewątpliwie ten przymiot miała myśl polityczna Adolfa Bocheńskiego obecna w tekstach opublikowanych w czasie II wojny światowej. Idee sformułowane przez Bocheńskiego stanowiły ważne źródło inspiracji dla programu paryskiej "Kultury", będącej najbardziej wpływowym ośrodkiem polskiej emigracji politycznej po 1945 r. Prekursorska myśl polityczna Bocheńskiego inspirowała krytyczne podejście pisma Jerzego Giedroycia do układu społecznego Drugiej Rzeczypospolitej i wolę wsparcia przemian na rzecz uobywatelnienia ...

Celem niniejszego artykułu jest analiza wyroku Federalnego Trybunału Konstytucyjnego (FTK) w Niemczech wydanego w marcu 2021 r., w którym Trybunał orzekł, że osiągnięcie neutralności klimatycznej jest nowym, konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych. Przesłankami podjęcia niniejszych badań stał się nie tylko fakt przełomowego charakteru tego orzeczenia, ale także jego spodziewany wpływ na kształtowanie się nowej linii orzeczniczej w sprawach środowiskowych, których liczba w państwach europejskich sukcesywnie rośnie. W ramach badań należy zweryfikować hipotezę badawczą, że najnowsze orzecznictwo FTK pozwala na przyjęcie założenia, że postępujący proces ekologizacji praw człowieka w niemieckim porządku konstytucyjnym prowadzi do wyewoluowania nowej grupy uprawnień związanych z osiągnięciem neutralności klimatycznej. Ze względu na doniosłą rolę orzecznictwa FTK niniejsze badania stanowią głos w dyskusji nad aktualnymi wyzwaniami, z którymi musi mierzyć się judykatura w obliczu konieczności implementacji Europejskiego Zielonego Ładu, a także rolą i znaczeniem neutralności klimatycznej jako nowej wartości konstytucyjnej. W badaniach posłużono się metodą dogmatycznoprawną, przeprowadzono również analizę wybranego orzecznictwa FTK oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Niniejsze rozważania prowadzą do konkluzji, iż w najnowszym orzecznictwie poświęconym kwestiom klimatycznym FTK koncentruje się przede wszystkim na ocenie konstytucyjności celów regulacji i przedsięwziętych środków służących terminowemu osiągnięciu neutralności klimatycznej. Należy jednak uznać, że w ciągu najbliższych lat zakres odpowiedzialności władz publicznych znacząco się zwiększy. Nie można wykluczyć, że po 2030 r. FTK będzie musiał ponownie zmierzyć się z pytaniem już nie tylko o celowość działania władz, lecz także efektywność przyjętych rozwiązań. W ocenie autorki do tego czasu sądowa, progresywna wykładnia przepisów Ustawy zasadniczej będzie potwierdzeniem rosnącego znaczenia neutralności klimatycznej jako nowej wartości o konstytucyjnym znaczeniu.

The German Nazis planned to annihilate the Jewish nation. The Holocaust reached immense proportions on Polish lands, which had been the dwelling place for thousands of Jews for ages. Therefore, the Germans located several death camps on the territory of the occupied Poland. The Poles did not remain passive towards the persecution of the members of the Chosen People living next to them, with many priests and men and women religious committing themselves to rescuing Jews. This issue has not yet been fully explored. The article presents the attitudes of the Polish Catholic Bishops providing aid to Jews during the Second World War. They became involved in the following actions: they issued petitions in defence of Jews and informed pope Pius XII about the persecution of Jews, intervened with the occupation authorities and defended converts, they were personally involved in assisting and saving the lives of the members of the Jewish community, as well as supported clergymen and organizations helping Jews. ; Fonti d'archivio: Archiwum Akt Nowych (AAN) [Archivio degli Atti Nuovi], RGO (Kraków), 5, Lettera dell'arcivescovo mons. Adam Sapieha a Ronikier, 30.10.1940, f. 19-20. AAN, RGO (Kraków), 5, Andie Regierung des Generalgouvernements Abteilung Innere Verwaltung Bevölkerung swessen und Fursorge in Krakau, 4.11.1940, f. 5-6. AAN, RGO (Kraków), 5, Nota, f. 28. Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMKr) [Archivio della Curia Met (AKMKr) [Archivio della Curia Met(AKMKr) [Archivio della Curia Met [Archivio della Curia MetArchivio della Curia Metropolitana di Cracovia], Neofici, Zbiór podań za lata 1939-1942 [I neofiti, Raccolta delle richieste degli anni 1939-1942]. Fonti edite: Hlond August, O położeniu Kościoła katolickiego w Polsce po trzech latach okupacji hitlerowskiej [Sulla situazione della Chiesa cattolica in Polonia dopo i tre anni dell'occupazione hitleriana], in: Chrześcijanin w Świecie 10 (1978), 25-53. Jasiewicz Krzysztof (ed.), Bóg i Jego polska owczarnia w dokumentach 1939-1945 [Dio e il Suo ovile polacco nei documenti 1939-1945], Warszawa 2009. L'archevéque de Cracovie Sapieha au pape Pie XII, 28 février 1942, in: Pierre Blet, Robert A. Graham, Angelo Martini, Burkhart Schneider (ed.), Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 3 b: Le Saint Siège et la situation religieuse en Pologne et dans les Pays Baltes 1939-1945, parte 2: 1942-1945, Città del Vaticano 1967, 539-541. L'évêque de Katowice au cardinal Maglione, janvier 1943, in: Pierre Blet, Robert A. Graham, Angelo Martini, Burkhart Schneider (ed.), Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 9: Le Saint Siège et les victimes de la guerre, janvier - décembre 1943, Città del Vaticano 1975, 113. Lettera di Padre Pirro Scavizzi a Pio XII, 12 maggio 1942, in: Pierre Blet, Robert A. Graham, Angelo Martini, Burkhart Schneider (ed.), Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 8: Le Saint Siège et les victimes de la guerre, janvier 1941 - décembre 1942, Città del Vaticano 1974, 534. Przemówienie bp. Józefa Gawliny z 3 października 1943 r. [Discorso del vescovo mons. Józef Gawlina del 3.10.1943], in: Andrzej Krzysztof Kunert (ed.), Józef Feliks Gawlina Biskup Polowy Polskich Sił Zbrojnych [Józef Feliks Gawlina Vescovo Militare delle Forze Armate Polacche], Warszawa 2002, 317-321. Przemówienie radiowe biskupa Karola Radońskiego z 14 grudnia 1942 [Discorso alla radio del vescovo mons. Karol Radoński del 14.12.1942], in: Andrzej Krzysztof Kunert (ed.), Polacy-Żydzi 1939-1945. Wybór źródeł [I Polacchi e gli Ebrei 19391945. Scelta delle fonti], Warszawa 2006, 108-110. Rapport de l'Evêque de Katowice Adamski, fin de janvier 1943, in: Pierre Blet, Robert A. Graham, Angelo Martini, Burkhart Schneider (ed.), Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 3 b: Le Saint Siège et la situation religieuse en Pologne et dans les Pays Baltes 1939-1945, parte 2: 1942-1945, Città del Vaticano 1967, 728-731. Ringelblum Emanuel, Kronika getta warszawskiego. Wrzesień 1939-styczeń 1943 [Cronaca del ghetto di Varsavia. Settembre 1939-gennaio 1943], Artur Eisenbach (ed.),Warszawa 1988. Ronikier Adam, Pamiętniki 1939-1945 [Diari 1939-1945], Maria Rydlowa (ed.), Kraków 2001. Rozporządzeniu z 15 października 1941 r. "O ograniczeniach pobytu w Generalnym Gubernatorstwie" [Ordinanza del 15.10.1941 "Sui vincoli del soggiorno nel Governatorato Generale"], in: Verordnungsblatt für das Generalgouvernement. Gazzetta delle Ordinanze per il Governatorato Generale, n. 99 del 2.10.1941, 1. Szeptycki Andrzej, Pisma wybrane [Scritti scelti], Maria H. Szeptycka, Marek Skórka (ed.), Kraków 2000. Ulotka "Protest" [Volantino "La Protesta"], in: Andrzej Krzysztof Kunert (ed.), Polacy-Żydzi 1939-1945. Wybór źródeł [I Polacchi e gli Ebrei 1939-1945. Scelta delle fonti], Warszawa 2001, 212. Zielinski de Mundlak Elzbieta, Black Roots in the Hair of a Blond Cherubin, in: Children Who Survived the Final Solution, Peter Tarjan (ed.), New York 2004, 205-206. Studi: Bartoszewski Wladyslaw, Lewinówna Zofia (ed.), Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-1945 [Egli è della mia patria. I polacchi in soccorso degli Ebrei 1939-1945], Kraków 1966. Bieberstein Aleksander, Zagłada Żydów w Krakowie [Lo sterminio degli ebrei a Cracovia], Kraków 1985. Bizuń Stanisław, Historia krzyżem znaczona. Wspomnienia z życia Kościoła katolickiego na Ziemi Lwowskiej 1939-1945 [Una storia segnata dalla croce. I riI ricordi della vita della Chiesa cattolica sul territorio di Leopoli 1939-1945], Józef Wołczański (ed.), Lublin 1994. Blet Pierre, Pius XII i druga wojna światowa w tajnych archiwach watykańskich [Pio XII e la seconda guerra mondiale negli archivi segreti vaticani], Katowice 2000. Bratkowski Stefan, Pod wspólnym niebem [Sotto lo stesso cielo], Warszawa 2001. Bratkowski Stefan, Pod tym samym niebem. Krótka historia Żydów w Polsce i stosunków polsko-żydowskich [Sotto lo stesso cielo. Breve storia degli Ebrei in Polonia e delle relazioni polacco-ebree], Warszawa 2006. Chajko Grzegorz, The Clergy of the Archdiocese of Lviv of the Latins in Aid of the Jewish Nation during the Years of the German Occupation from 1941-1944. An Outline of the Events, in: The Person and the Challenges 3/2 (2013), 143-155. Dębiński Józef, Biskup włocławski Karol Mieczysław Radoński (1883-1951). Życie i działalność [Il vescovo di Breslavia mons. Karol Mieczysław Radoński 18831951: vita e attività], Toruń 2001. Feldenkreiz-Grinbal Eva (ed.), Eth Ezkera. Whenever I remember. Memorial book of the Jewish Community in Tzoyzmir (Sandomierz), Tel Aviv 1993. Gilbert Martin, The Righteous. The Unsung Heroes of the Holocaust, New York 2003. Humeński Julian (ed.), Udział kapelanów wojskowych w drugiej wojnie światowej [Partecipazione dei cappellani militari alla seconda guerra mondiale], Warszawa 1984. Iranek-Osmecki Kazimierz, Kto ratuje jedno życie. Polacy i Żydzi 1939-1945 [Chi salva una vita. I Polacchi e gli Ebrei 1939-1945], London 1968. Jemielity Witold, Stanisław Kostka Łukomski, in: Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Polsce [Dizionario biografico del cattolicesimo sociale in Polonia], vol. 2, Lublin 1994, 102-103. Kałuski Marian, Wypełniali przykazanie miłosierdzia. Polski Kościół i polscy katolicy wobec holocaustu [Osservavano il comandamento della carità. La Chiesa polacca e i cattolici polacchi nei confronti dell'Olocausto], Warszawa 2000. Kutrzeba Joseph S., The Contract. A Life for a Life, New York 2009. Lewin Kurt I., Przeżyłem. Saga świętego Jura spisana w roku 1946 [Sono sopravvissuto. La saga di San Jura scritta nell'anno 1946], Warszawa 2006. Libionka Dariusz, Polska hierarchia kościelna wobec eksterminacji Żydów - próba krytycznego ujęcia [La gerarchia ecclesiastica polacca di fronte allo sterminio degli Ebrei – un tentativo di descrizione critica], in: Zagłada Żydów. Studia i Materiały 5 (1999), 19-69. Manzo Michele, Don Pirro Scavizzi. Prete romano, Casale Monferrato 1997. Moskałyk Jarosław, Metropolita Andrzej Szeptycki wobec wyzwań historyczno-eklezjalnych [Metropolita Andrej Šeptyckyj di fronte alle sfide storiche ed ecclesiali], in: Poznańskie Studia Teologiczne 24 (2010), 301-322. Paul Mark, Wartime rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy. The testimony of survivors and rescuers, Toronto 2010. Pietrzykowski Jan, Walka i męczeństwo. Z wojennych dziejów duchowieństwa diecezji częstochowskiej 1939-1945 [La lotta e il martirio. La storia del clero della diocesi di Częstochowa durante la guerra 1939-1945], Warszawa 1981. Przybyszewski Bolesław, Dzieje kościelne Krakowa w czasie okupacji 1939-1945 [Storia ecclesiastica di Cracovia nel periodo dell'occupazione 1939-1945], in: Chrześcijanin w Świecie 12 (1979), 14-41. Rotfeld Adam Daniel, Sprawiedliwi są wśród nas… [I giusti sono tra di noi.], in: Polacy ratujący Żydów w czasie Zagłady. Przywracanie pamięci [I polacchi che salvavano gli ebrei nel periodo dello sterminio. Il ripristino della memoria], scelta e redazione dei materiali Cancelleria del Presidente della Repubblica polacca, Warszawa 2008, 11-16. Rotfeld Adam Daniel, Obcy wśród swoich [Estraneo tra i suoi], in: Znak 10 (2017), 40-50. Samsonowska Krystyna, Pomoc dla Żydów krakowskich w okresie okupacji hitlerowskiej [L'aiuto agli ebrei cracoviani nel periodo dell'occupazione hitleriana], in: Andrzej Żbikowski (ed.), Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939-1945. Studia i materiały [I Polacchi e gli Ebrei sotto l'occupazione tedesca 1939-1945. Studi e materiali], Warszawa 2006, 827-890. Ślaski Jerzy, Polska walcząca [La Polonia combattente], vol. 2, Warszawa 1999. Stopniak Franciszek, Katolickie duchowieństwo w Polsce i Żydzi w okresie niemieckiej okupacji [Il clero cattolico in Polonia e gli Ebrei nel periodo dell'occupazione tedesca], in: Krzysztof Dunin-Wąsowicz (ed.), Społeczeństwo polskie wobec martyrologii i walki Żydów w latach II wojny światowej. Materiały z sesji w Instytucie Historii PAN w dniu 11 III 1993 [Società polacca nei confronti del martirologio e della lotta degli Ebrei negli anni della Seconda guerra mondiale. Materiali della sessione nell'Istituto di Storia dell'Accademia Polacca delle Scienze l'11 marzo 1993], Warszawa 1996, 19-42. Sziling Jan, Polityka okupanta hitlerowskiego wobec Kościoła katolickiego 1939-1945. Tzw. okręgi Rzeszy: Gdańsk-Prusy Zachodnie, Kraj Warty i Regencja Katowicka [La politica dell'occupante hitleriano nei confronti della Chiesa cattolica 19391945. I cosiddetti distretti del Reich: Danzica-Prussia Occidentale, Wartheland e Circondario di Katowice], Poznań 1970. Sztankowa Tetjana M., Dokumenty archiwum historycznego we Lwowie odnoszące się do kontaktów metropolity Szeptyckiego z Żydami [Documenti dell'archivio storico di Leopoli riguardanti i contatti del metropolita mons. Šeptyckyj con gli Ebrei], in: Andrzej A. Zięba, Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i Materiały [Metropolita Andrej Šeptyckyj. Studi e materiali], Kraków 1994, 229-235. Torzecki Ryszard, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej [I Polacchi e gli Ucraini. La questione ucraina nel periodo della Seconda guerra mondiale sul territorio della Seconda Repubblica di Polonia], Warszawa 1993. Wąsowski Grzegorz, Szkice o Żołnierzach Wyklętych i współczesnej Polsce [Storia dei Soldati Maledetti e della Polonia contemporanea], Łomianki 2015. Wilk Stanisław, Episkopat polski wobec władz okupacyjnych w latach 1939-1945 [L'Episcopato polacco nei confronti delle autorità di occupazione negli anni 1939-1945], in: Saeculum Christianum 2/2 (1995), 61-83. Zajączkowski Wacław, Martyrs of Charity. Christian and Jewish Response to the Holocaust, vol. I/1, Washington 1987. Żbikowski Andrzej (ed.), Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939-1945. Studia i materiały [I Polacchi e gli Ebrei sotto l'occupazione tedesca 1939-1945. Studi e materiali], Warszawa 2006. Zieliński Zygmunt, Stanisław Andrzej Łukomski, in: Polski Słownik Biograficzny [Dizionario Biografico Polacco], vol. 18, Warszawa-Wrocław-Kraków-Gdańsk 1973, 559-560. Zieliński Zygmunt (ed.), Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939-1945 [La vita religiosa in Polonia sotto l'occupazione hitleriana 1939-1945], Warszawa 1982. Zieliński Zygmunt, Activities of Catholic Orders on Behalf of Jews in Nazi-occupied Poland, in: Judaism and Christianity under the Impact of National Socialism 19191945, Jerusalem 1987, 381-394. Zieliński Zygmunt, Polska-Watykan w latach 1939-1945 [Polonia-Vaticano negli anni 1939-1945], in: Waldemar Michowicz (ed.), Historia dyplomacji polskiej [Storia della diplomazia polacca], vol. 5: 1939-1945, Warszawa 1999, 711-739. Zuker Simon (ed.), The Unconquerable spirit. Vignettes of the Jewish religious spirit the Nazis could not destroy, New York 1980. Związek Jan, Niezapomniany Biskup Częstochowski Teodor Kubina [L'indimenticabile vescovo di Częstochowa mons. Teodor Kubina], in: Częstochowskie Studia Teologiczne 25 (1997), 249-252. Związek Jan, Kościół częstochowski w okresie okupacji hitlerowskiej [La Chiesa di Częstochowa nel periodo dell'occupazione hitleriana], in: Ryszard Szwed (ed.), Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego w czasie Polski Odrodzonej i drugiej wojny światowej 1918-1945 [Częstochowa. La storia della città e del convento di Jasna Góra nel periodo della Polonia Restituita e della seconda guerra mondiale 1918-1945], vol. 3, Częstochowa 2006, 491-508. Zych Sławomir, Diecezja przemyska obrządku łacińskiego w warunkach okupacji niemieckiej i sowieckiej 1939-1944/1945 [Diocesi di rito latino di Przemyśl nelle condizioni dell'occupazione tedesca e sovietica 1939-1944/1945], Przemyśl 2011. Stampa periodica: Torańska Teresa, Uratował mnie arcybiskup [Mi ha salvato l'arcivescovo], in: Gazeta Wyborcza 123 (2006), 28-29. Jasienica Paweł, Jednym płucem [Con un solo polmone], in: Tygodnik Powszechny 26 (1948), 9-10. Klich Aleksandra, Teodor Kubina, czerwony biskup od Żydów [Teodor Kubina, il vescovo rosso degli Ebrei], in: Gazeta Wyborcza 52 (2008), 35-36. Rytel-Andrianik Paweł, Księża dla Żydów – wyniki badań [Sacerdoti per gli Ebrei – risultati delle ricerche], in: Przewodnik Katolicki 4 (2014), 27. Sitografia: https://episkopat.pl/okolo-tysiac-polskich-ksiezy-ratowalo-zydow/[accesso: 26.10.2018].

After 123 years under rules of partitioning powers, Poland regained its independence in a complex political and economic situation. The two main neighbors – Germany and the Soviet Russia –were hostile to the Polish state. Thus, the policies of both countries toward Poland were hostile. Germany sought to persuade international community that the Polish state was a temporary one, and the Soviet Russia, even though it officially declared the right of self-determination to the nations of the former Russian empire, was not going to accept the existence of "bourgeois" Poland. Polish relations with Czechoslovakia and Lithuania turned out to be bad as well. The boundaries of the Second Polish Republic, determined by decisions of Versailles and Riga treaties were finally recognized in March 1923. The territorial shape of the country was not favorable, and the excessively elongated – a total of 5534 km in length –irregular boundaries lacked, except from the southern border with Czechoslovakia, the natural features making them suitable for defence. What's worse, the most stretched borders were those of the potential adversaries of Poland, so the border with Germany –1912 km (including 607 km with the East Prussia) and of the border of the Soviet Russia (since 30 December 1922. the USSR) 1412 km. The disproportion between the length of the borders compared to the territory of the Polish state and the unfavorable political situation along its western, eastern and northern borders, forced Poland to prepare for defence in almost all directions since its very first days of independence.The basic conclusions of the analysis of the geopolitical position of the Second Polish Republic include: unfavorable borders, and its isolation in the international arena, in terms of both political and military, and economic relations.Since the independence was regained, there was an awareness in Poland about existence and growth of threats – external security was to assured by strong armed forces and an efficient defense system. However; he modernization of the armed forces between 1936 and 1939 did not alleviate the military disparity between Poland and Germany and the Soviet Union, especially in the modern weapon systems. The weak link in the Polish state security system was also war planning ; Polska po 123 lat niewoli, odradzała się w złożonej sytuacji politycznej i gospodarczej. Dwaj główni sąsiedzi – Niemcy i Rosja Radziecka – byli wrogo usposobieni do państwa polskiego. Toteż oba te państwa prowadziły wobec Polski politykę nieprzyjazną. Niemcy starały się lansować na arenie międzynarodowej tezę o tymczasowości polskiej państwowości, a Rosja Radziecka, mimo deklarowanego oficjalnie prawa do samostanowienia narodów byłego imperium rosyjskiego, nie zamierzała zaakceptować istnienia "burżuazyjnej" Polski. Źle ułożyły się także, stosunki z Czechosłowacją i Litwą. Granice II Rzeczypospolitej, ukształtowane na mocy decyzji wersalskich i ryskich, zostały ostatecznie uznane w marcu 1923 r. Terytorialny kształt państwa nie był korzystny, a nadmiernie wydłużone – łącznie 5534 km długości – nieregularne granice nie miały, poza południową granicą z Czechosłowacją, naturalnych właściwości obronnych. Co gorsza, najbardziej rozciągnięte były granice z potencjalnymi przeciwnikami Polski, a więc z Niemcami – 1912 km (w tym z Prusami Wschodnimi 607 km) i z sowiecką Rosją (od 30 grudnia 1922 r. ZSRR) 1412 km. Dysproporcja między długością granic a obszarem państwa polskiego oraz niekorzystna sytuacja polityczna na granicy zachodniej, wschodniej i północnej, postawiły Polskę już u zarania niepodległości wobec konieczności przygotowania się do obrony we wszystkich niemal kierunkach. Podstawowe wnioski płynące z analizy położenia geopolitycznego II Rzeczypospolitej to: niekorzystne linie granic oraz osamotnienie na arenie międzynarodowej, zarówno w sensie polityczno-militarnym, jak i gospodarczym. W Polsce od chwili odzyskania niepodległości dostrzegano istnienie i narastanie zagrożeń – bezpieczeństwo zewnętrzne miała zapewnić silna armia i sprawny system obronny. Modernizacja armii z lat 1936–1939 nie doprowadziła jednak do złagodzenia dysproporcji pomiędzy Polską a Niemcami i ZSRR, zwłaszcza w nowoczesnych środkach walki. Słabym ogniwem polskiego systemu bezpieczeństwa państwa było także planowanie wojenne

Adam Gajdek brał udział w kampanii polskiej we wrześniu 1939 r., walcząc w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku. W 1940 r., przybrawszy pseudonim "Olek", wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Po wkroczeniu do Polski wojsk sowieckich pozostał w konspiracji. Brał udział m.in. w nieudanej akcji na więzienie w rzeszowskim zamku przeprowadzonej 7-8 października 1944 r. Na początku 1947 r. wstąpił do Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". W kwietniu 1947 r. objął funkcję kierownika organizacyjnego powstałej pod koniec 1946 r. siatki wywiadowczej o kryptonimie "Instytut Bakteriologiczny", podlegając bezpośrednio kierownikowi Wydziału Informacji IV Zarządu Głównego WiN Mieczysławowi Kawalcowi. Aresztowany 17 października 1947 r. przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie, przeszedł w tym mieście wstępne śledztwo, a następnie został przewieziony do aresztu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Jesienią 1948 r. jego sprawę skierowano do stołecznego Wojskowego Sądu Rejonowego. Wyrokiem z 23 października 1948 r. Adam Gajdek skazany został na karę śmierci. Naczelny Sąd Wojskowy oddalił skargę rewizyjną, a prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski, wobec czego 14 stycznia 1949 r. Adama Gajdka stracono w więzieniu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie.

<p>Artykuł ma na celu wskazanie, jakie znaczenie miał przemysł górniczo-hutniczy w polskiej części Górnego Śląska w polityce III Rzeszy przed wybuchem i w trakcie II wojny światowej. Podstawą jest określenie przyczyn, które spowodowały wzrost zainteresowania Górnym Śląskiem w drugiej połowie lat 30. XX w. (militaryzacja, pobudzenie gospodarki przez szereg inwestycji państwowych, a w efekcie wzrost zapotrzebowania na węgiel i stal oraz próba gospodarczego uniezależnienia się od innych państw – autarkia). Tekst został podzielony na trzy części, w których omówiono gospodarcze i polityczne skutki podziału Górnego Śląska po 1921 r., pozycję ekonomiczną Górnego Śląska w polityce III Rzeszy w latach 1933–1939 oraz podczas II wojny światowej. Podkreślono także rywalizację między "starymi", funkcjonującymi przez co najmniej kilkadziesiąt lat, górnośląskimi koncernami i ich właścicielami a właścicielami dużych firm z branży stalowej czy górniczej, funkcjonującymi do tej pory w Zagłębiu Ruhry czy Saary. Przykładem takich koncernów, penetrujących górnośląski, ale również zagłębiowski przemysł, są IG Farbenindustrie A.G. czy koncerny Friedricha Flicka i Roberta Röchlinga. Niniejszy tekst został oparty na materiałach zgromadzonych w trakcie kwerendy archiwalnej w Archiwum Państwowym w Katowicach i jego oddziale w Gliwicach oraz uzupełniony o literaturę przedmiotu.</p>

Even at the beginning of the Second World War it had to be clear for the German military and economic leaders that it would not be possible to fight or even win a longlasting war without foreign workers. In the Second World War not only POWs but also civilians and prisoners of concentration camps were forced to work as slaves to continue Hitler's war. In Salzburg, there were no big camps with thousands of slave workers, as existed in other regions of Germany. Mainly the slave workers, who were forced to work for the big power plant projects ("Tauernkraftwerke Kaprun-Glockner", "Kraftwerk Weißsee"), lived in such circumstances. The first Polish POWs arrived in the Province of Salzburg in autumn of 1939 only a few weeks after the German invasion of Poland. Most of them were not detained in camps. They lived on farms, and their living conditions were better than those for the inmates of camps. Like in the First World War, prisoners of war had to work on farms to replace those men who served in the German Wehrmacht or other military formations. As mentioned, no big industrial plants for the arms sector existed in the "Reichsgau Salzburg". Foreign forced labourers, POWs and civil workers were deployed to relatively little factories or handicraft businesses. In many cases the situation for this group of slave workers was similar to those, who worked on farms. Already in autumn 1941, the works at the construction sites of the "Reichsautobahn" (highway) around the city of Salzburg had to be cancelled. At least from spring 1943 almost all building projects, which had no direct context to the "Totalen Krieg", had to be stopped. The foreign labourers of all kind were transferred to projects essential to the war efforts. Especially buildings for the air raid protection hat to became priority. The living and working conditions for the foreign forced workers, POWs and civil labourers, were very inhomogeneous in the national socialist "Third Reich". So it was in the "Reichsgau Salzburg" during the Second World War. It could have been horrible and deadly, but also almost acceptable according to the regulations of international law. One point has to be emphasized here, that all of these slave workers, deported against their will from their homelands, were forced to work in the enemy's land to prolong a criminal war. ; W okresie II wojny światowej nie tylko jeńcy wojenni, ale także cywile oraz więźniowie obozów koncentracyjnych byli zmuszani do pracy jako niewolnicy machiny wojennej Hitlera. W Salzburgu nie było wielkich obozów pracy niewolniczej, jakie utworzono w innych regionach Niemiec, ale w obozach żyli robotnicy przymusowi pracujący przy budowie wielkich elektrowni wodnych w okolicach Kaprun i Uttendorf. Pierwsi polscy jeńcy wojenni przybyli do prowincji Salzburg jesienią 1939 r., kilka tygodni po niemieckiej inwazji na Polskę. Większość z nich nie trafiła do obozów. Żyli na farmach, a ich warunki bytowe były lepsze niż więźniów obozów. Tak jak w czasie I wojny światowej jeńcy wojenni musieli pracować na farmach w miejsce mężczyzn, którzy służyli w Wehrmachcie i pozostałych formacjach militarnych. W "Reichsgau Salzburg" nie było wielkich zakładów przemysłu zbrojeniowego. Zagraniczni przymusowi robotnicy byli rozdzielani pomiędzy relatywnie niewielkie przedsiębiorstwa oraz zakłady rzemieślnicze. W wielu przypadkach ich sytuacja była podobna do sytuacji tych, którzy pracowali na farmach. Warunki życia i pracy zagranicznych robotników przymusowych były w III Rzeszy zróżnicowane. Tak też było w regionie Salzburga. W jednych miejscach bywały straszne i prowadzące do śmierci, w innych niemalże zgodne z regulacjami prawa międzynarodowego. Należy jednak podkreślić, że wszyscy przymusowi robotnicy, deportowani wbrew własnej woli ze swoich ojczyzn, byli zmuszani do pracy w kraju wroga na rzecz prowadzonej przez niego zbrodniczej wojny.

Polska należała do pierwotnych członków Ligi Narodów, która rozpoczęła działalność sto lat temu – w 1920 r. Podstawę prawną funkcjonowania organizacji stanowił Pakt Ligi Narodów, włączony do traktatów pokojowych, zawartych po I wojnie światowej. Członkostwo w organizacji miało duże znaczenie dla odro­dzonego państwa polskiego, które kształtowało swoje stosunki w społeczności międzynarodowej. Polska była pierwszym państwem, które ustanowiło przy Lidze swojego stałego delegata. Polscy przedstawiciele uczestniczyli w pracach głównych organów Ligi: Zgromadzeniu i Radzie. Polska starała się o uzyskanie stałego miejsca w Radzie, natomiast była w niej członkiem półstałym. Była też państwem, które często uczestniczyło w postępowaniach przed Stałym Trybuna­łem Sprawiedliwości Międzynarodowej. W latach 30. XX w. w kręgach polskiej dyplomacji wzrastało rozczarowanie działalnością Ligi Narodów spowodowa­ne jej nieskutecznością w zakresie zapobiegania konfliktom międzynarodowym i rozwiązywania sporów międzynarodowych. ; Poland belonged to the original members of the League of Nations, organization that began its activity a hundred years ago – in 1920. The legal basis for the organization's functioning was the Covenant of the League of Nations, incorporated into peace treaties concluded after the First World War. To a recently reborn Polish state aspiring to shape its relations in the international community, the membership in this organization was of great importance. Poland was the first state to establish the permanent delegation to the League of Nations. Polish representatives participated in the works of the main League's bodies: the Assembly and the Council. Poland sought to obtain a permanent seat in the Council, while it was a semi-permanent member there. Poland was also a state that often participated in proceedings before the Permanent Court of International Justice. However, in the 1930s, due to organization's ineffectiveness in preventing the international conflicts and resolving international disputes, has grown ...

Cel. Sprawdzenie zgodności Map Google z zaleceniem ONZ, aby ograniczyć stosowanie egzonimów oraz by publikować je wyłącznie wraz z endonimami.

Metoda. Badanie przeprowadzono krzyżowo na dwóch krajach (obszar) i ich językach (adresat), tj. Niemcy w polskiej wersji Map Google oraz Polska – w wersji niemieckojęzycznej. Występujące na Mapach Google nazwy miast porównano z formami zalecanymi do użytku w obu językach.

Wyniki. Odnotowano istotną rozbieżność dla obu badanych domen: zgodność z zaleceniem ograniczenia egzonimów wyniosła 100% dla nazw polskich w Niemczech oraz 46% dla nazw niemieckich w Polsce. Jednocześnie zauważono, że inną filozofią kieruje się serwis Open Street Map, który stosując jednolite podejście w całym serwisie, trafniej odpowiada na zalecenia ONZ.

Ograniczenia badań i wnioskowania. Badano tylko miasta wymienione na oficjalnych listach egzonimów, jedynie w Polsce i w Niemczech oraz w odpowiednich dwóch wersjach językowych Map Google.

Implikacje praktyczne. Wynik badania może stanowić istotny czynnik wzmożenia świadomości aktorów rynku turystycznego. Serwis Mapy Google postrzegany jest jako globalny – co niekoniecznie jednak oznacza globalny porządek, lecz głównie globalny udział. Większy wpływ na jego treści mają anonimowi internauci niż agendy międzynarodowe, krajowe czy lokalne, stanowiące dotąd tradycyjnie o nazewnictwie i treściach publikacji. W związku z tym za pożądane uznaje się ich aktywne włączenie w edycję społecznościowych serwisów mapowych w Internecie.

Oryginalność. Sytuacja w tej dziedzinie jest niezwykle dynamiczna i ten aspekt Map Google: tłumaczenia nazw miejscowych funkcjonuje dopiero od roku 2008 (w Polsce od 2012 r.). Narzędzie można po modyfikacji stosować do szerszych i pogłębionych analiz oraz do innych serwisów mapowych, co zasygnalizowano na przykładzie Open Street Map.

Rodzaj pracy. Artykuł prezentujący wyniki badań empirycznych.

Poland belonged to the original members of the League of Nations, organ­ization that began its activity a hundred years ago – in 1920. The legal basis for the organization's functioning was the Covenant of the League of Nations, in­corporated into peace treaties concluded after the First World War. To a recently reborn Polish state aspiring to shape its relations in the international community, the membership in this organization was of great importance. Poland was the first state to establish the permanent delegation to the League of Nations. Polish rep­resentatives participated in the works of the main League's bodies: the Assembly and the Council. Poland sought to obtain a permanent seat in the Council, while it was a semi-permanent member there. Poland was also a state that often partic­ipated in proceedings before the Permanent Court of International Justice. How­ever, in the 1930s, due to organization's ineffectiveness in preventing the interna­tional conflicts and resolving international disputes, has grown disappointment with the activities of the League of Nations among the Polish diplomacy. ; Polska należała do pierwotnych członków Ligi Narodów, która rozpoczęła działalność sto lat temu – w 1920 r. Podstawę prawną funkcjonowania organizacji stanowił Pakt Ligi Narodów, włączony do traktatów pokojowych, zawartych po I wojnie światowej. Członkostwo w organizacji miało duże znaczenie dla odro­dzonego państwa polskiego, które kształtowało swoje stosunki w społeczności międzynarodowej. Polska była pierwszym państwem, które ustanowiło przy Lidze swojego stałego delegata. Polscy przedstawiciele uczestniczyli w pracach głównych organów Ligi: Zgromadzeniu i Radzie. Polska starała się o uzyskanie stałego miejsca w Radzie, natomiast była w niej członkiem półstałym. Była też państwem, które często uczestniczyło w postępowaniach przed Stałym Trybuna­łem Sprawiedliwości Międzynarodowej. W latach 30. XX w. w kręgach polskiej dyplomacji wzrastało rozczarowanie działalnością Ligi Narodów spowodowa­ne jej nieskutecznością w zakresie zapobiegania konfliktom międzynarodowym i rozwiązywania sporów międzynarodowych.

Poland's accession to the European Union determines future membership in the Economic and Monetary Union (EMU). The subject of the research is the analysis of Polish policy towards EMU membership during the first 15 years of Poland's membership in the EU. The research is political nature and intentionally does not focus on the economic benefits and challenges associated with Poland's membership in the EMU. The aim of research is to focus on changes taking place in the policy towards Poland's membership in the EMU conducted by the ruling parties, successively by the coalition of the Civic Platform (PO) and the Polish People's Party (PSL) – PO-PSL in years 2007–2015 and then by the Law and Justice (PiS) in years 2005–2007 in consultation with the Self-Defence (Samoobrona RP) and the League of Polish Families (LPR) as well as 2015–2019 in the coalition with the Jarosław Gowin's Agreement (Porozumienie Jarosława Gowina) and Zbigniew Ziobro's Solidary Poland (Solidarna Polska). The main research questions relate to how has Poland's membership in the EMU been perceived by the ruling parties since 2004 and what are the reasons for the fact that joining the eurozone by Poland until recently had been the strategic goal of the ruling elite of the country, and nowadays the strategic goal has become non-entry into the EMU. The main research methods were the analysis of the content of documents and a comparative method. The first method allowed presenting the perspective of Poland's entry into the euro area from the side of the ruling parties policy. That is why the text was mainly based on source materials, i.e. reports, government documents, political speeches, party election programs and press articles. The second research method allowed to compare the concept of Poland's membership in the EMU presented in various programs of the ruling political parties. The result of the conducted research indicates the radicalisation of the views of the Polish political scene. It also proves that date of adoption of the single European currency depends not only on meeting the convergence criteria, but also on which political option will rule in Poland. ; Wejście Polski do Unii Europejskiej determinuje przyszłe członkostwo w unii gospodarczo-walutowej (UGW). Przedmiotem badań jest analiza polskiej polityki wobec członkostwa w UGW w okresie pierwszych 15 lat członkostwa Polski w UE. Przeprowadzone badania mają charakter politologiczny i celowo nie koncentrują się na ekonomicznych korzyściach i wyzwaniach członkostwa w UGW. Celem badań jest ukazanie zmian zachodzących w polityce wobec członkostwa Polski w UGW prowadzonej przez partie rządzące, kolejno przez koalicję Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego (PO-PSL) w latach 2007–2015 i następnie przez Prawo i Sprawiedliwość (PiS) w latach 2005–2007 w porozumieniu z Samoobroną oraz Ligą Polskich Rodzin oraz 2015–2019 w koalicji z Porozumieniem Jarosława Gowina i Solidarną Polską Zbigniewa Ziobro. Główne pytania badawcze dotyczą tego w jaki sposób postrzegały członkostwo Polski w UGW partie rządzące począwszy do 2004 r. oraz co sprawiło, że jeszcze niedawno dołączenie do strefy euro w Polsce było celem strategicznym elity rządzącej, a współcześnie celem strategicznym stało się niewchodzenie do UGW. Głównymi metodami badawczymi były analiza zawartości treści dokumentów oraz metoda porównawcza. Pierwsza metoda pozwoliła na przedstawienie perspektywy wejścia Polski do strefy euro od strony polityki partii rządzących. Dlatego tekst powstał głównie na podstawie materiałów źródłowych, tj. raportów, dokumentów rządowych, wystąpień polityków, programów wyborczych partii oraz artykułów prasowych. Druga metoda badawcza pozwoliła na porównanie koncepcji członkostwa Polski w UGW prezentowanych w różnych programach rządzących partii politycznych. Wynik przeprowadzonych badań wskazuje na radykalizację poglądów polskiej sceny politycznej. Dowodzi także tego, że data przyjęcia wspólnej waluty zależeć będzie nie tylko od spełnienia kryteriów konwergencji, ale także od tego, która opcja polityczna będzie rządziła w Polsce.

Poland's accession to the European Union determines future membership in the Economic and Monetary Union (EMU). The subject of the research is the analysis of Polish policy towards EMU membership during the first 15 years of Poland's membership in the EU. The research is political nature and intentionally does not focus on the economic benefits and challenges associated with Poland's membership in the EMU. The aim of research is to focus on changes taking place in the policy towards Poland's membership in the EMU conducted by the ruling parties, successively by the coalition of the Civic Platform (PO) and the Polish People's Party (PSL) – PO-PSL in years 2007–2015 and then by the Law and Justice (PiS) in years 2005–2007 in consultation with the Self-Defence (Samoobrona RP) and the League of Polish Families (LPR) as well as 2015–2019 in the coalition with the Jarosław Gowin's Agreement (Porozumienie Jarosława Gowina) and Zbigniew Ziobro's Solidary Poland (Solidarna Polska). The main research questions relate to how has Poland's membership in the EMU been perceived by the ruling parties since 2004 and what are the reasons for the fact that joining the eurozone by Poland until recently had been the strategic goal of the ruling elite of the country, and nowadays the strategic goal has become non-entry into the EMU. The main research methods were the analysis of the content of documents and a comparative method. The first method allowed presenting the perspective of Poland's entry into the euro area from the side of the ruling parties policy. That is why the text was mainly based on source materials, i.e. reports, government documents, political speeches, party election programs and press articles. The second research method allowed to compare the concept of Poland's membership in the EMU presented in various programs of the ruling political parties. The result of the conducted research indicates the radicalisation of the views of the Polish political scene. It also proves that date of adoption of the single European currency depends not only on meeting the convergence criteria, but also on which political option will rule in Poland. ; Wejście Polski do Unii Europejskiej determinuje przyszłe członkostwo w unii gospodarczo-walutowej (UGW). Przedmiotem badań jest analiza polskiej polityki wobec członkostwa w UGW w okresie pierwszych 15 lat członkostwa Polski w UE. Przeprowadzone badania mają charakter politologiczny i celowo nie koncentrują się na ekonomicznych korzyściach i wyzwaniach członkostwa w UGW. Celem badań jest ukazanie zmian zachodzących w polityce wobec członkostwa Polski w UGW prowadzonej przez partie rządzące, kolejno przez koalicję Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego (PO-PSL) w latach 2007–2015 i następnie przez Prawo i Sprawiedliwość (PiS) w latach 2005–2007 w porozumieniu z Samoobroną oraz Ligą Polskich Rodzin oraz 2015–2019 w koalicji z Porozumieniem Jarosława Gowina i Solidarną Polską Zbigniewa Ziobro. Główne pytania badawcze dotyczą tego w jaki sposób postrzegały członkostwo Polski w UGW partie rządzące począwszy do 2004 r. oraz co sprawiło, że jeszcze niedawno dołączenie do strefy euro w Polsce było celem strategicznym elity rządzącej, a współcześnie celem strategicznym stało się niewchodzenie do UGW. Głównymi metodami badawczymi były analiza zawartości treści dokumentów oraz metoda porównawcza. Pierwsza metoda pozwoliła na przedstawienie perspektywy wejścia Polski do strefy euro od strony polityki partii rządzących. Dlatego tekst powstał głównie na podstawie materiałów źródłowych, tj. raportów, dokumentów rządowych, wystąpień polityków, programów wyborczych partii oraz artykułów prasowych. Druga metoda badawcza pozwoliła na porównanie koncepcji członkostwa Polski w UGW prezentowanych w różnych programach rządzących partii politycznych. Wynik przeprowadzonych badań wskazuje na radykalizację poglądów polskiej sceny politycznej. Dowodzi także tego, że data przyjęcia wspólnej waluty zależeć będzie nie tylko od spełnienia kryteriów konwergencji, ale także od tego, która opcja polityczna będzie rządziła w Polsce.