We współczesnym świecie z typem gospodarki zależnej energetycznie czynnikiem wyznaczającym proces podejmowania strategicznych i politycznych decyzji w wymiarze geopolitycznym jest segment energetyczny. W artykule uwagę skupiono na wynikach gospodarczych oraz na fundamencie finansowym energetycznego czynnika agresywnego polityki zagranicznej Rosji na obszarze europejskim. Zostały również zbadane jakościowe i ilościowe wskaźniki współczesnego rosyjskiego rynku energetycznego. Ustalono źródła pochodzenia bazy ekonomicznej opartej na wojskowym potencjale Federacji Rosyjskiej oraz zbadano zależność pomiędzy ilością wydatków na kompleks obronny a dochodami państwowego budżetu FR w branży energetycznej. Na podstawie wyników badań zaproponowano zestaw finansowych, gospodarczych i politycznych środków skutecznego powstrzymania bezkompromisowej polityki energetycznej Kremla na terenie państw europejskich.
Rozważania podjęte w tekście koncentrują się wokół roli instytucji w procesach rozwoju społeczno-gospodarczego państw. Przedmiotem szczególnej uwagi jest jeden z wymiarów funkcjonowania instytucji, przejawiający się w rozumieniu ich jako efektywnych instrumentów redukowania dystansu rozwojowego wobec państw zachodnich. W tekście zauważono, iż w pierwszych latach po roku 1989 instytucje zniknęły z głównego nurtu ważnych debat intelektualnych. Wskazano główne źródła tego procesu: 1) popularne w latach 90. XX wieku przekonanie o globalnej konwergencji kapitalizmu oraz 2) dominującą w ówczesnej socjologii teorię modernizacji. W artykule postawiono tezę, iż instytucje wróciły do centrum debat akademickich i strategii rozwojowych z powodu splotu następujących procesów i wydarzeń: 1) szerokiej debaty poświęconej instytucjonalnym źródłom wzrostu i rozwoju zapoczątkowanej publikacjąpracy Darona Acemoglu i Jamesa Robinsona Why Nations Fail, 2) globalnego kryzysu ekonomicznego z roku 2008 zainicjowanego upadkiem amerykańskiego banku inwestycyjnego Lehman Brothers, 3) zróżnicowanym konsekwencjom kryzysu ekonomicznego, jakie można dostrzec w USA i w Europie, które ilustrują, 4) instytucjonalną różnorodność kapitalizmu.
Opracowanie jest głosem w debacie nad przyjęciem optymalnego modelu reakcji na wykroczenia. Rozważaniom w tym zakresie towarzyszy historyczne ujęcie rozwoju prawa wykroczeń, które ukazuje interesujący obraz oryginalnych propozycji normatywnych formułowanych w czasach dwudziestolecia międzywojennego, następnie czasach autorytaryzmu, aż po współczesność. Ich wnikliwa analiza pozwala wyodrębnić charakterystyczne dla prawa wykroczeń etapy: pierwszy — od 1919 do 1951 roku, odzwierciedlający administracyjny wzorzec rozpatrywania spraw o wykroczenia przechodzący stopniowo w model mieszany; drugi — od 1952 do 1990 roku, reprezentujący model pośredni pomiędzy systemem administracyjnym a sądowym, wyróżniający się działaniem kolegiów orzekających w sprawach o wykroczenia, wzmocniony kodyfikacją prawa wykroczeń z 1971 roku; wreszcie trzeci etap — od roku 1990, zapowiadający kierunek usądowienia prawa wykroczeń, pogłębiony wejściem w życie kompleksowej kodyfikacji prawa karnego z 1997 roku, do której bardzo "zbliżono" prawo wykroczeń, i — na koniec — zwieńczony w 2001 roku przyjęciem w pełni sądowego modelu orzeczniczego. Przedstawiony schemat normatywnego działania polskiego ustawodawcy w efekcie finalnym wyłonił karnistyczny model prawa wykroczeń oparty na tak zwanym małym kodeksie karnym, czyli zawierającym regulacje materialnoprawne kodeksie wykroczeń z 1971 roku, oraz wskazanej już ustawie procesowej z 2001 roku, określającej zakres kognicji sądów orzekających w sprawach o wykroczenia.
Z perspektywy historycznej utrzymanie wykroczeń w ramach prawa karnego i przyjęcie do ich rozstrzygania zasad odpowiedzialności karnej można postrzegać jako uznanie pewnej koncepcji modelu w sprawach o wykroczenia i jej konsekwentną realizację. Niemniej jednak dynamika prawa oraz występujące w jego obszarze niedostatki legislacyjne od pewnego czasu wymuszają poszukiwanie nowych rozwiązań prawnych przeciwdziałających bezprawiu administracyjnemu czy też bezprawiu karnemu o mniejszej społecznej szkodliwości. Chodzi tu zwłaszcza o ich penalizację w postaci deliktów administracyjnych, to jest czynów zabronionych pod groźbą administracyjnej sankcji pieniężnej, których konstrukcja przypomina przestępstwa bądź wykroczenia. Mimo wyraźnego podobieństwa czyny te nie są zaliczane do wskazanej kategorii, wobec czego nie stosuje się do nich gwarancji właściwych dla odpowiedzialności karnej. Wystąpienie tego rodzaju zjawiska w rozwoju prawa niewątpliwie aktualizuje pytanie, czy w prawie wykroczeń należy dalej rozwijać model karnistyczny, w zasadzie odpowiadający współczesnemu, czy może właściwsze byłoby przyjęcie innego kierunku i stworzenie stricte administracyjnego modelu odpowiedzialności za drobniejsze czyny zabronione.
W debacie publicznej i piśmiennictwie prawniczym można oczywiście odnaleźć zróżnicowane wypowiedzi praktyków i przedstawicieli nauki odnoszących się do reformy wykroczeń. Nie wchodząc w szczegóły formułowanych propozycji, autorkom niniejszego opracowania bliższe pozostają poglądy zwolenników tradycyjnego ujęcia modelu wykroczeniowego, w którym wzorowanie zasad odpowiedzialności za wykroczenia na zasadach ogólnych prawa karnego uważa się za prawidłowe. Stanowisko to nie wyklucza potrzeby działań nowelizacyjnych, a raczej wyraża, na tę chwilę, nieprzekonanie co do zasadności całkowitej zmiany modelowej. Konieczność nowelizacji części ogólnej kodeksu wykroczeń, w tym katalogu środków reakcji na wykroczenia, czy aktualizacji części szczególnej, obejmującej choćby przekształcenie niektórych wykroczeń w delikty administracyjne, zdaniem autorek stanowi wystarczająco poważne wyzwanie legislacyjne. Utrzymanie prawa wykroczeń jako odrębnej gałęzi prawa wymusza także odniesienie się do przyjętych struktur ustrojowych i procesowych oraz zgłaszanych w tym obszarze zmian. Podejmując ten wątek, autorki opracowania reprezentują mało popularne obecnie stanowisko utrzymania trybu sądowego w rozpoznawaniu spraw o wykroczenia. W przypadku wykroczeń możemy mówić o czynach mniejszej wagi, zabronionych przez ustawę pod groźbą kary, której wymierzenie należy do kompetencji organu sprawującego wymiar sprawiedliwości i zostaje poprzedzone procesem ustalenia winy. Niezbędne jest wobec tego zachowanie zasad odpowiedzialności nakierowanych na zabezpieczenie gwarancji uczestników postępowania, które może zapewnić jedynie postępowanie sądowe. Przekazanie wykroczeń organom niesądowym zaprzecza tym zasadom, wzbudza ponadto wątpliwości natury konstytucyjnej. Takie podejście nie zwalnia oczywiście ustawodawcy z obowiązku zwiększenia mechanizmów uproszczenia i przyśpieszenia postępowania w sprawach o wykroczenia. Poza optymalizacją płaszczyzny procesowej należałoby także zastanowić się nad usprawnieniem rozwiązań organizacyjnych mieszczących się jednak w już istniejących strukturach. W każdym razie respekt dla dotychczasowych, wieloletnich działań ustawodawcy przemawia za kontynuacją aktualnego modelu prawa wykroczeń, oczywiście przy założeniu jego racjonalizacji. Autorki podkreślają, że w obecnych realiach niestabilności prawa można wyrazić obawę co do istnienia warunków do przemodelowania prawa wykroczeń w kierunku odmiennym od realizowanego.
The euro zone crisis will seriously politically influence the development of integration in the whole European Union. In case of lack of proper response to the euro zone crisis there will take place diversified integration in the whole European Union which, assuming the most likely scenario, will initiate Europe of the so called "two speeds", that is the very center comprising the states of euro zone on one hand, and its peripheral states connected with the center by means of their inner market on the other hand. The results of the diversified integration would take politically – institutional shape and might display federalization of euro zone and leaving the current institutional structure for the whole European Union. The crisis of the euro zone reveals weakness of the Lisbon Treaty solutions against their fervent supporters' opinions concerning this amendment. In other words, The Lisbon Treaty did not save Europe against the crisis due to the fact that a reform of an institution without demonstrating political will of its state members does not mean much. The crisis of the euro zone proves the weakness of foundations on which The European Union is based. Also, it is an example of both a leadership crisis of its member states and the crisis of the whole European Union as well, which leads to the problem of legitimization. Summing up, the following issues have been analyzed in the article: the notion of crises in the EU (including their reasons), political consequences of most important crises of the fifties in the twentieth century, concepts and possibilities of the diversified integration as part of the European Union, possible scenarios and political consequences of the crisis for European integration in the euro zone.
International investment has increasingly been subject to controversies and debates. Never more so then when international investment law is faced with sustainable development issues, particularly in the context of international investment arbitration. Given the characteristics of international investment law regime, and in particular the nature of its dispute resolution mechanism, types of measures challenged in the tribunals and the magnitude of monetary compensations sought by investors and frequently awarded by the tribunals, sustainable development issues become notably visible and debatable. Since sustainable development became a prominent feature of major global initiatives, political agendas and social movements, international investment disputes involving sustainable development issues gain lots of international attention. This paper aims to highlight the controversies of some of the most prominent international investment arbitration cases relating to sustainable development issues. ; Inwestycje międzynarodowe są coraz częściej przedmiotem kontrowersji i debat. W szczególności wówczas, gdy międzynarodowe prawo inwestycyjne stoi w obliczu kwestii zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w kontekście międzynarodowego arbitrażu inwestycyjnego. Biorąc pod uwagę charakter międzynarodowego prawa inwestycyjnego, a szczególnie charakter mechanizmu rozstrzygania sporów, rodzajów środków zaskarżonych do trybunałów oraz wielkości rekompensat pieniężnych wnioskowanych przez inwestorów i często przyznawanych przez trybunały, kwestie zrównoważonego rozwoju stają się wyraźnie widoczne i sporne. Ponieważ zrównoważony rozwój stał się ważnym elementem głównych inicjatyw globalnych, programów politycznych i ruchów społecznych, międzynarodowe spory inwestycyjne dotyczące kwestii zrównoważonego rozwoju zyskują wiele uwagi na całym świecie. Niniejszy artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na niektóre z najbardziej znanych i kontrowersyjnych międzynarodowych spraw arbitrażu inwestycyjnego dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju.
Artykuł przedstawia główne aspekty rozwoju samorządu lokalnego w Polsce w okresie ostatnich 25 lat. Pokazano w nim samorząd terytorialny jako szkołę demokracji i czynnik odgrywający bardzo ważną rolę w rozwoju lokalnym. Zwrócono uwagę na europeizację samorządu lokalnego, związaną z obecnością Polski w Unii Europejskiej. Samorząd lokalny odgrywa bowiem niezwykle istotną rolę w sferze zarówno pozyskiwania, jak i wydatkowania funduszy europejskich, z drugiej zaś strony wypełnia szereg zadań związanych z koniecznością dostosowywania się do unijnych standardów. Podkreślono, iż w warunkach polskich zajmuje on szczególną pozycję w funkcjonowaniu społeczeństwa obywatelskiego na poziomie lokalnym, gdyż jako podmiot od lat obecny w społecznościach lokalnych i tym samym dysponujący znaczącymi zasobami kapitału społecznego może bardziej efektywnie wypełniać zadania, zwykle realizowane przez organizacje pozarządowe. Wskazano też na rolę samorządu w kontekście koncepcji zasobów lokalnych i wykazano, że w odniesieniu do większości z nich trudno przecenić znaczenie samorządu. Równocześnie podkreślono, iż w Polsce wciąż dominuje model funkcjonowania społeczności lokalnych bardziej zbliżony do zarządzania (przez władze samorządowe) niż do samorządności (rozumianej jako obywatelska partycypacja). Przedstawiono również pokrótce formy demokracji bezpośredniej praktykowane na szczeblu lokalnym – referenda, konsultacje społeczne i zebrania. W ostatniej części zasygnalizowano pozytywne zmiany zachodzące w świadomości społecznej w odniesieniu do samorządu, związane ze wzrostem zaufania wobec władz lokalnych oraz ze stopniowym zwiększaniem się poczucia wpływu na sprawy publiczne na szczeblu lokalnym.This article presents the main aspects of the development of the local government in Poland in the last 25 years. It presents local government as a school of democracy and a key aspect of local development. The article focuses on the Europeanization of those aspects of local government in Poland associated with the European Union. Local government plays, on the one hand, a very important role in the area of both obtaining and spending EU funds, and on the other it performs a number of tasks associated with the need to adapt to EU standards. It has been emphasized that in Polish conditions, it occupies a special position in the functioning of a civil society at the local level. This is because it is an entity that has been present in local communities for many years, and thus has significant resources of social capital; it can, therefore, more effectively fulfill the tasks normally carried out by non-governmental organizations. The article also highlights the role of local government in the context of the concept of community capacity. At the same time, it emphasizes that Poland is still dominated by a model of functioning local communities closer to management (by local authorities) than to self-governance (understood as civic participation). It also presents in short the forms of direct democracy practiced at the local level – referendums, public consultation and meetings. In the last part, it highlights the positive changes in public awareness with regard to local government, which is related to increased confidence in local authorities and with the gradual increase of the sense of the impact on public affairs at the local level.
