Мета роботи полягає в дослідженні процесу формування російського міфу про Велику Вітчизняну війну як засобу впливу російської пропаганди та його використання в сучасній російсько-українській війні. Методологія дослідження базується на застосуванні принципів історизму та об'єктивності, важливих при характеристиці історичних подій, пов'язаних з державною політикою. Історико-генетичний метод дозволяє з'ясувати витоки формування, шлях розвитку та застосування міфу про Велику вітчизняну війну як елементу пропаганди Російської Федерації. Історико-системний метод забезпечує розгляд суспільно-політичних процесів у їх взаємозв'язку та причинно-наслідковій залежності. Наукова новизна дослідження полягає у з'ясуванні передумов формування міфу про Велику Вітчизняну війну, його розвиток та подальше використання Російською Федерацією з пропагандистською метою в гібридній війні проти України. Висновки. Прихід до влади в Росії президента В. Путіна та його мета утвердити силу і могутність Росії у світі, активні імперські амбіції, намагання утримати контроль над пострадянським простором, які підтримуються військовими діями, зумовили необхідність відродження та активного використання міфу про Велику Вітчизняну війну. Міфологізація подій Другої світової війни стала елементом ідеологічної боротьби та пропагандистської роботи в Україні й інших країнах пострадянського простору. Військовим діям проти України передувало формування в російському суспільстві установки про «народ-переможець», складовою якої був міф про Велику Вітчизняну війну. Таким чином, Кремль зумів не просто відволікти увагу населення від внутрішніх проблем, а й домігся масової підтримки бойових дій Росії на територіях інших держав. Здійснюючи політику «привласнення» перемоги у війні, російська влада применшує тим самим вклад у здолання нацизму не тільки союзних держав, а й колишніх радянських республік. ; The purpose of this paper is to observe the formation of Russia's myth of the Great Patriotic War as a tool of Russian propaganda influence and its uses in the Russo-Ukrainian war. The research methodology. The study applies the principles of historicism and objectivity that are essential for revealing historical events in the state policy sphere. The historic and genetic method is employed to determine the sources, development and uses of the myth of the Great Patriotic War as an element of the Russian Federation's propaganda. The historical and systematic method sustains the analysis of socio-political processes in their interrelation and causal dependence. The scientific novelty of the paper. The research determines the preconditions for the formation of the myth of the Great Patriotic War, its development and subsequent use by the Russian Federation for propaganda purposes in the hybrid war against Ukraine. Conclusions. President Putin's rise to power in Russia and his goal to assert Russian strength and power in the world, active imperial ambitions, and attempts to maintain control over the post-Soviet space, supported by military actions, necessitated the revival and active use of the myth of the Great Patriotic War. Mythologization of the events of the Second World War became an element of ideological struggle and propaganda activity in Ukraine and other post-Soviet countries. Armed actions against Ukraine were preceded by the formation of the "victorious people" attitude in the Russian society, with the myth of the Great Patriotic War being its integral part. Therefore, the Kremlin has managed not only to distract the population from internal problems, but also achieved massive support for Russia's hostilities on the territories of other countries. By pursuing the policy of "appropriating" victory in the war, the Russian government thereby diminishes the contribution of both the allied states and the former Soviet republics to the defeat of Nazism. ; Celem pracy jest zbadanie procesu kształtowania rosyjskiego mitu o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej jako sposobu wpływu rosyjskiej propagandy i jego wykorzystania we współczesnej wojnie rosyjsko-ukraińskiej. Metodologia badania opiera się na zastosowanie zasad historyzmu i obiektywizmu, które są bardzo ważne dla charakterystyki wydarzeń historycznych związanych z polityką państwową. Metoda historyczno-genetyczna pozwala poznać początek kształtowania, sposób rozwoju i zastosowanie mitu o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej jako elementu propagandy Federacji Rosyjskiej. Metoda systemowo-historyczna zapewnia analiz procesów społeczno-politycznych w ich związkach przyczynowo-skutkowych. Oryginalnością naukową tego badania jest wyjaśnienie przesłanek formowania mitu o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej, jego rozwoju i dalszego wykorzystania przez Federację Rosyjską w celu propagandy w wojnie hybrydowej przeciwko Ukrainie. Wnioski. Dojście prezydenta Putina do władzy w Rosji i jego cel utwierdzić siłę i moc Rosji w świecie, aktywne ambicje imperialne i próby utrzymania kontroli nad przestrzenią poradziecką przez działania wojenne uwarunkowały odrodzenie i aktywne wykorzystanie mitu o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. Mitologizacja wydarzeń II wojny światowej została elementem walki ideologicznej i pracy propagandowej na Ukrainie i w innych państwach poradzieckich. Zanim zaczęly działania sił zbrojnych przeciwko Ukrainie, w społeczeństwie rosyjskim została ukształtowana postawa o "narodzie- zwycięzcy", do której należał mit o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. Tym samym Kreml był w stanie nie tylko abstrahować lud od problemów wewnętrznych, ale także uzyskał masowe poparcie działań wojennych Rosji w innych krajach. Realizując politykę "przywłaszczenia" zwycięstwa w wojnie, rząd rosyjski w ten sposób zaniża wkład w porażkę nazizmu nie tylko Aliantów, ale także byłych republik radzieckich.
The author analyzes components of Russian hybrid aggression, which were experienced by Ukraine and which might be experienced by some EU countries. Author analyzes the attitude of citizens of some European countries to Russia's aggression against Ukraine. Many people in Europe still believe Russia is not implicated in the war in the Donbass, many do not see the danger in Russia for his country. Moreover, in case of danger for NATO ally 53% of French and 58% of German citizens voted against military assistance. The greatest danger the author sees in the loss of subjectivity. And this threat is currently important not only for Ukraine. No European political nation is monolithic. So, the Germans in the evaluation of the potential danger of the Russian Federation turned out to be divided by the line "east-west". Accordingly, in the east there is less of those who see Russia as potential military enemy. Language differences is observed in the Baltic countries, e.g. only 7% of Russian-speaking Estonians and only 5% of Russian-speaking residents of Latvia are afraid of war with Russian Federation. Informational component is perhaps the most important in a structure of hybrid aggression. That is why the search for answers on this threat is most intense. At the end of June 2016, a Czech non-governmental organization The European Values published a document 'Full-Scale Democratic Response to Hostile Disinformation Operations. 50 Measures to Oust Kremlin Hostile Disinformation Influence out of Europe'. This document recognizes the tough new realities and proposes some recommendations, which could be the basis for a response to new challenges. The main conclusion is that the world has become closer, especially European world. There is no longer any the country, which is not affected by what is happening in Ukraine. Therefore, Ukraine and its experience are important and will remain so for a long time yet. ; Autor analizuje komponenty rosyjskiej hybrydowej agresji, które widoczne są na Ukrainie, a także te, które już są widoczne (bądź potencjalnie mogą być) w Unii Europejskiej. Analizuje stosunek obywateli niektórych państw europejskich wobec agresji Rosji na Ukrainie. Wielu ludzi w Europie wciąż uważa, że Rosja nie bierze udział w wojnie w Donbasie, wielu nie widzi niebezpieczeństwa w Rosji dla swego kraju. Ponadto, w przypadku zagrożenia dla sojusznika z NATO 53% Francuzów i 58% Niemców głosowało przeciw udzieleniu pomocy. Największym zagrożeniem, jakie widzi autor, jest utrata podmiotowości – i to zagrożenie jest ważne nie tylko dla Ukrainy. Żaden europejski naród polityczny nie jest monolitem (jak Niemcy w ocenie potencjalnego zagrożenia Federacji Rosyjskiej dzielone przez "wschód-zachód"). Z kolei w państwach bałtyckich można obserwować różnice językowe: Rosję jako zagrożenie postrzega tylko 7% rosyjskojęzycznych Estończyków i tylko 5% rosyjskojęzycznych mieszkańców Łotwy. Komponent informacyjny jest prawdopodobnie najważniejszy w hybrydowej strukturze agresji. Dlatego poszukiwanie odpowiedzi na to zagrożenie jest najbardziej intensywne. Pod koniec czerwca 2016 roku czeska organizacja pozarządowa opracowała dokument "Full-Scale Democratic Response to Hostile Disinformation Operations. 50 Measures to Oust Kremlin Hostile Disinformation Influence out of Europe". Dokument ten uznaje trudne nowe realia i proponuje zalecenia, które mogłyby stanowić podstawę do odpowiedzi na nowe wyzwania. Główny wniosek, który formułuje autor – świat stał się "mniejszy", zwłaszcza w Europie. Nie ma już kraju, którego sytuacja nie miałaby wpływu na obywateli UE. Dlatego Ukraina i jej doświadczenia są ważne i tak pozostanie jeszcze przez długi czas. ; Автор анализирует компоненты российской гибридной агрессии, которые испытала на себе Украина и которые уже ощутили или имеют все шансы ощутить на себе страны Европейского Союза. Так, проанализировано отношение граждан некоторых европейских стран к российской агрессии против Украины. Многие в Европе все еще считают Россию непричастной к войне на Донбассе, многие не видят в России опасности для своей страны. Более того, в случае возникновения опасности для союзника по НАТО 53% французов и 58% немцев высказались против оказания помощи. Наибольшую опасность автор усматривает в потере субъектности. И эта угроза актуальна не только для Украины. Ни одна европейская политическая нация не является монолитной. Так, немцы в оценке потенциальной опасности РФ поделились по линии «восток-запад». Соответственно на востоке меньше тех, кто видит в России возможного военного противника. Языковое различие наблюдается в странах Балтии. Видят в РФ угрозу только 7% русскоязычных эстонцев и только 5% русскоязычных жителей Латвии. Информационная составляющая является, возможно, наиболее важной в структуре гибридной агрессии. Именно поэтому поиск ответов на эту угрозу наиболее интенсивен. В конце июня 2016 чешская неправительственная организация The European Values разработала документ Full-Scale Democratic Response to Hostile Disinformation Operations. 50 Measures to Oust Kremlin Hostile Disinformation Influence out of Europe. Этот документ признает жесткие новые реалии и предложенные рекомендации могли бы быть основой для ответа на новые вызовы. Главный вывод, к которому приходит автор – мир стал тесным, Европа тем более. Нет уже страны, события в которой не коснулись бы граждан ЕС. Поэтому Украина и ее опыт важны и долго еще такой останется.
In Western Europe, at least since the 1960s, the process redefinition of state authority has been occurring, whose manifestation are, inter alia, the ingoing weakening of political parties and the growing importance of international or supranational non-governmental decision makers, such as, at trans-national level, global corporations and powerful international organisations, including the supranational European Union. At a national level, among the most prominet decision makers are interest groups which are replacing political parties as the main intermediate bodies located between individuals and public authorities. Political parties fulfil this role mainly during an electoral campaign. At other times, other entities become representatives of the interests of individuals. The present study is designed to examine, from a legal point of view, selected institutions and methods (i.e. lobbying, public hearings, petitions) used by interest groups in Poland, with particular focus on the recent appliance practice thereof, as well as less known types of interest group such as think thanks and political foundations ; Nell'Europa occidentale fin dai primi anni sessanta del Novecento prende forma il processo di ridefinizione del potere dello stato che si manifesta, tra gli altri, con un continuo indebolimento dei partiti politici insieme alla crescita dell'importanza dei gruppi di tendenza non governativi con caratteristiche soprannazionali e nazionali. A livello sovrannazionale si tratta soprattutto di potenti aziende multinazionali (le corporation) e maggiori organizzazioni internazionali, tra cui la transnazionale per eccellenza l'Unione Europea. Anche i gruppi d'interesse sono diventati attori piü rilevanti a livello nazionale.Una delle origini di tale processo è la trasformazione del paradigma dello stato e della società. Sotto l'influenza della dottrina liberale, prevalente negli stati democratici moderni, la nazione (vista come una comunità etnica fondata sui pilastri sotto forma di grandi gruppi sociali: operai, contadini/agricoltori, la borghesia, proprietari terrieri etc.) è stata sostituita dalla società percepita come un insieme di numerevoli minoranze che stanno alla base di gruppi di interesse e/o pressione autonomi. Questi gruppi si formano e dissolvono parzialmente, frequentemente sovrapponendosi. I loro interessi sono sovente contradditori. Gli individui non sono sempre in grado di individuare i propri interessi nell'appartenere ad un gruppo specifico od ad un altro. La loro composizione viene sottoposta a modifiche continue e dinamiche. Spesso i gruppi rivaleggiano tra loro in una lotta finalizzata ad avere accesso ai vari poteri e/o livelli decisonali. I partiti politici diventano inefficienti nel confronto di una dinamica rapida dei gruppi di interesse. Il ruolo dei cosiddetti "enti intermediari", localizzati tra l'individuo e gli organi del potere, è svolto dai partiti politici principalmente durante la campagna elettorale. Al di fuori di questo periodo il ruolo degli intermediari è acquisito da altri soggetti che riescono in un modo migliore rispetto ai partiti politici a svolgere il ruolo di portavoce degli interessi degli individui. I gruppi di interesse sono diversi dai partiti politici. Essi possono assumere una forma qualsiasi a seconda di vari fattori, come per esempio il tipo di interesse rappresentato, la numerosità del gruppo o il tempo richiesto per conseguire un esito desiderato. Il gruppo ha di solito un carattere temporaneo: esso nasce al fine di conseguire un determinato interesse che congiunge i suoi membri e si scioglie insieme al suo conseguimento, oppure in conseguenza di una sconfitta. La localizzazione fuori dall'area stretta di competizione politica e la mancanza di una dichiarazione obbligatoria su prefenze politiche di un gruppo lo rende immune a cambiamenti politici portati da vittorie e sconfitte elettorali. Un gruppo di interesse non partecipa all'esercizio del potere. Il suo obiettivo principale è invece quello di ottenere risultati concreti congruenti con gli interessi degli individui che ne stanno dietro. Questi gruppi possono assumere una forma di associazioni, fondazioni, sindacati, unioni di lavoratori, organizzazioni di ordine professionale, ma anche rimanere in qualità di un gruppo non formalizzato.[1] J. Gładys-Jakubik, Grupy interesu w demokracji deliberatywnej, in: Grupy interesu i lobbing…, p. 83. ; Na zachodzie Europy co najmniej od lat 60. XX w. trwa proces redefinicji władzy państwowej, którego przejawem jest m.in. postępujące osłabienie partii politycznych i wzrost znaczenia pozarządowych ośrodków wpływu – o charakterze ponadnarodowym oraz krajowym. Na poziomie ponadnarodowym są to przede wszystkim globalne korporacje i wpływowe organizacje międzynarodowe, w tym ponadnarodowa Unia Europejska. Do rangi najbardziej znaczących aktorów na poziomie krajowym urosły grupy interesu, które coraz częściej zastępują partie polityczne w sprawowaniu roli tzw. "ciał pośredniczących", zlokalizowanych pomiędzy jednostką a organami władzy. Partie pełnią tę rolę głównie w czasie kampanii wyborczej. Poza tym okresem rolę pośredników przejmują inne podmioty, które lepiej od partii spełniają rolę rzeczników interesów jednostek.Niniejszy artykuł stanowi omówienie polskiej regulacji prawnej wybranych instytucji i metod, którymi posługują się grupy interesów (lobbing, wysłuchanie publiczne, petycje), ze szczególnym uwzględnieniem najnowszej praktyki ich stosowania, a także prezentację dwóch mniej znanych typów grup interesów (think tanki i fundacje polityczne).
Na zachodzie Europy co najmniej od lat 60. XX w. trwa proces redefinicji władzy państwowej, którego przejawem jest m.in. postępujące osłabienie partii politycznych i wzrost znaczenia pozarządowych ośrodków wpływu – o charakterze ponadnarodowym oraz krajowym. Na poziomie ponadnarodowym są to przede wszystkim globalne korporacje i wpływowe organizacje międzynarodowe, w tym ponadnarodowa Unia Europejska. Do rangi najbardziej znaczących aktorów na poziomie krajowym urosły grupy interesu, które coraz częściej zastępują partie polityczne w sprawowaniu roli tzw. "ciał pośredniczących", zlokalizowanych pomiędzy jednostką a organami władzy. Partie pełnią tę rolę głównie w czasie kampanii wyborczej. Poza tym okresem rolę pośredników przejmują inne podmioty, które lepiej od partii spełniają rolę rzeczników interesów jednostek.Niniejszy artykuł stanowi omówienie polskiej regulacji prawnej wybranych instytucji i metod, którymi posługują się grupy interesów (lobbing, wysłuchanie publiczne, petycje), ze szczególnym uwzględnieniem najnowszej praktyki ich stosowania, a także prezentację dwóch mniej znanych typów grup interesów (think tanki i fundacje polityczne). ; In Western Europe, at least since the 1960s, the process redefinition of state authority has been occurring, whose manifestation are, inter alia, the ingoing weakening of political parties and the growing importance of international or supranational non-governmental decision makers, such as, at trans-national level, global corporations and powerful international organisations, including the supranational European Union. At a national level, among the most prominet decision makers are interest groups which are replacing political parties as the main intermediate bodies located between individuals and public authorities. Political parties fulfil this role mainly during an electoral campaign. At other times, other entities become representatives of the interests of individuals. The present study is designed to examine, from a legal point of view, selected institutions and methods (i.e. lobbying, public hearings, petitions) used by interest groups in Poland, with particular focus on the recent appliance practice thereof, as well as less known types of interest group such as think thanks and political foundations ; Nell'Europa occidentale fin dai primi anni sessanta del Novecento prende forma il processo di ridefinizione del potere dello stato che si manifesta, tra gli altri, con un continuo indebolimento dei partiti politici insieme alla crescita dell'importanza dei gruppi di tendenza non governativi con caratteristiche soprannazionali e nazionali. A livello sovrannazionale si tratta soprattutto di potenti aziende multinazionali (le corporation) e maggiori organizzazioni internazionali, tra cui la transnazionale per eccellenza l'Unione Europea. Anche i gruppi d'interesse sono diventati attori piü rilevanti a livello nazionale.Una delle origini di tale processo è la trasformazione del paradigma dello stato e della società. Sotto l'influenza della dottrina liberale, prevalente negli stati democratici moderni, la nazione (vista come una comunità etnica fondata sui pilastri sotto forma di grandi gruppi sociali: operai, contadini/agricoltori, la borghesia, proprietari terrieri etc.) è stata sostituita dalla società percepita come un insieme di numerevoli minoranze che stanno alla base di gruppi di interesse e/o pressione autonomi. Questi gruppi si formano e dissolvono parzialmente, frequentemente sovrapponendosi. I loro interessi sono sovente contradditori. Gli individui non sono sempre in grado di individuare i propri interessi nell'appartenere ad un gruppo specifico od ad un altro. La loro composizione viene sottoposta a modifiche continue e dinamiche. Spesso i gruppi rivaleggiano tra loro in una lotta finalizzata ad avere accesso ai vari poteri e/o livelli decisonali. I partiti politici diventano inefficienti nel confronto di una dinamica rapida dei gruppi di interesse. Il ruolo dei cosiddetti "enti intermediari", localizzati tra l'individuo e gli organi del potere, è svolto dai partiti politici principalmente durante la campagna elettorale. Al di fuori di questo periodo il ruolo degli intermediari è acquisito da altri soggetti che riescono in un modo migliore rispetto ai partiti politici a svolgere il ruolo di portavoce degli interessi degli individui. I gruppi di interesse sono diversi dai partiti politici. Essi possono assumere una forma qualsiasi a seconda di vari fattori, come per esempio il tipo di interesse rappresentato, la numerosità del gruppo o il tempo richiesto per conseguire un esito desiderato. Il gruppo ha di solito un carattere temporaneo: esso nasce al fine di conseguire un determinato interesse che congiunge i suoi membri e si scioglie insieme al suo conseguimento, oppure in conseguenza di una sconfitta. La localizzazione fuori dall'area stretta di competizione politica e la mancanza di una dichiarazione obbligatoria su prefenze politiche di un gruppo lo rende immune a cambiamenti politici portati da vittorie e sconfitte elettorali. Un gruppo di interesse non partecipa all'esercizio del potere. Il suo obiettivo principale è invece quello di ottenere risultati concreti congruenti con gli interessi degli individui che ne stanno dietro. Questi gruppi possono assumere una forma di associazioni, fondazioni, sindacati, unioni di lavoratori, organizzazioni di ordine professionale, ma anche rimanere in qualità di un gruppo non formalizzato.[1] J. Gładys-Jakubik, Grupy interesu w demokracji deliberatywnej, in: Grupy interesu i lobbing…, p. 83.
Artificial intelligence (AI) has become part of our daily lives and is a fundamental tool for developing private and professional operations. In this sense, one of the sectors where AI has had the greatest impact has been the financial sector, where it is necessary to establish a regulatory framework to address two fundamental issues to ensure its proper functioning, specifically those aspects that affect digital transparency and neutral algorithms. To address both aspects, the European Union, through its various institutions, has established guidelines for Member States to apply ethical principles that align financial digitalisation with sustainability and the Sustainable Development Goals set out in the 2030 Agenda. These ethical values have been regrouped in a series of principles that must be present in the legislation that regulates future financial operations, ensuring their application within the territory of the European Union. In this regard, financial digitalisation must ensure principles that control risks, creating technologically applicable rules for all sectors that guarantee a level playing field between States without fragmenting the internal market. To this end, they must carry out a prior impartial and external assessment for each operation, based on specific and defined criteria that do not violate fundamental rights or the security standards established in EU law. The methodology used in this article is descriptive, compiling European regulatory projects, taking into account academic studies on ethics in the financial sector. ; Sztuczna inteligencja (AI) stała się częścią naszego codziennego życia i jest podstawowym narzędziem rozwoju działalności prywatnej i zawodowej. W tym sensie jednym z sektorów, w których AI wywarła największy wpływ, jest sektor finansowy. Konieczne jest zatem ustanowienie ram prawnych mających na celu uregulowanie dwóch podstawowych kwestii niezbędnych do zapewnienia temu sektorowi właściwego funkcjonowania. W szczególności chodzi o te aspekty, które mają wpływ na przejrzystość cyfrową i neutralne algorytmy. W związku z powyższym Unia Europejska, za pośrednictwem swoich instytucji, ustanowiła wytyczne dla państw członkowskich w celu wdrożenia zasad etycznych, które dostosują cyfryzację finansową do zrównoważonego rozwoju i Celów Zrównoważonego Rozwoju określonych w Agendzie 2030. Wartości te zostały pogrupowane w zbiory zasad, które muszą być uwzględniane w przepisach regulujących przyszłe operacje finansowe, zapewniając w ten sposób ich stosowanie na terytorium UE. W tym względzie cyfryzacja finansów musi zapewniać zasady kontroli ryzyka, tworząc przepisy mające zastosowanie technologiczne do wszystkich sektorów, które gwarantują równe szanse dla państw członkowskich bez fragmentacji rynku wewnętrznego. Stąd są one zobowiązane do przeprowadzania uprzedniej bezstronnej i zewnętrznej oceny każdej operacji, na bazie konkretnych i dookreślonych kryteriów, które nie naruszają praw podstawowych ani norm bezpieczeństwa ustanowionych w ramach UE. Zastosowana w artykule metodologia ma charakter opisowy i polega na zestawieniu europejskich projektów regulacyjnych z uwzględnieniem badań akademickich dotyczących etyki w sektorze finansowym. ; Искусственный интеллект (ИИ) стал частью нашей повседневной жизни и является важным инструментом для развития частной и профессиональной деятельности. В этом смысле одним из секторов, где ИИ оказал наибольшее влияние, является финансовый сектор. Поэтому необходимо создать правовую базу для регулирования двух фундаментальных вопросов, необходимых для обеспечения надлежащего функционирования этого сектора. В частности, речь идет о тех аспектах, которые влияют на цифровую прозрачность и нейтральные алгоритмы.Соответственно, Европейский Союз через свои институты установил руководящие принципы для государств-членов по внедрению этических принципов, которые позволят адаптировать цифровизацию финансовой сферы к устойчивому развитию и Целями в области устойчивого развития, изложенным в соответствующей Повестке дня на период до 2030. Эти ценности были сгруппированы в наборы принципов, которые должны быть учтены в правилах, регулирующих будущие финансовые операции, что обеспечивает их применение на всей территории ЕС. В этом отношении цифровизация финансов должна обеспечивать принципы контроля рисков, создавая технологически применимые правила для всех секторов, которые гарантируют равные условия для государств-членов без фрагментации внутреннего рынка. Следовательно, они обязаны проводить предварительную беспристрастную и внешнюю оценку каждой операции на основе конкретных и определенных критериев, которые не нарушают фундаментальные права или стандарты безопасности, установленные в рамках ЕС. Методология, использованная в статье, носит описательный характер и заключается в сравнении европейских регуляторных проектов, с учетом академических исследований по этике в финансовом секторе. ; Штучний інтелект (ШІ) став частиною нашого повсякденного життя і є основним інструментом для розвитку приватної та професійної діяльності. У цьому сенсі одним із секторів, де ШІ мав найбільший вплив, є фінансовий сектор. Тому необхідно створити правову базу для вирішення двох основних питань, необхідних для належного функціонування сектору. Зокрема, це стосується тих аспектів, які впливають на цифрову прозорість і нейтральні алгоритми.Тому Європейський Союз через свої інституції встановив керівні настанови для держав-членів щодо впровадження етичних принципів, які узгодять фінансову цифровізацію зі зрівноваженим розвитком і Цілями Зрівноваженого Розвитку, викладеними в Агенді 2030. Ці цінності були згруповані у наборі правил, які повинні бути включені до вимог, що регулюють майбутні фінансові операції, забезпечуючи тим самим їх застосування на територі ЄС. У зв'язку з цим оцифрування фінансів має забезпечити підстави контролю ризиків, створюючи правила, які технологічно застосовуються до всіх секторів, які гарантують рівні умови для держав-членів без фрагментації внутрішнього ринку. Отже, вони зобов'язані проводити попередню, неупереджену та зовнішню оцінку кожної операції на основі конкретних і доопрацьованих критеріїв, які не порушують фундаментальних прав і стандартів безпеки, встановлених в ЄС.Методологія, використана в статті, є описовою та полягає у порівнянні європейських регуляторних проектів з урахуванням наукових досліджень етики у фінансовому секторі.
This paper will present an analytical review of doctrinal texts that have been key for the shaping of integrated urban conservation practice internationally: from the Athens Charter to the Historic Urban Landscape Convention. The 1931 Athens Charter for the Restoration of Historic Monuments was published at the same time when the Congres Internationaux d'Architecture Moderne was summing up its controversial urbanist ideology in its own Charte d'Athènes of 1933. Whilst the Athens Charter focused on technical aspects of monument restoration, the preceding debate showed a raising interest in historic urban areas. CIAM's Charter too, despite including a section regarding historic urban areas, limited its recommendations to the protection of individual monuments or ensembles. Substantial research of historic centres in European countries preceded the first national legislations and international charters targeted specifically at urban areas in 1960s and 70s. Notably, the 1964 Venice International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites finally extended the concepts of restoration and rehabilitation of monuments to protected areas such as historical city centres, recommending expanded heritage protection legislation worldwide. European national legislations followed suit. In 1975, the European Architectural Heritage Year had seen also the first charter promoting the conservation of the historic built environment as a whole. However, by the end of the 20th century, despite a good number of further doctrinal texts being adopted internationally, and the publication of numerous books, articles and reports touching on the problematic of urban conservation, the paucity of theoretical and conceptual advance of this field remained evident. The delay in giving a sound theoretical structure to the field of urban conservation has been, quite understandably, due to the complexity of the urban environment and the ensuing difficulty of separating out the effects of different variables at work within it. Charters over the past three decades call for an integration of planning and urban conservation based on an appraisal of the historic urban fabric and its community, an approach which should eventually provide a more sustainable urban development. This means understanding and evaluating the significance of place, on one hand, and drawing out management implications for protecting this significance and identifying opportunities for change, on the other. The 2011 Historic Urban Landscape Recommendation goes some way to internationalise the theory and practice that has been developed so far predominantly within the European context. There are many issues that have been raised through charters over the last hundred years, and many still need a proper theoretical framework that can allow them to be used in practice widely, beyond the places with strong heritage conservation traditions and legislations. ; W niniejszym artykule przedstawiony zostanie analityczny przegląd tekstów doktrynalnych, które miały kluczowe znaczenie dla kształtowania zintegrowanej praktyki konserwacji urbanistycznej na arenie międzynarodowej: od Karty Ateńskiej do Konwencji dotyczącej Historycznego Krajobrazu Miejskiego. Karta Ateńska z 1931 roku dotycząca restauracji zabytków została opublikowana w tym samym czasie, kiedy Międzynarodowy Kongres Architektury Nowoczesnej podsumowywał swoją kontrowersyjną ideologię urbanistyczną w Karcie Ateńskiej z 1933 roku. Podczas gdy Karta Ateńska skupiała się na technicznych aspektach renowacji zabytków, poprzedzająca ją debata wskazywała na rosnące zainteresowanie historycznymi obszarami miejskimi. Również Karta CIAM, mimo że zawierała sekcję dotyczącą historycznych obszarów miejskich, ograniczała swoje zalecenia do ochrony pojedynczych zabytków lub zespołów. W latach 60-tych i 70-tych XX wieku, pierwsze krajowe ustawodawstwo i międzynarodowe karty skierowane specjalnie do obszarów miejskich, poprzedzone zostały poważnymi badaniami historycznych centrów w krajach europejskich. W szczególności Międzynarodowa Karta Wenecka z 1964 r. dotycząca konserwacji i restauracji zabytków i miejsc ostatecznie rozszerzyła koncepcje restauracji i rehabilitacji zabytków na obszary chronione, takie jak historyczne centra miast, zalecając rozszerzenie prawodawstwa dotyczącego ochrony dziedzictwa na całym świecie. Europejskie ustawodawstwo krajowe poszło za tym przykładem. W 1975 roku, podczas Europejskiego Roku Dziedzictwa Architektonicznego, wydano również pierwszą kartę promującą ochronę historycznego środowiska architektonicznego jako całości. Jednak pod koniec XX wieku, pomimo przyjęcia na arenie międzynarodowej dużej liczby kolejnych tekstów doktrynalnych oraz publikacji licznych książek, artykułów i raportów poruszających problematykę konserwacji urbanistycznej, niedostatek teoretycznego i koncepcyjnego postępu w tej dziedzinie pozostał oczywisty. Opóźnienie w nadaniu solidnej struktury teoretycznej dziedzinie konserwacji urbanistycznej wynikało, co całkiem zrozumiałe, ze złożoności środowiska miejskiego i wynikającej z tego trudności w oddzieleniu efektów różnych zmiennych w nim działających. Karty z ostatnich trzech dekad wzywają do integracji planowania i konserwacji urbanistycznej w oparciu o ocenę historycznej tkanki miejskiej i jej społeczności, podejście, które powinno ostatecznie zapewnić bardziej zrównoważony rozwój miejski. Oznacza to, z jednej strony, zrozumienie i ocenę znaczenia miejsca, a z drugiej strony, nakreślenie implikacji dla zarządzania w celu ochrony tego znaczenia i identyfikacji możliwości zmian. Zalecenia dotyczące historycznego krajobrazu miejskiego z 2011 r. w pewien sposób umiędzynarodawiają teorię i praktykę, która do tej pory była rozwijana głównie w kontekście europejskim. Istnieje wiele kwestii, które zostały poruszone w kartach w ciągu ostatnich stu lat, a wiele z nich nadal potrzebuje odpowiednich ram teoretycznych, które pozwolą na ich szerokie zastosowanie w praktyce, poza miejscami o silnych tradycjach ochrony dziedzictwa i ustawodawstwie.
caused by the integration of the domestic education system into the European space, so it is important to study and analyze the experience of formation and change of previous, pre-Soviet educational systems in Ukraine.The purpose of the study is to analyze the process of the formation of commercial education in the Right Bank of Ukraine in the post-reform period and to determine the factors that influenced its development.The research methodology is based on the application of the principles of scientificity, objectivity, historicism, and systematicity. The use of historical-systemic, functional, and historical-comparative methods allowed to study the process of establishment and functioning of the first commercial schools.The genesis of the historiography of the problem had the following stages: 1) the work of pre-revolutionary authors (second half of the XIX century - 1917), which depended on censorship restrictions and in which moderately complementary guidelines prevailed; 2) research of representatives of Soviet historiography (1917 - 1991) years), which operated in conditions of ideological constraints dominated by the relevant critical paradigm; 3) works of modern authors (since 1991 - till now), in which attempts are made to develop a balanced position taking into account both positive and negative trends in the development of secondary education in the Russian Empire in the relevant period. However, the field of research of scientists left the facts that contributed to the development of commercial education as a holistic system of training entrepreneurs for the country in the second half of the nineteenth - early twentieth century.Results. The reforms of the Russian Emperor Alexander II in the second half of the XIX century led to the rapid industrialization of the country, as well as gave a powerful impetus to the development of industry, trade, banking, and exchange. All this raised the need for new qualified personnel and gave impetus to the solution of a long-overdue educational issue.In the 1860s and 1990s, the development of commercial education on the Right Bank was carried out on the initiative and at the expense of the region's industrial and merchant circles. In an effort to remove Poles and Jews from power in the province and to limit their influence on the population, the imperial authorities were reluctant to support initiatives to establish commercial schools. Even with permission to open a school, various bans were imposed on the content and organization of education.At the turn of the century, the situation changed somewhat. Polish influence in the right-bank provinces weakened, which allowed the introduction of zemstvos and a revision of educational policy. The government is now more willing to establish commercial institutions, although quotas for Polish and Jewish children remain. Zemstvos provided significant financial support to schools and their low-income students.Conclusions. Under the influence of qualitative state-building changes and active activity of the new elite, which sought further financial prosperity through professional education and establishment of educational institutions at its own expense, a network of commercial educational institutions was formed in the Right Bank Ukraine in the post-reform period. The effectiveness of this process was greatly influenced by the state, exercising its own legislative, supervisory, and regulatory functions in order to limit the political ambitions and influences of the Polish and Jewish minorities. ; Artykuł dotyczy rozwoju edukacji komercyjnej na Ukrainie Prawobrzeżnej w okresie po reformie w warunkach modernizacji społeczno-ekonomicznej. Zwrócono uwagę na rolę tworzonych komercyjnych instytucji edukacyjnych w kształceniu specjalistów gospodarki. Stwierdzono, że powstanie pod wpływem jakościowych zmian państwotwórczych nowej elity, która dążyła do dalszego dobrobytu poprzez upowszechnianie edukacji komercyjnej i tworzenie instytucji edukacyjnych na własny koszt. Metodologia badań opiera się na zastosowaniu zasad naukowości, obiektywizmu, historyzmu, systematyki. Zastosowanie metod historyczno-systemowych, historyczno-porównawczych i funkcjonalnych pozwoliło na zbadanie procesu powstawania i funkcjonowania szkół komercyjnych, ukazanie elastyczności sytuacyjnej władzy najwyższej w zaspokajaniu potrzeb elity miejscowej. ; Вступ На сучасному етапі в Україні тривають реформи, спричинені інтеграцією вітчизняної системи освіти в європейський простір, тому важливо вивчити та проаналізувати досвід формування та зміни попередніх, дорадянських систем освіти в Україні. Метою дослідження є аналіз процесу формування комерційної освіти на Правобережній Україні в пореформений період та визначення факторів, що вплинули на її розвиток. У статті розглянуто розвиток комерційної освіти на Правобережній Україні пореформеного періоду в умовах соціально-економічної модернізації. Звернено увагу на роль створюваних комерційних навчальних закладів у підготовці спеціалістів для економіки. Зроблено висновок про формування під впливом якісних державотворчих змін нової еліти, яка прагнула до подальшого процвітання через поширення комерційної освіти і заснування навчальних закладів власним коштом. Методологія дослідження базується на застосуванні принципів науковості, об'єктивності, історизму, системності. Використання історико-системного, історико-порівняльного та функціонального методів дозволило дослідити процес заснування та функціонування комерційних училищ, показати ситуаційну гнучкість верховної влади у задоволенні запитів місцевої еліти. Висновки. Характерною особливістю розвитку Правобережної України в пореформений період стала поява навчальних закладів, які створювались за власні кошти представниками нової еліти, що усвідомила важливість розвитку професійної освіти. Ці процеси відбувались під впливом якісних державотворчих змін та стимулювались прагненням подальшого фінансового процвітання. Державні інституції Російської імперії відігравали помітну роль, виконуючи законодавчі, наглядові та регуляторні функції з метою обмеження політичних амбіцій та впливу польської та єврейської громад на Правобережжі.
caused by the integration of the domestic education system into the European space, so it is important to study and analyze the experience of formation and change of previous, pre-Soviet educational systems in Ukraine.The purpose of the study is to analyze the process of the formation of commercial education in the Right Bank of Ukraine in the post-reform period and to determine the factors that influenced its development.The research methodology is based on the application of the principles of scientificity, objectivity, historicism, and systematicity. The use of historical-systemic, functional, and historical-comparative methods allowed to study the process of establishment and functioning of the first commercial schools.The genesis of the historiography of the problem had the following stages: 1) the work of pre-revolutionary authors (second half of the XIX century - 1917), which depended on censorship restrictions and in which moderately complementary guidelines prevailed; 2) research of representatives of Soviet historiography (1917 - 1991) years), which operated in conditions of ideological constraints dominated by the relevant critical paradigm; 3) works of modern authors (since 1991 - till now), in which attempts are made to develop a balanced position taking into account both positive and negative trends in the development of secondary education in the Russian Empire in the relevant period. However, the field of research of scientists left the facts that contributed to the development of commercial education as a holistic system of training entrepreneurs for the country in the second half of the nineteenth - early twentieth century.Results. The reforms of the Russian Emperor Alexander II in the second half of the XIX century led to the rapid industrialization of the country, as well as gave a powerful impetus to the development of industry, trade, banking, and exchange. All this raised the need for new qualified personnel and gave impetus to the solution of a long-overdue educational issue.In the 1860s and 1990s, the development of commercial education on the Right Bank was carried out on the initiative and at the expense of the region's industrial and merchant circles. In an effort to remove Poles and Jews from power in the province and to limit their influence on the population, the imperial authorities were reluctant to support initiatives to establish commercial schools. Even with permission to open a school, various bans were imposed on the content and organization of education.At the turn of the century, the situation changed somewhat. Polish influence in the right-bank provinces weakened, which allowed the introduction of zemstvos and a revision of educational policy. The government is now more willing to establish commercial institutions, although quotas for Polish and Jewish children remain. Zemstvos provided significant financial support to schools and their low-income students.Conclusions. Under the influence of qualitative state-building changes and active activity of the new elite, which sought further financial prosperity through professional education and establishment of educational institutions at its own expense, a network of commercial educational institutions was formed in the Right Bank Ukraine in the post-reform period. The effectiveness of this process was greatly influenced by the state, exercising its own legislative, supervisory, and regulatory functions in order to limit the political ambitions and influences of the Polish and Jewish minorities. ; Artykuł dotyczy rozwoju edukacji komercyjnej na Ukrainie Prawobrzeżnej w okresie po reformie w warunkach modernizacji społeczno-ekonomicznej. Zwrócono uwagę na rolę tworzonych komercyjnych instytucji edukacyjnych w kształceniu specjalistów gospodarki. Stwierdzono, że powstanie pod wpływem jakościowych zmian państwotwórczych nowej elity, która dążyła do dalszego dobrobytu poprzez upowszechnianie edukacji komercyjnej i tworzenie instytucji edukacyjnych na własny koszt. Metodologia badań opiera się na zastosowaniu zasad naukowości, obiektywizmu, historyzmu, systematyki. Zastosowanie metod historyczno-systemowych, historyczno-porównawczych i funkcjonalnych pozwoliło na zbadanie procesu powstawania i funkcjonowania szkół komercyjnych, ukazanie elastyczności sytuacyjnej władzy najwyższej w zaspokajaniu potrzeb elity miejscowej. ; Вступ На сучасному етапі в Україні тривають реформи, спричинені інтеграцією вітчизняної системи освіти в європейський простір, тому важливо вивчити та проаналізувати досвід формування та зміни попередніх, дорадянських систем освіти в Україні. Метою дослідження є аналіз процесу формування комерційної освіти на Правобережній Україні в пореформений період та визначення факторів, що вплинули на її розвиток. У статті розглянуто розвиток комерційної освіти на Правобережній Україні пореформеного періоду в умовах соціально-економічної модернізації. Звернено увагу на роль створюваних комерційних навчальних закладів у підготовці спеціалістів для економіки. Зроблено висновок про формування під впливом якісних державотворчих змін нової еліти, яка прагнула до подальшого процвітання через поширення комерційної освіти і заснування навчальних закладів власним коштом. Методологія дослідження базується на застосуванні принципів науковості, об'єктивності, історизму, системності. Використання історико-системного, історико-порівняльного та функціонального методів дозволило дослідити процес заснування та функціонування комерційних училищ, показати ситуаційну гнучкість верховної влади у задоволенні запитів місцевої еліти. Висновки. Характерною особливістю розвитку Правобережної України в пореформений період стала поява навчальних закладів, які створювались за власні кошти представниками нової еліти, що усвідомила важливість розвитку професійної освіти. Ці процеси відбувались під впливом якісних державотворчих змін та стимулювались прагненням подальшого фінансового процвітання. Державні інституції Російської імперії відігравали помітну роль, виконуючи законодавчі, наглядові та регуляторні функції з метою обмеження політичних амбіцій та впливу польської та єврейської громад на Правобережжі.
The article deals with the issue of the identity of the place, taken in reference to the concept of places and non-places by Marc Augé. The main purpose of the theoretical analyses and analysis and interpretation of empirical results of the study was to determine the identity of the place (borderland) by referring to the individual memory of members of the minority group, inscribed in multifaceted, individual negotiations of experiencing the identity of the place. An important aspect discussed in the article are issues of social forgetting in Paul Connerton's approach and socio-cultural consequences of this process for the identity of the individual, group and place. Narrative interview was the main form of data collection. The analyses are oriented to the variable of the identity of the borderland. The categories of the analysis refer to: the cultural identity of the borderland; personal memories of respondents related to the events, situations related to the past of their family; social memory of the minority group; social memory of the majority group. Memory of the borderland is a memory strongly embedded in a given area and unequivocally localized – assigned to a place "marked" and "embedded" cul- turally. This, of course, implies a series of difficult group-based negotiations regarding the contents of memory, places, events that, from the perspective of internal diversity of the group, may construct contradictory images of the past of the place. ; jolamusz@uwb.edu.pl ; Faculty of Education, University of Białystok, Poland ; Assmann, J. (2008). Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. ; Augé, M. (1995). Non-Places: Introduction to an Anthropology of Supermodernity. Transl. J. Howe. London, New York: Verso. ; Baker, K. (2012). Identity, Memory and Place. The Word Hoard, 1(1), pp. 23–33. Retrieved from: http://ir.lib.uwo.ca/wordhoard/vol1/iss1/4. ; Buñuel, L. (2013). My Last Sigh. New York: Vintage. ; Castells, M. (1982). Kwestia miejska. Foreword B. Jałowiecki. Transl. B. Jałowiecki, J. Piątkowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ; Castillo, J.J. (2009, April 24). Snowball Sampling. Explorable.com. Retrieved from: http://explorable.com/snowball-sampling. ; Connerton, P. (2008). Seven Types of Forgetting. Memory Studies, 1(1), pp. 59–71. DOI:10.1177/1750698007083889. ; Connerton, P. (2012). Jak społeczeństwa pamiętają. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. ; Erll, A. (2011). Traveling Memory. Paralax, 17(4), pp. 4–18. DOI:10.1080/13534645.2011.605570. ; Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. "Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe. ; Giddens, A. (2008). Socjologia. Warszawa: PWN. ; Gills, J.R. (Ed.) (1994). Commemorations: The Politics of National Identity. New York, Princeton: Princeton University Press. ; Golka, M. (2010). Społeczna niepamięć. Pomiędzy zapominaniem a zamazywaniem. In: S. Kapralski (Ed.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość (pp. 49–71). Warszawa: Scholar. ; Graves, M., & Rechniewski, E. (2010). From Collective Memory to Transcultural Remembrance. Portal: Journal of Multidisciplinary International Studies, 7(1): Fields of Remembrance, pp. 1–15. ; Halbwachs, M. (2008). Społeczne ramy pamięci. Warszawa: PWN. ; Harvey, D. (1989). The Condition of Postmodernity: An Enquiry into the Origins of Cultural Change. Oxford: Blackwell. ; Hensel, P., & Glinka, P. (2012). Teoria ugruntowana. In: D. Jemielniak (Ed.), Badania jakościowe. Vol. 1: Podejścia i teorie (pp. 89–113). Warszawa: PWN. ; Jałowiecki, B. (2011). Miejsca, przestrzeń, obszar. Przegląd Socjologiczny, 60(2–3), pp. 9–28. ; Kaczmarek, J. (2005). Podejście geobiograficzne w geografii społecznej. Zarys teorii i podstawy metodyczne. Łódź: Wydawnictwo UŁ. ; Kozielecki, J. (1997). Transgresja i kultura. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak. ; Kwiatkowski, T. (2008). Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji. Warszawa: Scholar. ; Lewicka, M. (2012). Psychologia miejsca. Warszawa: Scholar. ; Losch, D. (2003). Bad Memories, The Poetics of Memory and the Difference of Culture. In: J. Bennett, & R. Kennedy (Eds.), World Memory: Personal Trajectories in Global Time (pp. 30–43). London: Palgrave Macmillan. ; Mannheim, K. (1952). The Problem of Generations. In: K. Mannheim, Essays on the Sociology of Knowledge (pp. 276–322). London: Routledge. ; Mendel, M., & Theiss, W. (Eds.) (2019). Pamięć i miejsce. Perspektywa społeczno-edukacyjna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. ; Nikitorowicz, J. (2018). Etnopedagogika w kontekście wielokulturowości i ustawicznie kształtującej się tożsamości. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls. ; Nora, P. (2001). Czas pamięci. Transl. W. Dłuski. Res Publica Nowa, 7, pp. 37–43. ; Ryan, L. (2011). Memory, Power and Resistance: The Anatomy of a Tripartite Relationship. Memory Studies, 4(2), pp. 154–169. DOI:10.1177/1750698010366502. ; Rybak-Korneluk, A., Wichowicz, H.M., Żuk, K., & Dziurkowski, M. (2016). Pamięć autobiograficzna i jej znaczenie w wybranych zaburzeniach psychicznych. Psychiatria Polska, 50(5), pp. 959–972. DOI:10.12740/PP/38518. ; Schacter, D.L., & Madore, K.P. (2016). Remembering the Past and Imagining the Future: Identifying and Enhancing the Contribution of Episodic Memory. Memory Studies, 9(3), pp. 245–255. DOI:10.1177/1750698016645230. ; Sobecki, M. (2016). Komunikacja międzykulturowa w perspektywie pedagogicznej. Studium z pogranicza polsko-litewsko-białorusko-ukraińskiego. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak. ; Tuan, Yi-Fu. (1977). Space and Place: The Perspective of Experience. Minneapolis–London: University of Minnesota Press. ; Wallis, A. (1967). Socjologia wielkiego miasta. Warszawa: PWN. ; Wallis, A. (1990). Socjologia przestrzeni. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza. ; Wójcikowska, K. (2014). Walka o miejsca pamięci w przestrzeni dwunarodowej gminy Sejny. Pogranicze. Studia Społeczne, 23, pp. 65–82. ; 4(126) ; 125 ; 137
This paper attempts to conceptualize the institution as a determinant of economic activity of societies and to define the sources of institutional change in modern economy. The analysis of institutions and their role in the economic activity, on the level of particular entities and markets or in the macroeconomic scale, seems to be the most productive area of research in the 21st century. A cohesive institutional system is a prerequisite of economic change in less-developed countries and a determinant of sustainable development in other economies. Institutions are believed to be the cause of economic failure of many countries. Thus, to create a favourable environment for economic progress, it is necessary to adopt adequate, country-specific formal instruments. Despite the intensity of research, the essence of the institution and the character of its change still remain a matter of dispute. The diversity of institutions and their impact make them difficult to measure. There are no perfect indicators of institution status or quality. The lack of fully adequate indicators of the quality of institutions and institutional environment makes it difficult to verify empirically the research on the influence of institutions on the dynamics of economy and its particular elements. ; gruszew@uwb.edu.pl ; University of Bialystok ; Aoki M., Endogenizing institutions and institutional changes, "Journal of Institutional Economics" 2007, Vol. 3, Iss. 1 ; Bal-Woźniak T., Innowacyjność w ujęciu podmiotowym. Uwarunkowania instytucjonalne, PWE, Warszawa 2012 ; Berk G., Galvan D., How people experience and change institutions: a field guide to creative syncretism, "Theory and Society" 2009, Vol. 38, Iss. 6 ; Beyond Institutions, IDPM, University of Manchester, 2010; http://www.ippg.org.uk/8933_Beyond%20Institutions.final%20(1).pdf [accessed: 12.12.2018] ; Brzeziński M., Gorynia M., Hockuba Z., Ekonomia a inne nauki społeczne na początku XXI w. Między imperializmem a kooperacją, "Ekonomista" 2008, nr 2 ; Buchanan J., Heesang Chai D., Deakin S., Empirical analysis of legal institutions and institutional change: multiple-methods approaches and their application to corporate governance research, "Journal of Institutional Economics", 2014, Vol.10, Iss.1 ; Gruszewska E., Instytucje a proces tworzenia kapitału w Polsce, UwB, Białystok 2013 ; Gruszewska E., Transformacja instytucji nieformalnych w Polsce, "Gospodarka Narodowa" 2012, nr 3 ; Hodgson G.M., From Pleasure Machines to Moral Communities: An Evolutionary Economics without Homo Economicus, University of Chicago Press, Chicago, London 2012 ; Hodgson G.M., On fuzzy frontiers and fragmented foundations: Some reflections on the original and new institutional economics, "Journal of Institutional Economics" 2014, Vol. 10, Iss. 4 ; Hodgson G.M., The Approach of Institutional Economics, "Journal of Economic Literature", 1998, Vol. 36, Iss. 1 ; Hodgson G.M., What are Institutions?, "Journal of Economic Issues" 2006, Vol. 90, No. 1 ; Kirdina S., Prospects of Liberalization for S&T Policies in Russia: Institutional Analysis, "Sociology of Science and Technology" 2010, Vol. 1, No. 2 ; Kirdina S.G., Fundamental Difference in the Transformation Process between Russia and East European Countries, "Berliner Osteuropa Info" 2001, h. 16 ; Kołodko G.W., Wędrujący świat, Prószyński i S-ka, Warszawa 2009 ; Lubell M., Mewhirter J.M.,Berardo R., Scholz J.T., Transaction Costs and the Perceived Effectiveness of Complex Institutional Systems, "Public Administration Review" 2017, Vol. 77, Iss. 5 ; Miłaszewicz D., Jakość instytucji a wzrost gospodarczy, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania nr 19, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2011 ; North D.C., Institutions, institutional change and economic performance, Cambridge Univ. Press, New York 2009 (1990) ; North D.C., Understanding the Process of Economic Change, Forum Series on the Role of Institutions in Promoting Economic Growth, Washington 24.06.2003 ; North D.C., Understanding the Process of Economic Change, Princeton University Press, Princeton, Oxford 2005 ; Pańków W., Instytucje i organizacje. Pochodzenie. Powstawanie. Funkcje. Przekształcenia, Poltext, Warszawa 2014 ; Parto S., Economic Activity and Institutions: Taking Stock, "Journal of Economic Issues" 2005, Vol. 39, No. 1 ; Persson K.G., An Economic History of Europe. Knowledge, institutions and growth, 600 to the present, Cambridge Univ.Press, New York 2010 ; Rapacki R., Próchniak M., Wzrost gospodarczy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej na tle wybranych krajów wschodzących, "Ekonomista" 2012 nr 1-2 ; Ratajczak M., Posłowie, [w:] Zrozumieć kapitalizm. Podejście ewolucjonistyczno-instytucjonalne, red. A.Ząbkowicz, M.Miszewski, P.Chmielnicki, S.Czech, Forum Myśli Instytucjonalnej, Sosnowiec-Kraków 2018 ; Rodrik D., One Economics, Many Recipes: Globalization, Institutions, and Economic Growth, Princeton University Press, Princeton, Oxford 2007 ; Staniek Z., Ekonomia instytucjonalna. Dlaczego instytucje sa ważne, Difin, Warszawa 2017 ; Stankiewicz W., Ekonomika instytucjonalna, Narodziny i rozwój, Wyd. BBS, PWSBiA, Warszawa 2004 ; Veblen T., The Theory of the Leisure Class. An Economic Study of Institutions, MacMillan Company, New York 1922 (1899) http://lf-oll.s3.amazonaws.com/titles/1657/1291_Bk.pdf ; Voigt S., How (Not) to Measure Institutions, "Journal of Institutional Economics" 2013, Vol. 9, Iss. 1 ; Wätzold F., Explaining differences in EMAS participation rates across Europe: the importance of institutions, incomplete information and path dependence, "European Journal of Law and Economics" 2009, Vol. 28, No. 1 ; Williamson O.E., The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead, "Journal of Economic Literature" 2000, Vol. 38, No. 3 ; Ząbkowicz A., Transformacja ładu instytucjonalnego. Samoregulująca się gospodarka z perspektywy Waltera Euckena i Karla Polanyi'ego, [w:] Ład gospodarczy a współczesna ekonomia, (red.), P. Pysz, A. Grabska, M. Moszyński, Warszawa 2014 ; Zielenkiewicz M., Institutional Environment in the Context of Development of Sustainable Society in the European Union Countries, "Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy", 2014 Vol. 9, Iss. 1 ; 133 ; 150
Podobnie jak wydarzenia z 11 września 2001 r., tak również ataki terrorystyczne w Madrycie i Londynie oraz arabska wiosna wyznaczają nową cezurę w europejskim systemie bezpieczeństwa, zarówno tego wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Opracowanie jest szczególnie istotne w kontekście potencjalnego rozszerzenia Unii o Turcję, tym samym zaś próbuje dać odpowiedź, czy UE jest zdolna do zapewnienia stabilności w swoim najbliższym sąsiedztwie. W dobie globalizacji XXI wieku kwestie te wymagają niewątpliwie głębszej analizy południowego sąsiedztwa Unii Europejskiej, jakim jest region Morza Śródziemnego w kontekście zwalczania terroryzmu, na który region Północnej Afryki jest wyjątkowo podatny. UE jest szczególnie zaangażowana w tym obszarze nie tylko ze względu na swoje bezpieczeństwo, lecz również z wielu historycznych, kulturowych i gospodarczych pobudek. W opracowaniu autor poddaje dokładniej analizie relacje między UE a regionem, omawia zagrożenia dla krajów Starego Kontynentu i krajów ościennych oraz przedstawia działania podejmowane przez Unię celem przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu w regionie oraz próbuje nakreślić perspektywy dalszego Partnerstwa Śródziemnomorskiego w kontekście wydarzeń związanych z arabską wiosną. Autor przedstawia potencjalne zagrożenia w regionie oraz ich implikacje dla Europy oraz analizuje działania UE na rzecz zwalczania zjawiska radykalnych ruchów politycznych nierzadko znajdujących swoje ujście w terroryzmie, jako podstawowym narzędziu walki. Podstawową tezą opracowania jest stwierdzenie, iż wymiar bilateralnej współpracy pomiędzy zainteresowanymi krajami przynosi znacznie bardziej wymierne efekty aniżeli instytucjonalne podejście prezentowane przez UE. Opracowanie umożliwia czytelnikowi zapoznanie się z naturą stosunków gospodarczych UE-Maghreb i ich wagą, systematyzuje wiedzę na temat podjętych działań mających na celu zmniejszenie ryzyka zamachów terrorystycznych na obszarze UE, autor odpowiada na pytanie, czy relacje UE-Maghreb to "wymuszone małżeństwo", oraz omawia rolę UE wobec regionu po wybuchu arabskiej wiosny. ; The tense security environment caused by 9/11 and subsequent terrorist bombings in Madrid, London as well as recent events within so-called the Arab Spring had an impact on the overall issues related with the European Union internal and external security. The study of the EU's relations with its close neighbours is increasingly important in the wake of potential enlargement of the Union (aka Turkey) because it directly relates to the question whether the EU is able to foster peace and stability in its neighborhood. The article deals with matters such as the European Union counter-terrorism actions in its closest partners from North Africa. The study represents factors which determine relations between EU and Maghreb countries. The reader will be also familiarized with the threats imposing a pressure on the European dimension of security. It must be stated that since 2001, the nature of the European Union's external action in the Mediterranean, particularly with respect to North Africa, has undergone significant change. The normative objectives of the Euro-Mediterranean Partnership have been effectively replaced by the co-operation to combat a shared threat: transnational terrorism. Furthermore, for about a decade the European Union has imposed conditions on the delivery of financial aid to third countries in order to promote the economic, institutional and political reform which reflects the significance of those relations. The article's main argument is that the Euro-Mediterranean security cooperation is better understood if the relations are considered in a bilateral dimension, rather than multilateral. Nevertheless, the reader will be presented with multilateral activities in the fight against terrorism, such as MEDA JAI programs or FRONTEX activity, as well as bilateral agreements between selected countries. Finally, the study aims at answering three basic questions: how does the EU try to mitigate terrorist threats in the Mediterranean region; why does the phrase "forced marriage" describe relations between EU and Maghreb countries; what are the nearest future of these relations in the aftermath of the Arab Spring. ; События 11 сентября 2001 г., теракты в Мадриде и Лондоне, «арабская весна» определяют новую веху в европейской системе внутренней и внешней безопасности. Исследование представляет особенный интерес в связи с планируемым включение в состав ЕС Турции, поскольку автор пытается дать ответ на вопрос: сумеет ли ЕС обеспечить стабильность в своём ближайшем соседстве. В эпоху глобализации XXI века этот вопрос несомненно требует более глубокого анализа, прежде всего следует обратить внимание на проблемы борьбы с терроризмом в странах региона Средиземного моря и государствах Северной Африки. ЕС имеет в этом регионе не только интересы связанные с собственной безопасностью, но также много исторических, культурных и экономических связей. В статье дан подробный анализ отношений между ЕС и странами региона, обсуждены угрозы для стран старого континента и соседних государств, а также рассмотрены шаги ЕС, направленные на противодействие и борьбу с терроризмом в регионе и представлены перспективы Евро-средиземноморского партнёрства в контексте событий связанных с «арабской весной». Автор указывает на потенциальных угрозы в регионе, а также их влияние на Европу и анализирует действия ЕС направленные на противостояние радикальным политическим движениям, которые часто рассматривают терроризм, как основной инструмент борьбы. Основным тезисом статьи является утверждение, что билатеральное сотрудничество между заинтересованными странами приносит значительно более измеримые эффекты, чем институциональный подход всего ЕС. Статья предоставляет возможность читателю ознакомиться с сущностью и значением экономических отношений ЕС-Магриб, систематизирует знания по теме принятых действий направленных на сокращение риска проведения террористических актов на территории ЕС, рассматривает роль ЕС в отношении стран региона после начала арабской революции и отвечает на вопросы: являются ли отношения ЕС-Магриб «вынужденным браком»?
The aim of this article is to study the place of Ukraine within the most important ideas of the Polish Eastern Policy (PEP). In order to systematize the following presentation we must begin with strategies created in the times of the People's Republic of Poland and conclude by depicting the latest conceptions, introduced within the external policy of the European Union. The first who used this term was Juliusz Mieroszewski. In 1972 in the article entitled "Polish Ostpolitik", he presented a set of his opinions about the policy against the Soviet Empire. Since then, the territorial range of the notion has evolved (nowadays it concerns relations between Poland and Ukraine, Belarus, Russia, Moldova, Georgia, Azerbaijan and Armenia) but its characteristics remain quite the same. Among them we can mention: treating the eastern neighborhood of the RP like a multifaceted area, which needs a different approach; traditional accusations of its anti-Russian attitude and making the Ukraine the most important part of each single idea and action taken within the PEP. The last feature of Polish Eastern Policy is a constant struggle between the followers of the "promethean idea" of Józef Piłsudski and the supporters of the "realistic concept" of Roman Dmowski. The article presents fundamental assumptions of the conception of Mieroszewski and Giedroyć, who believed that only rank-and-file initiatives were able to destroy the communistic system, so the nations which depended on Moscow should unite their strives against the "older brother". Mieroszewski encouraged the Poles to struggle with the system but not with the Russian society. From his point of view, the key to peaceful relations in our region was the reconciliation and the abandonment of territorial requests among neighbours. On the opposite, realists claimed that there was no need to waste time on rearranging the proper relations between the Poles and the small east-european nations because only Moscow counted in world politics. Another notion connected with neo-realist idea is the concept of making the economic issues the priority of the foreign policy and making the Polish-Ukrainian relation base on a rational calculation of profits. Another concept of the Polish Eastern Policy is the idea of a strategic partnership between Warsaw and Kiev. Its essential presumptions - the Polish-Ukrainian reconciliation and cooperation as the key to our safety and welfare - derive from "The Culture" conception. As the supplement to the above-mentioned concept, politicians of III RP have introduced the idea of creation the Eastern Dimension of the EU's external policy. The followers of this concept believe that by supporting euroatlantic aspiration of Ukraine, Moldova and the Caucasian states Warsaw would gain not only a guarantee of peace in the region but also an improvement of its image and status inside the Community. ; Artykuł ma na celu zbadanie miejsca Ukrainy w ramach najważniejszych koncepcji polskiej polityki wschodniej. Aby usystematyzować ich prezentację, rozpocząć należy od strategii powstałych jeszcze w epoce Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a mających wymierny wpływ na sytuację w III RP, a zakończyć na koncepcjach najnowszych, stworzonych już w ramach polityki zewnętrznej Unii Europejskiej. Pierwszym, który użył terminu "polska polityka wschodnia" był Juliusz Mieroszewski. W 1972 roku w artykule zatytułowanym "Polska Ostpolitik" przedstawił on zestaw swoich opinii na temat polityki wobec sowieckiego imperium. Od tego czasu, zasięg terytorialny pojęcia ewoluował (obecnie dotyczy ono stosunków między Polską a Ukrainą, Białorusią, Rosją, Mołdawią, Gruzją, Azerbejdżanem i Armenią), niemniej jego cechy charakterystyczne pozostały co do zasady niezmienne. Wśród nich można wymienić: traktowanie wschodniego sąsiedztwa RP jako zróżnicowanego obszaru, który wymaga różnorodnego podejścia, oskarżenia o antyrosyjski wydźwięk PPW oraz czynienie Ukrainy najważniejszą częścią praktycznie każdej idei czy działań podjętych w jej ramach. Ostatnią cechą polskiej polityki wschodniej jest ciągła walka między zwolennikami "idei prometejskiej" Józefa Piłsudskiego i zwolenników "koncepcji realistycznej" Romana Dmowskiego. W artykule przedstawiono podstawowe założenia koncepcji Mieroszewskiego i Giedroycia, którzy uważali, że tylko oddolne inicjatywy są w stanie zniszczyć system komunistyczny, więc narody będące zależne od Moskwy powinny zjednoczyć swoje starania przeciwko "starszemu bratu". Mieroszewski zachęcał Polaków do walki z systemem, ale nie z rosyjskim społeczeństwem. Z jego punktu widzenia, kluczem do pokojowych stosunków w naszym regionie było pojednanie i rezygnacja z żądań terytorialnych. W przeciwieństwie do niego, realiści twierdzili, że nie powinno się tracić czasu na ustanawianie właściwych stosunków między Polakami a małymi narodami Europy Wschodniej, ponieważ tylko Moskwa liczy w polityce światowej. Innym pojęciem związanym z myśleniem neorealistycznym jest koncepcja ekonomizacji polityki zagranicznej i uczynienia podstawą relacji polsko-ukraińskich czystej kalkulacji zysków i strat. Rozwinięciem linii myślenia paryskiej "Kultury" jest koncepcja partnerstwa strategicznego między Warszawą a Kijowem. Jej zasadniczym założeniem jest polsko-ukraińskie pojednanie i współpraca, jako klucz do bezpieczeństwa i dobrobytu obu państw. Jej uzupełnieniem jest z kolei idea stworzenia wschodniego wymiaru polityki zewnętrznej UE. Zwolennicy tej koncepcji uważają, że poprzez wspieranie euroatlantyckich aspiracji Ukrainy, Mołdawii i państw kaukaskich Warszawa zyska nie tylko gwarancję pokoju w regionie, ale także poprawę wizerunku i statusu wewnątrz Unii Europejskiej.
Book co-funded by the Minister of Science and Higher Education (No 713/P-DUN/2014) ; Karol Łopatecki: k.lopatecki@uwb.edu.pl ; Uniwersytet w Białymstoku ; Akta unii Polski z Litwą 1385–1791, eds S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932. ; Auteroche J.Ch., Memoire du passage de Venus sur le soleil, Petersburg 1762. ; Auteroche J.Ch., Voyage en Sibérie: fait par ordre du roi en 1761, t. I, Paris 1768. ; Białystok oczami kartografa, ed. by A. Gawroński, Białystok 2011. ; Biłgorajski F., Pamiętnik szlachcica podlaskiego, "Czas" 1876, no. 275. ; Biłgorajski F., Pamiętnik szlachcica podlaskiego, "Czas" 1876, no. 279. ; Biłgorajski F., Pamiętnik szlachcica podlaskiego, "Czas" 1876, no. 269. ; Biłgorajski F., Pamiętnik szlachcica podlaskiego, "Czas" 1877, no. 19. ; Bogusławski W., Dzieje Teatru Narodowego na trzy części podzielone, Warszawa 1965. ; Büsching A.F., Geografia Krolestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego tudzież innych Prowincyi do nich należących, Warszawa 1768. ; Bykowski P.J., Dwór królewski w Grodnie. Epizod biograficzny (1795–1797), Warszawa 1884. ; Kopczyński M., Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku, Warszawa 1998. ; Kosztyła Z., Bitwa pod Białymstokiem w dniu 13 lipca 1769 r., "Rocznik Białostocki" 2 (1961). ; Kosztyła Z., Dzieje wojskowe Białegostoku w XVIII wieku, [in:] Z dziejów wojskowych ziem północno-wschodnich Polski, part I, ed. Z. Kosztyła, Białystok 1986. ; Kosztyła Z., Wojskowa szkoła budownictwa i inżynierii w Białymstoku, "Wojsko Ludowe" 1960, no. 3. ; Kościelniak K., Źródła dochodów oficerów jazdy polskiej w pierwszej połowie XVII wieku, [in:] Organizacja armii w nowożytnej Europie: struktura – urzędy – prawo – finanse, ed. K. Łopatecki, Białystok 2011. ; Kotula F., Warownie chłopskie XVII w. w ziemi przemyskiej i sanockiej, "Studia i Materiały do Historii Wojskowości" 8 (1962), 1. ; Kowalczyk J., Nurt klasyczny w polskiej sztuce późnobarokowej, [in:] Klasycyzm i klasycyzmy. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 1994. ; Kowalski M., Księstwa Rzeczypospolitej. Państwo magnackie jako region polityczny, Warszawa 2013. ; Kowecka E., Dwór "Najrządniejszego w Polszcze magnata", Warszawa 1991. ; Haura J.K., Skład albo skarbiec znakomitych sekretów oekonomiey ziemiańskiey, Kraków 1693. ; Choińska M., Powinności mieszczan w mieście królewskim a w mieście prywatnym: przykład Tykocina w XVI–XVIII wieku, "Studia Podlaskie" 18 (2009–2010). ; Koziarski S., Sieć kolejowa Polski w latach 1842–1918, Opole 1993. ; Kozica K., Pezda J., Imago Poloniae, t. II: Dawna Rzeczpospolita na mapach, dokumentach i starodrukach w zbiorach Tomasza Niewodniczańskiego, ed. T. Niewodniczański, Warszawa 2002. ; Kozłowska-Świątkowska E., Maroszek J., Hasbachowie. Z rodzinnego sztambucha, Białystok 2011. ; Krahel T., Od parafii do stolicy metropolii. Z kościelnych dziejów Białegostoku, "Białostocczyzna" 14 (1999), 1. ; Krahel T., Zarys dziejów parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku, s.l. 2009, http://digital.fides.org.pl/dlibra/docmetadata?id=575&from=pubstats. ; Krassowski B., Polska na mapach wydawców norymberskich i augsburskich z XVIII wieku, "Studia i Materiały z Historii Kartografii", Warszawa 1985. ; Krug L., Betrachtungen über den Nationalreichtum des preußischen Staats und über den Wohlstand seiner Bewohner, Bd. I, Berlin 1805. ; Kryński I., Obiekty osadnicze kultury ceramiki kreskowanej z dziedzińca wstępnego pałacu Branickich w Białymstoku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 11 (2006). ; Kryński I., Osada ludności kultury ceramiki kreskowanej w Białymstoku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 12 (2006). ; Kryński I., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na dziedzińcu wstępnym pałacu Branickich w Białymstoku, "Podlaskie Zeszyty Archeologiczne" 1 (2005). ; Chorobińska-Misztal A., Z dziejów Siemiatycz drugiej połowy XVIII wieku. Działalność reformatorska Anny Jabłonowskiej, Białystok 1978. ; Holsche A.K., Geographie und Statistik von West- Süd- und Neu- Ostpreußen: nebst einer kurzen Geschichte des Königreichs Polen bis zu dessen Zertheilung, Bd. 1, Berlin 1800. ; Kryński I., Stankiewicz U., Początki osadnictwa, [in:] Historia Białegostoku, ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; Krzymkowiak-Kostrowiecka A., Środowisko geograficzne Białegostoku i okolicy oraz jego przemiany, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. I, eds J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok 1968. ; Kublin L., "Regni Poloniae (.) Jakuba Kantera z 1770 r., "Zabytki Polskiej Kartografii" 2 (1980). ; Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009. ; Kuklo C. (ed.), Izabela z Poniatowskich Branicka. Życie i działalność publiczna, Białystok 2014. ; Kulesza-Woroniecka I., Cudzoziemcy w Białymstoku w osiemnastym wieku, "Studia Podlaskie" 19 (2011). ; Kulesza-Woroniecka I., Dwór Izabeli Branickiej w Białymstoku 1771–1808, [in:] Izabela z Poniatowskich Branicka. Życie i działalność publiczna, ed. C. Kuklo, Białystok 2014. ; Kulesza-Woroniecka I., Współpracownicy Izabeli Branickiej w latach 1771–1808, "Studia Podlaskie" 20 (2012). ; Kusiński W., Przemiany funkcji Białegostoku w przeszłości, "Rocznik Białostocki" 6 (1966). ; Chyczewska A., Marceli Bacciarelli: życie, twórczość. Dzieła, t. II, Poznań 1970. ; Lankamer T., Mapa J. C. Textora pod tytułem "Nowe Prusy Wschodnie" z lat 1795– 1800, "Rocznik Białostocki" 7 (1967). ; Inwentarz b. Wileńskiego Archiwum Centralnego, ed. by I. Sprogis, Wilno 1929. ; Laszuk A., Duża i średnia własność ziemska na Podlasiu w II poł. XVII w., "Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska" 9 (1995). ; Laszuk A., Ludność województwa podlaskiego w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1999. ; Laszuk D, Teatr hetmana Branickiego w Białymstoku, [in:] Z badań Katedry Historii Architektury, z. 3, Białystok 2001. ; Lech M., Białystok – miasto i jego mieszkańcy w XVIII w., "Rocznik Białostocki" 6 (1965). ; Lechowski A., Zeller-Narolewska E., Ratusz w Białymstoku, Białystok 2003. ; Leszczyński A., Żydzi ziemi bielskiej od połowy XVII w. do 1795 r., Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980. ; Lindner L., Bogutsky A., Gozhik P. et al., Correlation of main climatic glacial-interglacial and loess-palaeosol cycles in the Pleistocene of Poland and Ukraine, "Acta Geologica Polonica" 52 (2002), 4. ; Łopatecki K., Białostockie władze miejskie w okresie staropolskim, "Miscellanea Historico-Iuridica" (in press). ; Chyczewska A., Marcello Bacciarelli 1731–1818, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973. ; Łopatecki K., Blaski i cienie funkcjonowania rodzin w nowożytnych wojskach Europy Zachodniej, "Białostockie Teki Historyczne" 5 (2007). ; Łopatecki K., Cywilna jurysdykcja wobec wojskowych w Koronie na przełomie XVI i XVII stulecia, [in:] "Miscellanea Historico-Iuridica" 5 (2007). ; Inwentarz majętności Białegostoku z należącymi folwarkami. Słów kilka o dworze i folwarkach białostockich w 1645 roku, ed. by M. Sokół, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 15–16 (2012). ; Łopatecki K., Ideowa wymowa ozdób armatnich z przełomu XVI i XVII wieku, [in:] Nad społeczeństwem staropolskim, t. I: Kultura–instytucje–gospodarka w XVI–XVIII stuleciu, eds K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007. ; Łopatecki K., Muzycy wojskowi w Rzeczypospolitej – zarys problematyki, [in:] Nad społeczeństwem staropolskim, t. II: Polityka i ekonomia – społeczeństwo i wojsko – religia i kultura w XVI–XVIII wieku, ed. D. Wereda, Siedlce 2009. ; Łopatecki K., Nabożeństwa wojskowe w Rzeczypospolitej szlacheckiej: zarys organizacyjno-prawny, [in:] Rzeczpospolita państwem wielu narodowości i wyznań. XVI–XVIII wiek, eds T. Ciesielski, A. Filipczak-Kocur, Warszawa–Opole 2008. ; Łopatecki K., Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013. ; Łopatecki K., Plan przebudowy twierdzy w Tykocinie z 1708 roku, "Zapiski Historyczne" 74 (2009), 2. ; Łopatecki K., Specyfika fundacji szpitali wojskowych w Rzeczypospolitej szlacheckiej na tle europejskim, [in:] Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2011. ; Łopatecki K., Sprzedaż dóbr białostockich przez spadkobierców Jana Klemensa Branickiego. Z badań nad prawem dziedziczenia na przełomie XVIII i XIX w., "Studia Podlaskie" 22 (2015), (in press). ; Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009. ; Łopatecki K., Walczak W., Wstęp, [in:] Pałac Branickich w Białymstoku, vol. 1: Inwentarze z wieku XVII–XVIII, cz. 1, ed. by K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2012. ; Łopatecki K., Wojna o szkoły wojskowe – czyli rzecz o kształceniu żołnierzy w Rzeczypospolitej szlacheckiej do połowy XVIII wieku, "Gryfita. Białostocki Magazyn Historyczny" 28 (2008). ; Łopatecki K., Zalewska E., Najazd na dobra białostockie w 1598 roku. Z badań nad najstarszymi dziejami Białegostoku, "Studia Podlaskie" 19 (2011). ; Jabłonowska A., Porządek robót miesięcznych ogrodnika na cały rok wypisany i na miesiące podzielony, Siemiatycze 1786. ; Łukasiewicz J., Białystok w XIX wieku, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. III, ed. J. Joka, Białystok 1972. ; M. Lech, Dzieje i obraz Białegostoku w XVIII wieku, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. I, ed. J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok 1968. ; Maisel W., Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, Poznań 1961. ; Makiłła D., Artykuły henrykowskie (1573–1576). Studium historyczno-prawne, Warszawa 2012. ; Makowiecki T., Archiwum planów Tylmana z Gameren, architekta epoki Sobieskiego, Warszawa 1938. ; Małek A., Białystok pod zaborem pruskim 1795–1807, "Białostocczyzna" 14 (1999), 4. ; Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009. ; Małek A., Kamera Wojny i Domen Departamentu Białostockiego Nowych Prus Wschodnich 1796–1807. Monografia zespołu archiwalnego, Warszawa 2007. ; Małek A., Mieszkańcy Białegostoku pod zaborem pruskim, "Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska" 10 (1996). ; Marchesano L., Michel Ch., Printing the Grand Manner: Charles Le Brun and Monumental Prints in the Age of Louis XIV, Los Angeles 2010. ; Maroszek J., Białystok i Knychówek – dwie realizacje tego samego projektu kościoła parafialnego w pierwszej połowie XVII wieku, "Białostocczyzna" 7 (1992), 4. ; Jabłonowska A., Ustawy powszechne dla dóbr moich rządców, t. I–VII, Siemiatycze 1783–1785 (pierwsze wydanie) oraz t. I–VIII, Warszawa 1786. ; Maroszek J., Dzieje Białegostoku w latach 1547–1692, [in:] Historia Białegostoku, ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; Maroszek J., Dzieje województwa podlaskiego do 1795 roku, Białystok 2013. ; Maroszek J., Najstarszy dokument uposażeniowy kościoła farnego w Białymstoku z 4 grudnia 1581 r., "Białostocczyzna" 11 (1996), 2. ; Maroszek J., Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta. Z historii realizacji myśli monarszej między Niemnem a Narwią, Białystok 2000. ; Maroszek J., Ponowienie praw miejskich Białegostoku, "Białostocczyzna" 13 (1998), 3. ; Ciesielski T., Garnizony państwowe w miastach koronnych w latach 1717–1763, [in:] Studia historyczno-wojskowe, t. III: Armia i społeczeństwo, ed. T. Ciesielski, Zabrze 2009. ; Maroszek J., Pożary w miastach podlaskich do końca XVIII wieku, [in:] Ars historiae – historia artis, eds E. Dubas-Urwanowicz, J. Maroszek, Białystok 2012. ; Maroszek J., Prawo polskie na Podlasiu do 1569 roku, [in:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, vol. I, eds M. Mikołajczyk, J. Ciągwa, P. Fiedorczyk, A. Stawarska-Rippel, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Kuźmicz, Białystok–Katowice 2010. ; Maroszek J., Przykahałek żydowski w Białymstoku 1658–1795, [in:] Białystok Mayn Heym, ed. D. Boćkowski, Białystok 2013. ; Maroszek J., Rewelacyjne odkrycie nieznanych najstarszych dokumentów dla Białegostoku, "Białostocczyzna" 14 (1999), 1. ; Maroszek J., Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI–XVIII w., [in:] Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), eds M. Kwapień, J. Maroszek, A. Wyrobisz, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976. ; Kalendarz półstuletni 1750–1800, ed. by B. Baczko, H. Hinz, Warszawa 1975. ; Maroszek J., Siemiatycze jako ośrodek dóbr ziemskich w XV–XVIII w. (do 1801 r.), [in:] Studia i materiały do dziejów Siemiatycz, ed. H. Majecki, Warszawa 1989. ; Maroszek J., Tajemnice białostockiego pałacu, "Medyk Białostocki" 78–80 (2009). ; Maroszek J., Targowiska miejskie w Koronie Polskiej w drugiej połowie XVIII i XVIII wieku, Białystok 1990. ; Maroszek J., Własność cerkiewna na terenie Białegostoku, "Białostocczyzna" 7 (1992), 3. ; Ciesielski T., Problematyka badań nad skarbowością polską i litewską czasów saskich (lata 1717–1764), "Miscellanea Historico-Archivistica" 12 (2000). ; Maśliński A., Architektura antyku w interpretacji baroku, Lublin 1962. ; Mączak A., Nierówna przyjaźń. Układy klientalne w perspektywie historycznej, Wrocław 2003. ; Michaluk D., Granice województwa podlaskiego i postrzeganie obszaru Podlasia w latach 1513–2013, [in:] Podlasie nadbużańskie. 500-lecie województwa podlaskiego, ed. O. Łatyszonek, Ciechanowiec 2013 ; Michałowska A., Gminy żydowskie w dawnej Rzeczypospolitej. Wybór tekstów źródłowych, Warszawa 2003 ; Mikołajczyk M., Proces kryminalny w miastach Małopolski XVV–XVIII wieku, Katowice 2013. ; Mikuła M., Zakres przedmiotowy spadkobrania testamentowego w statutach litewskich, "Krakowskie Studia z historii państwa i prawa" 3 (2010). ; Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, introduction by M. Dernałowicz, Warszawa 1999. ; Miłobędzki A.J., Tradycja średniowieczna w polskiej rezydencji nowożytnej, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" 24 (1979), 4. ; Mironowicz A., Nieznane dokumenty do dziejów cerkwi Białostockich z początku XIX wieku, "Białostocczyzna" 14 (1999), 4. ; Mossakowski S., Tylman z Gameren. Architekt polskiego baroku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973. ; Czaplińska M., Orzelska Anna Katarzyna, [in:] Polski słownik biograficzny, t. XXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979. ; Moszyński J.A., Podróż do Prus, Saksonii i Czech odbyta w roku 1838–1839, t. I, Wilno 1844. ; Mościcki H., Białystok – zarys historyczny, Białystok 1933. ; Mościcki H., Branicka Aleksandra, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. II, Kraków 1936. ; Muszyńska-Hoffmannowa H., W Wersalu Podlaskim, Białystok 1978. ; Neale R.S., Bath 1680–1850: a social history, or, a valley of pleasure, yet a sink of Iniquity, London 1991. ; Nieciecki J., "Polski Wersal" – Białystok Jana Klemensa Branickiego, "Biuletyn Historii Sztuki" 63 (2001). ; Nieciecki J., Apoteoza Augusta III w białostockim pałacu Jana Klemensa Branickiego, "Roczniki Humanistyczne" 47 (1999), 4. ; Kościoł katolicki na Podlasiu. Zbior dokumentow erekcyjnych i funduszowych, v. 3: Białystok, introduction and edition J. Maroszek, Białystok 1999. ; Nieciecki J., Avant-cour białostockiej rezydencji, [in:] Rola oświaty i szkolnictwa w procesie kształtowania się świadomości narodowej na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim, ed. W. Śleszyński, Białystok 2007. ; Nieciecki J., Białostockie założenie przestrzenne w XVIII wieku, [in:] Ogród Branickich w Białymstoku. Badania – Projekty – Realizacja, Warszawa 1998. ; Czapska A., Zasady sytuowania założeń barokowych w miasteczkach podlaskich od połowy XVII po wiek XVIII, "Rocznik Białostocki" 9 (1970). ; Nieciecki J., Ceremoniał powitania królewicza Karola na białostockim dworze Jana Klemensa Branickiego w 1758 roku, "Acta Academiae Atrium Vilnensis" 54 (2009). ; Nieciecki J., Dwór Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku, [in:] Ogród Branickich w Białymstoku. Badania – Projekty – Realizacja, Warszawa 2000. ; Nieciecki J., Kalendarium prac Antoniego Herliczki, "Białostocczyzna" 6 (1991), 2. ; Nieciecki J., Kim był Antoni Herliczka?, "Białostocczyzna" 6 (1991), 3. ; Nieciecki J., Monument serc Stefana Mikołaja i Katarzyny Aleksandry Branickich w Białymstoku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 3 (1997). ; Nieciecki J., Opowieści o "Podlaskim Wersalu". O tym jak zwiedzano piękności parków i okolic Białegostoku, "Biuletyn Konserwatorskich Województwa Białostockiego" 4 (1998). ; Nieciecki J., Opowieści o "Polskim Wersalu", "Biuletyn Konserwatorski Województwa Białostockiego" 2 (1996). ; Nieciecki J., Opowieści o "Polskim Wersalu". O tym jak ogród przenikał do pałacu, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 5 (1999). ; Krótka nauka budownicza dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego, ed. by A. Miłobędzki, Wrocław 1957. ; Nieciecki J., Opowieści o "Polskim Wersalu". O tym, jak król August III na niedźwiedzia polował, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Białostockiego" 4 (1998). ; Cellarius A., Regni Poloniae, regionumque omnium ad id Pertinentium Novißima descriptio, Amsterdam 1659. ; Nieciecki J., Pałacyk Gościnny w Białymstoku – propozycja wystroju wnętrz i zagospodarowania otoczenia, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 6 (2000). ; Nieciecki J., Pałacyk Gościnny w Białymstoku, Białystok 2006. ; Nieciecki J., Plan rezydencji białostockiej w czasach Jana Klemensa Branickiego, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 7 (2001). ; Nieciecki J., Pomnik na serca matki i syna, "Białostocczyzna" 6 (1991), 4. ; Nieciecki J., Testament Jana Klemensa Branickiego, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. V, ed. H. Majecki, Białystok 2001. ; Nieciecki J., Wystrój snycerski z XVIII w. kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Białymstoku, [in:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, ed. A. Maśliński, t. I, Lublin 1989. ; Nowak J., Zając M., Optyka elementarna, Wrocław 1998. ; Ochmański J., Biskupstwo wileńskie w średniowieczu, Poznań 1972. ; Oleksicki A., Socjotopografia Białegostoku w XVIII w. w świetle inwentarza miasta z 1771/1772 r. i planu Beckera z 1799 r., [in:] Studia i materiały z dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Kuczyński W., Pamiętnik 1668–1737, compilation under the supervision of J. Maroszek. ; Czyżewski P., Najstarsza białostocka księga miejska, "Białostocczyzna" 10 (1995), 4. ; Oleksicki J., Spław zboża rzeką Narwią w XVI wieku, [in:] Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia, ed. A. Wyrobisz, Warszawa 1981. ; Oleńska A., "Sekretne treści" pałacu w Białymstoku. O Figurze Rotatora na klatce schodowej, [in:] Artyści włoscy w Polsce. XV–XVIII wiek, Warszawa 2004. ; Oleńska A., Analiza kompozycji i dekoracji ogrodu przy pałacu Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku, [in:] Ogród Branickich w Białymstoku. Badania–projekty–realizacja 1998. Studia i materiały, Ogrody 4 (10), Warszawa 1998. ; Oleńska A., Jan Klemens Branicki. Sarmata nowoczesny. Kreowanie wizerunku poprzez sztukę, Warszawa 2011. ; Oleńska A., Tykocin – pomnik chwały rodu Jana Klemensa Branickiego, [in:] Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2011. ; Oleńska A., Wątki heroiczne w programie dekoracji białostockiej rezydencji Jana Klemensa Branickiego, [in:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, eds T. Kostkiewiczowa, A. Roćko, Warszawa 2005. ; Olszewicz B., Kartografia polska XVIII wieku. Przegląd chronologiczno-bibliograficzny (dokończenie), "Polski Przegląd Kartograficzny" 10 (1932). ; Opas T., Własność w miastach szlacheckich województwa lubelskiego w XVIII w., "Czasopismo Prawno-Historyczne: 22 (1970), 1. ; Pałucki W., Nazwy miejscowe typu Białystok, Górnystok, Ponikłystok, "Onomastica" 7 (1961) ; Paszkowski W., Wątki gotyckie pałacu Branickich w Białymstoku, "Ochrona Zabytków" 5 (1952), 4. ; Czyżewski P., Wasilków – przykład renesansowego rozplanowania miasta i starostwa, [in:] Małe miasta. Przestrzenie, Supraśl 2004. ; Lietuvos Metrika, Knyga Nr. 523 (1528), Viešujų reikalų knyga 1, parengė A. Baliulis, A. Dubonis, Vilnius 2006. ; Pawlata L., Problematyka i stan badań archeologicznych na obszarze miasta Białystok, "Podlaskie Zeszyty Archeologiczne" 3 (2007). ; Pelc J., Ceny w Gdańsku w XVI i XVII wieku, Lwów 1937. ; Piwarski K., Stefan Mikołaj Branicki, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. II, Warszawa–Kraków–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1937. ; Płosiński J., Potop szwedzki na Podlasiu 1655–1657, Zabrze 2006. ; Popławski T., Droga Chodkiewiczowska i Bazyliańska – najstarsze trakty Białegostoku, "Białostocczyzna" 10 (1995), 4. ; Popławski T., Errata do "Moskiewskiego planu Białegostoku" [in:] "Białostocczyzna" 8 (1993), 2. ; Popławski T., Przestrzeń współczesnego miasta Białegostoku na tle historycznych podziałów, "Białostocczyzna" 11 (1996), 2. ; Prayetfuss (Breitfus, Bretfus, Prefusz) Hiob, [in:] Polski Słownik Biograficzny, vol. XXVIII, 2, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1985. ; Prószyńska Z., Zegary Stanisława Augusta , Warszawa 1994. ; Ćwiek Z., Z dziejów wsi koronnej w XVII wieku, Warszawa 1966. ; Putkowska J., Wpływ sztuki Andre Le Notre'a na kształtowanie otoczenia rezydencji w Polsce w końcu XVII i 1. połowie XVIII wieku, [in:] "Biuletyn Historii Sztuki" 63 (2001), 1–4. ; Łubieński W.A., Swiat we wszystkich swoich częsciach większych y mnieyszych, to iest: w Europie, Azyi, Affryce y Ameryce, w monarchiach, krolestwach, xięstwach, prowincyach, wyspach y miastach, geograficznie, chronologicznie y historycznie okryslony, t. I, Wrocław 1740. ; Rachuba A., Konfederacje wojska litewskiego 1655–1663, Zabrze 2010. ; Reychman J., Orient w kulturze polskiego oświecenia, Wrocław 1964. ; Rolnik D., Kasztelan krakowski Antoni Jabłonowski i inni "możnowładcy". O roli politycznej magnaterii w czasach panowania Stanisława Augusta, [in:] Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XVI–XVIII wieku, Kraków 2012. ; Rolnik D., Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 – styczeń 1793), Katowice 2000. ; Romaniuk Z., Drukarstwo w Białymstoku do 1915 r., "Białostocczyzna" 14 (1999), 4. ; Romaniuk Z., Dubno – zapomniana rezydencja Sapiehów, [in:] Rezydencje Sapiehów w Dubnie, eds A. Andrzejewski, H. Karwowska, Białystok 2007. ; Romaniuk Z., Kilka uwag o początkach osady i miasta Białystok, [in:] Szkice do dziejów Białegostoku, eds M. Kietliński, W. Śleszyński, Białystok 2003. ; Romaniuk Z., Straty na Podlasiu w czasie "potopu" na przykładzie starostwa brańskiego, "Białostocczyzna" 12 (1997), 1. ; D. Korolczuk, J. Maroszek, T. Popławski, Wartość przestrzeni i środowiska kulturowego dzielnicy Bojary, "Białostocczyzna" 9 (1994), 3. ; Romaniuk Z., Źródła do początków obwodu białostockiego w zbiorach Biblioteki Narodowej PAU i PAN w Krakowie, "Białostocczyzna" 16 (2001), 1–2. ; Romaniuk Z., Żydzi białostoccy do 1915 roku, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. V, Białystok 2001. ; Mapa Polski z podziałem na województwa z 1770 r. oraz kilku ważniejszych okresów, ed. by J.M. Bazewicz, Kraków 1895. ; Rostworowski E, Poniatowski Andrzej, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXVII, Wrocław 1983. ; Rutkowski H., Okres Stanisława Augusta w badaniach Karola Buczka nad kartografią dawnej Rzeczypospolitej, [in:] Karol Buczek (1902–1983), człowiek i uczony, ed. D. Karczewski i in., Kraków–Bydgoszcz 2004. ; Rutkowski M., Przywilej cechowy Jana Klemensa i Izabeli z Poniatowskich Branickich z 1769 r., "Rocznik Białostocki" 17 (1991). ; Rutkowski M., Uwarunkowania oraz bilans handlu zagranicznego Królestwa Polskiego wczesnej epoki paskiewiczowskiej, "Wschodni Rocznik Humanistyczny" 5 (2008). ; Rychlikowa I., Bojarzy pancerni na pograniczu moskiewskim XVI–XIX wieku, "Przegląd Wschodni" 3 (1994). ; Ryżewski G., Stara Kamienna – opis rezydencji Wiesiołowskich z 1712 r., "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 8–9 (2003). ; Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990. ; Danieluk J., 500 lat województwa podlaskiego. Historia w dokumentach, Białystok 2013. Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. XXXII, Leipzig 1891. ; Samusik K., Samusik J., Pałace i dwory Białostocczyzny, Białystok 1998. ; Sekunda W., Płyty kominkowe z pałacu w Choroszczy pozyskane do zbiorów Muzeum Okręgowego w Białymstoku, "Rocznik Białostocki" 15 (1981). ; Semkowicz W., Wywody szlachectwa w Polsce w XIV–XVII w., "Rocznik Towarzystwa Heraldycznego" 3 (1913). ; Materiały do architektury polskiej, t. I: Wieś i miasteczko, z. 3, Warszawa 1916. ; Sikora D., Ogród Branickich w Białymstoku i jego rewaloryzacja, "Ochrona Zabytków" 2006, nr 1. ; Skrodzki E., Partia wolanta z dyplomatą, "Tygodnik Ilustrowany" 11 (1881), 263. ; Skrok Z., Kościoł parafialny pod wezwaniem Wniebowstąpienia [!] NMP w Białymstoku. ; Słownik terminologiczny sztuk pięknych, ed. K. Kubalska-Sulkiewicz, Warszawa 2002. ; Sobczak J., Sejmiki województwa podlaskiego po reformie w r. 1791, "Studia Historyczne" 29 (1986), 4. ; Sokół M., Krzyże i kapliczki przydrożne w krajobrazie miejskim Białegostoku – wczoraj i dziś, [in:] Zeszyty dziedzictwa kulturowego, eds K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007. ; Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. II, Lwów 1911. ; Sosna G., Doroteusz F., Orla na Podlasiu. Dzieje Cerkwi, miasta i okolic, Bielsk Podlaski–Ryboły–Białystok 1997. ; Sprawozdanie z badań archeologicznych, Białystok 1983, (the typescript kept at the Białystok Branch of National Heritage Board of Poland). ; Srogosz T., Żołnierz swawolny. Z dziejów obyczajów armii koronnej w XVII wieku, Warszawa 2010. ; Stankiewicz U., Pałac Branickich w Białymstoku – źródła archeologiczne z lat 2001–2002, "Podlaskie Zeszyty Archeologiczne" 3 (2007). ; More Precious Than Gold. Treasures of the Polish National Library, ed. H. Tchórzewska-Kabata, Warszawa 2003. ; Straubel R., Biographisches Handbuch Der Preubischen Verwaltungs- und Justizbeamten 1740–1806/15, München 2009. ; Strzelecki S., Czy Białystok pamięta o Izabeli Branickiej?, "Bibliotekarz Podlaski" 15–16 (2007–2008). ; Szczuka N., Białostocka rezydencja Jana Klemensa Branickiego (1689–1771) jako jeden z ośrodków kultury muzycznej Rzeczypospolitej XVIII wieku, "Białostocczyzna" 10 (1995), 4. ; Sztachelska A., Białostocki ośrodek miejski w okresie działalności Jana Klemensa Branickiego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, sądownictwa i zabudowa miasta, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Sztachelska A., Białystok w korespondencji Branickich, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. III, ed. J. Joka, Białystok 1972. ; Dąbrowska M., Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Wrocław 1987. ; Sztachelska A., Białystok w okresie działalności Jana Klemensa Branickiego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, sądownictwo i zabudowa miasta, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Sztachelska A., Trzy księgi miejskie białostockie, "Archeion" 50 (1968). ; Sztachelska A., Źródła do dziejów miasta Białegostoku w XVII i XVIII w. (do 1795 r.), "Rocznik Białostocki" 11 (1972). ; Sztachelska-Kokoczka A., "Kwadrat Rynku" jako centrum handlowe Białegostoku, "Białostocczyzna" 5 (1990), 3. ; Sztachelska-Kokoczka A., Antoni Wroczyński – landwójt Białegostoku, "Echa Bojar" (2001), 4. ; Neue Erdbeschreibung, T. 1, Bd. 2: A.F. Büsching, Welcher das ganze russische Reich, Preußen, Polen, Hungarn, und die europäische Türkey, mit den dazu gehörigen und einverleibten Ländern, enthält, Bohn 1760. ; Sztachelska-Kokoczka A., Białystok w czasach Branickich (lata 1708–95), [in:] Historia Białegostoku, ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; Sztachelska-Kokoczka A., Białystok za pałacową bramą, Białystok 2009. ; Sztachelska-Kokoczka A., Jan Klemens Branicki (1689–1771), "Białostocczyzna" 4 (1989), 4. ; Sztachelska-Kokoczka A., Kartki z życia Elżbiety (Izabeli) z Poniatowskich Branickiej (1730–1808), [in:] Izabela z Poniatowskich Branicka. Życie i działalność publiczna, ed. C. Kuklo, Białystok 2014. ; Dąbrowski S., Teatr hetmański w Białymstoku w XVIII w., Białystok 1938. ; Sztachelska-Kokoczka A., Magnackie dobra Jana Klemensa Branickiego, Białystok 2006. ; Sztachelska-Kokoczka A., Nieznany fragment lustracji mostu pod Ploskami, "Białostocczyzna" 1 (1986), 2. ; Sztachelska-Kokoczka A., Prawa miejskie Białegostoku, "Białostocczyzna" 4 (1989), 4. ; Sztachelska-Kokoczka A., Stefan Mikołaj Branicki, [in:] Słownik biograficzny białostocko-łomżyńsko-suwalski, z. 3, Białystok 2005. ; Szyburska T., Białystok. Zespół pałacowy d. Branickich. Dokumentacja historyczno-architektoniczna, Warszawa 1972 (typescript). ; Szymańska I., Średzińska A., Pałac Branickich. Historia i wnętrza, Białystok 2011. ; Neu-Ostpreussisches Intelligenz-Blatt of 5 VII 1799. ; Śmiałowski J., Zarobkowanie pozarolnicze ludności rolniczej w Królestwie Polskim w latach przeduwłaszczeniowych (1815–1864), Łódź 1973. ; Tazbir J., Arianie w Białymstoku i okolicach, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. I, eds J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok 1968. ; Teodorczyk J., Żygulski Z., Dwugłos o bitwie pod Kircholmem. Historia i ikonografia, "Rocznik Historii Sztuki" 24 (1999). ; Dmowska-Grabiasowa H., Działalność kulturalna Izabeli Branickiej w świetle korespondencji, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Tęgowski J., Wróbel W., Dzieje Białegostoku w okresie średniowiecza i wczesnej nowożytności, [in:] Historia Białegostoku, ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; Tomalska J., Artyści na dworze hetmana Branickiego, "Białostocczyzna" 4 (1989), 1. ; Trzebiński W., Działalność urbanistyczna magnatów i szlachty w Polsce XVIII wieku, Warszawa 1962. ; Trzoska J., Gdańskie młynarstwo i piekarnictwo w II połowie XVII i w XVIII wieku, Gdańsk 1973. ; Turecki A., Plan du chateau et de la ville de Białystok avec ses environs, [in:] Ochrona reliktów urbanistycznych Białegostoku, eds J. A. Włodarczyk, G. Dąbrowska-Milewska, A. Turecki Białystok 1996. ; Tykiel B., Kilka uwag historyczno-statystycznych o guberni augustowskiej, "Biblioteka Warszawska" 4 (1857). ; Uruszczak W., Ustawodawstwo sejmowe w sprawach Żydów z lat 1496–1572, [in:] Rzeczypospolita państwem wielu narodowości i wyznań XVI–XVIII wiek, eds T. Ciesielski, A. Filipczak-Kocur, Warszawa–Opole 2008. ; Niemcewicz J.U., Pamiętniki czasów moich, t. I, ed. by J. Dihm, Warszawa 1957. ; Urwanowicz J. (ed.), Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Białystok 2003. ; Urwanowicz J., Stefan Mikołaj Branicki – szkic do portretu (z kłopotami z urzędem wojewody podlaskiego w tle), [in:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, t. I, eds M. Mikołajczyk, J. Ciągwa, P. Fiedorczyk, A. Stawarska-Rippel, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Kuźmicz, Białystok–Katowice 2010. ; Dobroński A.Cz., Białystok Izabeli Branickiej, pruski i rosyjski, [in:] Izabela z Poniatowskich Branicka. Życie i działalność publiczna, ed. C. Kuklo, Białystok 2014. ; Walicki M., Rembrandt e Polsce, "Biuletyn Historii Sztuki" 18 (1956), 3. ; Wasilewski T., Białystok w XVI–XVII wieku, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. I, eds J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok 1968. ; Wasilewski T., Kształtowanie się białostockiego ośrodka miejskiego w XVII i XVIII w., [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Wasilewski T., Powstanie miasta Białegostoku, [in:] Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia w XVI–XVIII w., ed. A. Wyrobisz, Warszawa 1981. ; Wątroba P., Trzy ogrody Podlasia w świetle rysunków Pierre'a Ricaud de Tirregaille'a odnalezionych w Bibliotheque Nationale de France, "Biuletyn Historii Sztuki" 63 (2001), 1–4. ; Wernerowa W., Ocena "ankiet parafialnych" jako źródła wiedzy Karola Perthéesa o fizjografii Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, [in:] Karol Perthées (1739–1815), fizjograf Pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, ed. J. Pawłowski, Warszawa 2003. ; Wilkiewicz-Wawrzyńczykowa A., Spory graniczne polsko-litewskie w XV–XVII w., Wilno 1938. ; Wiśniewski J., Początki Białegostoku i okolicznego osadnictwa, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Niemcewicz J.U., Pamiętniki czasów moich. Dzieło pośmiertne, Lipsk 1868. ; Wójciuk M., Urzędnicy ziemscy województwa brzesko-litewskiego w czasach saskich, "Wschodni Rocznik Humanistyczny" 2 (2005). ; Centralny Katalog Zbiorów Kartograficznych w Polsce, z. 5: Wieloarkuszowe mapy topograficzne ziem polskich 1576–1870, cz. 2, ed. by T. Paćko, W. Trzebiński, Wrocław 1982. ; Wójtowicz G., Wójtowicz A., Historia monetarna Polski, Warszawa 2003. ; Wróbel W., Działalność Stefana Mikołaja Branickiego herbu Gryf w Białymstoku w latach 1689–1709, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 14 (2008). ; Wróbel W., Działalność Stefana Mikołaja Branickiego herbu Gryf w Białymstoku w latach 1689–1709, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 14 (2008). ; Wróbel W., Klasztor brygidek w Grodnie – największa fundacja sakralna rodu Wiesiołowskich, "Zeszyty Naukowe Studenckiego Koła Naukowego Historyków Uniwersytetu w Białymstoku" 2 (2009). ; Wróblewska G., Rozplanowanie nowożytnych miast w Wielkopolsce od XVI do końca XVIII wieku, Warszawa–Poznań 1977. ; Wyczański A., Historyk wobec liczby, [in:] Metody i wyniki. Z warsztatu historyka dziejów społeczeństwa polskiego, ed. S. Kalabiński, in cooperation with J. Hensel, I. Rychlikowa, Warszawa 1980. ; Wyczański A., Wieś polskiego odrodzenia, Warszawa 1969. ; Wyrobisz A., Spław na Bugu w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" 32 (1984), 4. ; Zasławska D.N., Chinoiserie w Wilanowie. Studium z dziejów nowożytnej recepcji mody chińskiej w Polsce, Warszawa 2008. ; Opisy parafii dekanatu knyszyńskiego z roku 1784, ed. by W. Wernerowa, "Studia Podlaskie" 1 (1990). ; Dobroński A.Cz. (ed.), Historia Białegostoku, A. Cz., Białystok 2012. ; Zdrójkowski Z., Teodor Ostrowski (1750–1802). Pisarz dawnego polskiego prawa sądowego, Warszawa 1956. ; Zeller E., Ratusz w Białymstoku, "Białostocczyzna" 4 (1989), 2. ; Zeller-Narolewska, Pałac Branickich w Białymstoku w XIX i XX w. Przemiany i problemy konserwatorskie, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 7 (2001). ; Zielińska T., Klientela w otoczeniu Jana Klemensa Branickiego kasztelana krakowskiego i hetmana wielkiego koronnego około połowy XVIII wieku, [in:] Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006. ; Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej: funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977. ; Żórawska-Witkowska A., Muzyka na dworze Jana Klemensa Branickiego, [in:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, eds T. Kostkiewicz, A. Roćko, Warszawa 2005. ; Żurkowa R., Z dziejów organizacji Departamentu Białostockiego w 1807 r., "Rocznik Białostocki" 2 (1961). ; Żyłko E., Mecenat artystyczny hetmana Jana Klemensa Branickiego i Elżbiety z Poniatowskich Branickiej (1709–1809), Warszawa 1963, Biblioteka Jagiellońska, Przyb. 565/06. ; Высоцкая Н.Ф., Жывапіс Беларусі XII–XVIII стагоддзяў, Мінск 1980. ; http://bn.org.pl/download/document/1236004326.pdf http://www.rcin.org.pl/igipz/dlibra/docmetadata?id=282 ; Dobroński A.Cz., Białystok garnizonowy, "Medyk Białostocki" 2012, no. 107. ; Ostrowski T., Prawo cywilne albo szczególne narodu polskiego, t. I, Warszawa 1784. ; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Izabela_Branicka.JPG ; https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=229083&from=pubstats ; http://leb.nlr.ru/ ; https://pl.wikipedia.org/wiki/Kuriany ; https://pl.wikipedia.org/wiki/Nadania_praw_miejskich_w_Polsce_po_1900 ; https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/460?id=460&from=FBC ; http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=289&from=&dirids=1&ver_id=&lp=51&QI=1839E235687D009648366B54E33F0E6D-33 ; http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=408&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=255C6F045CD617D330752E0301CE29BF-5 ; https://pl.pinterest.com/pin/256001560040580731/ ; Dobroński A.Cz., Białystok w latach 1795–1864, [in:] ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; https://poranny.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20131124/ALBU-MB/131129821 ; Pałac Branickich w Białymstoku, vol. I: Inwentarze z XVII i XVIII stulecia, parts 1–2, ed. by K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2012. ; https://www.wrotapodlasia.pl/pl/region/historia/rezydencja.htm ; https://www.facebook.com/Wschodzacy.Bialystok/posts/491680020901665 ; Pinkas kahal Tiktin 381–566. Haskamot, hachlatot we-takanot kefi szehetikan min ha-pinkas ha-mekori sze-awad be-Szoa Israel Halperin, t. I, ed. by M. Naday [M. Kacykowicz], Jeruszalajim 1996. ; Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, vol. I–II, ed. by W. Zawadzki, Warszawa 1963. ; Potocka A., Pamiętniki, t. I, Warszawa 1898. ; Potocka-Wąsowiczowa A., Wspomnienia naocznego świadka, ed. by B. Grochulska, Warszawa 1965. ; Prawa i przywileje miasta i dóbr ziemskich Zabłudów XV–XVIII w., ed. J. Maroszek, Białystok 1994. ; Projekt konstytucji dla Galicji z 1790 r. ("Charta Leopoldina"), ed. and translated S. Grodziski, A. S. Gerhardt, Warszawa–Kraków 1981. ; Dobroński A.Cz., Lechowski A., Izabela Branicka w 200-lecie śmierci, Białystok 2008. ; Projekt prawa prowincjonalnego Obwodu Białostockiego z 1811 roku, ed. by K. Łopatecki, M. Piłaszewicz-Łopatecka, Białystok–Oświęcim 2015. ; Pruskie opisy miast polskich z końca XVIII wieku. Departament białostocki, ed. by J. Wąsicki, Poznań 1964. ; Radziwiłł A.S., Pamiętnik, t. II: 1637–1646, trans. and ed. by A. Przyboś, R. Żelewski, Warszawa 1980. ; Regestra thelonei aquatici Vladislaviensis saeculi XVI, published by S. Kutrzeba, F. Duda, Kraków 1915. ; Rulhiere C., Histoire de l'Anarchie de Pologne, "Edinburgh Review" 14 (1809). ; Sapiehowie. Materiały historyczno-genealogiczne i majątkowe, t. II, Petersburg 1892. ; Schulz F., Podróże Inflantczyka z Rygi do Warszawy i po Polsce w latach 1791–1793, transl. by J.I. Kraszewski, ed. by W. Zawadzki, Warszawa 1956. ; Starowolski Sz., Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego, ed. by A. Piskadło, Kraków 1976. ; Starzeński M., Na schyłku dni Rzeczypospolitej. Kartki z pamiętnika Michała Starzeńskiego (1757–1795), ed. by H. Mościcki, Warszawa 1914. ; Statut krakowskiej gminy żydowskiej z roku 1595 i jego uzupełnienia, ed. by A. Jakimi, Kraków 2005. ; Dubas-Urwanowicz E., Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998. ; Sysang J.Ch., Le Comte Branizki Petit General de la Couronne, [Paris after 1727]. ; Święcki T., Opis starożytney Polski, t. I, Warszawa 1816. ; Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, ed. by H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994. ; Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, ed. by K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, Kórnik 1992. ; Urzędnicy podlascy XIV–XVIII wieku. Spisy, ed. by E. Dubas-Urwanowicz, W. Jarmolik, M. Kulecki, J. Urwanowicz, Kórnik 1994. ; Volumina Constitutionum, part II, vol. 1: 1550–1585, ed. by S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005. ; Volumina Constitutionum, part II, vol. 2: 1587–1609, ed. by S. Grodziski, Warszawa 2008. ; Volumina Legum, t. II, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1859. ; Volumina Legum, t. III, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860. ; Volumina Legum, t. IV, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860. ; Dubas-Urwanowicz E., Urwanowicz J. (ed.), Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Białystok 2011. ; Volumina Legum, t. V, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860. ; Volumina Legum, t. VII, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860. ; Volumina Legum, t. VIII, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860 ; Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889. ; Wyrwicz K., Geografia powszechna czasów teraźniejszych, Warszawa 1770. ; Zabawy przyjemne i pożyteczne, vol. V, no. 1, Warszawa 1772. ; Zawisza K., Pamiętniki, ed. by J. Bartoszewicz, Warszawa 1862. ; Описане рукописнаго отделения Виленской Публичной Библютеки, вып. IV, Вильнo 1903. ; Полное собраніе законов Россійской Имперіи, Т. XLIV: Книга штатов, Ч. 2: Штаты по духовной и по гражданской части. Штаты по гражданской части (1809–1811), Санкт-Петербург 1830. ; Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, vol. V, Wrocław 1994. ; Dubas-Urwanowicz E., Urwanowicz J. (ed.), Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Warszawa 2006. ; Alexandrowicz A., "Mappa szczegulna województwa podlaskiego" Karola de Perthées z 1795 r. Uwagi wstępne, "Studia Podlaskie" 1 (1990). ; Alexandrowicz S., Powstanie i rozwój miast województwa podlaskiego (XV – 1 poł. XVII w.), "Acta Baltico-Slavica" 1 (1964). ; Andrzejewski A., Karwowska H., Kamienica wielka rezydencji Sapiehów w Dubnie, gm. Boćki, woj. podlaskie, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 14 (2008). ; Baczkowski M., Garnizon Krakowa w latach 1796–1815. Struktura, finansowanie, stosunki z mieszkańcami, [in:] Zamki, twierdze i garnizony Opola, Śląska i dawnej Rzeczypospolitej, ed. T. Ciesielski, Zabrze 2010. ; Bałaban M., Ustrój gminy żydowskiej w XVI–XX w. (nowe badania naukowe), "Głos Gminy Żydowskiej" 1 (1937). ; Banach J., Herkules Polonus: studium z ikonografii sztuki nowożytnej, Warszawa 1984. ; Bandtkie J.W., Prawo prywatne polskie, Warszawa 1851. ; Bania Z., Pałac w Podhorcach, "Rocznik Historii Sztuki" 13 (1981). ; Bartczakowa A., Jakub Fontana, architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa 1970. ; Baszanowski J., Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601–1846, Gdańsk 1995. ; Dubas-Urwanowicz E., Urwanowicz J. (ed.), Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XVI–XVIII wieku, Kraków 2012. ; Bąkowski J., Kronika kościoła parafialnego w m. Białymstoku położonego w diecezji wileńskiej, guberni grodzieńskie, powiecie i dekanacie białostockim. 1849, ed. by J. Maroszek, "Białostocczyzna" 8 (1993), 2. ; Bentkowski F., Spis medalów polskich lub z dziejami krainy polskiej stycznych, Warszawa 1830. ; Bernatowicz T., Alba. Od renesansowej willi do kompozycji krajobrazowej. Z badań źródłowych nad architekturą ogrodów na Kresach, Warszawa 2009. ; Bieńkowska K., Wyniki nadzoru archeologicznego prowadzonego w zachodniej części Rynku Kościuszki w Białymstoku, "Podlaskie Zeszyty Archeologiczne" 3 (2007). ; Bończak-Kucharczyk E., Maroszek J., "Pawilon Pod Orłem" w Parku Branickich w Białymstoku, "Białostocczyzna" 7 (1992), 4. ; Bończak-Kucharczyk E., Maroszek J., Kucharczyk K., Katalog parków i ogrodów zabytkowych dawnego województwa białostockiego. Część ogólna, Warszawa 2000. ; Bończak-Kucharczyk E., Maroszek J., Kucharczyk K., Katalog parków i ogrodów zabytkowych dawnego województwa białostockiego. Część szczegółowa, Białystok 2000. ; Bremer-David C. et. al., Masterpieces of the J. Paul Getty Museum. Decorative Arts, London 1997. ; Buczek K., Kartograf króla Stanisława Augusta. Życie i dzieła, [in:] Karol Perthées (1739–1815), fizjograf Pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, ed. J. Pawłowski, Warszawa 2003. ; Buczek K., Kartograf króla Stanisława Augusta. Życie i dzieła, ed. by H. Rutkowski, [in:] Karol Perthées (1739–1815), fizjograf Pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, ed. J. Pawłowski, Warszawa 2003. ; Dunin-Borkowski J.S., Polacy, dygnitarzami Austrii, t. I: Podkomorzowie i paziowie (1750–1890), Lwów 1890. ; Buczek K., O kilku mapach Polski z czasów Stanisława Augusta, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" 18 (1973), 1. ; Bukowska K., Tomasz Drezner polski romanista XVII wieku i jego znaczenie dla nauki prawa w Polsce, Warszawa 1960. ; Dunin-Kozicki Z., Białystok w XVIII wieku, "Kwartalnik Litewski" 3 (1910). ; Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce, z. VI: Mapy ziem polskich przeglądowe i jednoarkuszowe topograficzne wydane w latach 1764–1814 i wybór map z lat 1815–1870 z uwzględnieniem zbiorów Biblioteki Polskiej w Paryżu, ed. by T. Paćko, W. Trzebiński, Warszawa 2000. ; Dziubecki T., Programy symboliczne i funkcje ceremonialne rezydencji magnackich. Puławy – Białystok – Radzyń Podlaski – Lubartów w latach 1730–1760, Warszawa 2010. ; Encyklopedyja powszechna, t. VII, Warszawa 1861. ; Ertman A., Rękopiśmienna mapa woj. podlaskiego K. Pertheesa z r. 1795. Jej źródła, metoda opracowania, znaczenie dla badań historycznych, "Analecta" 16 (2007), 1–2. ; Fiedorowicz T., Kietliński M., Maciejczuk J., Białostockie ulice i ich patroni, Białystok 2012. ; Filipczak-Kocur A., Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648, Warszawa 2006. ; Filipow K., Herby białostockie, "Białostocczyzna" 4 (1989), 1. ; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, Warszawa 1925. ; Gieysztorowa I., Wstęp do demografii staropolskiej, Warszawa 1976. ; Glinka J., Herb miejski Białegostoku, "Miesięcznik Heraldyczny" 17 (1938), 2. ; Glinka J., Kaplica i cmentarz pod wezwaniem św. Marii Magdaleny w Białymstoku, "Rubieże" 1 (1992). ; Coxe W., Travels In Poland Russia and Denmark, Londyn 1802. ; Glinka J., Prace Jana Zygmunta Deybla w ramach mecenatu Jana Klemensa Branickiego, "Biuletyn Historii Sztuki" 23 (1961), 4. ; Glinka J., Ród Klasucia w wiekach XIII–XVI. Ze studiów nad kształtowaniem się i różnicowaniem społecznym bojarstwa litewskiego, cz. 1, "Studia Źródłoznawcze" 4 (1959). ; Glinka J., Ród Klausucia w wiekach XIII–XVI. Ze studiów nad kształtowaniem się i różnicowaniem społecznym bojarstwa litewskiego, cz. 2, "Studia Źródłoznawcze" 5(1960). ; Glinka J., Zamek obronny w Białymstoku na przełomie XVI i XVII wieku, "Rocznik Białostocki" 2 (1961). ; Gloger Z., Encyklopedia staropolska, t. II, Warszawa 1901. ; Gmiterek H., Komisja graniczna z 1623 roku. Przyczynek do dziejów sporów granicznych polsko-litewskich w XVII wieku, "Rocznik Bialskopodlaski" 11 (2003). ; Gołaszewski Ł., Zakrzewski A.B., Ustrój województwa podlaskiego XVI–XVIII wiek. Wybrane problemy, [in:] Podlasie nadbużańskie. 500-lecie województwa podlaskiego, ed. O. Łatyszonek, Ciechanowiec 2013. ; Gołębiowski, Gabinet medalów polskich oraz tych, które się dziejów Polski tyczą, ed. by E. Raczyński, Wrocław 1843. ; Górski K., Historia piechoty polskiej, Kraków 1896. ; Grassmann M., Wróbel W., Pierwszy raport z badań piwnic pałacu Branickich, "Medyk Białostocki" 2012, no. 109. ; Coxe W., Travels into Poland, Russia, Sweden, and Denmark: Interspersed with Historical Relations and Politucal Inquires, vol. 1, Dublin 1784. ; Grycel J., Współczesna architektura mieszkaniowa polsko-białoruskiego pogranicza na przykładzie Białegostoku i Grodna, http://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i3/i4/i2/i4/r3424/GrycelJ_WspolczesnaArchitektura.pdf. ; Guldon Z., Zaludnienie Polski w 1629 r., "Zapiski Historyczne" 33 (1968), 4. ; Guldon Z., Zniszczenia gospodarcze w królewszczyznach sandomierskich w dobie rokoszu Zebrzydowskiego /1606 – 1609/, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" 30 (1982), 3–4. ; Guzowski P., Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, Kraków 2008. ; Helmut G., The history of photography from the earliest use of camera obscura in the XI c up to 1914, London 1974. ; Herbst S., Potrzeba historii, czyli o polskim stylu życia: wybór pism, t. II, Warszawa 1978. ; Herszberg A.S., Pinkas Bialistok, vol. 1–2, New York 1950. ; Jabłonowski A., Podlasie, cz. 1, [in:] Źródła dziejowe, vol. XVII, part I, Warszawa 1908. ; Jabłonowski A., Podlasie, cz. 2, [in:] Źródła dziejowe, t. XVII, cz. II, Warszawa 1909. ; Jabłonowski A., Podlasie, cz. 3, [in:] Źródła dziejowe, t. XVII, cz. 3, Warszawa 1910. ; Der königlichen Republik Polen Woiwodschaft Podlachien mit dem obern Theile der Woiwodschaft Lublin oder Klein Polens nördlicher Theil. Nro. 43, hrsg. F. J. J. von Reilly, Wiedeń 1789. ; Jakimowicz T., Dwór murowany w Polsce w wieku XVI. Wieża – kamienica – kasztel, Warszawa–Poznań 1979. ; Jarmolik W., Gryzelda Wodyńska – przybrana córka Wiesiołowskich, "Białostocczyzna" 7 (1992) 4. ; Jarmolik W., Pierwsza lokacja miejska na Podlasiu (Sokołów Podlaski – 1424 r.), "Studia Podlaskie" 1 (1990). ; Jaroszewicz-Pieresławcew Z., Ideał biblioteki ziemiańskiej w siedemnastowiecznym dziele Jakuba Kazimierza Haura a rzeczywistość, [in:] Między barokiem a oświeceniem. Edukacja, wykształcenie, wiedza, ed. S. Achremczyk, Olsztyn 2005. ; Jučas M., Unia polsko-litewska, tłum. A. Firewicz, Toruń 2004. ; Kacperczyk M., Założenie pałacowo-ogrodowe Branickich w Białymstoku w XIX i XX w. – przemiany, zniszczenia, praktyka konserwatorska, [in:] Zeszyty dziedzictwa kulturowego, eds K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007. ; Kalyada V., Mobilizacja służby ziemskiej w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI stuleciu, [in:] Organizacja armii w nowożytnej Europie: struktura–urzędy–prawo–finanse, ed. K. Łopatecki, Zabrze 2011. ; Kałamajska-Saeed M., Dom Sapieżyński, cz. II: Ikonografia, Warszawa 2008. ; Kamiński Cz., Żukowski J., Katalog monet polskich, 1697–1763: epoka saska, Warszawa 1980. ; Karpińska M., Badania dziejów kobiet w Polsce w epoce nowożytnej (wiek XVI–XVIII), [in:] Dzieje kobiet w Polsce. Dyskusje wokół przyszłej syntezy, ed. K.A. Makowski, Poznań 2014. ; Faden W., A map of the Kingdom of Poland and Grand Dutchy of Lithuania with their dismembered provinces and the Kingdom of Prussia, London 1793. ; Karpowicz M. Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985. ; Kasprzak A.J., O szkle na pańskim stole. Przyczynek do rozwoju szklanej zastawy stołowej w czasach saskich, [in:] Zastawy stołowe XVI–XX w. Materiały z sesji towarzyszącej wystawie "Splendor stołu" w Muzeum Sztuki Złotniczej Kazimierz Dolny 26–27 października 2006 [http://www.mnkd.pl/files/userfiles/files/Zastawy.pdf]. ; Kaźmierczak R., Kola A., Archeologiczne badania wykopaliskowe na terenie ogrodu Branickich w Białymstoku w 2000 roku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 7 (2001). ; Kaźmierczyk A., Żydzi w dobrach prywatnych: w świetle sądowniczej i administracyjnej praktyki dóbr magnackich w wiekach XVI–XVIII, Kraków 2002. ; Kirchner T., Le héros épique: peinture d'histoire et politique artistique dans la France du XVIIe siècle, Paris 2008. ; Kocójowa M., "Pamiątkom ojczystym ocalonym z burzy dziejowej". Muzeum Emeryka Hutten Czapskiego (Stańków–Kraków), Kraków 1978. ; Kola A., Archeologiczne badania wykopaliskowe na terenie ogrodu Branickich w Białymstoku w 1998 roku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 5 (1999). ; Kola A., Archeologiczne badania wykopaliskowe na terenie zabytkowego ogrodu Branickich w Białymstoku w 2001 roku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 8–9 (2003). ; Kołodziejczyk R., Kształtowanie się burżuazji w Królestwie Polskim (1815–1850), Warszawa 1957. ; Kondratiuk M., Nazwy miejscowe południowo-wschodniej Białostocczyzny, Wrocław 1974. ; Głuchowski J., Ikones książąt i królów polskich, Kraków 1605. ; Konopczyński W., Jan Klemens Branicki, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. II, Warszawa–Kraków–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1937.
