Suchergebnisse

ÖZETAVRUPA BİRLİĞİ'NE GİRİŞ SÜRECİNDE ULUSAL ELEKTRİK ENERJİ POLİTİKASININ BELİRLENMESİ VE AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASIHem sanayi üretim faktörleri içerisinde yer alan hem de toplumun ihtiyaçlarının karşılanmasında rolü olan elektrik enerjisi, elektrik sektörünün işlem gören ürünüdür. Teknolojik gelişmelerle beraber ilerleyen zaman içerisinde dünyada oluşan farklı siyasal ve ekonomik hareketlenmeler elektrik sektörünü de etkilemiş ve sektörde reform hareketleri oluşturmuştur. 1990'lı yılların başından itibaren daha da hızlı bir ivme kazanan bu hareketler, sektörde yapısal değişimler ortaya çıkarmış ve sektörün yeniden yapılanmasını gerektirmiştir. Bu çalışmanın amacı, AB'ne girmek isteyen aday ülke Türkiye için AB enerji politikalarına ve elektrik direktifine uygun bir ulusal elektrik enerjisi politikası belirlenmesidir. Bunu yaparken, AB ülkeleri ve elektrik sektörü yeniden yapılanan diğer dünya ülkelerinden alınan tecrübelerden yararlanılmaktadır. Ayrıca bu tezin diğer bir amacı da AB ülkeleri elektrik sektörlerinin yapılarını karşılaştırmaktır.Bu çalışma kapsamında, sektördeki yapısal modeller ele alınarak, elektrik sektöründe yeniden yapılanmanın işleyişinden, düzenlenmesi ile faaliyetlerin birbirinden ayrılmasından bahsedilmiştir. Buna bağlı olarak sektörde yeniden yapılanmanın ilk kez başladığı ülkeler olan; Şili, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya ile farklı nedenlerle Brezilya ve Arjantin'deki yeniden yapılanma hareketleri ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin reform hareketleri üzerinde durulmuştur. Çalışmada, AB'nin temel enerji politikası ve elektrik direktifi kapsamında elektrik sektöründeki düzenlemeler ortaya konularak, AB üye ülkelerinin elektrik sektörlerinin yapıları; üretim kaynakları, arz talep dengesi, yeniden yapılanma gereksinimleri, öncesindeki yapıları, yasal süreç ve sektördeki yeni organizasyonları oluşturan kısımlarla birlikte aynı başlıklar altında ele alınmıştır. Ayrıca ülkelerin elektrik sektöründeki yapısal durumunun incelenmesi; düzenleme kurumu, sektöre katılan oyuncuların dikey ve yatay birleşmeleri ile üçüncü şahısların sisteme girişleri tablolarda belirtilmiştir. Aynı zamanda ülkelerde oluşturulmak istenen rekabetçi piyasa yapısına, oyuncuların ne derece katıldığı ifade edilmiştir. Bununla beraber yeniden yapılanma sürecinde ülkelerdeki temel elektrik göstergelerinin değişimi grafiksel olarak gösterilmiştir. Çalışmanın Türkiye bölümünde ise, elektrik sektöründeki yeniden yapılanma hareketi 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa ve diğer ülkeler için verilen kriterlere göre açıklanmıştır. Burada ülkenin elektrik enerjisi üretim kaynaklarının gelişimi, kaynak çeşitliliği ve farklı kurumlar açısından belirtilirken, üretim-tüketim dengesindeki durumda sunulmuştur. Ayrıca, SPSS paket program aracılığı ile çoklu regresyon ve korelasyon analizi yapılarak Türkiye için elektrik talebinde bulunulmuştur. Bu talep tahmini ile bazı kurumların yaptığı talep tahminleri de karşılaştırılmıştır. Aynı zamanda Türkiye elektrik sektörünün AB elektrik enerjisi politikalarına uyumunun ne derece gerçekleştiği incelenmiştir. Çalışmanın sonunda da Türkiye için farklı bir yapı önerisinde bulunulmuş, yeni bir organizasyon şeması oluşturulmuş ve sistemin işleyişi için bazı öneriler de sunulmuştur.Mart 2004 Bülent ORALABSTRACTTHE DETERMINATION OF NATIONAL ELECTRICAL ENERGY POLICY IN THE EUROPEAN UNION PARTICIPATION AND COMPARISON WITH THE EUROPEAN UNION COUNTRIESElectrical energy is a processed product of electricity sector which is used both in industrial producing fields and supplying the requirement of a society.During the technological development, electricity sector has been effected by different political and economical activities and improvements, thus many reforms have occurred in the sector itself. Since the beginning of the 90's, these reforms have had a rapid velocity and many structural differences have appeared. So the sector has inevitably needed a radical restructurion.The main purpose of this dissertation is to determine a national electrical energy policy accepted by EU and electricity directive for the countries to join the EU such as Turkey. In this process, it is being benefited from the experiences of the EU and other countries, whose electricity sectors have already been restructured. The other purpose of the dissertation is holding a comparison for the electricity sector among the EU countries.In this concept, by taking the structural models in the sector into the consideration, it has been mentioned the unbundling of the process of the restructured electricity sector and its activities. It has been studied the restructurion of Chile, The UK, The USA and Australia in which the restructurion took place first; the restructurion of Brazil and Argentina which have different purposes; and the reformist approaches of the Republic of China.In this study, the regulating of electricity sectors has been explained about the concept of the main energy policy of the EU and the electricity directive. The structure of electricity of the EU countries have been respectively examined under the following topics: the generation sources, the supply and demand, the necessity of restructurion, the previous structuring studies, law actions, and the activities which formed the organization of the restructuring. The study of the countries' structure in the electricity sector has also been made clear in the following tables: the regulation institution the actors who took part vertically and horizontally in the integration to the sector and the access of the third party to the system. It has also been expressed how much the actors take part in the structure of the competitive market, which has been tried to be established in the above mentioned countries. At the same time, the changes of the main electricity figures have been shown in graphics for those countries, which are in the process of restructure.In the chapter of Turkey, the restructurion movement in electricity sector has been explained according to the act of 4628, the Electricity Market Law and to the other criterions for those countries. The development of Turkey's electricity energy has been put forward the balance between the generation and the consumption. A certain amount of Turkey's electricity claim has also been demanded by doing a regression and correlation analysis with the means of SPSS package program. The estimation of this claim and the other estimations which are held by the some institutions have also been compared. In addition to this it has been examined how much the Turkish electricity sector has been adopted to the electricity policy of EU. In the end of this study, it has been made a different structural suggestion formed a new organization chart and given some other suggestions in order to make the system work effectively.March 2004 Bülent ORAL