The role of the ubuntu philosophy in the South African transitional justice process and in selected areas of South African law ; Rola filozofii ubuntu w rozliczeniach z przeszłością w Republice Południowej Afryki i wybranych obszarach południowoafrykańskiego prawa
The inauguration of Nelson Mandela as South Africa's first democratic president on 10 May 1994 became a symbol of the end of apartheid and the beginning of a new chapter in the country's history. As South African society was deeply divided, the 1993 Interim Constitution expressed the need for reconciliation between the people of South Africa and the reconstruction of its society. The legacy of apartheid was to be addressed based on 'a need for understanding but not for vengeance, a need for reparation but not for retaliation, a need for ubuntu but not for victimization'. Due to its introduction into the Constitution, ubuntu – a philosophy of unity, cooperation, compassion and respect for human dignity, which originated in small African communities – became a source of values for the whole legal system. The goal of the text is to present the ubuntu philosophy and to describe its role in the South African transitional justice process and in selected areas of South African law (criminal law, evictions and defamation). On the whole, South Africapresents a unique case in which both the political transformation and the legal system were strongly shaped by the said philosophical and ethical concepts, which bear close resemblance to the idea of restorative justice. ; Zaprzysiężenie 10 maja 1994 r. Nelsona Mandeli na pierwszego demokratycznie wybranego prezydenta Republiki Południowej Afryki stało się symbolem końca apartheidu i otwarcia nowego etapu w historii tego państwa. Wobec istniejących w społeczeństwie głębokich podziałów przejściowa Konstytucja RPA z 1993 r. wyrażała potrzebę pojednania pomiędzy obywatelami RPA, a także rekonstrukcji wspólnoty. Przezwyciężenie spuścizny apartheidu miało być oparte na potrzebie "zrozumienia, a nie zemsty", "rekompensaty, a nie odwetu" oraz "ubuntu, a nie wiktymizacji". Filozofia ubuntu (wywodząca się z małych afrykańskich wspólnot filozofia jedności, kooperacji, współczucia i respektu dla ludzkiej godności), do której odwołanie zamieszczono w Konstytucji – stała się rezerwuarem wartości dla całego systemu prawa. Celem artykułu jest przedstawienie filozofii ubuntu oraz omówienie jej roli w rozliczeniach z przeszłością w Republice Południowej Afryki i w wybranych obszarach południowoafrykańskiego prawa: w prawie karnym, regulacjach dotyczących eksmisji z nielegalnie zajmowanego gruntu oraz w regulacjach przewidujących odpowiedzialność deliktową za zniesławienie. RPA jawi się przy tym jako wyjątkowy kazus, w którym zarówno polityczna transformacja, jak i system prawny kształtowały się pod istotnym wpływem omawianych koncepcji filozoficznych i etycznych, silnie nawiązujących do idei sprawiedliwości naprawczej.
