Suchergebnisse

Jerzy Giedroyc published monthly magazine "Kultura" from 1947 to 2000 by the Literary Institute in Maisons Laffitte near Paris. Gradually, "Kultura" become a particular political center based on journalistic writing of authors such as: Juliusz Mieroszewski, Bohdan Osadczuk, Leopold Unger. Juliusz Mieroszewski was the creator of the so-called "eastern concept", postulating good neighbourly relations of sovereign Poland with independent states of Ukraine, Lithuania and Belarus, which will emerge as a result of the collapse of the USSR. The concept was born in the 1950s, and the term ULB was used for the first time in 1973. The influence through journalism consisted in convincing the public opinion to rationalize historical disputes and recognize the aspirations for independence of nations that in the past formed the Republic of Poland. After the geopolitical and political changes in Europe at the end of the XX century, it was recognized that "the eastern concept" of "Kultura" has a current dimension and can form the basis for political actions. Poland, as the leader of these changes, took over the function of Ukraine's advocate in the European Union. The coincidence of internal circumstances (political fight in Ukraine) and external (changes in the EU, change of priorities) have caused that Ukraine did not become a member of the EU, despite the verified social potential. "The eastern concept" of "Kultura" gave strong grounds for Ukraine independence recognition and support during the Orange Revolution. Giedroyc' stwin-track activities in the field of shaping political views and changing stereotypes led to very good scientific, cultural and social cooperation. The border regions cooperation is developing. Foundations and non-governmental organizations carry out common effort to promote civil society. ; Jerzy Giedroyc wydawał miesięcznik "Kultura" w latach 1947–2000 w Maisons Laffitte pod Paryżem. Stopniowo "Kultura" stawała się specyficznym ośrodkiem politycznym opartym na publicystyce takich autorów, jak: Juliusz Mieroszewski, Bohdan Osadczuk, Leopold Unger. Mieroszewski był twórcą tzw. koncepcji wschodniej, zakładającej dobrosąsiedzkie stosunki suwerennej Polski z niepodległymi państwami: Ukrainą, Litwą, Białorusią, które wyłonią się wskutek rozpadu ZSRR. Koncepcja ta zrodziła się już w latach 50. XX wieku, a termin ULB został użyty po raz pierwszy w 1973 roku. Oddziaływanie przez publicystykę polegało na przekonaniu opinii publicznej do racjonalizacji sporów historycznych i uznania aspiracji niepodległościowych narodów tworzących w przeszłości Rzeczpospolitą. Po przemianach geopolitycznych i ustrojowych w Europie u schyłku XX wieku uznano, że koncepcja wschodnia "Kultury" ma wymiar aktualny i może stanowić podstawę działań politycznych. Polska jako lider tych zmian przejmowała funkcję orędownika Ukrainy w Unii Europejskiej. Splot okoliczności wewnętrznych (walka polityczna w Ukrainie) i zewnętrznych (przemiany w UE, zmiana priorytetów) spowodował, że Ukraina nie została członkiem UE, mimo zweryfikowanego potencjału społecznego. Koncepcja wschodnia "Kultury" stanowiła jednak mocną przesłankę za uznaniem niepodległości Ukrainy i wsparciem podczas pomarańczowej rewolucji. Dwutorowe działania Giedroycia w sferze kształtowania poglądów politycznych i zmiany stereotypów spowodowały, że bardzo dobrze funkcjonuje współpraca naukowa, kulturalna i społeczna. Rozwija się współpraca w regionach pogranicznych. Fundacje i organizacje pozarządowe prowadzą wspólne inicjatywy na rzecz społeczeństwa obywatelskiego. ; Аннотация: Ежи Гедройц публиковал "Культуру" ежемесячно в 1947-2000 годах в Мезон Лаффит под Парижем. Постепенно «Культура» стала специфическим политическим центром таких журналистов как: Юлиуш Мирошевский, Богдан Осадчук, Леопольд Унгер. Мирошевский был создателем так называемой восточной концепции, которая предполагала добрососедские отношения суверенной Польши с независимыми государствами: Украиной, Литвой и Белоруссией, которые возникнут в результате распада СССР. Эта концепция родилась в 1950-х годах, а термин УЛБ (Украина, Литва, Беларусь) был впервые использован в 1973 году. Влияние журналистов заключалось в том, чтобы убедить общественность рационализировать исторические споры и признать чаяния независимости народов, которые в прошлом составляли Содружество. После геополитических и политических преобразований в Европе, в конце двадцатого века, было признано, что восточная концепция «Культуры» имеет современное измерение и может сформировать основу политических действий. Польша, как лидер этих изменений, взяла на себя функцию адвоката Украины в Европейском Союзе. Сочетание внутренних обстоятельств (политическая борьба в Украине) и внешних (изменения в ЕС, смена приоритетов) означало, что Украина не стала членом ЕС, несмотря на подтвержденный социальный потенциал. Тем не менее, восточная концепция «Культуры» была сильной предпосылкой для признания независимости и поддержки Украины во время Оранжевой революции. Двусторонняя деятельность Гедройца в области формирования политических взглядов и изменения стереотипов позволила научному, культурному и социальному сотрудничеству работать очень хорошо. Сотрудничество в приграничных регионах развивается. Фонды и неправительственные организации ведут совместные инициативы для гражданского общества.

Immediately after the dicision of the Ambasador's Council of July 28, 1920,concerning the division of the Cieszyn Silesia, it became clear thet the said delimitation did not win the acceptance of any serious political forces in Poland. The Polish state's difficult international situation, however, made the Polish authorities abandon the idea of resolving the Zaolzie question by force. Fruitless negotiations were, at the same time, conducted to obtain the cossion of at least a part of the disputed territory in Poland's favour and various diplomatic interventions were undertaken to improve the situation of the Polish population inhabiting the Zaolzie Silesia. In spite of the low efficiency of such initiatives, in 1925 the political relation between Poland and Czechoslovakia were normalised and a liquidation agreement was signed, which led to a normalisation of mutual relations in the divided area. The actions of the Polish Republic in relation to the Zaolzie were influenced by various factors that were difficult to harmonise. One of them was the necessity to subjugate the Zaolzie question to the atate's general interests, which included an acceptance of the Versailles status quo, and attempts to find a platform of co-operation with Czechoslovakia in view of the growing German threat. Another factor was the desire to maintain the Polish national character of the Zaolzie motivated by the reluctance to give up that territory in an unequivocal way. The expectation of a cooperation with Czechoslovakia in the international context led to the policy of letting bygones be bygones. The democratic nature of the Chechoslovak state afforded a possibility of making the defence of the Polish national rights the responsibility of the Polish deputies in the parliament in Prague. The Polish Ministry of Foreign Affairs tried then to persuade the leaders of the Polish community in the Zaolzie to assume a more activistic attitude. At the same time, the Polish Consul in Moravska Ostrava supported financially the institutions of the Polish national life nad tried to resist the assimilating policy of the Czech authorities. This tactics brought, up to a point, some results, but it did not prevent all attempts at an assimilation on the part of influential Czech organisations and bussiness circles, neither did it safeguard the conditions of the national life in the Zaolzie so as to obviate the need for the steady flow of the Polish financial aid without which the Polish educational and cultural institutions would not survive. In the late 1920s and early 1930s a rapprochement between Warsaw and Prague seemed to substantiate the hopes for a betterment of the situation of the Poles in the Zaolzie. In the wake of such hopes there appeared Polish-Czechoslovak societies and Czechoslovak-Polish clubs. These clubs reised high expectations in the consular centre in Moravska Ostrava, which hoped that they would help to break down the barriers between the Polish and Czech population and to obtain the support of influential Czech circles for the postulates of the Polish minority. The most committed members of the clubs (just like all, with no exceptions, Polish cosuits in Moravska Ostrava) were treated, however, with great suspicion and aversion by the Czech nationalist circles, as well as by the personalities representing the views of the Czechoslovak Ministry of Foreign Affairs. The most far-reaching initiative, that is the idea of calling a reconciliation conference concerning the matters of the Cieszyn Silesia in 1932, ended in a fiasco. Such factors as the way the 1930 sensus was carried out, the obvious deterioration of the living standards at the time of the Great Depression, and the attitude of the persons responsible for the Czech foreign policy who insisted on all Polish citizens leaving Czechoslovakia before "equitable" negotiations with Poland could begin, signalled the end of the period in which a positive and active conduct of the Polish population could seem an efficient antidote to the growing pressure for assimilation. The political events of 1933 changed the perception of the chances for a cooperation between Poland and Czechoslovakia, both of them being situated between Germany and the Soviet Union, which, in early 1934, made the representatives of the Polish Republic change their policy in the Zaolzie. From then, on the support of the Polish authorities and society for the Polish minority was emphasised, also a pressure was being exerted on the Czechoslovak government by means of an organised press campaign in Poland. The Czechoslovak government, however, did not yield under pressure, and assumed an intransigent attitude, taking this opportunity to get rid of a certain number of the Poles in the Zaolzie. The assimilation of the local Poles both of a natural kind and enforced by political and economic pressure seemed to the Czech authorities to be the best way to pacify this important borderline region. The tactics to which the Polish side resorted did not then lead to an improvement of the situation of the ethnic Poles in Czechoslovakia, it had, however, a different result, namely it aroused the national feelings and kindled the hopes for the Polish state's stronger support for the minority aspirations. In Poland, on the other hand, the internal situation in Poland's southern neighbour state, beginning with the elections of 1935, started to be looked at from the perspective of the apparently imminent crisis. In view of this, while the idea of an intensive propaganda camping was abandoned, the Czech policy in relation to the ethnic minorities was carefully watched, and the internal integration of the Polish community in the Zaolzie was strongly supported.

Central Europe is part of the continent with its historical and cultural identity and a unique geopolitical role (geopolitical wedge between Germany and Russia). Central Europe includes the Ukrainian and Belarusian lands, which for centuries have been the subject of rivalry between Poland and Russia and the area of influence of powers neighboring this region. Depending on the results of this rivalry, the status of Ukrainian-Belarusian territories varied between the "great borderland" and the periphery of various powers, most often the Republic of Poland or the Russian Empire. However, their role was different for both countries. For the Commonwealth, they constituted a necessary resource for maintaining its subjectivity, sovereignty and, consequently, independence. However, for Russia they were a route to master Central Europe and to influence Western Europe. In the history of the Ukrainian-Belarusian lands, three alternative variants of concentration and political rivalry were possible. The first – the formation in this subregion of Central Europe of the countries with high political subjectivity, based on significant demographic, geopolitical and economic resources. The second – the occupation of the Ukrainian-Belarusian border entirely by one of the neighboring powers as a result of military actions or EU agreements, which made them a "great borderland", strengthening the potential of the country of its belonging. The third – the division of Ukrainian-Belarusian lands between state organisms with high subjectivity (the loss of the status of "great borderland" in favor of being peripheries), actually preventing internal political consolidation, but deepening the diversity of the subregion in terms of religion, religion, ethnicity, culture and language, mental, and consequently also socio-economic. In the historical process, all three scenarios were implemented, which contributed to giving the Ukrainian-Belarusian lands as a constitutive feature of the "Central European syndrome", however questioned in the international environment, primarily by Russia recognizing this area as part of its own civilization and cultural circle. ; Europa Środkowa jest częścią kontynentu z własną tożsamością historyczną i kulturową oraz unikatową rolą geopolityczną (geopolitycznego klina między Niemcami i Rosją). Do Europy Środkowej należy zaliczyć ziemie ukraińskie i białoruskie, które przez wieki były przedmiotem rywalizacji między Polską i Rosją oraz obszarem wpływów mocarstw niesąsiadujących z tym regionem. W zależności od wyników tej rywalizacji status ziem ukraińsko-białoruskich wahał się między "wielkim pograniczem" a peryferiami różnych mocarstw, najczęściej Rzeczypospolitej lub Imperium Rosyjskiego. Jednak dla obu tych państw ich rola była odmienna. Dla Rzeczypospolitej stanowiły one konieczny zasób dla utrzymania jej podmiotowości, suwerenności, a w konsekwencji – niepodległości. Natomiast dla Rosji były szlakiem do opanowania Europy Środkowej oraz oddziaływania na Europę Zachodnią.W dziejach ziem ukraińsko-białoruskich były możliwe trzy alternatywne warianty koncentracji i rywalizacji politycznej. Pierwszy – ukształtowanie w tym subregionie Europy Środkowej państw o wysokiej podmiotowości politycznej, opartej na znacznych zasobach demograficznych, geopolitycznych i gospodarczych. Drugi – zajęcie ukraińsko-białoruskiego pogranicza w całości przez jedno z sąsiednich mocarstw w wyniku działań militarnych lub układów unijnych, co czyniło z nich "wielkie pogranicze", wzmacniające potencjał państwa swojej przynależności. Trzeci – podział ziem ukraińsko-białoruskich między organizmy państwowe o wysokiej podmiotowości (utrata statusu "wielkiego pogranicza" na rzecz bycia peryferiami), faktycznie uniemożliwiający wewnętrzną konsolidację polityczną, lecz pogłębiający zróżnicowanie subregionu pod względem religijno-wyznaniowym, etnicznym, kulturowo-językowym, mentalnym, a w konsekwencji również społeczno-gospodarczym. W procesie historycznym były realizowane wszystkie trzy scenariusze, co przyczyniło się do nadania ziemiom ukraińsko-białoruskim jako cechy konstytutywnej "syndromu środkowoeuropejskiego", jednak kwestionowanego w środowisku międzynarodowym, przede wszystkim przez Rosję uznającą ten obszar za część własnego kręgu cywilizacyjno-kulturowego. ; Центральная Европа является частью континента с его исторической и культурной самобытностью и уникальной геополитической ролью (геополитический клин между Германией и Россией). Центральная Европа включает в себя украинские и белорусские земли, которые на протяжении веков были предметом соперничества между Польшей и Россией и зоной влияния держав, граничащих с этим регионом. В зависимости от результатов этого соперничества, статус украинско-белорусских территорий варьировался между «великой границей» и периферией различных держав, чаще всего Речи Посполитой или Российской империи. Однако их роль была разной для обеих стран. Для Речи Посполитой они являлись необходимым ресурсом для поддержания ее субъективности, суверенитета и, следовательно, независимости. Однако для России это был путь к овладению Центральной Европой и влиянию на Западную Европу.В истории украинско-белорусских земель были возможны три альтернативных варианта концентрации и политического соперничества. Первый – формирование в этом субрегионе Центральной Европы стран с высокой политической субъектностью, основанных на значительных демографических, геополитических и экономических ресурсах. Второй – оккупация украинско-белорусской границы целиком одной из соседних держав в результате военных действий или союзных соглашений, которые сделали их «великой границей», усиливая потенциал страны своей принадлежности. Третий – разделение украинско-белорусских земель между государственными организмами с высокой субъектностью (утрата статуса «великих пограничных территорий» в пользу периферии), фактически предотвращающее внутриполитическую консолидацию, но углубляющее разнообразие субрегиона с точки зрения религии, этнической принадлежности, культуры и языка, менталитета, а следовательно, и социально-экономической дифференциации. В историческом процессе были реализованы все три сценария, которые способствовали тому, что украинско-белорусские земли стали характерной чертой «центральноевропейского синдрома», хотя и подвергались сомнению в международной среде, в первую очередь в связи с тем, что Россия признала этот район частью своего цивилизационно-культурного круга.

In the dissertation entitled "Communication determinants of organizational changes in Polish political parties at the turn of the century" the author has made a detailed analysis of the relationship between the political communication and the internal organization of Polish political parties. The dynamic technological development made a progress in manners and forms of communication. Making new perspectives and opportunities in making interactions, including through inventing and popularization of the Internet, have been reflected in the world of politics. Using the knowledge of Polish and foreign scientists it is important to emphasize that, on the one hand, a decrease of identification with political parties and, on the other hand, an increase of professionalization of political activities run by the management of political parties have occurred in the reality at the turn of the century. The main purpose of modern political parties is their organizational survival and development. The essence of the political activity is to establish interactions with voters in order to identify their opinions, adjust them to their own election program and shape their previous preferences. Combining together theses two conclusions, it should be noted that political communication allows constructing tools and methods by means of which political parties can be well managed, which ensures their survival and development. The dissertation consists of fiver chapters. In the first chapter the author has analysed the functioning of the democratic system, in which all considerations collected in the dissertation have been embedded. The considerations have been, however, adapted to the overall context of the dissertation. In the second chapter the author has considered the issues concerning the evolutionary character of political parties. It is also important to emphasize that the considerations are focused only on political parties at the turn of the century. The third chapter discusses the issues presented in the second chapter, but in a detailed way. It contains the key management conceptions for political parties which according to the author are important to be implemented in parties whose main purpose is long-term survival and development. The fourth chapter includes the issues associated with the political communication. In the last chapter the author has collected the whole empirical knowledge gained during the interviews with the main politicians from Polish political parties. The interviews gain an insight into managerial processes in seven Polish parties: 1. Platforma Obywatelska RP; 2. Prawo i Sprawiedliwość; 3. Polskie Stronnictwo Ludowe; 4. Ruch Kukiz'15; 5. Sojusz Lewicy Demokratycznej; 6. Twój Ruch; 7. Nowoczesna Ryszarda Petru. The last chapter contains fifteen individual interviews. There were two criteria regarding the process of selecting the respondents. The first factor was their knowledge about managerial and communication processes in political parties they are associated with. The second fact was their experience gained during their political activity. The main purpose of these two criteria was to come to the representative conclusions for political parties as a whole organization, not only for their regional branches. Every interview had a detailed scenario which influenced on a scope and quantity of gathered information. The average interview lasted two and a half hours. During this time the author of the dissertation gained from ten to thirty one pages of the detailed information. To achieve the dissertation's purposes mentioned in previous paragraphs, the author has presented a series of hypotheses: 1. The most effective shaping of the development of countries and societies as well as skilful managing of public resources is achieved if political parties are well managed, in particular by conducting an effective human resources policy, which means the ability to recruit qualified supporters and members who are able to construct an election program ensuring long-term survival and development, skilful fundraising for statutory purposes and creating a strategy of development for a political party perceived as an organization which exists in the changing and rivalry environment; 2. Political parties whose main purpose is to perform public functions must construct an election program that is the most suited to the needs and expectations of potential voters. The election program needs also to be presented in the most preferred form for potential voters. The election program must be more convincing than the offers presented by other political parties; 3. In the political rivalry at the turn of the century political parties need to pick up the potential and skills indispensable in the process of shaping electoral preferences. The possibility of influencing on the decision making process in the country is associated with the proper selection of the communication tools and methods; 4. The good management of political parties is associated with an organizational structure which allows establishing interactions between politicians and voters, which makes it possible to create political programmes suited to the most preferred, from a political party's point of view, segments of the electorate, influence on electoral attitudes as well as construct a political offer more persuasive for a voter than the counterpart created by political rivals; 5. The main purpose of every political party, perceived as gaining influence on the decision making process, can be achieved only by creation effective communication methods and tools, which are the most important in political parties and can also have an influence on political party's organizational structure; 6. The level of the citizen's knowledge in the countries which adopted a representative democratic system is directly proportional to the level of the social and economic development in these countries. The progress of the representative democratic system is possible in most cases due to creation of effective communication methods and tools; 7. The political evolution of modern societies, among which is should be mentioned, the decreasing level of the permanent identification with political parties determines an evolution of organizational structures of political parties and ways of creating political processes. Nowadays the political communication is a factor which allows interpreting electoral preferences and adjusting all political activities to them; 8. The evolution of the modern societies leads to the evolution of ways of creating political processes, especially by their assimilation to the activity based on methods and forms known from the commercial market.

Zmiana instytucjonalna jest nieodłącznym procesem wpisującym się w rozwój społeczeństwa i gospodarki. Najistotniejszym procesem w ramach transformacji instytucji wydaje się dopasowywanie (się) instytucji formalnych i nieformalnych. Jest to niezbędne, aby system instytucjonalny działał sprawnie, aby generował odpowiednie bodźce na rzecz aktywności gospodarczej (niski koszt transakcyjny, przewidywalność, zaufanie). Efektem takich dostosowań jest ład instytucjonalny, który jest warunkiem trwałości rozwoju gospodarczego. Cechą instytucji jest długookresowe trwanie, choć jednocześnie odbywa się ich nieprzerwana ewolucja. Powstaje pytanie, w jaki sposób kształtuje się ład instytucjonalny, jaką rolę odgrywają w nim instytucje nieformalne. Za cel artykułu przyjęto określenie roli instytucji nieformalnych w kreowaniu ładu instytucjonalnego. Można wysunąć przypuszczenie, że instytucje nieformalne wraz z upływem czasu stają się trwałą podstawą ładu instytucjonalnego. W artykule wskazano również przejawy niesprawności systemu instytucji w Polsce, w tym instytucji nieformalnych. ; Institutional change is an integral process in the development of the society and economy. The seemingly most significant process in the transformation of institutions is the adjustment (also, mutual adjustment) of formal and informal institutions. This is critical to the proper functioning of the institutional system, so that it generates sufficient stimuli for economic activity (low transaction costs, predictability, trust). The result of such adjustments is institutional order which is a prerequisite of sustainable economic growth. One of the features of imitations is their longevity, even though they are constantly evolving. The question arises about how institutional order is formed and what the role of informal institution in this process is. The aim of the article is to determine the role of informal institutions in the formation of institutional order. It is possible that, given time, informal institutions become a solid foundation of institutional order. The article also indicates signs of irregularities in the institutional system in Poland, including in informal institutions. ; gruszad@gmail.com ; Uniwersytet w Białymstoku ; Aoki M., 2001, Toward a Comparative Institutional Analysis, MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London ; Boettke P.J., Coyne Ch.J., Leeson P.T., 2008, Institutional stickiness and the New Development Economics, American Journal of Economics & Sociology, vol. 67, iss. 2 ; Bossak J.W., 2008, Instytucje, rynki i konkurencja we współczesnym świecie, SGH, Warszawa ; Casson M.C., Della Giusta M., Kambhampati U.S., 2010, Formal and informal institutions and development, World Development, vol. 38, no. 2 ; Chavance B., 2008, Formal and informal institutional change: the experience of postsocialist transformation, The European Journal of Comparative Economics, vol. 5, no. 1 ; Eggertsson T., 2006, On the survival of imperfect institutions, Revista de Análisis Económico, vol. 21, no. 2. ; Gardocka A., 2005, Kultura ekonomiczna jako instytucja, [w:] Teoretyczne aspekty gospodarowania, red. D. Kopycińska, Katedra Mikroekonomii US, Szczecin ; Gruszewska E., 2012, Transformacja instytucji nieformalnych w Polsce, Gospodarka Narodowa, nr 3 (247) ; Gruszewska E., 2013, Instytucje a proces tworzenia kapitału w Polsce, UwB, Białystok ; Helmke G., Levitsky S., 2004, Informal institutions and comparative politics: a research agenda, Perspectives on Politics, vol. 2, no. 4 ; Kostro K., 2004, Nieformalne instytucje w życiu gospodarczym, Studia Ekonomiczne, nr 1–2 ; Leković V., 2011, Interaction of formal and informal institutions – impact on economic success, Facta Universitatis, vol. 8, no. 4 ; Lissowska M., 2008, Instytucje gospodarki rynkowej, C.H. Beck, Warszawa ; Marody M., Wilkin J., 2002, Meandry instytucjonalizacji: dostosowanie Polski do Unii Europejskiej, EU – monitoring, Friedrich Bert Stifung, MSAP, AE w Krakowie, Kraków ; Mączyńska E., 2014, Ordoliberalizm – użyteczność w warunkach nieładu instytucjonalnego, [w:] Ład gospodarczy a współczesna ekonomia, red. P. Pysz, A. Grabska, M. Moszyński, WN PWN, Warszawa ; Meredyk K., 2014, Ład gospodarczy jako kategoria ekonomiczna, [w:] Spontaniczne i stanowione elementy ładu gospodarczego w procesie transformacji – dryf ładu czy jego doskonalenie?, red.P. Pysz, A. Grabska, M. Moszyński, PTE, Warszawa ; Nelson R.R., 2008, What enables rapid economic progress: What are the needed institutions?, Research Policy, vol. 37, no. 1 ; North D.C., 2009, Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, New York ; Ostrom E., 2008, Institutions and the environments, Economic Affairs, vol. 28, no. 3 ; Platje J., 2007, Bodźce i koszty transakcyjne a zmiany instytucjonalne oraz stan polskiej gospodarki w latach 1970–2000, UO, Opole ; Platje J., 2008, "Institutional Capital" as a factor of sustainable development – the importance of an institutional equilibrium, Technological and Economic Development, vol. 14, no. 2. ; Rudolf S., 2010, Nowa ekonomia instytucjonalna, Przedsiębiorstwo Przyszłości, nr 1(2) ; Sautet F., 2005, The role of institutions in entrepreneurship: implications for development policy, Mercatus Policy Series, Policy Premier, no. 1 ; Soysa I. de, Jütting J., 2006, Informal Institutions and Development: Think Local, Act Global?, OECD and Development, Paris, s. 3, http://www.oecd.org/dataoecd/52/16/37790393.pdf. ; Tkacz A., 2008, Zmiany instytucjonalne w gospodarce: doświadczenia ukraińskie i polskie, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, zeszyt 10, s. 333. ; Vaal A. de, Ebben W., 2011, Institutions and the relation between corruption and economic growth, Review of Development Economics, vol. 15, no. 1, s. 110. ; Wilkin J., 2011, Institutional Equilibrium: What Is it about and what Is its Role in the Economy?, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 208, Ekonomia, vol. 15, s. 32. ; Williamson C.R., 2009, Informal institutions rule: institutional arrangements and economic performances, Public Choice, vol. 139, iss. 3–4, s. 373. ; Williamson C.R., Kerekes C.B., 2011, Securing private property: formal versus informal institutions, Journal of Law and Economics, vol. 54, no. 3, s. 544. ; Williamson O.E., 2000, The new institutional economics: Taking stocks, looking ahead, Journal of Economic Literature, vol. 38, no. 3. ; Woźniak M.G., 2009, Instytucjonalne uwarunkowania wzrostu gospodarczego i sprawiedliwych nierówności społecznych, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, zeszyt 14, s. 40. ; Ząbkowicz A., 2014, Transformacja ładu instytucjonalnego. Samoregulująca się gospodarka z perspektywy Waltera Euckena i Karla Polanyi'ego, [w:] Ład gospodarczy a współczesna ekonomia, red. P. Pysz, A. Grabska, M. Moszyński, PWN, Warszawa, s. 40. ; 405 ; 55 ; 69

Po zakończeniu zimnej wojny wydawało się, że świat na trwałe wchodzi w okres stabilizacji, pokoju i współpracy. Szybko jednak okazało się, że świat narastającej globalizacji ma różne oblicza, także negatywne, co rzutuje na każdą sferę życia, także na bezpieczeństwo. Spadło co prawda zagrożenie wojną nuklearną, ale pojawiły się nowe zagrożenia oraz nasiliły te, które przedtem były przesłonięte rywalizacją Wschód - Zachód. Chodzi głównie o konflikty etniczno-religijne, kulturowe i cywilizacyjne, w tym rozlewające się konflikty wewnętrzne w państwach słabych i upadłych, proliferacja broni masowego rażenia, niebezpieczne ambicje państw dyktatorskich i autorytarnych. Ogromny wpływ na bezpieczeństwo międzynarodowe miały zamachy 11 września 2001. Zmieniły one percepcję zagrożeń dla bezpieczeństwa, a ogłoszona przez prezydenta Busha wojna z terroryzmem doprowadziła USA i prawie cały Zachód do zaangażowania w dwie wojny: w Iraku i Afganistanie. Sytuacja w Afganistanie i odpowiedzialność NATO za bezpieczeństwo tego kraju nadal budzi ogromne zaniepokojenie przywódców państw zachodnich, rzutuje na stan bezpieczeństwa międzynarodowego. Dotyczy to szczególnie regionu Bliskiego i Środkowego Wschodu, gdzie coraz większą rolę odgrywa rywalizacja między Indiami, Pakistanem i Iranem. Rosnący niepokój budzą ambicje nuklearne Iranu, a także otwarte wyzwania, jakie kraj ten rzuca społeczności międzynarodowej, podobnie jak w innej części świata polityka Korei Północnej. Coraz większe ambicje w polityce międzynarodowej mają Chiny i dążąca do odzyskania mocarstwowej pozycji Rosja. Jednocześnie wbrew programom i zapowiedziom proces osiągania przez Unię Europejską pozycji gracza globalnego nie materializuje się. Postępuje proces odwrotny: komplikuje się sytuacja finansowa w strefie euro, a kryzys ten oddziałuje na całą Unię. Postrzegana jako oaza gospodarczej stabilizacji UE stała się w ostatnich latach źródłem dodatkowych perturbacji w gospodarce światowej. Zachodzące w niej procesy, takie jak gwałtowne wzrosty cen surowców, rozchwianie rynków finansowych, pogłębiające się dysproporcje między bogatymi i biednymi, rosnące obszary głodu, daleko idąca deregulacja i kryzysogenne praktyki inżynierii finansowej, problem światowego zadłużenia, stają się czynnikiem globalnej destabilizacji i zagrożeń także dla bezpieczeństwa. ; Twenty years after the end of the Cold War the world still undergoes the process of deep changes. The collapse of communism and disintegration of the Soviet Union put an end to a bipolar system and the new era begun in international politics. Many state controlled economies, especially in Central and Eastern Europe, became democratic and market oriented countries. Through over one decade the United States was recognized as a unique superpower. Rapidly spreading globalization has made countries strictly interdependent, especially in economy, but also mutual dependence in the field of security has substantially increased. It happened so because of new threats for security, like international terrorism, WMD proliferation, growing number of ethnic-cultural conflicts. There is no threat in the world of global nuclear war or big state to state aggression on a large scale, but new threats, especially terrorism and cyber-attacks , are becoming very probable. In the contemporary world, with all economic freedom, especially international production factors movement, there are good as well as weak points which make international economy and the economy of different countries very vulnerable to crises, as we could see in 2008-2009 period. It is so because of uncontrolled activity of so called non-state actors, as for instance international financial corporations. Also European integration, especially in the Euro-zone, because of the world financial crisis impact, rising public debt and imperfect euro-mechanisms, is in trouble. Under such conditions, economic security is becoming so crucial that together with many other aspects of security [terrorism, cyber-attacks, impact of climate changes] it forms a new picture of the world security - a new paradigm. The article addresses the major international and regional security problems, the position of the USA in more and more multi-polar system, rising ambitions and roles of China and Russia. The approach of the author to the presented problems is interdisciplinary. ; После окончания холодной войны казалось, что мир на долго входит в период стабилизации и сотрудничества. Однако вскоре оказалось, что мир растущей глобализации имеет разные стороны, в том числе также отрицательные, что отражается в каждой сфере жизни, в том числе и на безопасности. Хотя и уменьшилась угроза ядерной войны, однако появились новые угрозы и усилились те, которые раньше, в связи с противостоянием Восток - Запад, находились на втором плане. Прежде всего здесь идёт речь о этническо-религиозных, культурных и цивилизационных конфликтах, в том числе и разрастающихся внутренних конфликтах в слаборазвитых государствах, распространении оружия массового уничтожения, опасных амбициях диктаторских и авторитарных государств. Огромное влияние на международную безопасность оказали события 11 сентября 2001 г. Эти террористические акты изменили восприятие угроз безопасности, а провозглашенная президентом Бушем война с терроризмом вынудила США и почти весь Запад к ведению двух войн: в Ираке и Афганистане. Ситуация в Афганистане и ответственность НАТО за безопасность этой страны, по-прежнему вызывает огромное беспокойство лидеров западных государств, отражается на состоянии международной безопасности. Прежде всего это касается района Ближнего и Среднего Востока, в котором большую роль играет также соперничество между Индией, Пакистаном и Ираном. Растущее беспокойство вызывают ядерные планы Ирана, а также открытый вызов, который эта страна бросает международному сообществу. Такую же политику в другой части света проводит Северная Корея. Большие амбиции в международной политике имеет также Китай и стремящаяся восстановить позиции сверхдержавы Россия. На ряду с этим, вопреки принятым программам и заявлениям политиков, процесс становления Европейского Союза в роли мирового игрока остается только проектом. Более того, в связи с усложняющейся экономической ситуацией в еврозоне, в Евросоюзе сегодня имеют место противоположные процессы. ЕС, который рассматривался как экономической оазис хозяйственной стабилизации, в последние годы стал источником дополнительных проблем в мировой экономике. Происходящие в мировой экономике процессы, напр. быстрый рост цен на сырье, нестабильность финансовых рынков, углубляющиеся диспропорции между богатыми и бедными, проблемы голода, далеко идущая дерегуляция и кризисные практики финансовой инженерии, проблема мировой задолженности, становятся фактором мировой дестабилизации и несут угрозы безопасности.

e.roszkowska@uwb.edu.pl ; Adamus-Matuszyńska A., Współczesne teorie konfliktu społecznego, AE w Katowicach, Katowice 1998. ; Aumann R. J., Hart S. (eds.), Handbook of game theory with economic applications, Tom I, II, Elsevier, Amsterdam 1994. ; Albrecht K., Albrecht S., Added Value Negotiating. The Breakthrough Method for Building Balanced Deals, Business One, Irwin, Homewood, III, 1993. ; Baran K. W., Zbiorowe prawo pracy, Universitas, Kraków 2002. ; Bargiel-Matusiewicz K., Negocjacje i mediacje, PWE, Warszawa 2007. ; Baron D. P., Ferejohn J. A., Legislatures, American Political Science Review, 1989. ; Bartos O. J., Process and Outcome of Negotiation, Columbia University Press, New York 1974. ; Bartos O. J. , Simple Model of Negotiation, [in:] I. W. Zartman (ed.), Negotiation Process: Theories and Applications, Sage, Beverly HillsCA 1978. ; Bazerman M. H., Neale M. A., Negocjując racjonalne, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Olsztyn 1997. ; Bednarek A., Kraszewska H., Budowanie zgody. Mediacje jako sposób zapanowania nad konfliktem", Personel, 23(92), 2000. ; Bell D., Raiffa H., Tversky A., Decision Making. Descriptive, Normative and Prescriptive Interactions, Cambridge University Press, Cambridge 1988. ; Kulpa A., Dwa oblicza konfliktu. Funkcjonalna teoria konfliktu Lewisa A. Cosera a współczesne koncepcje zarządzania konfliktami, Organizacja i Kierowanie, Nr 1(107), 2002. ; Lax D. L., Sebenius J. K., Negocjacje w trzech wymiarach. Jak wygrać najważniejsze gry negocjacyjne, MT Biznes, Warszawa 2007. ; Lemmerman H., Komunikacja werbalna. Szkoła dyskutowania, Wydawnictwo Astrum, Wrocław 1994. ; Lendzion J.P., Stankiewicz-Mróz. A., Wprowadzenie do organizacji i zarządzania, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005. ; Lewicka-Strzałecka A., Etyka biznesu jako dyscyplina naukowa, [w:] J. Dietl, W. Gasparski (red.), Etyka biznesu, PWN, Warszawa 2000. ; Lewicki R. J., Robinson R. J., Ethical and unethical bargaining tactics: An empirical study, "Journal of Business Ethics", 17(6), 1998. ; Lewicki R.J., Weiss S.E., Lewin D., Models of conflict, negotiation and third party intervention: A review and synthesis, ,,Journal of Organizational Behaviour", Vol. 13, 1992. ; Lissowski G. (red.), Elementy teorii wyboru społecznego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2001. ; Luce R., Raiffa H. , Games and Decisions. Introduction and Critical Survey, Jon Wiley, New York 1958; polskie wydanie: Gry i decyzje, PWN, Warszawa 1964. ; Luecke R., Negocjacje. Sztuka zawierania dobrych kontaktów, Harward Business Essentials, Warszawa 2008. ; Binmore K., Fun and Games. A text on Game theory, D.C. Heath and Company Lexington 1992. ; Malawski M., Wieczorek A. , Sosnowska H., Konkurencja i kooperacja. Teoria gier w ekonomii i naukach społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997. ; March G., Simon A., Teoria organizacji, PWN, Warszawa 1964. ; Masewicz W., Rokowania oraz spory zbiorowe pracy, Biblioteczka Pracownicza, Warszawa 1993. ; Mastenbroek W., Negocjowanie, PWN, Warszawa 1997. ; Mayer B., The dynamics of conflict resolution. A practitioner's guide, Jossey-Brass, A Wiley Company, San Francisco 2000. ; Mc Clintock C., Game Behavior and Social Motivation in Interpersonal Settings, [in:] Experimental Social Psychology, Holt, Rinehart, & Winston, New York. ; Mc Gregor D. F., The Human Side of Enterprise, McGraw-Hill, New York 1985. ; Mesjasz C., Mediacje w konflikcie, ,,Przegląd Organizacji", 9(92). ; Mesjasz C., Założenia analizy negocjacji, ,,Organizacja i Kierowanie", nr 3(85), 1996. ; Mesjasz C., Determinanty i modele procesów negocjacji kredytowych pomiędzy bankiem a przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2000. ; Binmore K., Osborne M. J., Rubinstein A., Noncooperative models of bargaining, [in:] Aumann R. J., Hart S. (eds.), Handbook of game theory with economic applications, Tom I, Elsevier 1994. ; Mikuła G., Wenzel M., Justice and Social Conflict, ,,International Journal of Psychology", 35(2), 2000. ; Modzelewski W., Wprowadzenie do socjologii, "Śląsk" Wydawnictwo Naukowe, Katowice 1999. ; Moore Ch. W., The Mediation Process. Practical Strategies for Resolving Conflict, Jossey-Bass Publishers, San Francisco, Londyn 1986. ; Morrow J. D., Game Theory for Political Scientists, Princeton University Press, Princeton 1994. ; Mucha J., Konflikt i społeczeństwo, PWN, Warszawa 1978. ; Mulholan J., The Language of Negotiation: A Handbook of Practical Strategies for Improving Communication, Routledge, London 1991. ; Murnighan J. K., Bargaining games. A new approach to strategic thinking in negotiations, William Morrow and Company, Inc. New York 1992. ; Myerson R. B., Game theory. Analysis of conflict, Harvard University Press, Harvard 1991. ; Myśliwiec G ., Techniki i triki negocjacyjne, EFEKT, Warszawa 1999. ; Nahotko S., Negocjacje biznesowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Aspekt ekonomiczny, Biblioteka Menadżera Służby Pracowniczej, Zeszyt 192, OPO, Bydgoszcz 2001. ; Birkenbihl V., Komunikacja werbalna. Psychologia prowadzenia negocjacji, Astrum, Wrocław 1997. ; Najowska M., Problemy badania wpływu kapitału ludzkiego na zachowanie przedsiębiorcze, [w:] M. Juchnowicz (red.), Kapitał ludzki a kształtowanie przedsiębiorczości, Poltext, Warszawa 2004. ; Nierenberg G.I., Sztuka negocjacji, Studio Emka, Warszawa 1997. ; Nash J., Equilibrium Points in n-Person Games, "Proceedings of the National Academy of Sciences (US)", No. 36, 1950. ; Nash J., Non-cooperative games, "Annals of Mathematics", Vol. 54, 1951. ; Nash J., The bargaining problem, "Econometrica" , No. 18, 1950. ; Nash J., Two–Persons Cooperative Games, "Econometrica", No. 21, 1953. ; Nęcki Z., Negocjacje w biznesie, Profesjonalna Szkoła Biznesu, Kraków 1991. ; Nęcki Z., Komunikacja międzyludzka, Wydawnictwo Aktywa, Kraków 2000. ; Nierenberg G. I., Sztuka negocjacji jako metoda osiągania celu, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 1994. ; Nogalski B., Jarocki P., Komunikacja niewerbalna w negocjacjach międzynarodowych, TNOiK, Bydgoszcz 1998. ; Blake R., Molton J., The management by grid principles or intuitionalism: Which?, "Group and Organization Studies", No. 6, 1981. ; Obłój K., Mikroszkółka zarządzania, PWE, Warszawa 1994. ; Ordeshook P.C., Game Theory and Political Theory, Cambridge University, Cambridge 1986. ; Osborne M.J., Rubinstein A., Bargaining and Markets, Academic Press, Inc, San Diego, CA 1990. ; Owen G., Teoria gier, PWN, Warszawa 1975. ; Pawlak Z., Systemy informatyczne, PWN, Warszawa 1983. ; Parsons T., The social systems, Routledge, London 1951. ; Perrotin R., Heusschen P., Kupić z zyskiem. Negocjacje handlowe, Poltext, Warszawa 1994. ; Pietras C., Decydowanie polityczne, PWN, Warszawa 1998. ; Pietrzak M. (red.), Metody i techniki menadżerskie, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2007. ; Pruitt D. G., Negotiator Behaviour, Academic Press, Orlando, Fla. 1981. ; Borkowska S., Negocjacje zbiorowe, PWE, Warszawa 1997. ; Putman L. L., Roloff M.E. (eds.), Communication and Negotiation, Sage, Newbury Park 1992. ; Pruitt D. G., Carnevale P. J., Negotiation in social conflict, Open University Press, Buckingham 1993. ; Pszczółkowski T., Umiejętność przekonywania i dyskusji, Warszawa 1995. ; Rahim M. A., A measures of styles of Handling Interpersonal Conflict, ,,Academy of Management Journal", 26(2), 1983. ; Rahim M. A., Toward a theory of managing organizational conflict, ,,The International Journal of Conflict Management", Vol. 13, No. 3, 2002. ; Raiffa H. , The Art and the Science of Negotiation, Harvard University Press, Harvard 1982. ; Rapoport A., Guyer M.,Gordon D., The 2x2 Games, Ann Arbor, 1976. ; Reiter R., A logic for default reasoning, Artificial Intelligence, No. 13, 1980. ; Robbins S. P., Zachowania w organizacji, PWE, Warszawa 1998. ; Roszkowska E., Etyka a negocjacje, [w:] Ekonomia. Polityka. Etyka, (red.) A. F. Bocian, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2003. ; Borkowski J., Dyrda M., Kanarski L., Rokicki B., Wybrane problemy psychologii organizacji. O konflikcie i negocjacjach, Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania, Warszawa 2000. ; Roszkowska E., Proces negocjacji w ujęciu teorii kompleksów reguł, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 2(10), 2001. ; Roszkowska E., Modelowanie procesów decyzyjnych oraz negocjacji za pomocą kompleksów reguł, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2007. ; Roszkowska E., Style negocjacji-analiza zagadnienia, ,,Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 4(20), 2003. ; Rubin J. Z., Brown B. R., The Social Psychology of Bargaining and Negotiation, Academic Press, Orlando, Fla. 1975. ; Rumel-Syska Z., Konflikty organizacyjne. Ujęcie mikrospołeczne, PWN, Warszawa 1990. ; Rusinowska A., Przetarg, [w:] Grupowe podejmowanie decyzji. Elementy teorii. Przykłady zastosowań, (red.) H. Sosnowska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1999. ; Rusinowska A., Zagadnienie przetargowe ze zmiennymi w czasie preferencjami graczy, "Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych", Zeszyt 6, 1998. ; Rządca R., Negocjacje w interesach, PWE, Warszawa 2003. ; Rządca R. A., Wujec P., Negocjacje, PWE , Warszawa 1998. ; Sajkiewicz A. (red.), Zasoby ludzkie w firmie. Organizacja, kierowanie, ekonomika, Poltext, Warszawa 1999. ; Błaut R., Skuteczne negocjacje, CIM , Warszawa 1994. ; Salacuse J., Salacuse J. W., Negocjacje na rynkach międzynarodowych, PWE, Warszawa 1994. ; Schelling T. C., Arms and the influence, Yale University Press, New Haven 1966. ; Schelling T. C., The strategy of conflict, Harvard University Press, Cambridge, MA 1960. ; Sebenius J. K., Negotiation Analysis: A Characterization and Review, ,,Management Science", Vol. 38, No. 1, 1992. ; Shubik M., Game Theory in Social Sciences. Concepts and solutions, The MIT Press, Cambridge 1982. ; Sikora J., Zarządzanie konfliktem w zakładzie pracy, TNOIK, Bydgoszcz 1998. ; Smith W. H., "Conflict", ,,Management Reviev", 1974; Omówienie [w:] ,,Organizacja i Kierowanie", nr 4, 1975. ; Sosnowska H., (red.), Grupowe podejmowanie decyzji, Scholar, Warszawa 2005. ; Spector B., Negotiation as a Psychological Process, [in:] I. W. Zartman (ed.), Negotiation Process: Theories and Applications, Sage, Beverly Hills, CA, 1978. ; Stelmaszczyk M., Negocjowanie kontraktów handlowych. Poradnik dla eksporterów i importerów, CDKHZ, Warszawa 1992. ; Brdulak H., Brdulak J., Negocjacje handlowe, PWE, Warszawa 2000. ; Stępniewski J., Metoda negocjacji. Przygotowanie – techniki – sytuacje, AE we Wrocławiu, Wrocław 2001. ; Stoner J. A. F., Freeman R. E., Gilbert D. R., Kierowanie, PWE, Warszawa 2001. ; Stoner J. A. F., Wankel Ch., Kierowanie, PWE, Warszawa 1994. ; Straffin P., Teoria gier, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2000. ; Szaban J., Negocjacje jako jedna z technik zarządzania, Doskonalenie Kadr Kierowniczych, nr 2, 1986. ; Szapiro T., Co decyduje o decyzji, PWN, Warszawa 1993. ; Szapiro T., Podejście interaktywne we wspomaganiu podejmowania decyzji, ,,Monografie i Opracowania", nr 338, SGPIS, Warszawa 1991. ; Szostak A., Zarządzanie konfliktem, ,,Personel", nr 4, 1996. ; Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa 1969. ; Sztumski J., Konflikty społeczne i negocjacje jako metody ich przezwyciężania, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2000. ; Brdulak H., Brdulak J., Sztuka i technika negocjacji handlowych, Wyd. Bizant, Warszawa 1996. ; Thomas K., Conflict and conflict management, [in:] Dunette M. D (ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology, Rand McNally, Chicago 1976. ; Thompson L., The mind and heart of the negotiator, Upper Saddle River, New Jersey 2001. ; Thompson V., Modern organizations, Knopf, New York 1961. ; Thompson T. D., Organizations in action, McGraw-Hill, New York 1967 ; Thompson W., A class of solutions to bargaining Problems, "Journal of Economic Theory", Vol. 25, 1981. ; Thompson W., Cooperative models of bargaining, [in:] R. J. Aumann, S. Hart, (ed.), Handbook of game theory with economic applications, t. II, Elsevier 1994. ; Uniszewski Z., Konflikty i negocjacje, Prószyński i S-ka, Poznań 2000. ; Ury W., Odchodząc od nie. Negocjowanie od konfrontacji do kooperacji, PWE, Warszawa 1995. ; Wachowicz T., E-negocjacje. Modelowanie, analiza i wspomaganie, Wydawnictwo AE w Katowicach, Katowice 2006. ; Walas J., Konflikt na cenzurowanym, "Personel", 1996. ; Burns T., Caldas J. C., Roszkowska E., Generalized Game Theory's Contribution to Multi-agent Modelling Addressing Problems of Social Regulation, Social Order, and Effective Security, [in:] B. Dunin-Keplicz. A. Jankowski, A. Skowron, M. A. Szczuka (eds.), Monitoring, Security and Rescue Techniques in Multiagent Systems, Springer, Verlag 2005. ; Wall J. A., Stark J. B., Standifer R. L., Mediation. A current review and theory development, ,,Journal of Conflict Resolution", Vol. 45 (3), 2001. ; Watkins M., Sztuka negocjacji w biznesie. Innowacyjne podejścia prowadzące do przełomu, Wydawnictwo ONE Press, Warszawa 2005. ; Walton R. E., McKersie R. B., A Behavioral Theory of Labor Negotiations, ILR Press, Ithaca, New York 1993. ; Watson J., Strategia, Wprowadzenie do teorii gier, WNT, Warszawa 2005. ; Warschow T. A., Winning by Negotiation, McGraw Hill Book, New York 1990. ; Watson J. , Strategia. Wprowadzenie do teorii gier, WNT, Warszawa 2005. ; Weber R. A., Zasady zarządzania organizacjami, PWE, Warszawa 1990. ; Winch A., Winch S., Lepiej sprzedać, lepiej kupić. Taktyki perswazyjne w negocjacjach, ,,Personel", nr 13/14 (82/83), 2000. ; Winch S., Mity negocjacji, "Organizacja i Kierowanie", nr 2(112), 2003. ; Winch A., Winch S., Negocjacje. Jednostka, organizacja, kultura, Difin, Warszawa 2005. ; Burns T., Meeker L., Structural Properties and Resolutions of the Prisonier's Dilemma Game, [in:] A. Rapoport (eds.), Game Theory as the Conflict Resolution, Dordrecht-Holland, Reidel 1974. ; Von Neumann J., Morgenstern O., Theory of Games and Economic Behavior, Princeton University Press, Princeton 1972. ; Vliert E., Van de Prein E., The difference In the meaning of forcing In the conflict management of actors and observers, Referat na I Miedzynarodową Konferencję Grupy Kierowania Konfliktami, Fairfax, Wirginia 1987. ; Van de Vliert E., Kabanoff B., Toward Theory-Based Measures of Conflict Management, "The Academy of Management Journal", Vol. 33 (1). ; Zartman W. I. (ed.), International Multilateral Negotiation, Jossey-Bass, San Francisco 1994. ; Zbiegień-Maciąg L., Negocjowanie i negocjacje. Sposób na konflikty, Centrum Kreowania Liderów, Kłudzienko 1994. ; Zbiegień-Maciąg L., Taktyki i techniki negocjacyjne, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2001. ; Zbiegiem Maciąg L., Zarządzanie personelem w firmie, Wydawnictwo AGH, Kraków 1995. ; Zarman I. W., Berman M., The Practical Negotiator, Yale University Press, New Haven, Connn. 1982. ; Burns T. Roszkowska E., Generalized Game Theory: Assumptions, Principles, and Elaborations Grounded in Social Theory, In Search of Social Order, Series. Studies in Logic, Grammar and Rhetoric, 2005, 8(21). ; Burns T., Roszkowska E., Economic and Social Equilibria: The Perspective of Generalized Game Theory, "Optimum. Studia Ekonomiczne", Nr 3(31), 2006. ; Burns T., Roszkowska E., Fuzzy Game Theory: The Perspective of the General Theory of Games on Nash and Normative Equilibria, [in:] S. K. Pal, L. Polkowski, A. Skowron (eds.), Rough-Neural Computing: Techniques for Computing with Words, Springer, Verlag 2003. ; Boulding K. E., Conflict and defense, Harper, New York 1962. ; Caderman L., Unpacking the National Interest: An Analysis of Preference Aggregation in Ordinal Games, [in:] Game Theory and International Relations. Candidate Images in Presidential Elections, Westport-London 1995. ; Carnevale P.J., Pruitt D.G., Negotiation and mediation, "Annu. Rev. Psychol.", No. 43, 1992. ; Casse P., Jak negocjować, Zysk i S-ka, Poznań 1996. ; Cenker E. M., Negocjacje, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Komunikacji i Zarządzania w Poznaniu, Poznań 2002. ; Chełpa S., Witkowski T., Paradoks zgody, czyli zarządzanie w sytuacjach konfliktowych i zarządzanie przez konflikt, "Personel" 10(67) 1999. ; Chełpa S., Witkowski J., Psychologia konfliktów, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995. ; Christopher E. M., Umiejętność negocjowania w biznesie, ZYSK i S-KA, Poznań 1998. ; Coddington A. J., Theories of the Bargaining Process, Aldine, Chicago 1968. ; Collins A., Mowa ciała, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2002. ; Colman A., Game Theory and Experimental Games: The Study of Strategic Interaction, Oxford-New York, Toronto-Sydney-Paris-Frankfurt 1982. ; Coser L. A., Funkcjonalna teoria konfliktu, [w:] J. Turner, Struktura teorii socjologicznej, PWN, Warszawa 1985. ; Cross J. G., Negotiation as a Learning Process, "Journal of Conflict Resolution", Vol. 21, 1977. ; Cyret R, March G., A behavioral theory of the firm, Oxford University Press, London 1963. ; Dana D., Rozwiązywanie konfliktów, PWE, Warszawa 1993. ; Dąbrowski P., Praktyczna teoria negocjacji, Sorbog, Warszawa 1991. ; Deutsch M., The resolution of conflict. Constructive and destructive process, Yale Univ. Pr., New Haven, New Haven 1973. ; Deutsch M., Cooperation and conflict: a personal perspective on the history of the social psychological study of conflict resolution West, M.A, [in:] D. J. Tjosvold, G. H. Smith (eds.), International handbook of organizational Teamwork and Cooperative Working, Wiley&Sons 2003. ; Domański S. R., Kapitał ludzki a wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993. ; Drabik E., Elementy teorii gier dla ekonomistów, Wydawnictwo UwB, Białystok 1998. ; Drucker P. F., Praktyka zarządzania, Czytelnik, Kraków, 1994. ; Druckman D., Boundary Role Conflict: Negotiation as Dual Responsiveness, "Journal of Conflict Resolution", 1977, Vol. 21. ; Eisenhardt K. M., Kahwajy J. I., Bourgeois L. J. III, How Management Teams Can Have o Good Fight, Harvard Business Review, July-August, 1997. ; Fisburn P. C., Rubinstein A., Time preference, International Economic Review, (23) 1982. ; Fiszer R., Ury W., Patton B., Dochodząc do Tak. Negocjowanie bez poddawania się, PWE, Warszawa 1996. ; Flower A., Jak skutecznie negocjować, Petit, Warszawa 1991. ; Friedman W. J., Game theory with applications to economics, Oxford University Press, Oxford 1990. ; Galas Z., Nykowski I., Żółkiewski Z., Programowanie wielokryterialne, PWE, Warszawa 1987. ; Gasparski W., Etyka biznesu, PWN, Warszawa 2000. ; Gesteland R. F., Różnice kulturowe a zachowania w biznesie, PWN, Warszawa 2000. ; Gomolińska A., Rule Complexes for Representing Social Actors and Interactions, "Studies in Logic Grammar, and Rhetoric", No. 3(16), 1999. ; Gonciarski W., Konflikt niejedno ma imię (1), "Personel", 4(7), 1995. ; Gonciarski W., Konflikt niejedno ma imię (2), "Personel", 5(8), 1995. ; Gonciarski W., Konflikt niejedno ma imię (3), "Personel", 6(9), 1995. ; Goncarski W., Jak kierować konfliktami? (cz. I), "Personel", 7(10), 1995. ; Goncarski W., Jak kierować konfliktami? (cz II), "Personel", 8(11), 1995. ; Graham J., Vis-a-vis. International business negotiation, [in:] P. Ghauri, J.C. Claude Usunier (eds.), International Business Negotiations, Pergamon 1996. ; Griffin R., Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. ; Gulliver P. H., Disputes and Negotiations: A Cross-Cultural Perspective, Academic Press, Orlando 1979. ; Hamman J., Demokracja, decyzje, wybory, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004. ; Harsany J. C., Approaches to the bargaining problem before and after the theory of games: a critical discussion of Zeuthen's, Hick's and Nash's theories, "Econometrica", (24) 1956. ; Harsany J., Game Theory and the Analysis of International Conflict, [in:] James S. Rosenau (ed.), International Politics and Foreign Policy, Free Press, New York 1969. ; Harsanyi J. C., Selten J., A Generalized Nash Solution for Two-person Bargaining Games with Incomplete Information, ,,Management Science", No. 18, 1972. ; Hawes L., Smith D., A critique of the assumption underlying the study of communication in conflict, ,,Speech Monographs", T.59, No. 4, 1973. ; Hawkins L., Hundson M., Cornall R., Prawnik jako negocjator, "ABC", Warszawa 1994. ; Houba H., Sneek K., Vardy F., Can Negotiations Prevent Fish Wars?, Tinbergen Institute, Discussion Paper 1996. ; Morrow J. D., Game Theory for Political Scientists, Princeton University Press, Princeton 1994. ; Jankowski W. B. , Sankowski T. P., Jak negocjować, CIM, Warszawa 1995. ; Jastrzębska-Smolaga H. (red.), Ekonomiczne podstawy negocjacji. Pomiędzy prawem a moralnością, Difin, Warszawa 2007. ; Juchnowicz M. (red.), Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim w organizacji wiedzy, Difin, Warszawa 2007. ; Kowalczyk-Grzenkiewicz J., Arcimowicz J., Jermakow P., Rozwiązywanie konfliktów, sztuka negocjacji i komunikacji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003. ; Kalai E., Proportional solutions to bargaining Situations: Interpersonal Utility Comparisons, ,,Econometrica", (45) 1977. ; Kalai E., Smorodinsky M., Other solutions to Nash's Bargaining Problem, ,,Econometrica", No. 43, 1975. ; Kałążna-Drewińska U., Negocjacje w biznesie. Kluczowe problemy, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 2006. ; Kamiński J., Negocjowanie techniki rozwiązywania konfliktów, Poltext, Warszawa 2003. ; Kamiński J., Modele procesów negocjacji, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 1(5), 2000. ; Kamiński J., Negocjacje w biznesie jako przedmiot zainteresowania nauk ekonomicznych, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 4(24), 2002. ; Kamiński J. Negocjacje w działalności marketingowej przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2006. ; Karrass G., Dobić targu, Wydawnictwo Businessman, Sopot 1991. ; Kennedy G., Negocjacje doskonałe, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1999. ; Kerstern G. E., Szapiro T., Generalized Approach to Modeling Negotiations, "European Journal of Operational Reseach", Vol. 26, 1986. ; Kersten G. E., Szapiro T., Generalized Approach to Modelling Negotiations, "European Journal of Operational Reseach", Vol. 35, No. 1, 1986. ; Kipnis D., Smith S. M., An influence Perspective on Bargaining within Organizations, "Research on Negotiation in Organizations", Vol. 1, 1983. ; Kowalczyk-Grzenkowicz J., Arcimowicz J., Jermakowicz P., Rozwiązywanie konfliktów, sztuka negocjacji i komunikacji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003. ; Kowalczyk E., Psychologiczne uwarunkowania negocjacji gospodarczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2001. ; Kozielecki J., Konflikt, teoria gier i psychologia, PWN, Warszawa 1970. ; Kozioł L., Tyrańska M., Bińczycki B. , Metody analizy strategicznej w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi, AE w Krakowie, Zeszyty Naukowe Nr 603, 2002. ; Kozina A., Style negocjowania-analiza porównawcza, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Nr 561, 2001. ; Koźmiński A. K., Piotrowski W. (red.), Zarządzanie. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998. ; Kreps D., Game Theory and Economic Modelling, Oxford University Press, Oxford 1990. ; Kreps D., A Course in Microeconomics Theory, Princeton University Press, Princeton 1990. ; Kreps D. M., Wilson R., Sequential equilibria, "Econometrica", No. 50, 1982. ; Kruś L., Bronisz P., Łopuch B., MCBARG System Supporting Multicriteria Bargaining, "Control and Cybernetics", Vol. 22, No. 4, 1993. ; Krzymieniewska G., Od walki do współpracy. Negocjacyjna sztuka zawierania porozumień, TNOIK, Bydgoszcz 1998. ; Kuc B. R., Moczydłowska J. M., Zachowania organizacyjne, Difin, Warszawa 2009.

Po upadku komunizmu i zakończeniu zimnej wojny wydawało się, że świat na trwałe wchodzi w okres stabilizacji, pokoju i współpracy. Szybko jednak okazało się, że świat narastającej globalizacji ma różne oblicza, także negatywne, co rzutuje na prawie każdą sferę życia, także na bezpieczeństwo. Spadło co prawda zagrożenie nuklearne, ale pojawiły się nowe zagrożenia oraz nasiliły te, które przedtem przesłonięte były rywalizacją Wschód – Zachód. Chodzi głównie o konfl ikty etniczno- -religijne, kulturowe i cywilizacyjne, w tym rozlewające się konfl ikty wewnętrzne w państwach słabych i upadłych, proliferację broni masowego rażenia, niebezpieczne ambicje państw dyktatorskich. Ogromny wpływ na ład międzynarodowy i bezpieczeństwo miały zamachy 11 września 2001. Zmieniły one percepcję zagrożeń dla bezpieczeństwa. Terroryzm uznany został za największe zagrożenie dla bezpieczeństwa, a ogłoszona przez prezydenta Busha walka z terroryzmem doprowadziła Stany Zjednoczone i prawie cały Zachód do zaangażowania w dwie wojny: w Iraku i w Afganistanie. O ile interwencję w Afganistanie i obalenie reżimu Talibów można uznać za swoiste prawo do samoobrony Stanów Zjednoczonych (a właściwie po uruchomieniu art. 5 traktatu waszyngtońskiego za sprawę całego NATO), bo Al-Kaida, która była organizatorem zamachów 11 września, za przyzwoleniem tego reżimu była na stałe zainstalowana w tym kraju, to już interwencja w Iraku miała wątpliwe podstawy prawne, a właściwie była ona jednostronną decyzją USA, podjętą mimo protestów połowy sojuszników NATO. To co nastąpiło potem, w ramach wojny z terroryzmem, przekształciło się w totalny chaos, przypominający wojnę domową, w Iraku obecnie wygasającą, w Afganistanie zaś, już w warunkach obecności tam Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF), coraz bardziej nasilającą się. W ostatnich dwóch latach warunki bezpieczeństwa w Afganistanie, za które w praktyce, w ramach ISAF, odpowiedzialne jest NATO, gwałtownie się pogorszyły. Gwałtownie wzrosła liczba zamachów terrorystycznych, a talibowie odzyskują pozycje, kontrolując już prawie 40% obszaru Afganistanu. Sytuacja w Afganistanie i odpowiedzialność NATO za bezpieczeństwo tego kraju budzi ogromne zaniepokojenie przywódców państw natowskich oraz kierownictwa sojuszu. Staje się to również jednym z centralnych problemów nowej administracji waszyngtońskiej. Trwające już siedem lat i rosnące zaangażowanie NATO i sił koalicyjnych w Afganistanie, pionierskie w ramach misji out of area, mimo zaangażowania ok. 64 tysięcy żołnierzy, sprzętu i idących w miliardy dolarów kosztów operacji nie przynosi jak dotąd, oczekiwanych rezultatów. Dlatego też przygotowana i realizowana jest nowa strategia obecności USA i NATO w Afganistanie. Zaangażowanie NATO w Afganistanie często interpretowane jest jako swoisty test dla Sojuszu, jako wyraz rosnącej odpowiedzialności za bezpieczeństwo globalne, w tym za zwalczanie nowych zagrożeń, takich jak terroryzm, których eskalacja jest także ubocznym skutkiem globalizacji. Autor nie w pełni podziela te opinie, choć niewątpliwie obecność NATO w Afganistanie jest ważną i trudną próbą dla Sojuszu, w tym także dla Polski ze względu na rosnące zaangażowanie sił zbrojnych naszego kraju w tę operację. Sprawa udziału NATO jednak rzutuje na stan bezpieczeństwa międzynarodowego, eskaluje napięcia i budzi negatywne emocje cywilizacyjno-kulturowe, utrudnia walkę z terroryzmem, kładzie się cieniem na i tak niejasny obraz sytuacji na Bliskim i Środkowym Wschodzie. Na wiele spraw z zakresu bezpieczeństwa globalnego i regionalnego, w tym narodowego poszczególnych krajów (choćby USA), patrzy się przez pryzmat Afganistanu. ; When the cold war ended, after the collapse of communism and when fi nally the Soviet Union disintegrated, there was a widespread feeling through the world that at long last universal peace had descended on earth. The fear of war in which weapons of mass destruction would be used had vanished. Today's world is a vastly different place. It is a world of globalization, which has both good and bad sides. This inexorable process has extended the opportunities of worldwide interchange. But this same globalization process and associated technology have also brought major new threats and intensifi ed existing ones. The threats we face are seamless, running across the boundaries of defence, foreign affairs, domestic and social life. It has left nations and peoples ever more vulnerable to phenomena ranging from international crime and terrorism through to cyber-attacks, health pandemics, energy politics, resource shortages and fi nancial crisis. We are facing the problem of failed states, WMD proliferations, rough countries challenges. We all have to agree that it was a great impact of 9/11 terrorist hijackers and attacks on security. The perception of international security threats has changed. Terrorism has been recognized as the biggest threat for security. The war on terrorism, declared by George W. Bush, has engaged United States and almost the whole West in two wars: in Iraq and in Afghanistan. As far as Afghanistan case is concerned, one has to recognize the legitimacy of American intervention (as did the UN Security Council), as U.S. had the right to self-defence after Al-Qaeda attacks, operating from Afghan territory. In the case of intervention in Iraq there are far going doubts about its legitimacy. The result was not only the overthrow of both regimes, of Saddam Hussein in Iraq and Taliban in Afghanistan, but a real mess – if not a civil war – in Iraq. Today, after seven years, the security situation in Iraq has much improved, but in Afghanistan there is ongoing process of violence escalation. In the last years the conditions of security in Afghanistan, for keeping which responsible is ISAF (and practically NATO, being a core of ISAF), has dramatically deteriorated. The number of terrorist attacks has enormously increased and Taliban have regained the control over 40% of Afghan territory. The security situation in Afghanistan and NATO's responsibility for that is the reason of deep concern for both the leaders of NATO member states and Alliance itself. The new American administration has made the confl ict a policy priority. President Obama announced a new strategy for Afghanistan, including the decision to commit an additional 30 000 U.S. military forces to address the confl ict. NATO's engagement in Afghanistan is treated as a kind of test for Alliance and a confi rmation of NATO's rising responsibility for global security, opening new out of area alliance missions. It is also important for Poland, taking in consideration the rising number of Polish troops in Afghanistan. Many questions of global and regional [Middle East] security are treated in the framework of Afghanistan case. ; Многие считали, что после падения коммунизма и окончания холодной войны, мир входит в период стабилизации, мира и сотрудничества. Однако вскоре ока- залось, что в эпоху глобализации мир имеет разные обличия, в том числе нега- тивные, что отражается почти на каждой сфере жизни, в том числе и на безопас- ности. Хотя и уменьшилась ядерная угроза, но появились новые угрозы, а также усилились те, которые ранее, в связи с соперничеством Востока и Запада, на- ходились на втором плане. Главным образом здесь необходимо иметь ввиду эт- ническо-религиозные, культурные и цивилизационные конфликты, в том числе, внутренние конфликты в слабых и распавшихся государствах, распространение оружия массового уничтожения, опасные шаги диктаторских государств. Огромное влияние на международный порядок и безопасность оказали террористические акты 11 сентября 2001 года. Они полностью изменили вос- приятие угроз безопасности. Терроризм был признан самой большой угрозой безопасности, а провозглашенная президентом Бушем война с терроризмом вовлекла Соединённые Штаты и почти весь Запад в ведение двух войн: в Ира- ке и в Афганистане. Если интервенцию в Афганистане и свержение режима та- либов еще можно признать своеобразным правом на самозащиту Соединённых Штатов (а имея ввиду 5 статью Вашингтонского договора делом всего НАТО), поскольку Аль-Каида, ответственная за организацию терактов 11 сентября, с согласия режима талибов имела постоянные базы в этой стране, то интер- венция в Ираке имела очень слабые юридические основания и в действитель- ности она была односторонним решением США, принятым вопреки протестам половины союзников НАТО. То, что произошло в рамках войны с терроризмом, позже превратилось в тотальный хаос, приведший к ослабевающей гражданс- кой войне в Ираке, и усиливающейся войне в Афганистане, происходящей в ус- ловиях присутствия там Международных сил содействия безопасности (ISAF). В последние два года безопасность в Афганистане, за которую в действитель- ности в рамках ISAF, несет ответственность НАТО, сильно ухудшилась. Возрос- ло количество террористических актов, а талибы контролируют уже почти 40% территории Афганистана. Ситуация в Афганистане и ответственность НАТО за безопасность этой стра- ны, вызывает огромное беспокойство глав государств членов НАТО, руководс- тва союза, а также становиться одной из главных проблем новой вашингтон- ской администрации. Продолжающееся уже семь лет и растущее присутствие НАТО и коалиционных сил в Афганистане, не взирая на контингент численностью около 64 тысяч солдат, современную технику и исчисляющуюся в миллиар- дах долларов стоимость операции, пока не принесло ожидаемых результатов. В связи с чем, подготавливается и реализуется новая стратегия присутствия США и НАТО в Афганистане. Действия НАТО в Афганистане часто интерпретированы как своеобразный тест для союза, как проявление растущей ответственности за глобальную бе- зопасность, в том числе за борьбу с новыми угрозами, такими как терроризм, эскалация которого в какой-то степени является побочным следствием глоба- лизации. Автор не полностью разделяет такое мнение, хотя, несомненно, при- сутствие НАТО в Афганистане – это важное и тяжелое испытание для союза, в том числе также для Польши, ввиду возрастающего присутствия вооружён- ных сил Польши в этой операции. Вопрос участия в операции НАТО, хотим мы этого или нет, отражается на состоянии международной безопасности, вызыва- ет напряжения и отрицательные цивилизационно-культурные эмоции, затруд- няет борьбу с терроризмом, оказывает влияние на и так непростую ситуацию на Ближнем и Среднем Востоке. На многие вопросы в сфере глобальной и ре- гиональной безопасности, в том числе и национальной, отдельных стран (даже США), нужно смотреть сквозь призму Афганистана.