Suchergebnisse

In some political and science circles (including Poland) there are articulated views on the crucial role of electoral systems in the process of political competition. Therefore they express the opinion about prevalence of certain electoral arrangements in terms of the implementation of certain political preferences. Often hopes for the reform of the political system are associated with the changes of the electoral systems. In the Great Britain (the United Kingdom) and other English-speaking countries citizens have formed community associations whose aim is the change from the majority to the proportional electoral system. In the effect we have more proportional election result and extension of real electoral bid to a larger number of political parties. On the other hand, in Poland, we have seen the opposite trend. Proponents of single-mandate constituencies depreciate the system of proportional representation. They express the belief in the positive effects of the majority system in the parliamentary elections. Radicals endorse the idea that only those electoral solutions are synonymous with electoral democracy and they are a way to reduce the pathologies of political life. In terms of these issues there have arisen many misconceptions and political myths. The main purpose of this article is to pay attention to trends in the areas of electoral reforms in the world. The author tries to answer the following research questions: 1) What electoral systems were popular in the world in individual periods from the 19th to the 21st centuries? 2) What tendencies appear in changes of electoral systems in the recent years? 3) What is the being of popularity phenomenon of mixed-member electoral systems? In the recent years the most popular electoral systems are: proportional representation with open lists and majority rules in single member-districts. ; W niektórych środowiskach politycznych (w tym w Polsce), a także naukowych artykułowane są poglądy o – decydującej w procesie rywalizacji politycznej – roli systemów wyborczych oraz w związku z tym wyrażane jest przekonanie o przewadze niektórych rozwiązań wyborczych w zakresie realizacji określonych preferencji politycznych. Często nadzieje w zakresie reformy systemu politycznego wiąże się ze zmianami systemów wyborczych. W Wielkiej Brytanii i innych krajach anglosaskich powstały stowarzyszenia społeczne, których celem jest zmiana systemu większościowego na proporcjonalny. Jego zwolennicy opowiadają się za proporcjonalnością wyniku wyborczego i rozszerzeniem realnej oferty wyborczej do większej liczby podmiotów partyjnych. Z kolei w Polsce można zauważyć odwrotną tendencję. Zwolennicy jednomandatowych okręgów wyborczych, deprecjonując system proporcjonalnejreprezentacji, wyrażają przekonanie o pozytywnych efektach systemu większościowego w wyborach do Sejmu. W wariancie radykalnym lansowana jest teza, że tylko powyższe rozwiązania wyborcze stanowią synonim demokracji i są sposobem na ograniczenie patologii życia politycznego. Wokół tej problematyki narosło wiele nieporozumień i mitów politycznych. Celem przedstawionego artykułu jest zwrócenie uwagi na tendencje w zakresie polityki reform wyborczych w świecie i odpowiedź na takie pytania badawcze jak: 1) Jakie systemy wyborcze były popularne w świecie w poszczególnych okresach od XIX do XXI wieku?; 2) Jakie są tendencje w zakresie zmian systemów wyborczych w ostatnich latach?; 3) Z czego wynika fenomen popularności mieszanych systemów wyborczych? W ostatnich latach najbardziej popularnymi rozwiązaniami wyborczymi są system proporcjonalny z listami otwartymi oraz system większościowy z jednomandatowymi okręgami wyborczymi.

Tom Cyberbezpieczeństwo wyzwaniem XXI wieku jest opracowaniem, które wpisuje się w kontekst rozważań poświęconych wielorakim aspektom bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. Autorzy, którzy zostali zaproszeni do realizacji tego projektu, prezentują różne spojrzenia na tę problematykę. Pomysłodawcą pierwszego rozdziału – Główni aktorzy cyberprzestrzeni i ich działalność jest Tomasz Hoffman. Autor, piszący z perspektywy prawno-politologicznej, posiłkujący się dorobkiem nauk o bezpieczeństwie, koncentruje się na ukazaniu potencjalnych aktorów cyberprzestrzeni, ich działalności, a w tym również zachowań niezgodnych z prawem. Cyberbezpieczeństwo, zdaniem Hoffmana, jest nową dziedziną bezpieczeństwa narodowego, z którą nieodłącznie wiążą się takie wyzwania, jak cyberprzestępczość oraz cyberterroryzm. Drugi rozdział – Cyberbezpieczeństwo jako wyzwanie dla współczesnego państwa i społeczeństwa – wyszedł spod pióra Marka Górki. Badacz dokonał przeglądu aktualnego stanu bezpieczeństwa cybernetycznego w kontekście rozprzestrzeniania się zagrożeń pochodzących z cyberprzestrzeni, tworzonych przez organizacje państwowe oraz niepaństwowe. Górka stoi na stanowisku, że cyberprzestrzeń stała się podstawową cechą świata i stworzyła nową rzeczywistość dla prawie wszystkich krajów, co sprawia, że problemy z cyberprzestępczością oraz cyberbezpieczeństwem mają istotne, globalne znaczenie zarówno w wymiarze politycznym, jak i gospodarczym. Z przemyśleniami Górki koresponduje tekst Bogusława Węglińskiego – Cyberterroryści w cyfrowych czasach – profesjonalizacja i digitalizacja współczesnych organizacji terrorystycznych. Autor poddał analizie ewoluujące wraz z rozwojem technologii instrumentarium wykorzystywane przez grupy terrorystyczne, zwracając uwagę na Internet, który otworzył przed nimi nowe możliwości oddziaływania, a w tym także w sferze kreowania przekazu medialnego. W tekście zawarte są również dociekania dotyczące możliwości użycia przez terrorystów dronów. Nadmieńmy, że także czwarty rozdział Ataki cyberfizyczne a system bezpieczeństwa narodowego, którego autorem jest Bogusław Olszewski, wpisuje się w nurt wcześniejszych dociekań. W tej części tomu poruszone zostały sprawy związane z niepożądanym oddziaływaniem systemów cyberfizycznych na bezpieczeństwo otoczenia międzynarodowego. Zdaniem Olszewskiego, ich hybrydowy (cyfrowo-materialny) charakter sprawia, że wpływają nie tylko na logiczną warstwę cyberprzestrzeni, ale także na dziedzinę fizyczną. Umożliwiają m.in. destabilizację porządku wewnętrznego państwa, co w konsekwencji może prowadzić do destrukcyjnych zmian w szerszym, międzynarodowym kontekście. Stanowią zatem wielowymiarowe zagrożenie dla szeroko pojętego systemu bezpieczeństwa globalnego W rozdziale piątym, Marcin Adamczyk przedłożył tekst Cyberszpiegostwo w relacjach chińsko-amerykańskich w kontekście potencjalnej zmiany światowego hegemona. Opracowanie poświęcone jest działaniom Chińskiej Republiki Ludowej w cyberprzestrzeni, ukierunkowanych na nielegalne pozyskanie amerykańskich technologii wojskowych i cywilnych. Zdaniem autora, Państwo Środka jest aktualnie jedynym krajem, który obecnie mógłby rzucić wyzwanie dominacji Stanów Zjednoczonych. Dążenie do uzyskania statusu państwa hegemonicznego wymaga zatem od Pekinu zbudowania odpowiedniej koalicji wspierającej Chiny na arenie międzynarodowej, ale również zmniejszenia dystansu ekonomicznego, jaki dzieli to państwo od Waszyngtonu. Autorem kolejnego rozdziału jest Kamil Baraniuk, którzy przygotował tekst Zarys przemian instytucjonalnych rosyjskiego wywiadu radioelektronicznego. Baraniuk podkreśla, że współczesny wysoki stopień zinformatyzowania społeczeństw i powszechności korzystania z technologii informatycznych sprawia, iż dane o charakterze sygnałowym i elektromagnetycznym stanowią bardzo istotne źródło informacji dla wyspecjalizowanych instytucji, zajmujących się ich gromadzeniem oraz przetwarzaniem. W tym kontekście zarysowuje genezę i przekształcenia instytucjonalne wywiadu radioelektronicznego Federacji Rosyjskiej, a co za tym idzie wojskowe i cywilne instytucje zajmujące się tego rodzaju działalnością na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, przy uwzględnieniu ich zadań, a także zmian personalnych w ich kierownictwie. Rozdział siódmy napisany został przez dwie autorki z Ukrainy. Tetiana W. Nagachevskaya i Lyudmila Frliksowa przygotowały rozważania zatytułowane Napriamky formuwannia miżnarodnoji konkurentospromożnosti IT-sektoru Ukrajiny. Zawierają one analizę stanu i osobliwości kształtowania się międzynarodowej konkurencyjności sektora IT na Ukrainie. Nagachevskaya i Frliksowa zaprezentowały pozycję ukraińskiego sektora IT rozpatrywaną w kontekście Networked Readiness Index, który mierzy skłonność do wykorzystywania przez kraje możliwości oferowanych przez technologie informacyjno-komunikacyjne. Ponadto, ukazały przewagę konkurencyjną i wady ukraińskich firm IT na rynkach międzynarodowych oraz kierunki wzrostu międzynarodowej konkurencyjności sektora informatycznego Ukrainy. Kolejne dwa rozdziały dotykają problematyki religijnej w cyberprzestrzeni. Autorem dociekań – Religijne i parareligijne grupy destrukcyjne: wyzwania cyberprzestrzeni – jest Wojciech Gajewski, który zwraca uwagę na sprawę penetrowania wirtualnej przestrzeni przez destrukcyjne grupy religijne. Jego zdaniem, stanowią one wzrastające zagrożenie nie tylko dla jej indywidualnych użytkowników, ale także zbiorowości społecznych. Religioznawca jest zwolennikiem podejmowania szeroko zakrojonych działań badawczych, edukacyjnych, a także prawnych, które wpłyną na ograniczenie negatywnych następstw ich aktywności w cyberprzestrzeni. Z kolei, Lucjan Klimsza przedłożył tekst Filozoficzne aspekty działania Internetu w kontekście zadań misyjnych Kościoła. Autor, który jest duchownym ewangelickim, zwraca uwagę na możliwości, jakie otwiera przed współczesnym chrześcijaństwem dostęp do przestrzeni cyfrowej. Klimsza wyraźnie zaznacza, że obecny Kościół musi być wspólnotą multimedialną, jednakże nie wirtualną, która jest oddalona od człowieka i jego realnej egzystencji. Autor, Internet postrzega zatem jako metamedium umożliwiające przekazywanie treści religijnych, które może być pomocne m.in. w spotkaniu i relacjach człowieka z człowiekiem oraz Boga z człowiekiem. Dziesiąty rozdziały Cyberbezpieczeństwo jako konstrukt w polskiej przestrzeni publicznej, będący rozważaniami o nachyleniu politologicznym, napisał Przemysław Mikiewicz. Tekst jest refleksją nad obecnością kategorii cyberbezpieczeństwa w polskiej przestrzeni publicznej, którą autor zawęził do opiniotwórczego oddziaływania centralnych instytucji państwowych oraz partii politycznych. Autor wskazuje, że pojęcie cyberbezpieczeństwa jest obecne w polskiej przestrzeni publicznej w różnym stopniu w dokumentach rządowych i w programach partii politycznych. Zdaniem Mikiewicza, występuje zasadnicza asymetria pomiędzy oboma typami dokumentów: dokumenty urzędowe poświęcają uwagę cyberbezpieczeństwu w znacznym stopniu, podczas gdy w dokumentach partyjnych kwestia ta jest jedynie wzmiankowana. Tak więc, cyberbezpieczeństwo jawi się jako rodzaj konstruktu, za pomocą którego kreowany jest obraz świata pełnego nienamacalnych niebezpieczeństw, do zwalczania których nieodzowne wydaje się publikowanie dokumentów pod postacią kolejnych doktryn i strategii walki z zagrożeniami w cyberprzrestrzeni. W nurt rozważań politologicznych wpisują się także dwa kolejne teksty. Autorem pierwszego jest Grzegorz Tokarz, którego dociekania zostały zatytułowane Internet jako instrument nawoływania do przemocy – przykład organizacji "Krew i Honor" Polska. Tekst przybliża działalność polskiej sekcji neonazistowskiej organizacji "Krew i Honor", a w tym zawartość jej strony internetowej, która jest istotnym narzędziem w propagowaniu idei tego środowiska, jak również źródłem informacji o osobach oraz instytucji uznawanych za zdrajców "białej rasy". Drugi tekst, który zarazem kończy niniejszy tom przygotował Mariusz Kozerski. W rozdziale Dawne afery polityczne ze współczesnej perspektywy: przykład sprawy Barschela/Pffeifera analizowana jest rola, jaką media odgrywają w nagłaśnianiu afer politycznych. Autor poddał oglądowi wydarzenia, które rozegrały się w latach 80 XX wieku, w północnoniemieckim landzie Szlezwik-Holsztyn, a w których ważną rolę odegrał opiniotwórczy tygodnik "Der Spiegel". Dodajmy, że Kozerski podejmuje się również próby odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób afera kilońska mogłaby przebiegać współcześnie, w kontekście potencjału informacyjnego/opiniotwórczego, którym charakteryzuje się globalna sieć komputerowa. ; "Cybersecurity as the challenge of the XXI century" is a collection of considerations dedicated to various aspects of security in cyberspace. Authors, who have been invited to this project, present different views on this subject. An author of the first chapter, "The main actors of cyberspace and their activities", is Tomasz Hoffman. Writing from a legal and political perspective, including the achievements of security sciences, he tries to present potential actors of cyberspace, and their activities, including behaviors against the law. Cybersecurity, according to Hoffman, is a new element of national security and is related to challenges, such as cybercrime and cyberterrorism. The second chapter, "Cybersecurity as a challenge for modern countries and societies", has been written by Marek Górka. The researcher has reviewed the current situation of the cybersecurity in the context of the spread of dangers in cyberspace, created by government and non-government organizations. Górka states that cyberspace has become a basic feature of the world and has created a new reality for almost all countries, what caused that the problems with cybercrime and cybersecurity became significant in both, the political and the economic aspect. A text, which corresponds to the Górka's thoughts, is the text "Cyberterrorists in digital times - professionalization and digitalization of modern terrorist organizations" by Bogusław Węgliński. The author has analyzed the instruments used by terrorist groups. The instruments which have been evolving along with the development of technology. The most important of them is the Internet, which has opened new opportunities for terrorists, including digital communicating. The text also includes aspects of the usage of drones by terrorists. The fourth chapter, "Cyber-physical attacks and the national security system", by Bogusław Olszewski, is also related to the previously mentioned issues. This part of the book deals with matters of the undesirable impact of cyber-physical systems on the safety of the international environment. According to Olszewski, their hybrid (digital-material) character causes that they affect not only the logical aspect of cyberspace but also the physical one. They enable destabilization of the internal structure of countries, what can lead to destructive changes in the wider, international context. They are a multifaceted danger to the broadly understood system of the global security. In the fifth chapter, Marcin Adamczyk has presented a text titled "Cyberspying in Chinese-American relations, in the context of the potential change of the world hegemon". The study is dedicated to the activities of the People's Republic of China in cyberspace, taken to acquire American military and civil technologies. The author claims that China is currently the only country that could challenge the global domination of the United States. However, to obtain the status of the hegemonic state, Beijing would need to build a solid coalition, supporting China on the international arena, but also reduce the economic distance between Beijing and Washington. An author of the next chapter is Kamil Baraniuk, who has prepared a text titled "Outline of the institutional changes in the Russian radio-electronic intelligence". Baraniuk emphasizes that the high level of computerization of societies and the common use of information technologies makes the signal and electromagnetic data a very important source of information for specialized institutions dealing with information collection and processing. In this context the author outlines the genesis and the institutional transformation of the Russian radio-electronic intelligence, as well as the military and civil institutions dealing with this kind of activities over the last decades, analyzing their tasks and personnel changes in their management. The seventh chapter has been written by two authors from Ukraine. Tetiana W. Nagachevskaya and Lyudmila Frliksowa prepared a text "Napryamky formuvannya mizhnarodnoyi konkurentospromozhnosti IT-sector Ukrayiny". This text contains an analysis of the current situation and peculiarities in the shaping of the international competitiveness of the IT sector in Ukraine. Nagachevskaya and Frliksowa have presented the position of the Ukrainian IT sector, considered in the context of the Networked Readiness Index, which measures the tendency of different countries to use the opportunities offered by informational and communicational technology. In addition, they have shown competitive advantages and disadvantages of Ukrainian IT companies on international markets, and directions of growth of the international competitiveness of the IT sector in Ukraine. Next two chapters have been related to religious issues in cyberspace. "Religious and pseudoreligious destructive groups: the challenges of cyberspace" has been written by Wojciech Gajewski, who pays attention to the matter of penetrating of the virtual space by various destructive religious groups. In his opinion, they become increasing dangers not only for individual users of the cyberspace but also for entire social groups. The religious scholar is a supporter of extensive research, educational and even legal activities, that suppose to reduce the negative consequences of the sectarian activity in cyberspace. Next author, Lucjan Klimsza, has presented a text "Philosophical aspects of the Internet in the context of missionary tasks of the Church". Klimsza, who is a Protestant pastor, pays attention to the possibilities that the access to the digital space opens to contemporary Christianity. He clearly states that the current Church must be a multimedia, but not a virtual community, distant from a man and his real existence. The author sees the Internet as a meta-medium enabling the transmission of religious content, which may be helpful in cognition and relationship between man and God, as well as between man and man. Tenth chapter, "Cybersecurity as a construct in the Polish public space", has been written by Przemysław Mikiewicz from a political perspective. The text is a reflection of the presence of the cybersecurity in Polish public space, which has been specified by the author as the opinion-making influence of the central government institutions and political parties. The author indicates that the concept of the cybersecurity is present in the Polish public space in government documents and programs of political parties. According to Mikiewicz, there is a fundamental asymmetry between these two types: government documents pay a lot of attention to cybersecurity, programs of political parties, however, only mention about the issue. Finally, cybersecurity appears as a kind of a construct used to create an image of the modern world, full of immaterial dangers, which might be eliminated only by publication of new doctrines and strategies, created to combat dangers in cyberspace. The political aspect of the cybersecurity issue is present also in the next two texts. An author of the first one is Grzegorz Tokarz, whose section has been titled "The Internet as an instrument to incite violence - an example of Poland". The text introduces activities of the Polish section of this neo- Nazi organization, including the content of its website, which is an important tool, used to promote the ideas of this environment, as well as a source of information about people and institutions considered to be the traitors of the "white race". The second text, which also ends this book, has been prepared by Mariusz Kozerski. In this chapter, titled "Former political scandals from a modern perspective: an example of the Barschel/Pffeifer case", the analyzed issue is the role played by media to publicize political scandals. The author has reviewed incidents that took place in the 1980s, in the German land of Schleswig-Holstein. A significant role in those happenings was played by "Der Spiegel", an opinion-forming weekly magazine. Let's add that Kozerski also tries to answer the question of how that, socalled "Kiel scandal" could look like if it happened today, in the context of the contemporary informational/opinion-forming potential, which characterizes the global computer network.

Spór o granicę austriacko-węgierską przy Morskim Oko był po rozbiorowym rabunku (1772 r.) kontynuacją ciągnącego się od XVI w. konfliktu granicznego między Królestwem Polskim a Węgrami. Próby ugodowego ustalenia granicy nie przyniosły przez niemal cały XIX w. efektu. W 1879 r. majątek graniczny po stronie węgierskiej (Jaworzyna) kupił pruski książę Chrystian Hohenlohe i podjął działania w celu zajęcia spornego terytorium. Jednak gdy hrabia Władysław Zamoyski w 1889 r. kupił w Galicji dobra (Zakopane) położone z drugiej strony spornego obszaru, zdecydowanie przeciwstawił się roszczeniom pruskiego magnata. Konflikt o własność prywatną (konflikt prawa cywilnego) eskalował w postaci sąsiedzkich gwałtów i trafiał przed sądy, jednak ich orzeczenia, bez ustalenia przynależności politycznej (państwowej) spornego terytorium, nie mogły wiązać zwaśnionych stron. Wobec zagrożenia bezpieczeństwa i spokoju na granicy austriacko-węgierskiej (doszło nawet do grożenia przez żandarmów węgierskich urzędnikom sądowym Galicji bronią palną) rządy w Wiedniu i Budapeszcie doszły do porozumienia, ustalając poufnie linię podziału. Ponieważ uznano, że publiczne ujawnienie rządowego kompromisu, wiążące się z przyznaniem do wzajemnych ustępstw obu stron, zostanie wykorzystane w walce politycznej zarówno w Austrii, jak i na Węgrzech, postanowiono zrzucić odpowiedzialność za kompromis na międzynarodowy sąd polubowny. W artykule autor przedstawia rozwiązania oraz instrumenty polityczne i prawne, do których sięgnęły władze obu państw, by zapewnić taki wyrok sądu rozjemczego, który realizowałby wcześniej przyjęte międzyrządowe porozumienie, a równocześnie przenosiłby na trybunał odium za dokonane ustępstwa. ; The dispute over the Austro-Hungarian border at Morskie Oko was, after the predatory partition of Poland in 1772, a continuation of a border conflict between the Kingdom of Poland and Hungary which started in the 16th century. The attempts to amicably delineate the border did not yield any results for the majority of the 19th century. In 1879, Christian Hohenlohe, a Prussian Prince, bought a border estate situated on the Hungarian side (a village called Jaworzyna) and he subsequently took steps with a view to seize the disputed territory. However, Count Władysław Zamoyski purchased lands in Galicia (Zakopane), located on the other side of the border, in 1889 and then he firmly resisted the claims of the Prussian magnate. The conflict concerning private property (a civil law conflict) continued to escalate and resulted in violence in the area and ended up in courts afterwards. However, without determining the political (state) affiliation of the disputed territory, no decisions made by the courts could be binding for the feuding parties. In the face of danger to safety and peace at the Austro-Hungarian border (there were even threats aimed at Galician court clerks with the use of firearms by Hungarian gendarmes), the governments in Vienna and Budapest came to a covert agreement and delineated a demarcation line. It was deemed that public disclosure of the compromise as well as of the concessions made by both parties would be used in political conflicts in both countries. As a consequence, it was decided that the blame should be put on the international arbitral tribunal. The paper presents solutions as well as the legal and political instruments used by both governments in order to secure such a court decision which would implement the international agreement they had previously reached and, at the same time, it would allow to lay the blame for the concessions on the tribunal.

The Kurds, there is one of the oldest nations in the world, with rich culture, living on the crossroads of the Middle East, in the "cradle" of the western civilization, within three major monotheistic religions. The Kurds are estimated at about 50 million people, does not have its own statehood. Besides the 11-month incident of the Republic of Mahabad, founded in 1946, in the territory of north-eastern Iran, They have never received sovereignty. The exodus of Kurds from northern Iraq and the genocide perpetrated by the army of Saddam Hussein, what happened in the spring of 1991 led, in the fall of that year, to the creation of a security zone, by act of the United Nations Security Council Resolution 688, which turned into an informal Kurdish autonomy in the north Iraq. Building structures of statehood, slow, interrupted by civil war, began from that time. The American invasion in 2003 and overthrow of the rule of the Baath party, under the Constitution of 2005, the Iraqi Kurds obtained legally sanctioned autonomy. The creation of an Islamic state, that use violence against the Christian population and Yazidis, as well as the Muslims Kurds, and the arrival of more than 2 million refugees into the Kurdistan Region, it has become a threat for their autonomy. For the Kurds, it became apparent that the Iraqi Arabs is impossible to create a democratic state. They began to not only think but also talk more and more about sovereignty. In addition, there is a principle in international law for respect for territorial integrity. Neighbouring countries like Iran, Turkey, and Syria are not interested in the creation of a Kurdish state in Iraq, because their territories are quite a group of the Kurdish minority, who are also thinking about independence. USA - the largest power opts for the indissolubility of Iraq, however, the bulk of US congressmen has a different opinion on this issue from the president. ; Kurdowie, jeden z najstarszych narodów świata, żyjący w "kolebce" zachodniej cywilizacji, na styku trzech głównych monoteistycznych religii, szacowany na około 50 milionów osób, nie posiada własnej państwowości. Poza 11 miesięcznym incydentem funkcjonowania Republiki Mahabadzkiej, utworzonej w 1946 r., Kurdowie nigdy suwerenności nie uzyskali. Exodus Kurdów z północnego Iraku i ludobójstwo dokonane przez wojska Saddama Husajna wiosną 1991 r., doprowadziło jesienią tegoż roku, do utworzenia, na mocy 688 rezolucji RB ONZ, strefy bezpieczeństwa, która przerodziła się w nieformalną, kurdyjską autonomię w północnym Iraku. Od tego czasu rozpoczęło się powolne, przerwane wojną domową, budowanie struktur państwowości. Po amerykańskiej inwazji na Irak (2003) i obaleniu rządów partii Baas iraccy Kurdowie, na mocy konstytucji z 2005 r., uzyskali prawnie usankcjonowaną autonomię. Powstanie Państwa Islamskiego, które brutalnie rozprawia się z ludnością chrześcijańską jezydzką, a także Kurdami muzułmanami oraz przybycie do Regionu Kurdystanu prawie 2-milionowej rzeszy uchodźców stało się zagrożeniem dla owej autonomii. Kurdowie uznali, że z irackimi Arabami nie da się tworzyć demokratycznego państwa. Zaczęli coraz częściej nie tylko myśleć, ale i mówić o suwerenności. Jednak w prawie międzynarodowym występuje zasada poszanowania integralności terytorialnej. Ościenne państwa, jak Iran, Turcja, czy Syria nie są zainteresowane powstaniem państwa kurdyjskiego w Iraku, bo na swoich terytoriach mają spore grupy mniejszości kurdyjskiej, które też myślą o samodzielności. USA - największe mocarstwo optuje za nierozerwalnością Iraku, aczkolwiek gros kongresmenów amerykańskich ma odmienne w tej kwestii zdanie od prezydenta.

There are two standpoints in the Polish-Ukrainian dialogue. The first might be termed as 'to forgive and ask forgiveness.' Its followers, guided by the Christian teaching on love and forgiveness, believe that the border between 'the executioner' and 'the victim' in the Polish-Ukrainian conflict is vague, in particular in the context of the national groups involved in the controversy. No nation is entirely evil or good. Therefore, the Ukrainians were not only 'executioners' of the Poles, but also their 'victims.' Poles simultaneously acted as their 'torturers'. Considering this mutual detriment, the proponents of this standpoint believe that only mutual apology and forgiveness can lead to the Polish-Ukrainian reconciliation and that the act of such reconciliation must not involve harming the dignity of either Ukrainians or Poles or humiliating either nation. The alternative position is held by those who believe in 'being released by the truth.' While the supporters of this view also stress the need for the Polish-Ukrainian reconciliation, they hold that it may be accomplished on certain conditions only, one of them being the apology from the other side. To them, the border between 'the executioner' and 'the victim' is very clear. Thus, the Poles representing this standpoint believe it was the Ukrainians who were the executioners. Likewise, the Ukrainians holding this view believe the Poles only to have been the murderers. As a result, either party considers itself the victim, the Polish-Ukrainian conflict being seen through this 'singular' lens only. The losses of the respective national group are magnified, while those of the other side are usually underestimated or altogether ignored. The actions of the other party are termed as 'genocide,' while the acts committed one's own party are justified as retaliation even if they involved killing women and children. Throughout the history of the Polish-Ukrainian dialogue, the two standpoints compete with, but also affect each other. Nowadays, however, the initiative seems to belong to the proponents of seeing one's own national harm only, which is reflected in the shallowness of the reflection on the historical events in question, as well as in the lack of compassion for the victims of the conflict both on the Polish and the Ukrainian sides. The current situation in the dialogue about the Polish-Ukrainian conflict contributes to strengthening the voice of the opponents of any reconciliation in this matter who express their views by committing acts of profanation and destruction of Polish and Ukrainian memorials in both countries. ; W relacjach polsko-ukraińskich główną kością niezgody są tragiczne wydarzenia z lat wojny i okresu powojennego. Są one odmiennie oceniane przez Polaków i Ukraińców. Tak jedni, jak i drudzy wolą postrzegać się w roli ofiary niż kata, usprawiedliwiając tym samym wyrządzoną drugiej stronie krzywdę. Prym w tym wiodą organizacje nacjonalistyczne i kombatanckie oraz kresowe. Postawa taka utrudnia dialog polsko-ukraiński, którego celem ma być pojednanie między obu narodami. Dla osiągnięcia tego celu bardzo wiele zrobiły Kościoły, zwłaszcza rzymskokatolicki i greckokatolicki, inspirowane przez papieża Jana Pawła II, a także prezydenci Polski (Aleksander Kwaśniewski i Lech Kaczyński) oraz Ukrainy (Leonid Kuczma i Wiktor Juszczenko). Ważną rolę w tym procesie odgrywają: mniejszość ukraińska w Polsce i mniejszość polska na Ukrainie, liczne organizacje pozarządowe i intelektualiści. Niemniej w dialogu polsko-ukraińskim można wyróżnić dwie postawy. Pierwsza kieruje się chrześcijańską zasadą "przebaczamy i prosimy o przebaczenie", a druga maksymą "prawda was wyzwoli". Reprezentujący pierwszą z nich stoją na stanowisku, że w konflikcie polsko-ukraińskim i Polacy, i Ukraińcy byli tak ofiarami, jak i katami, a zwolennicy drugiej dostrzegają tylko własną krzywdę.

In the article authors draws our attention to the gaps in understanding the complexities of modern warfare and extensive use of irregular forces. Russia is using new forms of war and resistance: open and secret terror, diversions and operations of underground groups, which include citizens from this region, soldiers and mercenaries from different countries. The main problem in the regulation of any hybrid warfare by international humanitarian law is that it focuses solely on the physical dimension of the conflict and its role is getting smaller – replaced by economic and informational war successfully used by Russia. Non-military activities used within the framework of hybrid conflicts are mainly aimed at the impact on the civilian population and the international community. Their task is to weaken the will of resistance, increase the level of discouragement and social discontent, which in turn will lead to the end of the conflict in accordance with the interests of the aggressor. We are witnessing such methods are being used against Ukraine as attrition warfare as well as the destruction of the psychological balance of the whole society. Not military methods, which are used by Russia against Ukraine are: political, social, humanitarian, economic and energy instruments; high activity of special services; new information technologies, including information attacks, offensive actions in cyberspace; multidirectional diplomacy.Key words: hybrid warfare; military actions; non-military methods of warfare; asymmetric threats. ; W artykule autorzy zwracają uwagę na braki w zrozumieniu złożoności współczesnej wojny oraz szerokie wykorzystanie nieregularnych sił zbrojnych. Rosja wykorzystuje nowe formy przeprowadzenia wojny i oporu: otwarty i tajny terror, dywersje i działania grup konspiracyjnych, do których wchodzą obywatele regionu, żołnierze i najemnicy z różnych państw. Głównym problemem w regulacji wojen hybrydowych międzynarodowym prawem humanitarnym jest to, że koncentruje się ono wyłącznie na fizycznym wymiarze konfliktu a jego rola jest coraz mniejsza – zastępują ją wojna gospodarcza i informacyjna, które Rosja z powodzeniem wykorzystuje. Działania niemilitarne wykorzystywane w ramach konfliktów hybrydowych mają na celu głównie oddziaływanie na ludność cywilną oraz społeczność międzynarodową. Ich zadaniem jest osłabianie woli oporu, zwiększanie poziomu zniechęcenia oraz niezadowolenia społecznego, co w rezultacie ma doprowadzić do zakończenia konfliktu zgodnie z interesem agresora. Jesteśmy świadkami tego, że w stosunku do Ukrainy stosuje się metody wojny na wyczerpanie, zniszczenie równowagi psychologicznej całego społeczeństwa. Metodami niemilitarnymi, które wykorzystuje Rosja w stosunku do Ukrainy są: szerokie zastosowanie politycznych, społecznych, humanitarnych, ekonomicznych, energetycznych instrumentów; duża aktywność służb specjalnych; nowe informacyjne technologie, w tym ataki informacyjne, działania ofensywne w cyberprzestrzeni; wielokierunkowe działania dyplomatyczne.Słowa kluczowe: wojna hybrydowa; działania militarne; pozamilitarnych metody prowadzenia wojny; zagrożenia asymetryczne. ; Автори звертають увагу на прогалини в розумінні складнощів сучасної війни із широким використанням нерегулярних сил. Росія використовує нові форми війни і опору: відкритий і секретний терор, диверсії та операції підпільних груп, сформованих з громадян цього регіону та солдатів і найманців з різних країн. Основною проблемою в регулюванні гібридної війни міжнародним гуманітарним правом є те, що ця війна зосереджена виключно на фізичному вимірі конфлікту, отож його роль стає все меншою. Натомість її замінено економічною та інформаційною війнами, що успішно використовує Росія. Використання невійськових методів у рамках гібридних конфліктів здебільшого спрямоване на цивільне населення і міжнародне співтовариство. Їхнє завдання полягає в тому, щоб послабити волю опору, підвищити рівень розчарування та соціального невдоволення, яке, своєю чергою, спровокує завершення конфлікту відповідно до інтересів агресора. Ми бачимо, що проти України використовують методи війни на виснаження, руйнування психологічної рівноваги всього суспільства. Hевійськові методи, які використовує Росія проти України, – це політичні, соціальні, гуманітарні, економічні та енергетичні інструменти; висока активність спецслужб; нові інформаційні технології, в тому числі інформаційні атаки, наступальні дії в кіберпросторі; різностороння дипломатія.Ключові слова: гібридна війна; військові дії; невійськові методи ведення війни; асиметричні загрози.

Po upadku komunizmu i zakończeniu zimnej wojny wydawało się, że świat na trwałe wchodzi w okres stabilizacji, pokoju i współpracy. Szybko jednak okazało się, że świat narastającej globalizacji ma różne oblicza, także negatywne, co rzutuje na prawie każdą sferę życia, także na bezpieczeństwo. Spadło co prawda zagrożenie nuklearne, ale pojawiły się nowe zagrożenia oraz nasiliły te, które przedtem przesłonięte były rywalizacją Wschód – Zachód. Chodzi głównie o konfl ikty etniczno- -religijne, kulturowe i cywilizacyjne, w tym rozlewające się konfl ikty wewnętrzne w państwach słabych i upadłych, proliferację broni masowego rażenia, niebezpieczne ambicje państw dyktatorskich. Ogromny wpływ na ład międzynarodowy i bezpieczeństwo miały zamachy 11 września 2001. Zmieniły one percepcję zagrożeń dla bezpieczeństwa. Terroryzm uznany został za największe zagrożenie dla bezpieczeństwa, a ogłoszona przez prezydenta Busha walka z terroryzmem doprowadziła Stany Zjednoczone i prawie cały Zachód do zaangażowania w dwie wojny: w Iraku i w Afganistanie. O ile interwencję w Afganistanie i obalenie reżimu Talibów można uznać za swoiste prawo do samoobrony Stanów Zjednoczonych (a właściwie po uruchomieniu art. 5 traktatu waszyngtońskiego za sprawę całego NATO), bo Al-Kaida, która była organizatorem zamachów 11 września, za przyzwoleniem tego reżimu była na stałe zainstalowana w tym kraju, to już interwencja w Iraku miała wątpliwe podstawy prawne, a właściwie była ona jednostronną decyzją USA, podjętą mimo protestów połowy sojuszników NATO. To co nastąpiło potem, w ramach wojny z terroryzmem, przekształciło się w totalny chaos, przypominający wojnę domową, w Iraku obecnie wygasającą, w Afganistanie zaś, już w warunkach obecności tam Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF), coraz bardziej nasilającą się. W ostatnich dwóch latach warunki bezpieczeństwa w Afganistanie, za które w praktyce, w ramach ISAF, odpowiedzialne jest NATO, gwałtownie się pogorszyły. Gwałtownie wzrosła liczba zamachów terrorystycznych, a talibowie odzyskują pozycje, kontrolując już prawie 40% obszaru Afganistanu. Sytuacja w Afganistanie i odpowiedzialność NATO za bezpieczeństwo tego kraju budzi ogromne zaniepokojenie przywódców państw natowskich oraz kierownictwa sojuszu. Staje się to również jednym z centralnych problemów nowej administracji waszyngtońskiej. Trwające już siedem lat i rosnące zaangażowanie NATO i sił koalicyjnych w Afganistanie, pionierskie w ramach misji out of area, mimo zaangażowania ok. 64 tysięcy żołnierzy, sprzętu i idących w miliardy dolarów kosztów operacji nie przynosi jak dotąd, oczekiwanych rezultatów. Dlatego też przygotowana i realizowana jest nowa strategia obecności USA i NATO w Afganistanie. Zaangażowanie NATO w Afganistanie często interpretowane jest jako swoisty test dla Sojuszu, jako wyraz rosnącej odpowiedzialności za bezpieczeństwo globalne, w tym za zwalczanie nowych zagrożeń, takich jak terroryzm, których eskalacja jest także ubocznym skutkiem globalizacji. Autor nie w pełni podziela te opinie, choć niewątpliwie obecność NATO w Afganistanie jest ważną i trudną próbą dla Sojuszu, w tym także dla Polski ze względu na rosnące zaangażowanie sił zbrojnych naszego kraju w tę operację. Sprawa udziału NATO jednak rzutuje na stan bezpieczeństwa międzynarodowego, eskaluje napięcia i budzi negatywne emocje cywilizacyjno-kulturowe, utrudnia walkę z terroryzmem, kładzie się cieniem na i tak niejasny obraz sytuacji na Bliskim i Środkowym Wschodzie. Na wiele spraw z zakresu bezpieczeństwa globalnego i regionalnego, w tym narodowego poszczególnych krajów (choćby USA), patrzy się przez pryzmat Afganistanu. ; When the cold war ended, after the collapse of communism and when fi nally the Soviet Union disintegrated, there was a widespread feeling through the world that at long last universal peace had descended on earth. The fear of war in which weapons of mass destruction would be used had vanished. Today's world is a vastly different place. It is a world of globalization, which has both good and bad sides. This inexorable process has extended the opportunities of worldwide interchange. But this same globalization process and associated technology have also brought major new threats and intensifi ed existing ones. The threats we face are seamless, running across the boundaries of defence, foreign affairs, domestic and social life. It has left nations and peoples ever more vulnerable to phenomena ranging from international crime and terrorism through to cyber-attacks, health pandemics, energy politics, resource shortages and fi nancial crisis. We are facing the problem of failed states, WMD proliferations, rough countries challenges. We all have to agree that it was a great impact of 9/11 terrorist hijackers and attacks on security. The perception of international security threats has changed. Terrorism has been recognized as the biggest threat for security. The war on terrorism, declared by George W. Bush, has engaged United States and almost the whole West in two wars: in Iraq and in Afghanistan. As far as Afghanistan case is concerned, one has to recognize the legitimacy of American intervention (as did the UN Security Council), as U.S. had the right to self-defence after Al-Qaeda attacks, operating from Afghan territory. In the case of intervention in Iraq there are far going doubts about its legitimacy. The result was not only the overthrow of both regimes, of Saddam Hussein in Iraq and Taliban in Afghanistan, but a real mess – if not a civil war – in Iraq. Today, after seven years, the security situation in Iraq has much improved, but in Afghanistan there is ongoing process of violence escalation. In the last years the conditions of security in Afghanistan, for keeping which responsible is ISAF (and practically NATO, being a core of ISAF), has dramatically deteriorated. The number of terrorist attacks has enormously increased and Taliban have regained the control over 40% of Afghan territory. The security situation in Afghanistan and NATO's responsibility for that is the reason of deep concern for both the leaders of NATO member states and Alliance itself. The new American administration has made the confl ict a policy priority. President Obama announced a new strategy for Afghanistan, including the decision to commit an additional 30 000 U.S. military forces to address the confl ict. NATO's engagement in Afghanistan is treated as a kind of test for Alliance and a confi rmation of NATO's rising responsibility for global security, opening new out of area alliance missions. It is also important for Poland, taking in consideration the rising number of Polish troops in Afghanistan. Many questions of global and regional [Middle East] security are treated in the framework of Afghanistan case. ; Многие считали, что после падения коммунизма и окончания холодной войны, мир входит в период стабилизации, мира и сотрудничества. Однако вскоре ока- залось, что в эпоху глобализации мир имеет разные обличия, в том числе нега- тивные, что отражается почти на каждой сфере жизни, в том числе и на безопас- ности. Хотя и уменьшилась ядерная угроза, но появились новые угрозы, а также усилились те, которые ранее, в связи с соперничеством Востока и Запада, на- ходились на втором плане. Главным образом здесь необходимо иметь ввиду эт- ническо-религиозные, культурные и цивилизационные конфликты, в том числе, внутренние конфликты в слабых и распавшихся государствах, распространение оружия массового уничтожения, опасные шаги диктаторских государств. Огромное влияние на международный порядок и безопасность оказали террористические акты 11 сентября 2001 года. Они полностью изменили вос- приятие угроз безопасности. Терроризм был признан самой большой угрозой безопасности, а провозглашенная президентом Бушем война с терроризмом вовлекла Соединённые Штаты и почти весь Запад в ведение двух войн: в Ира- ке и в Афганистане. Если интервенцию в Афганистане и свержение режима та- либов еще можно признать своеобразным правом на самозащиту Соединённых Штатов (а имея ввиду 5 статью Вашингтонского договора делом всего НАТО), поскольку Аль-Каида, ответственная за организацию терактов 11 сентября, с согласия режима талибов имела постоянные базы в этой стране, то интер- венция в Ираке имела очень слабые юридические основания и в действитель- ности она была односторонним решением США, принятым вопреки протестам половины союзников НАТО. То, что произошло в рамках войны с терроризмом, позже превратилось в тотальный хаос, приведший к ослабевающей гражданс- кой войне в Ираке, и усиливающейся войне в Афганистане, происходящей в ус- ловиях присутствия там Международных сил содействия безопасности (ISAF). В последние два года безопасность в Афганистане, за которую в действитель- ности в рамках ISAF, несет ответственность НАТО, сильно ухудшилась. Возрос- ло количество террористических актов, а талибы контролируют уже почти 40% территории Афганистана. Ситуация в Афганистане и ответственность НАТО за безопасность этой стра- ны, вызывает огромное беспокойство глав государств членов НАТО, руководс- тва союза, а также становиться одной из главных проблем новой вашингтон- ской администрации. Продолжающееся уже семь лет и растущее присутствие НАТО и коалиционных сил в Афганистане, не взирая на контингент численностью около 64 тысяч солдат, современную технику и исчисляющуюся в миллиар- дах долларов стоимость операции, пока не принесло ожидаемых результатов. В связи с чем, подготавливается и реализуется новая стратегия присутствия США и НАТО в Афганистане. Действия НАТО в Афганистане часто интерпретированы как своеобразный тест для союза, как проявление растущей ответственности за глобальную бе- зопасность, в том числе за борьбу с новыми угрозами, такими как терроризм, эскалация которого в какой-то степени является побочным следствием глоба- лизации. Автор не полностью разделяет такое мнение, хотя, несомненно, при- сутствие НАТО в Афганистане – это важное и тяжелое испытание для союза, в том числе также для Польши, ввиду возрастающего присутствия вооружён- ных сил Польши в этой операции. Вопрос участия в операции НАТО, хотим мы этого или нет, отражается на состоянии международной безопасности, вызыва- ет напряжения и отрицательные цивилизационно-культурные эмоции, затруд- няет борьбу с терроризмом, оказывает влияние на и так непростую ситуацию на Ближнем и Среднем Востоке. На многие вопросы в сфере глобальной и ре- гиональной безопасности, в том числе и национальной, отдельных стран (даже США), нужно смотреть сквозь призму Афганистана.

In the 21st century, subversion understood as a foreign disruptive activity, has become an element of security policy and power politics in an environment where the direct use of force may be too risky. Though this term is well-known in humanities in Poland, it hasn't yet been translated and literally applied by Polish political scholars. However, states' repertoire includes measures that are a continuation or even a substitute of "war", and their very objectives are consistent with the logic of subversive strategies known in arts. As opposed to direct violence, such operations aim at maintaining conditions between political weakness and failure by targeting fragile areas. In this vein, subversion appears to become the first strategic choice of many states, including world powers. The author introduces the term to the taxonomy of security studies as he starts from a semantic theoretical reasoning (subversion as a covert and indirect strategy) and later answers how subversive strategies are implemented in Eastern Europe. In a specific geopolitical context, i.e. in the intersection of transatlantic/European security complex and post-Soviet area, subversion is part and parcel of the Kremlin policy towards Georgia and Ukraine, and recently the Republic of Belarus towards Poland. Therefore, subversive, "short of war" measures are intended to force competitors to make political concessions, which defines the Russian (in)security policy in its "near (and a bit further) abroad". ; W XXI wieku "subwersja" (subversion), tłumaczona jako zagraniczna działalność wywrotowa, staje się ważnym elementem polityki bezpieczeństwa i budowania stref wpływów w środowisku, w którym otwarte użycie siły może okazać się zbyt kosztowne. Choć pojęcie to jest dobrze znane na gruncie nauk artystycznych, w polskiej literaturze politologicznej nie pojawiało się dotąd w sposób dosłowny. Tymczasem w repertuarze państw pojawiają się środki, które są przedłużeniem, a nawet substytutem, "wojny", a których cel wiąże się z logiką strategii subwersywnych stosowanych w sztuce. W przeciwieństwie do otwartej przemocy takie operacje polegają na utrzymywaniu stanów pomiędzy słabością a upadkiem w drodze wykorzystywania newralgicznych punktów. Subwersja staje się dziś pierwszym wyborem strategicznym wielu państw, w tym mocarstw. Autor wprowadza pojęcie subwersji do terminologii nauki o bezpieczeństwie, wychodząc od rozważań natury teoretycznej (subwersja jako strategia pośrednia i niejawna), aby nieco później przyjrzeć się sposobom operacjonalizacji tych działań w regionie Europy Wschodniej. W konkretnych warunkach geopolitycznych, tj. na styku transatlantyckiego/europejskiego systemu bezpieczeństwa oraz obszaru poradzieckiego, subwersja przejawia się w polityce Kremla wobec Gruzji czy Ukrainy, a ostatnio także Republiki Białoruś względem Polski. Subwersywne działania "poniżej progu wojny" mają prowadzić przeciwnika do politycznych ustępstw, definiując politykę (nie)bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej w jej "bliskiej (i nieco dalszej) zagranicy". ; В XXI веке «субверсия» (subversion), переводимая как иностранная подрывная деятельность, становится важным элементом политики безопасности и построения сфер влияния в среде, где открытое применение силы может оказаться слишком дорогостоящим. Хотя эта концепция хорошо известна в области искусства, до сих пор она не появлялась буквально в польской политологической литературе. Между тем в репертуар государств входят меры, являющиеся продолжением или даже заменой «войны», цель которой связана с логикой подрывных стратегий, используемых в искусстве. В отличие от открытого насилия, такие операции заключаются в удержании состояний между слабостью и неудачей, используя горячие точки. Сегодня подрывная деятельность становится первым стратегическим выбором многих стран, в том числе великих держав. Автор вводит понятие субверсии в терминологию науки о безопасности, начиная с теоретических соображений (подрывная деятельность как косвенная и неявная стратегия), чтобы немного позже взглянуть на методы реализации этой деятельности в регионе Восточной Европы. В определенных геополитических условиях, то есть на стыке трансатлантической / европейской системы безопасности и постсоветского пространства, подрывная деятельность проявляется в политике Кремля в отношении Грузии или Украины, а в последнее время также в Республике Беларусь в отношении Польши. Подрывные действия «ниже порога войны» призваны привести противника к политическим уступкам, определяя политику (не) безопасности Российской Федерации в ее «ближнем (и несколько дальнем) зарубежье».

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article is to present selected problems of the democratic system in Poland and to propose directions of development improving its operation. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem was to check whether the implementation of modern organizational concepts and ICT solutions can contribute to a more efficient exercise of democratic power and increase its quality? The basic method was both the analysis of public opinion polls on various aspects of the Polish democracy system and a review of the literature on concepts and scientific theories related to the study of democratic systems. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The first part presents the results of public opinion surveys on democracy and its individual areas of operation. The second section presents concepts and scientific theories related to the study of democratic systems and its mechanisms. The third section presents selected problems of democracy in Poland and proposals for their changes based on the assumptions of concepts and theories discussed in the second part of the article. RESEARCH RESULTS: The crisis of confidence in the current model of democracy results from the mismatch between its form and development challenges. The implementation of both the concept of e-democracy proposed by the European Parliament and organizational solutions based on the assumptions of concepts and scientific theories related to the study of democratic systems should contribute to increase the effectiveness of democracy. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Despite the huge number of publications in the literature and press devoted to democracy, the main focus was either on the assessment of the current state of the system or its elements, or scientific theories related to a given area of democracy. Occasionally, ad hoc proposals for change were indicated, but in this case, they were mostly, without a deeper and broad view of the entire democratic system. This article overcomes the above limitations by combining the assessment of the current perception of democracy with scientific theory, which at the same time provides the basis for proposals for systemic solutions to improve the effectiveness of democracy. ; CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie wybranych problemów systemu demokratycznego w Polsce oraz zaproponowanie kierunków rozwoju, poprawiających jego działanie. PROBLEM i METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczył sprawdzenia czy wdrożenie założeń nowoczesnych koncepcji organizacyjnych i rozwiązań teleinformatycznych może przyczynić się do sprawniejszego sprawowania demokratycznej władzy, a także podwyższenia jej jakości? Podstawową metodą była zarówno analiza badań opinii publicznej o różnych aspektach polskiego systemu demokracji, jak i przegląd literatury przedmiotu dotyczącej koncepcji i teorii naukowych, związanych z badaniem systemów demokratycznych. PROCES WYWODU: W pierwszej części przedstawiono wyniki badań opinii publicznej o demokracji i jej poszczególnych obszarach działania. W drugiej części zaprezentowano koncepcje i teorie naukowe, związane z badaniem systemów demokratycznych i jego mechanizmów. Trzecia część przedstawia wybrane problemy demokracji w Polsce i propozycje ich zmian, opierających się na założeniach koncepcji i teorii omówionych w drugiej części artykułu. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Kryzys zaufania do obecnego modelu demokracji wynika z niedopasowania jej formy do wyzwań rozwojowych. Wdrożenie zarówno koncepcji e-demokracji proponowanej przez Parlament Europejski, jak i rozwiązań organizacyjnych opierających się na założeniach koncepcji i teorii naukowych, związanych z badaniem systemów demokratycznych, powinno przyczynić się do zwiększenia sprawności działania demokracji. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Pomimo ogromnej liczby publikacji w literaturze przedmiotu oraz prasie poświęconej demokracji, to przeważnie skupiano się albo na ocenie obecnego stanu systemu lub jego elementów, albo teoriach naukowych związanych z danym obszarem demokracji. Sporadycznie wskazywano ad hoc propozycje zmian, jednak i w tym przypadku miały one przeważnie charakter bieżącego reagowania na negatywne zjawiska, bez głębszego spojrzenia na cały system demokracji. W niniejszym artykule przezwyciężono powyższe ograniczenia poprzez połączenie oceny obecnego postrzegania demokracji z teorią naukową, które jednocześnie stanowią podstawy propozycji rozwiązań systemowych mających poprawić sprawność działania demokracji.

Climate law is a fast-developing branch of law. It is regulated in a multi-centric way, since as a global issue, it needs systemic solutions that would be broader than national ones. Climate protection can also be achieved through the implementation of human rights, including the right to court. Thus, the multi-level regulation as a lex generalis is accompanied with a lex specialis regulation governing the right to court from a collective perspective and linked strictly with climate law under Article 9 of the Aarhus Convention. The theoretical and indirect aim of the article is to emphasise the relationship of environmental law in general and climate law in particular with human rights, using the example of the right to court. The direct and practical aim is to demonstrate in a horizontal manner the role of the Convention in the case law of the Polish Supreme Administrative Court. The essence of the problem is the finding of the lack of direct effect of the Convention, which weakens this protection. The article is of a scientific and research nature and the analysis of the previous case law may have cognitive value for practice. The first part provides a theoretical and legal outline of introductory issues, showing the links between human rights and climate law and the scope of application of the Aarhus Convention. The second part, concerning research materials and methods, contains an analysis of the provisions of Article 9 of the Convention made using the logical-linguistic method and teleological interpretation. The third part shows the results of the interpretation search carried out by the Supreme Administrative Court, some of them being widely accepted and some controversial. Polish administrative courts, when deciding on environmental matters under Polish administrative law, co-apply together with Polish national law the normative acts of European law, including the Aarhus Convention. However, the wording of its provisions precludes, according to the established case law, the possibility of their direct application, thus pointing to the importance of legislative actions, and administrative courts cannot substitute the legislature in this activity. It was noted in the conclusion that the implementation of the Convention is "generally correct", which does not mean, however, that it implements the Aarhus-type principles in full and comprehensive. ; Prawo klimatu stanowi bardzo dynamiczną gałąź prawa. Jest regulowane multicentrycznie, gdyż jako problem globalny potrzebuje szerszych niż państwowe rozwiązań systemowych. Ochrona klimatu może się odbywać również poprzez realizację praw człowieka, w tym prawa do sądu. Do wielopoziomowej regulacji jako lex generalis dochodzi więc regulacja lex specialis, w myśl której prawo do sądu uregulowano w ujęciu kolektywnym i powiązano stricte z prawem klimatu w art. 9 Konwencji z Aarhus. Celem teoretycznym i pośrednim artykułu jest zaakcentowanie związku prawa ochrony środowiska w ogólności, a prawa klimatu w szczególności, z prawami człowieka na przykładzie prawa do sądu. Celem bezpośrednim i praktycznym jest ukazanie w sposób przekrojowy roli Konwencji z w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Istotę problemu stanowi uznanie braku bezpośredniej skuteczności Konwencji, co osłabia wspomnianą ochronę. Artykuł ma charakter naukowo-badawczy, a analiza dotychczasowego orzecznictwa może mieć wartość poznawczą dla praktyki. Pierwsza część zawiera rys teoretycznoprawny i dotyczy zagadnień wprowadzających, ukazując połączenia praw człowieka z prawem klimatu oraz zakres obowiązywania Konwencji z Aarhus. Druga część dotyczy materiałów i metod badawczych oraz zawiera analizę przepisów art. 9 Konwencji dokonaną przy użyciu metody logiczno-językowej i celowościowej wykładni. W części trzeciej ukazano – niekiedy niebudzące kontrowersji, niekiedy dyskusyjne – rezultaty poszukiwań interpretacyjnych dokonywanych przez NSA. Orzekając w sprawach środowiskowych wynikających z polskiego prawa administracyjnego, NSA współstosuje z prawem krajowym akty normatywne należące do prawa europejskiego, w tym także Konwencję. Jednak sposób sformułowania jej przepisów wyklucza, w myśl linii orzeczniczej, możliwość ich bezpośredniego zastosowania, podnosząc tym samym ważkość działań legislacyjnych, a sądy administracyjne nie mogą zastąpić w tym zakresie ustawodawcy. W ramach konkluzji podkreślono, że implementacja Konwencji jest "zasadniczo prawidłowa", co nie oznacza jednak implementacji w pełni realizującej Aarhus-type principles.

Celem artykułu jest próba przedstawienia właściwości oraz mechanizmów instytucjonalnych kształtowania się polskiej polityki migracyjnej w latach 1989–2016 (kwiecień). Nawiązujemy w nim do koncepcji "paradygmatów polityki" Petera A. Halla, który analizował polityki publiczne państwa w kategoriach świadomego dostosowywania ich celów i narzędzi zgodnie z posiadanymi doświadczeniami oraz napływającymi nowymi informacjami. Nawiązując do niej będziemy chcieli wykazać, że na początku dekady lat 90. mieliśmy w Polsce do czynienia z radykalnym zerwaniem dotychczasowego "reglamentacyjnego" paradygmatu polityki migracyjnej, a następnie z tworzeniem jej nowego układu i przeszło 15-letnim jego funkcjonowaniem. Podkreślamy trzy jego właściwości. Pierwsza z nich mówi o tym, że nie emigracja z Polski jako dominujące liczebnie zjawisko w sytuacji migracyjnej kraju w omawianym okresie, lecz imigracja i pojawienie się w naszym kraju różnych kategorii cudzoziemców było i pozostaje nadal głównym bodźcem kształtowania się polityki państwa w dziedzinie migracji. Druga wskazuje na podstawowe znaczenie dla tworzenia i funkcjonowania dla tej polityki resortu zajmującego się sprawami wewnętrznymi. Łączyło się to z preferencją dla rozwoju prawa, procedur i mechanizmów instytucjonalnych (rozumianych jako współpraca w ramach administracji rządowej) związanych z kontrolą i bezpieczeństwem migracji, kosztem szerszej dyskusji o celach i kierunkach polityki migracyjnej państwa. Trzecia zaś dotyczy "praktycznego" rozumienia polityki migracyjnej, i skupiała się na rozwiązywaniu kwestii migracyjnych ujmowanych w kategoriach administracyjnych, związanych z oceną funkcjonowania procedur prawnych i narzędzi instytucjonalnych. Owo praktyczne podejście z jednej strony utrudniało funkcjonowanie polityki migracyjnej w Polsce i skuteczne rozwiązywanie nowych wyzwań migracyjnych, ale z drugiej strony ułatwiało szybkie przejmowanie międzynarodowych i europejskich (unijnych) rozwiązań prawnych. Pytanie, jakie sobie zadajemy na koniec artykułu brzmi, czy reakcje władz polskich na "kryzys migracyjny" w Europie począwszy od połowy 2015 r. stanowią kontynuację dotychczasowego paradygmatu, czy też są one zapowiedzią jego zmiany lub też nawet radykalnego zerwania. ; This working paper attempts to analyze the leading institutional features and mechanisms of rising and development of the Polish migration policy in the years 1989-2016 (April). We refer to the concept of "policy paradigm" created by Peter A. Hall (1993) who has analyzed the public policies in terms of a reflective adjustment of its objectives and administrative tools in accordance with previous experience and the incoming of new information. Referring to this concept we want to show that in Poland in the early 90s of XX century we experienced the radical change of the highly "rationing" paradigm of migration policy and the creation of the new one (and more than 15 years of its functioning). We emphasize three of its features. First, that not emigration from Poland as the dominant migration phenomenon in this period but immigration (and different categories of foreigners) has been the main driver of shaping migration policy. Second point highlights the importance of the ministry of internal affairs as the leading actor of this policy. It was connected with the preference for the development of procedures and institutional mechanisms (as the main tools of co-operation within the administration) related to the control of migration processes, at the expense of a broader discussion about the goals of migration policy. Third point concerns the "practical" understanding of migration policy and its focusing on solving the migration issues in terms of legal procedures and institutional tools. From the one hand this approach hampered the functioning of the migration policy in Poland and solving new challenges of migration, but on the other hand it facilitated the acquisition of international and European (EU) legal solutions. At the end of the article we state the question whether the responses of the Polish authorities to the "migration crisis" in Europe from mid-2015 has been the continuation of the existing paradigm or the indicators of its change or even the radical break are being appears. ; Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytet Warszawski

Region Bliskiego Wschodu jest znany z antyzachodnich nastrojów. Mimo to wiele rządów arabskich prowadzi prozachodnią politykę. Jednym z państw współpracujących z Europą i USA jest Jordania. Taka opcja polityczna monarchii haszymidzkiej ma jednak głębokie przyczyny historyczne i wynika z nietypowych uwarunkowań tego państwa. Należy przypomnieć, że samo powstanie Jordanii wynikało ze współpracy władz brytyjskich z Haszymidami. Państwo to utworzono w 1921 r. początkowo pod nazwą Transjordania, w wyniku decyzji politycznych Londynu. Od tego czasu do 1956 r. trwała współpraca Ammanu z Wielką Brytanią. Fakt, że w 1946 r. Jordania uzyskała niepodległość niewiele zmienił – państwo Haszymidów pozostawało zależne od Brytyjczyków. Symbolem tej nierównorzędnej współpracy była osoba Johna Bagota Glubba. Ten brytyjski ofi cer stał się głównodowodzącym armii jordańskiej. Arabowie uważali go za przedstawiciela imperium, on sam jednak był przekonany, że służy interesom arabskim. Mimo, że rozwój Jordanii zależał od dotacji Londynu, władze w Ammanie zachowały swobodę decyzji. W 1956 r. król Husajn I usunął z kraju J.B. Glubba i zerwał sojusz z Wielką Brytanią. Dynastia haszymidzka odrzuciła związek z Londynem, by pozyskać nacjonalistów arabskich. Jednocześnie król Husajn I nawiązał ścisły, choć nieformalny, sojusz z USA. To Waszyngton zaczął dotować skarb Jordanii i jego siły zbrojne. Współpraca ta trwa do dziś. Jednocześnie Amman potrafi ł w pewnych momentach przeciwstawić się polityce USA. Tak było w 1967 r. i w latach 1990–1991 w czasie pierwszego konfl iktu USA z Irakiem, podczas którego Amman popierał Bagdad. Generalnie jednak reżim jordański utrzymywał opcję prozachodnią. Rząd haszymidzki dąży przede wszystkim do utrzymania stabilności ustroju monarchicznego. Współpraca z USA, a wcześniej z Brytyjczykami, nie wynika z założeń ideowych, lecz służy temu podstawowemu celowi. Jednocześnie współpraca z Anglosasami ma w przypadku Haszymidów długą tradycję i dobrze służy ich założeniom politycznym. ; The Middle East is known for its anti-western attitudes. Despite that, many Arab governments pursue pro-western policy. One of the countries that cooperates with Europe and the USA is Jordan. The specifi c political stance of the Hashemite monarchy has, however, strong historical reasons and results from untypical conditions of this state. One should mention that the very formation of Jordan resulted from the cooperation of British authorities with the Hashemite. The state was formed in 1921, at fi rst under the name of Transjordan, in result of political decisions of London. In 1921–1956 Amman cooperated with Great Britain. The fact that in 1946 Jordan gained independence did not change a lot. The country of the Hashemite remained dependant on the British. The symbol of this unequal cooperation was the person of John Bagot Glubb. This British officer became the commander of the Jordan army. The Arabs considered him as a representative of the empire, but he himself was convinced that he was serving the Arab interests. Despite the fact that the development of Jordan depended on donations of London, the authorities in Amman maintained freedom of decision making. In 1956 king Hussein removed J.B. Glubb from the country and broke the alliance with the Great Britain. The Hashemite dynasty rejected the relations with London so as to win over the Arab nationalists. At the same time king Hussein I established a strict but informal alliance with the USA. It was Washington that started to donate the state treasury and its armed forces. This cooperation has continued until today. Simultaneously, Amman was able at moments to oppose the policy of the USA. It happened in 1967 and in 1990–1991 during the fi rst confl ict of the USA with Iraq, when Amman supported Baghdad. Generally speaking, however, the Jordan regime maintained its prowestern option. The Hashemite government strives fi rst and foremost to maintain stability of the monarchy system. Cooperation with the USA, and previously with the British did not result, however, from ideological reasons, but serving the basic aim. At the same time, in case of the Hashemite, cooperation with Anglo-Saxons has long tradition and serves well their political assumptions.

Polish national parishes of the Roman Catholic Church in the United States of North America were the most important institutions in exile in this country. The greatest development occurred during farmers' emigration from Poland's land (1870-1914). The first Polish parish was created in 1854 in Panna Maria in Texas. In 1870 there were 10 such parishes, and in 1910 over 500. Each parish had from over a dozen families to several tens of thousands of the faithful. In 1880 there were around 2 thousand faithful to one priest, and in 1910 – around 4 thousand. From 1870 onwards, there were two clashing trends attempting to unify American Poles: one (Polish Roman Catholic Union of America) strove to integrate social and political activity around church institutions (parishes, Catholic associations), the other one – Polish National Alliance, did it concentrating on national organizations. Both fractions trying to maintain the cultural integrity of Poles – the Republic of Poland's independence – were very popular with Polish clergy. In December 1912, the leaders of the largest Polish organizations established the National Defense Committee. On 8 June 1913, the Polish National Council was created, 2 October 1914 – the National Council and the National Defense Committee appointed the Central Polish Committee. After 1900 two political trends developed in Poland, and each of them sought support among American Poles. Both Roman Dmowski and Józef Piłsudski attempted to receive financial aid. In the mid-1913, Dmowski established the Polish National Committee, which was later transformed into the Polish National Department. Similarly, the Polish community in the USA, due to different attitudes to Poland's independence was divided into two fractions. The National Department shared Dmowski's views while the National Defense Committee shared Piłsudski's views. Ignacy Paderewski, who came to the United States in May 1915 tried to reconcile both parties. From 1 July 1917 onwards, he was formally authorized to represent the organization of the Polish community while talking to the authorities of the United States. American Poles, irrespective of their views, tried to achieve their goals by being active in various fields and striving to influence President Thomas W. Wilson. All efforts made by Ignacy Paderewski and the Polish National Committee based in Paris proved to be effective. Polish parishes became the basis for the recruitment to the Polish Army. In November 1917, 35 395 people declared their readiness to join the army. President Wilson gave in to the pressure of the Polish community, and on 8 January 1918, he issued the fourteen-point resolution, in which the 13th point of the peace program devoted to Poland stated that: 'An independent Polish state should be erected(…)which should be assured a free and secure access to the sea.' ; Polskie parafie narodowościowe Kościoła rzymskokatolickiego w Stanach Zjednoczonych Północnej Ameryki były najważniejszą instytucją wychodźstwa polskiego w tym kraju. Największy ich rozwój nastąpił w czasie emigracji chłopskiej z ziem polskich (1870-1914). Pierwsza polska parafia powstała w r. 1854 w Pannie Marii w Teksasie. W r. 1870 takich parafii było ok. 10, w r. 1910 ponad 500. Wielkość tworzonych parafii wahała się od kilkunastu rodzin do kilkudziesięciu tys. wiernych. Na jednego duszpasterza w 1880 r. przypadało ok. 2 tys. wiernych, w 1910 r. - ok. 4 tys. Od 1870 r. wśród Polonii amerykańskiej ścierały się dwa kierunki starające się jednoczyć Polaków amerykańskich: jeden (Zjednoczenie Polskie Rzymsko Katolickie) dążyło do zintegrowania działań społeczno-politycznych wokół ośrodków kościelnych (parafii, towarzystw katolickich), drugi - Związek Narodowy Polski robił to w oparciu o organizacje narodowe. Obydwa odłamy dążąc do zachowania integralności kulturowej rodaków, ze względu na cel nadrzędy - niepodległość Rzeczpospolitej - cieszyły się poparciem polskiego duchowieństwa. W grudniu 1912 r. przywódcy największych polskich organizacji utworzyli Komitet Obrony Narodowej. 8 czerwca 1913 r. powołano Polską Radę Narodową. 2 października 1914 r. - Rada Narodowa i Komitet Obrony Narodowej powołały Centralny Komitet Polski. Po r. 1900 rozwinęły się w Polsce dwa zasadnicze nurty polityczne, z których każdy szukał poparcia wśród Polaków amerykańskich. Zarówno Roman Dmowski, jak i Józef Piłsudski zabiegali o ich wsparcie finansowe. W połowie r. 1913 Dmowski założył Komitet Narodowy Polski, który później przemianowany został na Wydział Narodowy Polski. Podobnie Polonia amerykańska ze względu na różnicę poglądów co do sprawy niepodległości Polski podzielona była na dwa zasadnicze odłamy. Wydział Narodowy podzielał pogląd Dmowskiego. Komitet Obrony Narodowej podzielał pogląd Piłsudskiego. Zwaśnionych od maja 1915 r. próbował godzić przybyły do Stanów Zjednoczonych Ignacy Paderewski. Od 1 lipca 1917 r. legitymował się on formalnym pełnomocnictwem liczących się w strukturze Polonii organizacji do reprezentowania ich wobec władz Stanów Zjednoczonych. Polacy amerykańscy bez względu na przekonania, starali się osiągnąć swoje cele poprzez rozwijanie aktywności na wielu płaszczyznach, usiłując wpłynąć na prezydenta Thomasa W. Wilsona. Skuteczne okazały się wysiłki podjęte przez Ignacego Jana Paderewskiego i Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Paryżu. Polskie parafie stały się podstawą akcji rekrutacyjnej do Armii Polskiej. W listopadzie 1917 r. gotowość do wstąpienia do Armii Polskiej we Francji zgłosiło 35 395 osób. Prezydent Wilson ulegając presji Polonii, 8 stycznia 1918 r. sformułował czternastopunktową rezolucję, w której trzynasty punkt programu pokojowego poświęcił Polsce, stwierdzając, iż: "ma być utworzone niepodległe państwo polskie z wolnym dostępem do morza".