Suchergebnisse

In the 1960s, the quantity of publications on aesthetics of music significantly increased in Hungary. The variability of the subjects, the approaches and the opinions are result of an explicit ideological reordering based on the consequently articulated politics of anti-Stalinism. By the mid-sixties the economic founding and sustainability of socialism and its optimized operation became the crucial problem for the power, hence the importance of natural and social sciences increased in the public discourses. The arts were no longer treated as mere illustrations of the political power and its intentions. I focus on the main contributions to aesthetics of music of the so-called creative Marxism written by three internationally acknowledged Hungarian scholars of this period: József Ujfalussy, Dénes Zoltai and János Maróthy. Selected texts are analized from theoretical points of view and interpreted in the context of the Hungarian cultural policy and the national and international career of their authors as well. ; Током шездесетих година прошлог века, број публикација о естетици музике значајно се повећао у Мађарској. Разноврсност тема, приступа и мишљења резултат је експлицитног идеолошког престројавања услед артикулације политике антистаљинизма. Будући да су средином шездесетих година економска утемељеност и одрживост социјализма и његова оптимизација постале кључни проблем власти, порастао је значај природних и друштвених наука у јавним дискурсима. Уметност више није третирана као пука илустрација политичке моћи и њених циљева. У овом раду фокусирам се на главне доприносе естетици музике од стране заступника тзв. креативног марксизма; аутори чије радове разматрам јесу три међународно призната мађарска естетичара из овог раздобља. Одабрани текстови анализирани су са теоријског становишта и интерпретирани у контексту мађарске културне политике, као и националне и међународне каријере аутора. На основу семиналне књиге Музичка слика стварности (1962) испитујем како се Јожеф Ујфалуси (József Ujfalussy) обавезао да ће конкретизовати основне категорије опште естетике марксизма-лењинизма у музици, да би створио музичко-теоријску основу за дебате о (социјалистичком) реализму у музици. Као резултат својих истраживања, Ујфалуси је разрадио интерпретацију категорије интонације, која садржи психолошке, неурофизиолошке и акустичке компоненте, као и разматрања о историји музичког материјала, мелодији, хармонији и жанровима уопште. Према мојој хипотези, његова естетика је од велике важности јер је послужила као чврста основа за Бартокову парадигму културне политике која се опрезно оријентисала према Западу и његовој "буржоаској" култури. Ову тенденцију је додатно развио Денеш Золтаи (Dénes Zoltai). У овом сегменту текста истражујем како је Золтаи заговарао антидогматску и либерализовану теорију уметности у својој збирци радова Превазилажење "књижевноцентричности" социјалистичког реализма (1964), у којој је музика коришћена као методолошка основа (а не књижевност). У својим написима он је изнео и ново тумачење националног карактера социјалистичке културе, наглашавајући важност интеграције разних дивергентних националних традиција буржоаске уметности. У овом раду, Золтаи се изричито позвао на политички маргинализованог, светски познатог филозофа и естетичара Ђерђа Лукаша (György Lukács), који је са ентузијазмом заговарао оријентацију социјалистичке музичке културе према Бартоковом духу и укупном опусу. Књига Музика и буржоазија, музика и пролетеријат (1966) коју је написао Јанош Мароти (János Maróthy) такође је престављала фундаменталан допринос мултидисциплинарном успостављању марксистичке музикологије у Мађарској. Интегришући неке резултате Ујфалусија и Золтаја, Мароти је конструисао наратив који је требало да буде предисторија социјалистичког реализма. Услед његових политички мотивисаних и застарелих ставова о функцији уметности,као и делимично телеолошког и нормативног карактера његове теорије, ова књига се изразито супротставља другим двема књигама које су предмет овог разматрања. Упоређивањем комплементарних и супротстављених елемената ових дела и њихове рецепције, постају нам разумљиви теоријски проблеми реализма и социјалистичке музичке културе тог времена, а може се видети и како су марксистички теоретичари покушавали да пронађу везу између савремених изазова и европских традиција. ; Часопис је индексиран на http://doiserbia.nb.rs/, http://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/914 и у међународној бази ProQuest. / The journal is indexed in http://doiserbia.nb.rs/, http://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/914 and in the international database ProQuest. Издавање ове публикације подржали су Министарство културе и информисања Републике Србије, Министарство просвете, науке и технолошког развоја Републике Србије и СОКОЈ - Организација музичких аутора Србије / The publication of this volume was supported by the Ministry of Culture and Information of the Republic of Serbia, the Ministry of Education, Science and Technological Development of the Republic of Serbia and SOKOJ - Serbian Music Authors' Organization

Doktorska disertacija Jugoslovenska politika prema zemljama narodne demokratije u susedstvu 1953 – 1958. godine zasnovana je na jugoslovenskim arhivskim izvorima iz Arhiva Srbije i Crne Gore, Diplomatskog arhiva Ministarstva spoljnih poslova Republike Srbije i Vojnog arhiva kao i na relevantnoj domaćoj i stranoj literaturi. Disertacija se bavi jugoslovenskom politikom prema Albaniji, Bugarskoj, Rumuniji i Mađarskoj u periodu normalizacije odnosa Jugoslavije sa ovim zemljama posle Staljinove smrti tj. posle petogodišnjeg perioda tokom koga su njihovi odnosi bili u gotovo potpunom prekidu. Ona predstavlja pokušaj da se sagleda odnos Jugoslavije prema neposrednom susedstvu u uslovima hladnog rata i sadejstva jugoslovenskih interesa sa jedne i spoljnih faktora poput uloge Sovjetskog Saveza u procesu normalizacije odnosa Jugoslavije sa pomenutim zemljama ili uloge vodećih zapadnih zemalja i njihovih interesa u Jugoslaviji i susednim zemljama "narodne demokratije" sa druge strane. U nekoliko faza kroz koje su od marta 1953. do aprila 1958. godine prošli odnosi Jugoslavije sa Albanijom, Bugarskom, Rumunijom i Mađarskom (od Staljinove smrti do potpisivanja Beogradske deklaracije, od potpisivanja Beogradske deklaracije do XX kongresa KPSS-a, od XX kongresa KPSS-a do izbijanja događaja u Mađarskoj 1956. godine i od događaja u Mađarskoj do kritike novog Programa SKJ) jugoslovenska politika se menjala u skladu sa okolnostima zadržavajući kao konstante izražen interes za normalizaciju odnosa i insistiranje na tome da sve susedne zemlje "narodne demokratije" javno osude svoju raniju politiku prema Jugoslaviji i rehabilituju sve koji su na montiranim sudskim procesima osuđeni zbog špijunske delatnost u korist Jugoslavije. Osnovni cilj rada na ovoj dioktorskoj disertaciji je bio da pruži nova znanja o ovoj temi, nove poglede na jugoslovensku spoljnu politiku i ponudi novi ugao gledanja na odnose Jugoslavije sa SSSR-om i Varšavskim paktom u celini. U vezi sa tim definisan je i drugi cilj ovog rada koji se odnosi na rekonstrukciju jugoslovenske politike prema ovim zemljama i na pokušaj da se uoče specifičnosti, metode i ciljevi te politike koji su se razlikovali u odnosu na jugoslovensku politiku prema ostalim istočnoevropskim zemljama. Treći cilj na temu jugoslovenske politike prema susednim zemljama "narodne demokratije" od 1953. do 1958. godine bio je i sistematizacija postojećih znanja o ovoj temi i njihova evaluacija s obzirom na veći stepen dostupnosti izvora nego što je to bio slučaj pre više decenija kada su nastali najznačajniji radovi koji su se delimično bavili pojedinim segmentima ove teme. Četvrti cilj istraživanja bio je utvrđivanje hronološki jasno određenih faza kroz koje su prolazili odnosi Jugoslavije sa Mađarskom, Rumunijom, Bugarskom i Albanijom u posmatranom periodu i identifikacija faktora koji su na to uticali. U trenutku Staljinove smrti, susedne zemlje "narodne demokratije" bile su daleko od centra pažnje jugoslovenske spoljne politike jer je , između ostalog, i njihov značaj za nju u uslovima prekida međudržavnih odnosa bio mali. Međutim, promene koje su ubrzo posle Staljinove smrti usledile u Sovjetskom Savezu omogućile su početak normalizacije odnosa Jugoslavije i "prve zemlje socijalizma" što je za sobom povuklo i mogućnost da Jugoslavija normalizuje svoje odnose i sa susednim zemljama "narodne demokratije". Kada su u pitanju bile te zemlje, primarni jugoslovenski interes nije se nalazio u sferi politike i ekonomije kao u slučaju Sovjetskog Saveza već u sferi praktičnih međudržavnih pitanja koja su teško opterećivala Jugoslaviju. Na prvom mestu to je bio interes da se što pre otkloni vojna pretnja na granicama i stanje na zajedničkoj "liniji razgraničenja" koje je u godinama posle 1948. iziskivalo velika materijalna i kadrovska ulaganja. Osim toga, Jugoslavija je jasan interes imala i po pitanju poboljšanja položaja pripadnika jugoslovenskih manjina u susednim zemljama "narodne demokratije" kao i po pitanju normalizacije saobraćaja. Razlog što Jugoslavija nije pokazivala izražen interes za političku i ekonomsku saradnju sa ovim zemljama ležao je u činjenici da je ona u međuvremenu, u vreme godina sukoba, uspela da pronađe alternativu kako u sferi spoljne politike tako i u sferi ekonomije i na taj način obesmisli blokadu kojoj je bila izložena sa Istoka. Međutim, cena iznalaženja te alternative bila je visoka i pretila je da ugrozi monopol vlasti Saveza komunista Jugoslavije što je za Tita i njegovo najbliže okruženje bilo neprihvatljivo. Iz tog razloga, mogućnost da se nađe zajednički jezik sa Moskvom predstavljao je za Tita priliku da uspostavi ravnotežu kada je u pitanju bio jugoslovenski položaj prema suprotstavljenim blokovima u zaoštrenoj hladnoratovskoj atmosferi. Odnos Jugoslavije prema SSSR-u, i obrnuto, može se smatrati jednim od najznačajnijih faktora koji su uticali na oblikovanje jugoslovenske politike prema susednim zemljama "narodne demokratije" sa jedne i na kreiranje politike koje su sve istočnoevropske zemlje vodile prema Jugoslaviji sa druge strane. Drugi značajan faktor koji je uticao na jugoslovensku politiku prema zemljama "narodne demokratije" u susedstvu od 1953. do 1958. godine bio je u tesnoj vezi sa jugoslovensko-sovjetskim odnosima a ticao se prevashodno ideologije i s tim u vezi destaljinizacije. Kreirajući u godinama sukoba sa Informbiroom sopstveni model "samoupravnog" socijalizma, Jugoslavija tokom procesa normalizacije odnosa nije pristajala na "jedinstvo lagera" i povratak u njega što je bio glavni kamen spoticanja u njenim odnosima kakao sa SSSR-om tako i sa drugim istočnoevropskim zemljama pa i susednim kao što su bile Albanija, Bugarska, Mađarska i Rumunija. S tim u vezi je i destaljinizacija, odnosno njen napredak i dubina u susednim "zemljama" narodne demokratije kao i njihova spremnost da se distanciraju od staljinističke ideologije, predstavljala jedan od glavnih faktora koji su uticali na oblikovanje jugoslovenske politike prema tim zemljama. Najzad, važan činilac koji je uticao na jugoslovensku spoljnu politiku uopšte pa i na njenu politiku prema delu ili celini Istočnog bloka bili su i njeni odnosi sa Zapadom, koji su iz pragmatičnih razloga tokom godina sukoba sa Informbiroom bili poboljšani do te mere da su Jugoslaviju, iako nevoljno, doveli na rub uključenja u zapadni vojni savez. Zapad je bio taj kome se nije dopadalo jugoslovensko približavanje SSSR-u i istočnoevropskim zemljama i u periodu normalizacije njihovih odnosa svaki korak koji je vodio približavanju dveju do tada suprotstavljenih strana izazivao je na Zapadu sumnje u iskrenost Jugoslavije i zebnju kada je u pitanju bila budućnost odnosa Zapada i Jugoslavije. Kao rezultat sadejstva nekoliko najvažnijih spoljnih faktora i jugoslovenskih interesa u neposrednom susedstvu iz okvira socijalističkog "lagera" nastajala je jugoslovenska politika prema Istoku uopšte pa i prema Albaniji, Bugarskoj, Rumuniji i Mađarskoj ponaosob, onakva kakva je bila. U periodu od 1953. do 1958. godine ta politika je bila aktivna i pozitivna ali ne i bez ograda. Tih godina, Jugoslavija je bez sumnje pokazivala interes da normalizuje svoje odnose sa susedima sa kojima je osim granice delila i ideologiju ali najčešće nije želela da ona bude ta koja će dati inicijativu za konkretne korake u tom procesu. Smatrajući da su međusobni odnosi narušeni ne njenom već krivicom suseda, ona je strogo poštovala načelo (koje je inače zastupala i kada je u pitanju bila njena politika prema SSSR-u) da prvi korak treba da učini onaj koji je odgovoran za prekid normalnih dobrosusedskih odnosa. Imajući u vidu sve interese, želje i aspiracije koje je Jugoslavija imala kada je u pitanju bio prostor neposredno uz njene granice kao i faktore koji su neminovno uticali na njenu politiku, može se reći da je Jugoslavija prema zemljama "narodne demokratije" u susedstvu u periodu normalizacije međusobnih odnosa od 1953. do 1958. godine vodila politiku mogućeg. Ta politika, međutim, iako osmišljena na isti način, nije uvek bila ista prema svakoj pojedinačnoj zemlji u susedstvu iz prostog razloga što u njima nije nailazila na istovetne uslove i mogućnosti. Tamo gde su mogućnosti bile veće, Jugoslavija je postizala više. Međutim, kako je vreme odmicalo i kako je Jugoslavija bivala sve uspešnija u pronalaženju svog sopstvenog "trećeg puta", čini se da joj je sve manje i manje bilo stalo do sadržajnije saradnje sa većinom suseda od kojih je (budući da su sve bile deo Istočnog bloka), u skladu sa svojom novom spoljnopolitičkom strategijom koja je ekvidistancu prema blokovima predviđala kao imperativ, trebalo da napravi određeni otklon. ; The Ph.D. thesis Yugoslav Policy Towards the Neighboring Countries of People's Democracy 1953-1958 is based on Yugoslav archival sources from the Archives of Yugoslavia, the Diplomatic Archives of the Foreign Ministry of the Republic of Serbia and the Military Archives, as well as on the relevant domestic and foreign literature. The thesis deals with Yugoslav policy towards Albania, Bulgaria, Romania and Hungary during the period of normalization of relations between these countries and Yugoslavia after Stalin's death, i.e. after a five years' period of almost complete interruption in bilateral relations. It is an attempt at a study of the interplay of Yugoslavia's relations with immediate neighborhood during the Cold War and Yugoslav interests on the one hand, and interests of foreign factors, such as the Soviet Union and the leading Western nations in Yugoslavia and in the neighboring countries within the framework of the normalization of Yugoslavia's relations with the above mentioned countries. During the several phases the Yugoslav relations with Albania, Bulgaria, Romania and Hungary went through between March 1953 and April 1958 (from Stalin's death until the signing of the Belgrade Declaration, from then to the 20th congress of the CP of the USSSR, from then until the beginning of the events in Hungary in 1956 and from then until the critique of the new Program of the CP of Yugoslavia), the Yugoslav policy changed in accordance with the situation, preserving the interest in normalizing relations and insisting that all neighboring countries of "people's democracy" should condemn their former policy towards Yugoslavia and rehabilitate all those who had been sentenced as Yugoslav spies at show trials. The main goal of this Ph.D. thesis was to provide new knowledge of the topic, new views on Yugoslav foreign policy and to propose a new vantage point on the Yugoslav relations with the Soviet Union, and on relations with the Warsaw Pact as a whole. Connected with this was another goal of the thesis that concrens the reconstruction of Yugoslav policy toward these countries and the attempt to pinpoint the characteristics, methods and goals of that policy that were different from those of Yugoslav policy toward other east European countries. The third goal of the topic of Yugoslav policy toward the neighboring countries of "people's democracy" between 1953 and 1958 was also to systematize the existing knowledge on the subject in view of better accessability of sources as compared with the situation of several decades ago when the most important works touching upon some aspects of this topic were written. The fourth goal of the research was to determin chronologically clearly defined phases that the Yugoslav relations with Hungary, Romania, Bulgaria and Albania had gone through during the researched period and to identify the factors that influenced the process. At the time of Stalin's death the countries of "people's democracy" were far from the focus of the Yugoslav foreign policy, because, among other things, their importance was small due to the severed inter-state relations. However, the changes that set in the Soviet Union soon after Stalin's death made the beginning of normalization of relations with the "first country of socialism" possible. This entailed the possibility that Yugoslavia also normalizes its relations with neighboring countries of "people's democracy". When these countries were in question, Yugoslavia's primary interest didn't lie in political or economic spheres as in the case of the Soviet Union, but rather in the sphere of practical inter-state matters weighting heavily on Yugoslavia. Supreme was the interest to do away as soon as possible with the military threat on the borders and to change the situation on the "line of demarcation" that had required much material and human resources in the years after 1948. Furthermore, Yugoslavia had a clear interest in improving the situation of members of Yugoslav minorities in the neighboring countries of "people's democracy", as well as in normalization of trafic. The reason why Yugoslavia showed no great interest in political or economic cooperation with these countries lay in the fact that she had in the meantime, during the years of conflict, found alternative solutions in the spheres of foreign policy and economy, reducing thus to insignifficance the blocade imposed on her from the East. However, the price of that alternative solution was high and it threatened to endanger the power monopoly of the Union of the Communists of Yugoslavia, which was unacceptable for Tito and his innermost circle of collaborators. For that reason, the possibility of finding common grounds with Moscow was for Tito an oportunity to balance Yugoslavia's position between the two competing blocs in a worsened Cold War atmosphere. Yugoslavia's relation to the USSSR and vice versa, can be seen as one of the most important factors influencing Yugoslav policy toward the neighboring countries of "people's democracy" on the one hand, and on the other, one that was decisively shaping their policy towards Yugoslavia. Another important factor influencing Yugoslav policy toward the countries of "people's democracy" in the vicinity between 1953 and 1958 was closely connected with the Yugoslav-Soviet relations and it concerned primarily ideology and, in that context, destalinization. Having created her own model of "self-managing" socialism during the years of conflict with the Cominform, during the process of normalization Yugoslavia didn't accept the unity of the Eastern Bloc and the matter of her return to it was one of the main stumbling blocks both in her relations with the USSR and with the neighbors such as Albania, Bulgaria, Hungary and Romania. In that context, destalinisation, i.e. its progress and depth in the neighboring countries of "people's democracy" and their willingnes to distance themselves from the Stalinist ideology was one of the major factors influencing Yugoslavia's policy toward those countries. Finally, the important factor influencing Yugoslav foreign policy in general, including part of the Eastern Block or it as a whole, were Yugoslavia's relations with the West that had been so improved during the years of conflict with the Cominform, that they led Yugoslavia, although unwillingly, to the brink of joining the western military alliance. The West was unhappy with Yugoslav rapprochement with the USSR and eastern European countries and every step that brought closer the two once confonted parties during the process of normalization of their relations, caused the West to doubt Yugoslavia's sincerety and cause fears for the future relations between the West and Yugoslavia. As a result of interplay of several major foreign political factors and Yugoslav interests in the imediate socialist block neighborhood, the Yugoslav policy toward the East in general and toward Albania, Bulgaria, Romania and Hungary individually, emerged in the given form. Between 1953 and 1958 that policy was active and positive, but not without restrains. During those years Yugoslavia clearly showed interest in normalizing her relations with the neighboring countries with whom she shared not only borders, but ideology too, but in most cases she was not willing to be the one to initiate concrete steps in that process. Deeming that it had not been her fault but that of her neighbors that the bilateral relations had been spoiled, she observed strictly the principle (that she also championed in her relations with the USSR) that the side that had been responsible for the interruption of normal good neighborly relations should also make the first move. Having in mind all the interests, wishes and aspirations that Yugoslavia had concerning the space imediatly bordering on her territory as well as the factors necessarily infuencing her policy, it can be said that Yugoslavia led the policy of what was possible toward the neighboring countries of "people's democracy" during tthe period of normalization of bilateral relations 1953-1958. However, that policy wasn't always the same toward all these neighboring countries, for simple reason that it didn't meet with the same conditions and possibilities in them. Where possibilities were greater, Yugoslavia acheived more. However, as the time went by and as Yugoslavia became increasingly more successful in finding her own "third way", it seems she was increasingly less interested in substantial cooperation with most of the neighbors from whom (since they were all members of the Eastern Block) certain distance should be kept – in keeping with the new foreign political strategy that foresaw equidistance towards both blocs as a must.

Hladni rat je predstavljao rat ideologija bez presedana u istoriji. Nijedan drugi rat, ni pre ni posle ovog višedecenijskog hladnog sukoba između Sjedinjenih Američkih Država i Saveza Sovjetskih Socijalističkih Republika, nije bio rat koji se vodio u tolikoj meri u sferi meke moći kao Hladni rat. Odsustvo neposrednog oružanog sukoba između Sjedinjenih Američkih Država i Sovjetskog Saveza učinilo je da se Hladni rat odvija kao takmičenje u sferi ekonomije, tehnologije i nauke, kao trka u nuklearnom i konvencionalnom naoružanju i kao svemirsko nadmetanje. Pored takmičenja u sferi tvrde moći, Sjedinjene Američke Države i Sovjetski Savez vodili su intenzivnu bitku u oblasti meke moći. Ovo je bio sukob između američke liberalno-demokratske ideologije i sovjetske marksističke ideologije. Svaka od ove dve zemlje težila je tome da ubedi građane one druge zemlje da je njen društveni i ekonomski sistem idealan i da je bolji i pravedniji od sistema njenog glavnog suparnika. Uzrok propasti Sovjetskog Saveza i komunizma u istočnoj Evropi nikada sa sgurnošću neće moći da bude određen. Okolnosti koje su dovele do raspada Sovjetskog Saveza, pada Berlinskog zida 1989. godine i urušavanja komunizma u Evropi ne mogu se svesti na skup vojnih, političkih, ekonomskih i društvenih činilaca koji su, nezavisno jedni od drugih, doveli do tektonskih promena u međunarodnim odnosima. Svi ovi činioci zajedno, isprepletani u kompleksnu mrežu poluga, učinili su da se Sovjetski Savez uruši i da Sjedinjenim Američkim Državama prepusti ulogu pobednika u Hladnom ratu. Pritom, Amerika nije bila samo vojni i ekonomski pobednik. Amerika je iz Hladnog rata izašla kao moralni i ideološki pobednik. Hladni rat predstavlja temu izuzetno velikog broja radova, ali mali broj tih radova se bavi analizom američko-sovjetskog sukoba u sferi meke moći. Stoga je cilj ovog istraživanja i rada rasvetljavanje, objašnjene i tumačenje poluga meke moći koje su Sjedinjene Američke Države institucionalizovale, pokrenule i upotrebile u ideološkoj borbi protiv Sovjetskog Saveza u vreme Hladnog rata. Međutim, Sjedinjene Američke Države nisu od svog nastanka u drugoj polovini 18. veka do Hladnog rata osmišljeno primenjivale svoju meku moć. Do Hladnog rata upotreba poluga meke moći bila praksa kojom su se Sjedinjene Američke Države bavile isključivo u vreme učešća u oružanim sukobima. Tek sa Hladnim ratom u Americi se javlja potreba za namenskom i osmišljenom upotrebom poluga meke moći. Odmah nakon Drugog svetskog rata Sovjetski Savez je počeo da vrši uticaj na druge zemlje šireći marksističku ideologiju i komunističke ideje. Osim širenja marksističke ideologije Sovjetski Savez je vodio i dobro osmišljenu kampanju protiv Sjedinjenih Američkih Država i američkog načina života. Američka administracija je kao odgovor na sovjetsku spoljnu politiku u periodu od 1946. do 1950. godine stvorila politiku obuzdavanja Sovjetskog Saveza i sovjetskog uticaja u svetu svim sredstvima. Ovo je podrazumevalo kako upotrebu poluga tvrde moći tako i primenu poluga meke moći. U to vreme u američkom društvu postojao je konsenzus o upotrebi političkih, vojnih i ekonomskih oruđa u borbi protiv Sovjetskog Saveza, ali je upotreba poluga meke moći bila predmet duge javne rasprave. Jedna od izuzetno važnih poluga meke moći su državni programi informisanja, odnosno ono što se u Sjedinjenim Američkim Državama smatra propagandom, a propaganda se od nastanka Sjedinjenih Američkih Država do danas smatra nečasnom delatnošću autokratskih režima. Sjedinjene Američke Države su u periodu neposredno nakon Drugog svetskog rata sprovele zakonske, institucionalne i strukturalne promene koje su omogućile trajno ustanovljavanje poluga meke moći zarad širenja američkih vrednosti, ideja i kulture i zarad ideološke borbe protiv Sovjetskog Saveza i sovjetske marksističke ideologije. Zakoni doneti u to vreme su na snazi i danas i pružaju okvir za mnogobrojne programe i aktivnosti na polju primene poluga meke moći po celom svetu. ; The Cold War was a war without precedent in the history. No war before this prolonged cold conflict between the United States and the Soviet Union was waged that much in the realm of soft power as the Cold War. In the absence of an immediate armed conflict between the United States and the Soviet Union, the Cold War was conducted as a competition in the areas of economy, technology and science, nuclear and conventional weapons, as well as the space race. Besides the competition in the realm of hard power, the United States and the Soviet Union pursued an intensive battle in the realm of soft power. This was a conflict between the American ideology of a liberal democracy and the Soviet Marxist ideology. Each of the two attempted to persuade the citizens of the other country that its social and economic practice was an ideal one, better and more just than the other one. The source of the collapse of the Soviet Union and communism in Eastern Europe will never be fully determined. The circumstances that brought about the break-up of the Soviet Union, the fall of the Berlin Wall in 1989, and the fall down of communism in Europe cannot be summarized as an aggregation of military, political, economic and social factors that independently from each other led to the colossal changes in the world order. All of these factors, entangled together in a complex net, caused the implosion of the Soviet Union which left the United States as the winner in the Cold War. Yet, the United States was not only a military and economic victor, it resurfaced as a moral and ideological champion, as well. The Cold Was has been a theme of numerous papers but only a handful of these papers tackled the American-Soviet conflict in the realm of soft power. Thus, the objective of this research and dissertation is to shed the light, explain and construe the instruments of soft power that the United States institutionalized, put into motion and deployed in the ideological battle against Soviet Union in the Cold War. However, since its birth in the 18th century until the Cold War, the United States had not wielded its soft power strategically. Up to the Cold War, the soft power instruments were used exclusively during the times when the United States was involved in an armed conflict. Only in the Cold War, the need for intentional and thoughtful use of soft power instruments emerged. Soon after the end of the Second World War, the Soviet Union got set off to exert its influence by diffusing its Marxist ideology and communist values. In addition to spreading its ideology, the Soviet Union led a well-planned campaign against the United States and the American way of life. From 1946 to 1950, in response to the Soviet policy towards the United States, the American administration coined the policy of containment of the Soviet Union and the Soviet influence in the world. The policy of containment included both the use of the instruments of hard power and of soft power. At that time, there was a consensus in the American society on the use of political, military and economic means in fighting the Soviet Union, while the use of soft power instruments was a subject of a prolonged public discourse. Government information programs, perceived as propaganda in the United States, have always been a very important soft power instrument, and propaganda has been considered by Americans to be a dishonest activity of autocratic governments. In the period right after the Second World War, the United States implemented legislative, institutional and structural changes that allowed for permanent establishment of the soft power instruments. These foreign policy instruments made it possible for the United States government to diffuse American values, ideas and culture and to wage an ideological war against the Soviet Union and its Marxist principles. The acts adopted at that time are in place nowadays, and provide a legal framework for numerous programs and activities in the realm of soft power.

Jevrejski istorijski muzej (JIM) u Beogradu predstavlјa jednu celovitu, po mnogo čemu jedinstvenu muzejsku ustanovu u Srbiji. To je jedini jevrejski muzej u našoj zemlјi, tematski specijalizovan, a sadržajno veoma kompleksan. Osim muzejskog materijala, Jevrejski istorijski muzej ima sopstveni, srazmerno veliki arhiv čija dokumentacija i foto-dokumentacija svedoči kako o Holokaustu, u kojem su mnoge jevrejske opštine bukvalno nestale, tako i o životu i aktivnostima jevrejskih zajednica iz Srbije i sa teritorije cele bivše Jugoslavije u 19, još više 20. veku, uklјučujući i savremene periode. Jevrejski istorijski muzej je osnovan 1948. godine u okviru Saveza jevrejskih opština bivše Jugoslavije. Zanimlјiva je činjenica da je ideja o osnivanju muzeja ovakvog tipa mnogo starija. Već posle prvog Redovnog kongresa Saveza jevrejskih veroispovednih opština Kralјevine Srba, Hrvata i Slovenaca održanog 1921. godine u Zagrebu, bilo je predloga i planova za stvaranje muzeja - pravog mesta za čuvanje jevrejske baštine i kulturnog identiteta. Ipak, ova ideja nije ostvarena. Imajući u vidu Drugi svetski rat i događaje koju su usledili počev od 1941. godine u Jugoslaviji, sa ove vremenske distance, može se slobodno reći da je ״sreća u nesreći" što jevrejski muzej nije tada osnovan. Pošto je uspeo da se obnovi, kao vodeća institucija preživelih jevrejskih opština oslobođene Republike Jugoslavije, Savez se, u jesen 1945. godine, obratio svojim članicama sa molbom da prikupe sve raspoložive podatke o Holokaustu i učešću Jevreja u Norodnooslobodilačkoj borbi. Bio je to prvi, ali sasvim konkretan korak ka muzeju. Relativno brzo, u Zagrebu je formiran Muzejsko-istorijski odsek u okviru Pravnog odelјenja Saveza. Otpočelo je sistematsko traganje za sačuvanom arhivskom građom. Godine 1952. do tada sakuplјena građa je preselјena u Beograd, kada se nastavilo sa traganjem i sakuplјanjem. ״Odsek" je počeo da se razvija u pravcu kompletne muzejske ustanove. Te 1952. godine, organizovana je izložba povodom otkrivanja impresivnog spomenika Bogdana Bogdanovića na sefardskom groblјu u Beogradu, posvećenog jevrejskim žrtvama Holokausta. Povodom obeležavanja desetogodišnjice obnove, Savez je 1955. postavio još jednu izložbu o radu celokupne jevrejske zajednice u tadašnjoj Jugoslaviji. Za sve to vreme, kao osnivač i vlasnik Muzeja, Savez je bio u stalnom kontaktu sa svim svojim jevrejskim opštinama, obnovlјenim posle neviđenog stradanja 1941-1945. godine. Za zajednički Muzej i dalјe su stizali materijali koji su se odnosili na istoriju jugoslovenskih Jevreja. Pozivu Saveza su se odazivali i pojedinci, preživeli Jevreji koji su donosili poneki predmet ili porodične fotografije, kolekcionari čije su zbirke opstale sakrivene, i drugi . Mnogi su Muzeju zaveštali predmete iz porodičnih kuća od istorijskog, etnološkog ili umetničkog značaja, a povremeno je vršen i otkup eksponata, u zavisnosti od trenutnih uslova. Počev od datuma osnivanja, pa do 1959. godine, sakuplјen je muzejski i arhivski materijal, dovolјan da se iste godine otvori lepa, slikovita - prva stalna, muzejska postavka. Na dan 19. maja 1960. godine, za javnost je otvoren Muzej Saveza jevrejskih opština Jugoslavije, u istoj zgradi u kojoj je i Savez. Posle izvesnog vremena, naziv muzeja je preinačen u Jevrejski istorijski muzej (JIM), što mnogo više odgovara njegovoj nameni i sadržaju. Sa sakuplјanjem i stručnom obradom materijala se nastavilo, pa je 1969. godine otvorena druga stalna postavka Jevrejskog istorijskog muzeja, znatno bogatija i izražajnija. Za njenu koncepciju je bila zaslužna prof. dr Vidosava Nedomački, prvi upravnik Muzeja. Posle raspada Jugoslavije 1992. godine, formiran je Savez jevrejskih opština Srbije u kojem se okupilo deset jevrejskih opština, koliko ih ukupno ima u našoj zemlјi. Status Jevrejskog istorijskog muzeja ostao je isti - on je deo Saveza jevrejskih opština Srbije. Iako je u sastavu Saveza, Muzej se razvio u instituciju za sebe, sa svojim specifičnim životom, svojom stručnom ekipom i svojim poslovnim kontaktima sa drugim muzejima. S obzirom na to da je stalna izložbena postavka Muzeja otvorena mnogo pre raspada Jugoslavije, ona se bavi istorijskim, etnološkim i opštekulturnim temama vezanim za jevrejstvo celokupnog nekadašnjeg jugoslovenskog područja. Usled teških političkih i ekonomskih problema koji su, počev od 1992. godine pritiskali našu zemlјu, Srbiju, nisu se zasad stekli uslovi za izradu nove, drugačije koncipirane postavke. Međutim, ako imamo u vidu činjenicu da su Jevreji ovog dela Balkana imali zajedničku istoriju i kulturna obeležja - onda je neizbežno da i koncept nove postavke zadrži, bar delimično, širi pristup u svojoj budućoj prezentaciji. Zbog svega toga, a i zahvalјujući složenoj i veoma suptilno osmišlјenoj koncepciji, realna starost stalne izložbene postavke Jevrejskog istorijskog muzeja nikome ne smeta, jer ne utiče na izvanredan kvalitet informacija o jevrejskoj istoriji i načinu života. ; The Jewish Historical Museum (JHM) in Belgrade is a comprehensive and, in manу ways, a unique museum in Serbia. It is the only Jewish museum in the country, thematically specialized, and very complex in terms of contents. Apart from museum exhibits, the Jewish Historical Museum also has its own, relatively large, archives whose documentation and photo documentation are testimony both of the Holocaust, during which manу Jewish communities literally perished, and of the life and activities of Jewish communities from Serbia and the whole territory of former Yugoslavia during the 19th and, even more, the 20th century, including the present times. The Jewish Historical Museum was founded in 1948, as part of the Federation of Jewish Communities of Yugoslavia. It is interesting to note that the idea of founding a museum of this type dates much further back. Already after the First Congress of the Federation of Jewish Religious Communities of the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes, held in 1921 in Zagreb, there were recommendations and plans concerning the foundation of such a museum as the right place to preserve the heritage and cultural identity. Yet, the idea had not materialized. Having in mind the World War II and the events that followed from 1941 in Yugoslavia, from this time perspective one could say that it is, in fact, a lucky coincidence that the Jewish museum had not been founded at that time. After the Federation managed to revive itself as the leading institution of the surviving Jewish communities of the liberated Republic of Yugoslavia, in autumn of 1945, it invited its members to collect all data available about the Holocaust and the participation of Jews in the National Liberation Movement. This was the first and very specific step towards founding a museum. Relatively soon afterwards, the Museum - Historical Department was established in Zagreb within the Legal Division of the Federation. Systematic efforts to identify and preserve the archives began. In 1952 all the archives collected until that time were moved to Belgrade, and the search and collection efforts continued. The ״Department" was beginning to develop towards a full museum institution. The same уеаг, 1952, an exhibition was organized on the occasion of launching the impressive monument by artist Bogdan Bogdanovic at the Sephardic cemetery in Belgrade, dedicated to the Jewish victims of the Holocaust. On the occasion of commemorating the tenth anniversary of its revival, in 1955, the Federation staged another exhibition on the topic of activities of the whole Jewish community in the then Yugoslavia. During that period, the Federation, as the founder and owner of the Museum, was in permanent contact with all the member Jewish communities that were revitalized after the unprecedented persecution during the period 1941-1945. The Museum continued to receive materials relevant to the history of Yugoslav Jews. The individual, surviving Jews also responded to the invitation of the Museum and contributed individual exhibits and family photographs, and there were contributions from collectors whose collections were hidden and preserved, and others as well. Маnу of them made legacies to the Museum containing artefacts from their families and homes, and these legacies possessed historical, ethnological and artistic value; also depending on its resources available the Museum on occasions also purchased exhibits. From its very establishment, until the уеаг 1959, the Museum had managed to collect sufficient museum and archive materials to establish that same уеаг a good and picturesque permanent museum exhibition. On 19 Мау 1960, the Museum of the Federation of Jewish Communities of Yugoslavia was opened to the public, in the same building which presently houses the Federation. Soon afterwards, the name of the Museum was changed to The Jewish Historical Museum (JHM), which is much better suited to its purpose and content. The collection and professional processing of collected materials continued, so that in 1969 the second permanent exhibition of the Jewish Historical Museum, much richer and more expressive, was presented. The credit for its concept goes to Vidosava Nedomacki, Ph.D., the first Museum Manager. After the disintegration of Yugoslavia in 1992, The Federation of Jewish Communities of Serbia was established, consisting of ten Jewish communities, which is the total existing in our country. The status of the Jewish Historical Museum remained unchanged - it is an integral part of the Federation of Jewish Communities of Serbia. Although existing within the framework of the Federation, the Museum developed into an institution of its own right, living its own specific life, its professional team and business contacts with other museums. Since the permanent exhibition of the Museum was opened long before the disintegration of Yugoslavia, it deals with the historical, ethnological and general cultural topics relevant to the Jewery of the overall then Yugoslav region. Due to the grave political and economic difficulties which, beginning in 1992, overwhelmed our country, Serbia, it has not yet been possible to develop a new, differently designed museum exhibition. However, having in mind the fact that the Jews from this part of the Balkans have had a common history and cultural features - it is unavoidable that the concept of such a new exhibition should maintain, at least partially, a more comprehensive approach to such a presentation which will develop in the future. For all of these reasons, and thanks to the complex and subtly designed concept, the actual age of the permanent exhibition of the Jewish Historical Museum does not bother аnyone, as it does not have an impact on the excellent quality of information regarding Jewish history of the way of life. ; 2. dopunjeno izdanje (2nd enlarged edition). ; Uporedo srpski tekst i engleski prevod. ; Ilustracija za korice knjige: Tora i jad - pokazivač za tekst Tore iz Judaika zbirke Jevrejskog istorijskog muzeja (motive for the cover page: The Torah scroll with a Torah pointer from the Judaica collection of the Jewish Historical Museum).