Sistem nacionalnih računa (SNR) nastao je i više puta unapreĎivan na meĎunarodnom nivou sa ciljem da omogući, izmeĎu ostalog, što potpuniju osnovu za analizu ekonomske politike. Polazeći od činjenice da će se u Srbiji nakon pribliţavanja standardima Evropske unije izraĎivati celokupan SNR, što trenutno nije slučaj, i od teze holandskog autora Bosa da će vlade sve manje koristiti SNR, u radu je ispitano koju ulogu nacionalni računi trenutno imaju u analizi ekonomske politike. Cilj istraţivanja je bio da se utvrde načini unapreĎenja upotrebe nacionalnih računa u Srbiji nakon njegove dopune, po oblastima upotrebe. Korišćenjem postojećih podataka, intervjua i kvantitativne analize, to jest ekonometrijske analize vremenskih serija, utvrĎeno je da se u tri oblasti upotrebe SNR, analizi putem indikatora, analizi tokova sredstava i makroekonometrijskom modeliranju, moţe ostvariti napredak već i sada, a posebno nakon dopune statističke produkcije. Posebno je vaţno da će biti moguće unaprediti makroekonometrijsko modeliranje u Srbiji, što je pokazano na primeru funkcije potrošnje. Komparativna analiza imovinskog efekta u Srbiji, Sloveniji, Češkoj i Holandiji pokazala je da varijabla stambene imovine nije značajna u funkciji potrošnje u Srbiji jer ne dominiraju hipoteke u svojinskoj strukturi stambenog fonda i nema finansijskih inovacija kao u razvijenim zemljama. SNR i njegovo stalno unapreĎivanje je potreban ali ne i dovoljan uslov dobre ekonomske politike. SNRje bio dovoljno razvijen za analizu za potrebe voĎenja ekonomske politike u sprečavanju neravnoteţa koje su u poslednjoj krizi imale udela, ali je tek analiza podataka nacionalnih računa eks-post omogućila unapreĎenje analize putem indikatora i standarda na osnovu kojih se mogu sprečiti neki budući mehurovi i neravnoteţe. ; The System of National Accounts (SNA) was designed and has been improved several times on the international level with the aim to provide the best possible complete basis for the economic policy analysis. Starting from the fact that after the ...
This article presents results of the research in contemporary trends of international economic inequality. The author argues that international economic inequality is a bidirectional and complex concept. The bidirectionality and complexity of the concept is reflected in the fact that there are countries that concurrently converge to or diverge from the most developed countries in terms of their economic development. The key finding presented here is the rise of economic inequality between countries, especially between the poorest and the richest countries. The exceptions are some countries that have made significant progress in the period from 2000 to 2014 in reducing the economic inequality in comparison to the richest countries. The most important factors that have contributed to their progress are distinctive economic institutions and development policies of those countries, as well as the effects of the financial crisis since 2007-2008, which caused a decade-long stagnation in the most developed parts of the world. ; Rad je posvećen istraživanju savremenih trendova međunarodne ekonomske nejednakosti. Namera autora u ovom radu jeste da ukaže da je međunarodna ekonomska nejednakost dvosmeran i složen koncept. Dvosmernost i složenost tog koncepta se ogleda u činjenici da istovremeno postoje zemlje koje se u pogledu razvoja udaljavaju ili približavaju najrazvijenijim državama. Ključni zaključak rada jeste da ekonomska nejednakost između država raste, posebno između najsiromašnijih i najbogatijih država. Izuzetak su pojedine zemlje koje su u periodu od 2000. do 2014. godine učinile značajan iskorak u smanjenju ekonomske nejednakosti u usporedbi sa najbogatijim državama. Najvažnije faktore koji su doprineli tom napretku čine osobene ekonomske institucije i razvojne politike tih država, kao i finansijske krize i višedecenijska stagnacija u najrazvijenijim delovima sveta.
Sistem nacionalnih računa (SNR) nastao je i više puta unapreĎivan na meĎunarodnom nivou sa ciljem da omogući, izmeĎu ostalog, što potpuniju osnovu za analizu ekonomske politike. Polazeći od činjenice da će se u Srbiji nakon pribliţavanja standardima Evropske unije izraĎivati celokupan SNR, što trenutno nije slučaj, i od teze holandskog autora Bosa da će vlade sve manje koristiti SNR, u radu je ispitano koju ulogu nacionalni računi trenutno imaju u analizi ekonomske politike. Cilj istraţivanja je bio da se utvrde načini unapreĎenja upotrebe nacionalnih računa u Srbiji nakon njegove dopune, po oblastima upotrebe. Korišćenjem postojećih podataka, intervjua i kvantitativne analize, to jest ekonometrijske analize vremenskih serija, utvrĎeno je da se u tri oblasti upotrebe SNR, analizi putem indikatora, analizi tokova sredstava i makroekonometrijskom modeliranju, moţe ostvariti napredak već i sada, a posebno nakon dopune statističke produkcije. Posebno je vaţno da će biti moguće unaprediti makroekonometrijsko modeliranje u Srbiji, što je pokazano na primeru funkcije potrošnje. Komparativna analiza imovinskog efekta u Srbiji, Sloveniji, Češkoj i Holandiji pokazala je da varijabla stambene imovine nije značajna u funkciji potrošnje u Srbiji jer ne dominiraju hipoteke u svojinskoj strukturi stambenog fonda i nema finansijskih inovacija kao u razvijenim zemljama. SNR i njegovo stalno unapreĎivanje je potreban ali ne i dovoljan uslov dobre ekonomske politike. SNRje bio dovoljno razvijen za analizu za potrebe voĎenja ekonomske politike u sprečavanju neravnoteţa koje su u poslednjoj krizi imale udela, ali je tek analiza podataka nacionalnih računa eks-post omogućila unapreĎenje analize putem indikatora i standarda na osnovu kojih se mogu sprečiti neki budući mehurovi i neravnoteţe. ; The System of National Accounts (SNA) was designed and has been improved several times on the international level with the aim to provide the best possible complete basis for the economic policy analysis. Starting from the fact that after the transition to the standards of the European Union in Serbia the whole system of national accounts will be compiled, which currently is not the case, and from the thesis of the Dutch author Bos that SNA will be less used by the governments, in this dissertation the current role of the SNA in economic policy analysis has been analyzed. The aim of the research was to establish the ways of improvement in different areas of the use of SNA in Serbia, after its completion. By using the existing data, interview and quantitative i.e. econometric analysis of the time series, it has been concluded that in three areas of the use of SNA - indicator analysis, flow of funds analysis and macroeconometric modeling, the improvement is possible even now, and especially after the completion of statistical production. It is especially important that it will be possible to improve the macroeconomic modeling in Serbia, which has been shown on the example of consumption function. The comparative analysis of the wealth effect in Serbia, Slovenia, Czech Republic and the Netherlands has shown that the housing wealth variable is not significant in consumption function in Serbia, because mortgages are not dominant in the ownership structure of the housing wealth, and there are no financial innovations present, as it is the case in the developed countries. The SNA and its constant improvement is a necessary but not sufficient condition for a good economic policy. The SNA has been developed enough for the economic policy analysis to prevent imbalances which took part in the last crisis, but only the ex post analysis of the SNA data has enabled improvement of the indicator analysis and standards as the basis which may prevent future bubbles and imbalances.
U radu su predstavljeni rezultati kvalitativne analize i komparacije relevantnih sadržaja ključnih obrazovno-političkih dokumenata međunarodnih i evropskih organizacija (UNESCO, OECD, Savet Evrope i Evropska Unija) iz dva perioda razvoja koncepta celoživotnog učenja koji se odnose na nastavnike. Rezultati kvalitativnog istraživanja su prikazani kroz sledeće kategorije: uloga i funkcije nastavnika, selekcija budućih nastavnika, inicijalno i kontinuirano obrazovanje nastavnika, odnos nastavnik–učenik, timski rad, pomoć nastavnicima, status i uslovi rada nastavnika, istraživački rad i mobilnost nastavnika, kao i međunarodna saradnja. Analiza i komparacija sadržaja međunarodnih i evropskih dokumenata prve faze (sredina šezdesetih i kraj sedamdesetih godina 20. veka) pokazala je da dokumenti Saveta Evrope i UNESCO-a opširno i na vrlo sličan način govore o tome šta i kako treba promeniti i/ili ponovo uspostaviti kad su u pitanju nastavnici, njihova uloga, obrazovanje i položaj kako bi celoživotno učenje postalo stvarnost. Za razliku od toga, u dokumentu OECD-a nije data veća pažnja ulozi nastavnika u realizovanju celoživotnog učenja. U drugoj fazi (sredina devedesetih godina 20. veka) razvoja koncepta celoživotnog učenja dokumenti UNESCO-a i OECD-a opširno i detaljno razmatraju pitanje nastavnika, dok se u dokumentu Evropske Unije samo konstatuje da će nastavnici imati središnju ulogu u društvu koje uči. Na kraju rada je istaknuto da je analiza i upoređivanje međunarodnih i evropskih dokumenata pokazala da su nastavnici jedan od najvažnijih elemenata politike celoživotnog učenja i da je, stoga, nužno planirati i organizovati celoživotno obrazovanje i učenje nastavnika kako bi oni mogli da podstiču i osposobljavaju učenike za celoživotno učenje. ; This paper presents results of the qualitative analysis and comparison of the content of key educational policy documents of the International and European organizations (UNESCO, OECD, Council of Europe and European Union) from two developmental stages of the lifelong learning concept with regard to the teachers. Results of the qualitative research have been presented within the following categories: role and function of teachers, selection of teacher candidates, initial and continuing training of teachers, teacher-student relation, team work, assisting teachers, status and working conditions, research and mobility of teachers and international cooperation. The analysis and comparison of the content of the International and European documents from the first phase (in the middle of 1960s and beginning of 1970s) have shown that documents of the Council of Europe and the UNESCO, to a great extent and in a similar fashion, state what should be changed and/or newly established when it comes to teachers, their role, their education as well as their status, so that lifelong learning could become reality. Compared to that, the OECD document did not pay greater attention to the role of teachers in the implementation of lifelong learning. In the second phase of development of the lifelong learning concept (in the middle of 1990s) the UNESCO and OECD documents discuss the teachers to a great extent and in detail, whereas the EU document states only that teachers will play a central role in the learning society. The paper concludes that the analysis and comparison have shown that teachers are one of the most crucial elements of the lifelong learning policy. Therefore, it is necessary to plan and organize lifelong learning and educational opportunities for teachers so that they could encourage and train their students for lifelong learning. ; Zbornik rezimea / 24. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa ; Book of abstracts / 24th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"
Tax analysis and forecasting of revenues are of paramount importance to ensure fiscal policy's viability and sustainability. However, the measures taken to contain the spread of the recent pandemic pose an unprecedented challenge to established models and approaches. This paper proposes a model to forecast tax revenues in Bulgaria for the fiscal years 2020–2022 built in accordance with the International Monetary Fund's recommendations on a dataset covering the period between 1995 and 2019. The study further discusses the actual trustworthiness of official Bulgarian forecasts, contrasting those figures with the model previously estimated. This study's quantitative results both confirm the pandemic's assumed negative impact on tax revenues and prove that econometrics can be tweaked to produce consistent revenue forecasts even in the relatively-unexplored case of Bulgaria offering new insights to policymakers and advocates. ; Porezna analiza i predviđanje prihoda je od izuzetne (najveće) važnosti kako bi se osigurala održivost fiskalne politike. Međutim, mjere poduzete za suzbijanje širenja nedavne pandemije predstavljaju neviđeni izazov za ustaljene modele i pristupe. Ovaj rad predlaže model za predviđanje poreznih prihoda u Bugarskoj za fiskalne godine 2020-2022. izrađen u skladu s preporukama Međunarodnog monetarnog fonda o skupu podataka koji pokriva razdoblje između 1995. i 2019. Studija dalje razmazra stvarnu pouzdanost službenih bugarskih prognoza, suprotstavljajući te brojke odgovarajućim procijenjenim modelima. Kvantitativni rezultati ove studije potvrđuju pretpostavljeni negativni uticaj pandemije na porezne prihode i dokazuju da se statistika može prilagoditi kako bi se proizvele dosljedne prognoze prihoda čak i u relativno neistraženom slučaju Bugarske koja nudi nove uvide kreatorima politike i zagovornicima.
Američka administracija zainteresovala se još pedesetih i šezdesetih godina prošlog veka za zemlje severne Afrike, kada su one stekle nezavisnost. Krajem Hladnog rata, američki zvaničnici pozvali su sve severnoafričke zemlje da se uključe u proces globalizacije svetske ekonomije, a posle događaja iz septembra 2001. godine u Sjedinjenim Američkim Državama, njihovi istraživački centri počeli su ozbiljnije da proučavaju islamske pokrete unutar i izvan islamskog sveta. Predmet istraživanja ove doktorske disertacije je određivanje američkih spoljno-političkih interesa i vrednosti prema islamskim pokretima na severu Afrike na početku XXI veka. Naučni cilj ovog istraživanja je naučno objašnjenje američke spoljne politike prema islamskim pokretima, posebno uzroka promene u američkoj spoljnoj politici i njen budući pravac kretanja prema političkim partijama i pokretima, nakon revolucija arapskog proleća i dolaska ovih islamskih partija na vlast u Tunisu, Egiptu i Libiji. To podrazumeva naučnu deskripciju i klasifikaciju značajnih islamskih pokreta na severu Afrike s naglaskom na njihov uticaj na američku spoljnu politiku. Društveni cilj ove teze je da ponudi naučno zasnovane osnove za razvoj odgovarajuće američke spoljne politike prema islamskim pokretima, uključujući i ulogu nezavisnih istraživačkih centara kao i sredstava informisanja u kreiranju američke spoljne politike. Najveću primenu u ovoj disertaciji imale su statistička i komparativna metoda, kao i analiza sadržaja dokumenata kao metoda prikupljanja podataka. Rezultat, odnosno naučni doprinos doktorske disertacije zasniva se na dva bitna činioca. Prvo, ova tema nije razvijena u naučno delo u našoj i savremenoj naučnoj literaturi, dakle radi se o originalnoj doktorskoj disertaciji. I drugo, zbog naučnog cilja odnosno naučnog objašnjenja američke spoljne politike prema islamskim pokretima, kao i njihovoj klasifikaciji. Društveni značaj i očekivani rezultati odnose se na sprovođenje američkih spoljno-političkih interesa i vrednosti, i proučavanja uticaja međunarodnog terorizma i radikalnih islamskih pokreta na američku spoljnu politiku, posebno u procesu globalizacije. ; The American administration has shown interest during the 1950-1960's for the North Africa countries, after their independence. By the end of the Cold War, the US officials has invited all North African countries to engage in the process of globalization of the world economy, and after the events during September 2001 in the USA, their research centers has begun more serious to study the Islamic movements inside and outside the Islamic world. The subject of this doctoral thesis is to determine US foreign policy interests and values towards the Islamic movements in the North of Africa at the beginning of the XXI century. The scientific objective of this research is the scientific explanation of US foreign policy towards the Islamic movements, particularly the causes of changes in US foreign policy and their trends towards political parties and movements, after the Arab spring revolutions and the arrival of these Islamic parties to power in Tunisia, Egypt and Libya. It includes scientific description and classification of the significant Islamic movements in the North of Africa, with an emphasis on their impact on US foreign policy. The social objective of this thesis is to offer science-based foundation for developing the appropriate US foreign policy towards the Islamic movements, including the role of independent research centers and the media in the creation of American foreign policy. The most used methods in this doctoral thesis were statistical and comparative methods, as well the content analysis for collecting the data. The result, ie scientific contribution of this doctoral thesis is based on two important factors. First, this theme has not been developed as scientific work in our and modern literature, so this is an original doctoral thesis. And second, because of the scientific explanation of American foreign policy towards the Islamic movements, as well as their classification. The social significance and expected results relates to the implementation of US foreign policy interests and values, and studying the impact of international terrorism and radical Islamic movements towards American foreign policy, especially during the process of globalization.
Tokom trideset godina nakon raspada socijalističke Jugoslavije, Srbija i Hrvatska su kao postjugoslovenske male države ipak drugačije osmišljavale svoje mesto u regionalnom i globalnom kontekstu. O tome svedoči i njihov različit odnos prema međunarodnim organizacijama poput Evropske unije (EU), NATO ili Ujedinjenih nacija. Ovaj članak u središte svog interesovanja uzima UN kao multilateralni forum ili arenu u kojoj se bitno predstavljaju i oblikuju spoljnopolitičke uloge i identiteti malih država. Oslanjajući se na konstruktivističku analizu spoljne politike i teoriju uloga, autor se fokusirao na glavne deonice u razvoju spoljnopolitičkih narativa Srbije i Hrvatske kao aktivnih malih država članica u Ujedinjenim nacijama. Iako obe države vide sebe kao aktivne, ta aktivnost bi trebalo da bude u funkciji dve različite, teorijski profilisane, strategije malih država. Obrazlaže se sledeći argument: dok Srbija zbog složenosti kosovskog pitanja vodi uglavnom defanzivno autonomnu strategiju u skladu sa proklamovanom vojnom neutralnošću, dotle je Hrvatska kao mala članica EU i NATO priklonjena traganju za integracionističkim uticajem u konstelaciji sa evroatlantskim partnerima. Analizom zvaničnih diskursa dveju zemalja u Generalnoj skupštini UN, između 2000. i 2020. godine, pokazano je na koji način, i u kojoj meri se njihovi diskursi o regionalnoj, evropskoj i svetskoj politici približavaju ili udaljavaju, i razmatra se šta to znači za njihova mesta u svetu. ; In 30 years after the breakup of the socialist Yugoslavia, Serbia and Croatia as small states differently envisaged their place in regional and global context. Such difference is demonstrated by their different relationships toward international organizations such as the European Union, NATO or the United Nations. This article, as its central interest takes the United Nations as a multilateral forum or an arena where small states importantly represent and shape their foreign policy identities and roles. Relying on the constructivist foreign policy analysis and ...
Imajući na umu da je Strategijom razvoja obrazovanja u Srbiji primećeno da u obrazovanju u Srbiji postoji "problem sa pravednošću" i da je kao jedan od ciljeva razvoja obrazovanja navedeno stvaranje "socijalno pravičnog društva", u ovom radu se preispituje u kojoj meri su donošenje Zakona o dualnom obrazovanju i javno insistiranje na ekspanziji ovog vida obrazovanja koraci usmereni ka smanjenju nejednakosti. Oslanjajući se na ideje različitih francuskih sociologa obrazovanja (Burdije, Budon, Bodlo i Estable), kroz rad se ispituje u kojoj meri dualno obrazovanje otvara prostor za izjednačavanje obrazovnih šansi i uspostavljanje pravičnijeg društva. Iz teorijskih uvida spomenutih autora koji se tiču povezanosti klasnih struktura sa obrazovnim šansama, može se zaključiti da svako "grananje" unutar obrazovnog sistema doprinosi većim nejednakostima, o čemu eksplicitno govori Rejmon Budon. Odlike dualnog obrazovanja podsećaju na "primarno zanatsko" obrazovanje o kojem govore Bodlo i Estable koji pokazuju da je ovakvo obrazovanje predviđeno za učenike iz neprivilegovanih društvenih slojeva kojima se kroz ovaj vid obrazovanja ograničava mogućnost vertikalne društvene pokretljivosti. Analizirajući različite interesne optike aktera, Burdije smatra da opšte obrazovanje, nasuprot obuci u firmi, radnicima daje određeni vid slobode, jer ih čini manje vezanim za jedno preduzeće. Školski sistem povezan sa industrijom, prema mišljenju ovog autora, oblikovan je interesima poslodavaca i suprotan je interesima radnika, jer čini društvo manje pravičnim umanjujući šanse za vertikalnu i horizontalnu društvenu pokretljivost. Na osnovu navedenog se može zaključiti da dualno obrazovanje ne doprinosi smanjenju društvenih nejednakosti, te da bi u cilju stvaranja pravičnijeg društva od ovakvih obrazovnih politika trebalo odustati. ; Bearing in mind that the Strategy for Education Development in Serbia perceives the existence of a "justice issue" in education in Serbia, and that one of the stated goals of education development is creating a "socially just society", this paper explores to which extent adopting the Law on Dual Education and public insistence on expansion of this mode of education are the steps towards reducing injustice. Relying on the ideas of different French sociologists of education (Bourdieu, Boudon, Baudelot and Establet), the paper examines to which extent dual education opens up the space for balancing educational opportunities and establishing a more just society. From theoretical insights of the aforementioned authors regarding the relation between class structures and educational opportunities, it can be concluded that any "branching" within an educational system contributes to greater inequalities, as explicitly asserted by Raymond Boudon. The characteristics of dual education correlate to the "primary professional" education mentioned by Baudelot and Establet, illustrating that such education is intended for students from underprivileged social strata, who have limited opportunities for vertical social mobility due to this kind of education. By analysing various interest optics of the actors, Bourdieu finds that general education, as opposed to company training, provides workers with a certain form of freedom because it makes them less attached to a single company. The school system associated with industry, in the opinion of this author, is shaped by the interests of employers and contrary to the interests of workers, as it makes society less fair by reducing the chances of vertical and horizontal social mobility. Based on the above, it can be concluded that dual education does not contribute to reducing social inequalities, and that in order to create a fairer society, such educational policies should be abandoned. ; Zbornik rezimea / 24. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa ; Book of abstracts / 24th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"
Cilj rada je da se skrene pažnja kreatorima obrazovne politike i društvu u celini na pojavu i razvoj fenomena profesionalnog sagorevanja nastavnika u društvenom kontekstu savremene Srbije – u periodu karantina. Teorijski okvir čini tzv. JDR model, prema kom su izgaranje i posvećenost(motivisanost) suprotni polovi. Sagorevanje uzrokuje smanjivanje i gubitak motivacije. Posao nastavnika je stresan, a procenat sagorevanja je veći u odnosu na druge profesije. Nastavnici u Srbiji žive i rade u posebnoj društvenoj atmosferi u kojoj zajedno sa drugim radnim stanovništvom dele težak opšti položaj. U takvom stanju nastavnici u Srbiji su se susreli sa još jednom poteškoćom – ubrzanom realizacijom nastave na daljinu, tokom vanrednog stanja, za vreme karantina. Ovim istraživanjem pokušali smo da odgovorimo na sledeća pitanja: 1) Da li je u vreme karantina došlo do disbalansa između resursa i zahteva? 2) Da li se mogu uočiti veze između tog disbalansa i sagorevanja? 3) Kako nastavnici rangiraju značaj uzroka i posledica sagorevanja za vreme karantina? Ovo kvalitativno istraživanje je sprovedeno sa dve fokus grupe; po 10 nastavnika gimnazije, odnosno osnovne škole. Izbor je obavljen na dobrovoljnoj bazi uz preduslov da su nastavnici najpre učestvovali u evaluativnom anketiranju "Trenutno stanje u onlajn nastavi u Srbiji i regionu" Obrazovno kreativnog centra Bor, marta/aprila 2020. godine. Analiza sadržaja je ukazala na porast zahteva u odnosu na resurse, na postojanje veze između te neravnoteže i sagorevanja, kao i na postojanje jedinstvene hijerarhije uzroka i posledica, među kojima su gubitak motivisanosti i pad nivoa radnog angažmana. Zato je jako važno da nakon takvog iskustva, a uoči definisanja obrazovne strategije 2030, kretori i nosioci obrazovne politike imaju na umu ove rezultate, kako bi preduzimali mere obrazovne politike na način kojim se umanjuje mogućnost profesionalnog sagorevanja, jer ono utiče na motivaciju nastavnika a posredno i na motivaciju učenika. ; The aim of this paper is to draw the attention of the creators of educational policy, and society in general, to emergence and development of the phenomenon of professional burnout of teachers in the social context of modern Serbia, during the quarantine period. The theoretical framework is the so-called JD-R (Job Demands-Resources) model, according to which burnout and work engagement (motivation) are at the opposite poles. Burnout causes a decrease and loss of motivation. Teaching is stressful, and the percentage of burnout is higher compared to other professions. Teachers in Serbia live and work in a special social atmosphere in which they share a difficult general position with the rest of the working population. In such a situation, teachers in Serbia encountered another difficulty - the accelerated implementation of distance learning in a state of emergency during quarantine. With this research, we tried to answer the following questions: 1) Was there an imbalance between job demands and resources during quarantine? 2) Is the relation between such imbalance and burnout noticeable? 3) How do teachers rank the significance of causes and consequences of burnout during quarantine? This qualitative research was conducted with two focus groups consisting of 10 highschool teachers in one and 10 primary-school teachers in the other group. The selection was made on a voluntary basis. However, it was recommended that the teachers had first participated in the evaluation survey "Current situation in online teaching in Serbia and the region", conducted by Educational and Creative Centre Bor, in March / April 2020. Content analysis indicated an increase of imbalance between job demands and resources, a link between such imbalance and burnout, and a unique hierarchy of causes and effects, including loss of motivation and declining levels of work engagement. For this reason, it is very important that after such experience, and before defining the 2030 educational strategy, creators of educational policy keep in mind these results so as to take educational policy measures in a manner which shall reduce the possibility of burnout because it affects teacher motivation and, indirectly, student motivation, as well. ; Knjiga rezimea, 25. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa" ; Book of abstracts / 25th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"
Ideja o značaju roditeljstva i njegovog uticaja na dečiji rast i razvoj, kao i razvoj društva u celini široko je prihvaćena i priznata, o čemu govore istraživanja iz ove oblasti, kao i sve veća pažnja i značaj koji se pridaje podršci roditeljima u Evropi i svetu. U zemljama Evropske unije oblast podrške roditeljima je godinama činila segment šireg političkog konteksta koji je sadržao intervencije i korektivne mere usmerene ka "rizičnim grupama" roditelja. U poslednje dve decenije, usled promena porodične politike u oblasti podrške roditeljima, sve više se govori o preventivnim aktivnostima koje se zasnivaju na konceptu ljudskog, odnosno društvenog kapitala. Teorija ljudskog kapitala pruža adekvatan okvir za razumevanje značaja investiranja u razvoj veština i znanja pojedinca kroz obrazovanje i podučavanje, insistirajući na odgovornosti za sopstveni status i napredak. U skladu sa tim, na podršku roditeljima se sve više gleda kao na značajnu socijalnu investiciju koja doprinosi dobrobitima dece, a roditeljske kompetencije se sagledavaju kao preduslov razvoja pojedinca i društva. Primenom analize sadržaja dokumenta – izveštaja Eurofonda i izveštaja Evropske komisije, da bismo stekli uvid u tendencije u okviru oblasti podrške roditeljima koja se razmatra sa stanovišta teorije ljudskog kapitala, sagledali smo elemente podrške i strukturu usluga, sferu politike i praktične primene u nekim zemljama EU. Integrisan pristup univerzalnim uslugama, raznovrsnost obima, organizacije, modeli usluga i finansiranje čine glavne odlike podrške roditeljima. Kritičkim sagledavanjem oblasti i postojećih tendencija, putem unapređivanja obrazovnih ishoda, definisanjem jedinstvenih kriterijuma kvaliteta i nacionalnih standarda moguće je unaprediti podršku roditeljima kako u kontekstu Evrope, tako i naše zemlje. ; The idea of importance of parenting and its impact on children's growth and development as well as on development of overall society, is widely accepted and acknowledged, as evidenced by the research in this field. It is also maintained by increasing attention and significance attached to support to parents, in Europe and worldwide. In the EU countries, the support to parents has been a part of a broader political context for years, with implied interventions and corrective measures directed at "at-risk groups" of parents. In the last two decades, due to changes in family policy in the field of support to parents, there has been an increasing talk of preventive activities based on the concept of human and social capital. Human capital theory provides a suitable framework for understanding the importance of investment into development of the individual's skills and knowledge through education and teaching, and insists on responsibilities for own status and progress. In this regard, the support to parents is increasingly seen as a significant social investment that contributes to wellbeing of children, while the parental competencies are seen as precondition for development of an individual and society. Using the content analysis of a document - the Eurofund report and the report of European Commission to gain the insight into trends in the field of support to parents observed from the standpoint of the human capital theory, we reflected on the elements of support and structure of services, political factors and practical use in some EU countries. Integrated approach to universal services, diversity of scope, organization, service models and financing are the main characteristics of support to parents. By critically reviewing the field and current trends, by improving educational outcomes, defining unique quality criteria and national standards, it is possible to improve support to parents both in Europe and our country. ; Zbornik rezimea / 24. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa ; Book of abstracts / 24th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"
Prema definiciji Interseks zajednice Severne Amerike, pojam interseks koristi se za osobe rođene sa hormonskim, hromozomskim ili anatomskim polnim obrascima koji ne odgovaraju društvenim i medicinskim očekivanjima muških ili ženskih polnih karakteristika. Između 0,05 i 1,7% stanovništva rađa se sa nekim od interseks stanja koji imaju veliki broj oblika. Standardna medicinska procedura postupanja sa interseksualnim licima podrazumeva postupak normalizacije pola, odnosno korektivne genitalne hirurške intervencije i horomonsku terapiju, sa ciljem da definiše polne organe u skladu sa jednim od dva priznata pola i odgovori na opresivne zahteve heteronormativnosti u kojoj je interseksualno telo devijacija od "normalne telesnosti". Rasprave o interseksualnosti posebno su aktualizovane na polju bioetike kroz radove E. Feder i A. Dreger. Uvidom u određeni broj teorijskih i empirijskih radova na temu interseksulanosti u oblasti obrazovanja, zaključujemo da je njihova zastupljenost zanemarljiva. Cilj rada bio je da se, pošavši od konceptualnog okvira kvir studija kao analitičkog modela koji locira i eksploatiše nekoherentnost hromozomskog pola, roda i seksualne želje, formulišu smernice za unapređivanje obrazovnog zakonodavstva i obrazovne prakse kojima se na bolji način reguliše status interseks dece i mladih. Osnovu za teorijsku analizu predstavljali su rezultati studije "Interseks – ka stvaranju intersekcionalne platforme" organizacije Geten LGBTIQA iz 2019. godine čiji se globalni zaključak tiče pravne nevidljivosti interseks lica u Srbiji koju prati patologizujući medicinski diskurs. Na osnovu naše možemo zaključiti da je neophodno unaprediti obrazovne politike i prakse koje prepoznajemo i kao ključne predlažemo: vidljivost interseksualnih lica u obrazovnoj legislaturi počevši od predškolskog obrazovanja, informisanje aktera školskog života o stanju interseksualnosti i njegovim varijacijama, prevencija nasilja i diskriminacije prema interseks deci i mladima, ohrabrivanje prava interseks dece i mladih na samoodređenje. Ističe se potreba za osmišljavanjem i sprovođenjem kvalitativnih pedagoških istraživanja intreseksualnosti iz dečje perspektive koja mogu destabilizovati normativni diskurs polnosti/telesnosti i depatologizovati interseksualnost. Inkorporiranost zahteva iz dokumenta Promišljanje obrazovanja: ka zajedničkom globalnom dobru (UNESCO, 2015) vidimo kao dobru startnu osnovu za građenje nacrta obrazovne politike koja se temelji na humanističkim nasuprot utilitarističkim vrednostima. ; According to definition of the Intersex Society of North America, the term intersex is used to refer to persons born with hormonal, chromosomal or anatomical gender patterns which do not correspond with social and medical concepts of male or female gender characteristics. Between 0.05% and 1.7% of the population is born with an intersex condition that may take numerous forms. The standard medical procedure for dealing with intersex persons involves the gender normalizing procedure, i.e. corrective genital surgery and hormone therapy whose aim is to define sexual organs according to one of the two recognized genders and respond to oppressive demands of heteronormativity in which intersex body is a deviation from a "normal corporeality". Discussions about intersexuality have been particularly topical in the field of bioethics through the works of E. Feder and A. Dreger. By examining a number of theoretical and empirical papers on intersexuality in the field of education, we conclude that their representation is meagre. The aim of the paper is, starting from the conceptual framework of queer studies as analytical model that locates and exploits the incoherence of chromosomal sex, gender and sexual desire, to formulate guidelines for improvement of education legislation and practice so as to regulate the status of intersex children and young people better. The starting point for theoretical analysis is the result of the 2019 Geten LGBTIQA study: "Intersex – Towards Building an Intersectional Platform" whose global conclusion concerns the legal invisibility of the intersex persons in Serbia, followed by pathologizing medical discourse. Upon our analysis, we can conclude that it is necessary to improve educational policies and practices. The key improvements we propose are the following: visibility of intersex persons in education legislation starting from the pre-school education, informing the participants of school life about the state of intersexuality and its variations, prevention of violence and discrimination against intersex children and youth, encouraging the right of intersex children and young people to self-determination. The need to design and conduct qualitative pedagogic researches of intersexuality from the children's perspective that can destabilize normative discourse of sexuality/corporeality and depatologize intersexuality is emphasized. Inclusion of requirements from the document: Rethinking education: towards a common global good (UNESCO, 2015) is perceived as a good starting point for creating a draft of education policy which is based on humanistic and not utilitarian values. ; Zbornik rezimea / 24. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa ; Book of abstracts / 24th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"
U radu se razmatra doprinos inkluzivnog obrazovanja i njegovi potencijalni efekti na razvoj celokupnog društva, obrazovnih institucija i pojedinaca. Ukazuje se na ključne pozitivne promene u društvu koje se opredelilo za sprovođenje inkluzivnog obrazovanja: (a) unapređivanje zakonske regulative u pravcu obezbeđivanja dostupnosti, pravednosti i jednakosti u ostvarivanju prava dece i odraslih sa teškoćama u razvoju; (b) povezivanje i saradnja različitih društvenih sistema i institucija i (v) finansijska dobrobit koja se ostvaruje korišćenjem dostupnih resursa redovnih obrazovnih institucija za obrazovanje dece sa teškoćama u razvoju. Naglašavaju se značajne promene koje se usled realizacije inkluzivnog obrazovanja dešavaju unutar obrazovnih institucija, a koje pored unapređivanja obrazovne politike i kulture škola obuhvataju i promene na nivou nastavne i vannastavne prakse. Promene na nivou obrazovnih institucija razmatraju se i iz perspektive ključnih aktera i koristi koje oni imaju od realizacije inkluzivnog obrazovanja. Naglašava se potencijal koji inkluzivno obrazovanje, kao prirodno okruženje, ima za razvoj i učenje dece sa teškoćama u razvoju i otkrivanje njihovih očuvanih sposobnosti. Ukazuje se na važnost ovakvog okruženja za podsticanje tolerancije, uvažavanja različitosti i empatičnosti kod ostale dece u odeljenju. Poseban osvrt dat je na promene koje se odnose na nastavnika i njegovu praksu, kako na nivou stavova i pedagoških uverenja, tako i u domenu novih znanja i kompеtencija. Kvalitet realizacije inkluzivnog obrazovanja i njegovi potencijalni efekti na razvoj društva, obrazovnih institucija i pojedinaca razmotreni su kroz prizmu različitih prepreka, problema i otežavajućih okolnosti. ; The paper deliberates positive effects of inclusive education and its potential influence on development of entire society, educational institutions and individuals. It indicates key positive changes in the society which opted for inclusive education: (a) improvement of legislation towards providing availability, fairness and equality for children and adults with disabilities in exercising their rights; (b) networking and cooperation between different social systems and institutions; (c) financial benefit gained by using the available resources provided by the regular educational institutions for education of children with disabilities. It stresses the important changes that occur inside the educational institutions due to inclusive education which, in addition to improving educational policy and mind-set in schools, include changes in curricular and extra-curricular practices. The changes in educational institutions are also deliberated from the standpoint of key participants and their benefits from inclusive education. It stresses the potential which the inclusive education, as natural environment, has in development and learning of children with disabilities and in revealing their preserved abilities. It points to importance of such environment in nurturing tolerance, respect for diversity and empathy in other children in the classroom. A special emphasis is put on the changes that concern teachers and their practice, both in their attitudes and pedagogical beliefs and in the domain of new skills and competences. The quality of implementation of inclusive education and its potential effects on development of society, educational institutions and individuals are deliberated through the prism of various obstacles, problems and difficulties. ; Zbornik rezimea / 24. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa ; Book of abstracts / 24th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"
Ovo empirijsko istraživanje zasnovano je na analizi literature koju je sproveo Stergiou (2017). Cilj istraživanja usmeren je na merenje kvaliteta obrazovnog rada, nastavnog materijala i aktivnosti univerzitetskih nastavnika u Grčkoj, na osnovu povratnih informacija dobijenih od njihovih diplomiranih studenata. U istraživanju je primenjen upitnik. Uzorak se sastojao od 388 diplomaca, studenata ASPETE programa iz Soluna, akademske 2017/2018. i 2018/2019. Godine. Ispitanici su, pored svojih deklarisanih demografskih karakteristika, na skali od pet tačaka davali odgovore za svaku od 27 stavki koje opisuju aspekte kvaliteta obrazovnog rada, nastavnog materijala i aktivnosti, kao i nastavnih metoda svojih univerzitetskih nastavnika (1 – nimalo; 2 – veoma malo; 3 – prilično; 4 – mnogo; 5 – veoma mnogo). Rezultati pokazuju da diplomci smatraju kako njihovi univerzitetski nastavnici dobro poznaju sadržaj kurseva, te da su dosledni tokom predavanja (praćenje rasporeda i zadovoljavajuća priprema). Studenti su dali prosečne ocene svojim nastavnicima u 20 od 27 kriterijuma kvaliteta univerzitetskog nastavnika. Nastavnici su ocenjeni ispod proseka za organizaciju aktivnosti čiji je cilj aktivno učešće studenata u radu u učionici, davanje uvoda i rekapitulacija nastave u učionici, povezivanje nastavnih metoda sa profesionalnim okruženjem (sa tržištem rada), povezivanje sadržaja izučavanih kurseva sa drugim kursevima i korišćenje radnih resursa (npr. radnih listova, pokaznog materijala) koji olakšavaju učenje. Faktorska analiza pokazala je da sva pitanja imaju visoko opterećenje na jednoj faktorskoj osi – univerzitetskoj pedagogiji (F1, Kronbah α = 0,947, 42% ukupne varijanse), dok su dve druge ose specijalizovane za konkretna polja: jedna za savetodavno-mentorsku ulogu univerzitetskog nastavnika (F2, Kronbah α = 0,879, 24% ukupne varijanse), a druga za nauku i stručnost (F3, Kronbah 0,741, 13% ukupne varijanse). Hijerarhijskom klaster analizom izdvojile su se četiri grupe diplomaca. Prva (C1) obuhvata 16,8% uzorka, druga (C2) 33%, treća (C3) 41,5% i četvrta (C4) 8,8% diplomaca. Klaster C1 sastoji se od pojedinaca koji vrednuju pedagošku kompetenciju i pedagoško obrazovanje svojih univerzitetskih nastavnika, kao i njihovu primarno naučnu orijentaciju i profesionalizam, dok u potpunosti negiraju njihovu mentorsko-savetodavnu ulogu. Grupu C2 čine diplomirani studenti koji u dovoljnoj meri uvažavaju mentorsko-savetodavnu ulogu svojih nastavnika, ali imaju negativno mišljenje o njihovim pedagoškim i didaktičkim aspektima. Diplomci koji pripadaju C3 grupi daju prosečnu ocenu kako pedagogiji nastave i pedagoškom obrazovanju svojih nastavnika, tako i njihovoj primarno naučnoj orijentaciji i profesionalizmu, dok misle da njihovi nastavnici nisu uspeli u svojoj mentorsko-savetodavnoj ulozi. Najzad, najmanji klaster C4 čine diplomci koji iako smatraju da pedagogija nastave i nastavne veštine njihovih nastavnika nisu adekvatne i ne veruju u njihove naučne veštine i profesionalizam, ipak prepoznaju njihov skroman doprinos kao savetnika i mentora koji su im pomogli da steknu predstavu o profesiji kojom bi želeli da se bave i da se tome prilagode. Rezultati istraživanja pokazuju da većina studenata daje nisku ocenu nastavnicima grčkih univerziteta u gotovo svim aspektima univerzitetske pedagogije, što ukazuje na odsustvo pedagoških i didaktičkih veština nastavnika. Ovaj rezultat je očekivan, zbog nepostojanja kvalifikovane obuke za nastavnike. To, zapravo, uopšte nije preduslov za započinjanje akademske karijere i ne postoji akademska ustanova koja bi im omogućila da steknu pedagoške i didaktičke kompetencije. Usaglašenost sa dobrom praksom drugih evropskih zemalja trebalo bi da bude strateški izbor obrazovne politike u cilju modernizacije grčkih univerziteta u ovoj oblasti i da se to čini sveobuhvatnije i efikasnije. ; This is a questionnaire based empirical research designed to measure the quality of educational work, teaching material and activities of Greek University teachers, based on their graduates' feedback. The sample consisted of 388 graduates, all students of the ASPETE programs of Thessaloniki, for the academic years 2017-2018 and 2018-2019. The subjects, in addition to their declared demographic characteristics, answered, on a five-point scale (1 – not at all, 2 − very little, 3 − quite, 4 − much, 5 − very much), the 27 items (criteria) describing the aspects of educational work quality, teaching material and activities and teaching methods of their academic teachers. Results showed that graduates perceive that their academic teachers had a good knowledge of the courses content and they were consistent during teaching courses (timetable observation and satisfactory preparation). Students gave moderate scores to their teachers in 20 out of the 27 quality criteria of an academic teacher. Teachers were rated below average in the organization of activities aiming at actively involving the students in the classroom, providing them with the introduction and recapitulation of their classroom teaching, linking their teaching methods to the professional environment (the labour market), linking the content of the studied courses with other courses and the use of labour resources (e.g. worksheets, demonstration materials) that facilitate learning. Factor analysis showed that all questions were highly loaded on one factorial axis, University Pedagogy (F1, Cronbach's α = 0.947, 42% of the total variance), while the two other axes were specialized in the fields, one in the Advisory- Mentor Role of the academic teacher (F2, Cronbach's α = 0.879, 24% of the total variance) and the other in Science and Professionalism (F3, Cronbach's 0.741, 13% of the total variance). Hierarchical Cluster Analysis highlighted four groups of graduates. The first (C1) includes 16.8% of the sample, the second (C2) 33%, the third (C3) 41.5% and the fourth (C4) 8.8% of the graduates. Cluster C1 consists of individuals who appreciated the value of pedagogical competence and teaching training of their university teachers as well as their scientific background orientation and professionalism while their mentoring-advisory role was completely deprecated. C2 consists of graduates who, while appreciating enough the mentor-advisory role of their teachers, have a negative view of their pedagogical and didactic training. C3 grades moderately both the teaching pedagogy and teaching training of their university teachers as well as their scientific background orientation and professionalism, while they think that their teachers have failed their mentor-advisory role. Finally, the smallest cluster C4, although it considers teaching pedagogy and teaching skills of their teachers inadequate, and does not believe in their science skills and professionalism, it recognizes a modest contribution as advisors and mentors who helped them get an idea of the profession they would like to follow and adapt to it. In conclusion, Greek university teachers are low-rated by the majority of students in almost all aspects of University Pedagogy, indicating the absence of their pedagogical and didactic training skills. This result was expected, due to absence of qualified teacher training. Indeed, it is not a prerequisite for entering the academic career and there is no academic institution offering them pedagogical and didactic competence. The compliance with good practices from other European countries should be a strategic educational policy choice in order to modernize Greek universities in this area and to do so more comprehensively and effectively. ; Zbornik rezimea / 24. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa ; Book of abstracts / 24th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"
Stvaranje Evropske unije bespovratno je narušilo tradicionalno ustrojstvo drţava, pa i samog meĊunarodnog poretka. Uspostavljanje strukture koja obuhvata više centara moći u okviru kojih se (ne)ravnopravno donose odluke od znaĉaja za ţivot graĊana, uticalo je na slabljenje nacionalnih, a nedovoljnu samostalnost nadnacionalnog nivoa unutar nje. Stalno pregovaranje i lobiranje na kojima poĉiva Unija pruţa mogućnost za ostvarivanje ciljeva pojedinih interesnih grupa i drţava. Koncept demokratije je ovakvim stanjem najviše izgubio. Pojаm demokrаtije je teško definisаti, isto koliko je komplikovаno pronаći kriterijume za njeno identifikovanje a koji su primjenljivi nа sve politiĉke sisteme. Situаcijа se dodаtno usloţnjаvа kаdа je ove kriterijume neophodno prepoznati u okviru nedovršenog politiĉkog sistema kаkаv je onаj u Evropskoj uniji. Problemi u demokrаtskoj legitimizаciji Unije, koji se jаvljаju uporedo sа uspjesimа u integrаciji, otvаrаju pitаnje primjenljivosti "stаndаrdnog" modelа demokrаtije nа ovu tvorevinu. Prirodа funkcionisаnjа Evropske unije, u kojoj je na snazi uprаvljаnje nа više nivoа, zаhtijevа prilаgoĊаvаnje demokrаtskih principа njenom specifiĉnom politiĉkom sistemu. Mada ne postoji konsenzus meĊu teoretiĉаrima koji su dali doprinos objašnjavanju pojma demokratije u Evropskoj uniji dа li postoji demokratski deficit unutar nje, kаo ni koji su nаjbolji uslovi zа rаzvoj аutentiĉne demokrаtije u EU, moguće je identifikovati brojne strukturne probleme demokratije u politiĉkom sistemu Evropske unije. U okviru postojećeg institucionаlnog mehаnizmа Evropske unije problemi nastaju usljed isprepletenih nаdleţnosti izmeĊu institucijа i osjetnog jаĉаnjа izvršne u odnosu nа zаkonodаvnu grаnu vlаsti. Centrаlnu ulogu od institucija imа Sаvjet koji funkcioniše po principu meĊuvlаdine sаrаdnje. Prаktiĉno nijednа evropskа politikа ne moţe se usvojiti bez djelovаnjа ove institucije i uplitаnjа drţаvа ĉlаnicа, što Savjet ĉini glavnim zakonodavnim tijelom Unije. Evropski parlament, sa druge strane, iako neposredno izabran, zbog svojih još uvijek ogrаniĉenih nаdleţnosti, i dаlje je glаvni uzroĉnik demokrаtskog deficitа u Uniji. Stoga bi talas demokratizacije institucija Unije trebalo da obuhvati "prelivаnje" moći sа Sаvjetа nа Evropski pаrlаment i jаĉаnje meĊuinstitucionаlne sаrаdnje izmeĊu Evropskog pаrlаmentа i Evropske komisije. Evropskа unijа nemа ureĊenje poput trаdicionаlne nаcionаlne drţаve. Ne postoji ni demos nа evropskom nivou, te, stoga, nemа ko dа obezbijedi neophodni legitimitet evropskim politikama. Iako je nesumnjivo da politike Evropske unije proizvode velike koristi zа njene grаĊаne, ovа reаlnost, zаjedno sа rаzvijenim mehаnizmimа konsultovаnjа sа grаĊаnimа, ipаk ne umаnjuje kljuĉni problem u komunikаciji Unija – graĎani: mаnjаk аdekvаtnog predstаvljаnjа grаĊаnа, što je zа zаjednicu kojа se u svojim osnivаĉkim dokumentimа deklаriše kаo predstavniĉka ipak nedostаtаk. Ni sаmi grаĊаni ne pokreću politiĉku debаtu o specifiĉnim evropskim pitаnjimа nа nivou koji bi bio izаzov zа nаcionаlne vlаde. Demokrаtskа legitimizаcijа evropskih institucijа zаhtijevа i veću ulogu politiĉkih pаrtijа i njihovu revitаlizаciju nа evropskom nivou, kao i otvoreno politiĉko takmiĉenje koje ukljuĉuje grаĊаne. Proces integrisаnjа zemаljа Evropske unije prouzrokovаo je ozbiljne demokrаtske probleme ne sаmo nа nivou Unije, već i u drţаvаmа ĉlаnicаmа. "Problemi demokratije" u drţavama ĉlanicama koji proizilaze iz funkcionisanja Unije drugаĉije se reflektuju u rаzliĉitim nаcionаlnim politiĉkim sistemimа. Pritisku koji dolаzi od integrisаnjа unutar Evropske unije bolje se prilagoĊavaju drţаve koje imаju federаlno od onih koje imаju unitаrno ureĊenje. Federаlni kаrаkter ureĊenjа u drţаvi već podrаzumijevа više nivoа odluĉivаnjа i decentrаlizаciju vlasti, pа se ovаj sistem lаkše prilаgoĊаvа uprаvljаnju nа više nivoа unutаr Evropske unije. To ne moţe biti sluĉаj sа zemljаmа koje su trаdicionаlno centrаlizovаne. Dalji razvoj Evropske unije moţe ići u pravcu zadrţavanja trenutnih principa integrisanja uz obrazloţenje da su demokratske drţave ĉlanice garant legitimiteta Unije. Na taj naĉin bi i dalje meĊuvladin princip imao primat u odnosu na nadnacionalni. Model koji bi trаnsformisаo Evropsku uniju u zаjednicu demokrаtskog kаrаkterа jeste federаlni. Evropskа unijа posjeduje elemente federalizma, a toj konstrukciji nedostaje kаpаcitet zа oporezivаnje i mogućnost predlaganja izmjena osnivаĉkih, konstitutivnih, ugovora. Trenutno postojanje federalnih elemenata u funkcionisanju Unije ukazuje da njihovo dodatno osnaţivanje neće neminovno dovesti do njene trаnsformаcije u zajednicu federalnog karaktera, ali će svakako uticati na smanjivanje postojećeg demokratskog deficita.Nauĉno-istraţivaĉki pristup korišćen u ovom radu odreĊen je predmetom i ciljevima istraţivanja. Znaĉajnu primjenu imale su metodologija svojstvena politiĉkim naukama, komparativna metoda, analiza sadrţaja dokumenata, kao i specijalizacija. U dokazivanju postavljenih hipoteza primjenu su našle i sinteza, generalizacija, indukcija i dedukcija. ; The creation of the European Union has irreversibly undermined the traditional establishment of states, including the international order thereof. The establishment of a structure encompassing multiple power centers entailing (un)equal decision making relevant to the lives of citizens, has triggered the downturn in national, subsequently weakening the supranational level of autonomy within it. Constant negotiations and lobbying representing the cornerstones of the Union, provides for an opportunity for achieving the objectives of individual groups and states. In the light of the above, the democracy concept has suffered the most. The democracy concept is difficult to define, being leveraged by the complication in finding criteria for its identification which are applicable to all political systems. The situation is further complicated in case of a need to identify these criteria within an unfinished political system like the one in the European Union. The problems behind democratic legitimization of the Union, arising along with the integration success, are opening up the question of the applicability of "standard" democracy model to this creation. The nature of the European Union functioning governed by the multiple levels management, requires adjustment of the democratic principles to its specific political system. Although there is no consensus among theorists who have contributed to clarifying the democracy concept in the European Union on neither whether there is a democratic deficit within it, nor what are the best conditions for the development of a genuine democracy in the EU, nevertheless it is possible to identify a number of structural problems of democracy in the political system of the European Union. In the framework of existing institutional mechanism of the European Union, the problems arise because of overlapping responsibilities between the institutions and the appreciable strengthening of the executive over the legislative branch of government. The Council plays the central role, operating on the principle of intergovernmental cooperation. Practically not a single European policy may be adopted without the operation of this institution and the interference of the member states, making the Council the leading legislative authority of the Union. The European Parliament, on the other hand, although directly elected, due to its still limited competences, being the main trigger of the democratic deficit in the Union. Thus, the wave of democratization of the EU institutions should include the "spillover" of power from the Council to the European Parliament and strengthening the inter-institutional cooperation between the European Parliament and European Commission. The European Union has not been grounded as the traditional national state. Demos don"t exist at the European level and, therefore, there is no one to provide the necessary legitimacy of the European policies. Although undoubtedly, the European Union policies are generating great benefits for its citizens, this reality, along with developed mechanisms of consultation with citizens, however, does not reduce the key problem in communication between the Union - citizens: lack of adequate representation of citizens, representing a deficiency having in mind that its founding documents are declaring it as a representative Community. Even the citizens themselves are failing to launch political debate on specific issues at the European level that would be a challenge for the national governments. Democratic legitimization of European institutions requires a greater role of political parties and their revitalization at the European level, as well as open political competition involving the citizens The integration process of the European Union counties has caused serious democratic problems not only at the level of the Union, but also in the member states. "Democracy problems" in the member states deriving from the functioning of the Union are reflected differently in different national political systems. Unlike unitary governments, federal ones are better adapting to the pressure deriving form the integration within the European Union. Federal feature of organization in the state already implies the multiple levels of decision making and decentralization of powers, thus the system is easily adapting to the multiple levels of management within the European Union. This is not the case with countries that are traditionally centralized. The further EU development may be directed in retaining the current integration principles with the rationale that the democratic member states represent legitimacy guarantor of the Union. In the light of the above, the intergovernmental principle should supersede the supranational. However, a model that would transform the EU into a democratic community is federal. The European Union has elements of federalism and this structure lacks the capacity for taxation and possibility of proposing amendments to founding, constitutional contracts. Currently the existence of federal elements in the functioning of the Union is pinpointing that its further strengthening will not inevitably lead to the transformation of the Union into the community with federal character, but will most likely impact on reducing the existing democratic deficit However, the model that would transform the European Union into the Community with democratic feature is the federal one. The European Union has the federalism features, and this structure suffers the lack of taxation capacity and the option of proposing amendments to the founding and constitutional treaties. The current existence of federal elements within the functioning of the Union is implying that its additional strengthening will not inevitably generate the transformation of the Union into the Community of federal feature, yet it will affect the decline in the current democratic deficit. Scientific methods used in this thesis are based on specific topic and research objective. Therefore, the methodology inherent in political science, comparative method, content analysis of documents, as well as specialization are used to a large extent. In proving the hypotheses a great usage has found the synthesis, generalization, induction and deduction.
