Old Armenian voiced spirant վ (v) (diachronic and achronic aspects) ; Հին հայերենի ձայնեղ շփական վ (v)-ն (ապաժամանակյա և տարաժամանակյա հայեցակերպեր) ; Древнеармянский звонкий фрикативный վ (v) (ахронический и диахронический аспекты)
In the historical-comparative Armenian studies the following prototypes are reconstructed for the Old Armenian վ (v): *ṷ, *u, *p and *ksṷ. As a matter of fact there are two phonemic prototypes, if we take into account that according to the concept accepted by the comparative Indo-European studies the *ṷ and *u are the positional variations of the same phoneme and one sound combination. The quantitative ratio of վ (v) with the upper mentioned prototypes, as well as the genealogical relations of *ṷ/*u with labiodental [v]-s of the other Indo-European languages on one hand, and the corresponding typological equivalents of վ (v) loan words made from old languages (Indo-European and non Indo-European) on the other hand, show that the main prototype of the Armenian վ (v) has been the Indo-European bilabial semi-vowel *ṷ. The relationships of վ (v) with the other prototypes are comparatively later phenomena and are mainly due various phonetic change processes. ; Պատմահամեմատական հայերենագիտության մեջ հին հայերենի վ (v)-ի համար վերականգնվում են *ṷ, *u, *p և *ksṷ նախաձևերը: Ըստ էության՝ վերականգնվում է երկու հնչույթային նախաձև, եթե նկատի ունենանք, որ համեմատական հնդեվրոպաբանության մեջ ընդունված պատկերացման համաձայն *ṷ-ն և *u-ն միևնույն հնչույթի դիրքային տարբերակներն են, և մեկ հնչյունակապակցական: Ինչպես վերոհիշյալ նախաձևերի հետ վ (v)-ի քանակական հարաբերակցությունը, այնպես էլ *ṷ/*u-ի ծագումնաբանական առնչությունները հ.-ե. այլ լեզուների շրթնատամնային [v]-երի հետ՝ մի կողմից, ու հին լեզուներից (հնդեվրոպական և ոչ հնդեվրոպական) կատարված փոխառություններում վ (v)-ի համապատասխանների տիպաբանական համարժեքները՝ մյուս կողմից, ցույց են տալիս, որ հյ. վ (v)-ի բուն նախաձևը եղել է հ.-ե. երկշրթնային *ṷ կիսաձայնը: Մյուս նախաձևերի հետ վ (v)-ի առնչությունները համեմատաբար ուշ երևույթներ են և առավելապես պայմանավորված են հնչյունափոխական տարբեր գործընթացներով: ; В историко-сравнительном арменоведении для древнеармянского վ (v) восстанавливаются праформы *ṷ, *u, *p и *ksṷ. В сущности говоря, две фонемные праформы, если иметь ввиду, согласно принятому в сравнительной индоевропеистике изображению, *ṷ и *u являлись позиционными вариантами той же фонемы, и одно - звукосочеатание. Как количественное соотношение վ (v) с вышеназванными праформами, так и генеологоические отношения *ṷ/*u с губно-зубными [v] других языков, с одной стороны, и соответствующие типологические эквиваленты վ (v) в заимствованиях из древних языков (индоевропейских и неиндоевропейских) - с другой стороны, показывают, что исконной праформой арм. վ (v) был индоевропейский билабиальный полузвук *ṷ. С другими праформами отношения с վ (v) - сравнительно поздние явления и в основном обусловлены различными процессами фонетических изменений.