Suchergebnisse

Over onderzoek doen wordt heel wat geschreven. Het is opvallend dat er in de sociale wetenschappen veel meer aandacht is voor wat de onderzoeker heeft gedaan dan in de natuurwetenschappen of letteren. Daar is men, overigens vanuit een geheel verschillend gezichtspunt, vooral geïnteresseerd in het resultaat. Bij letteren is de persoon van de onderzoeker een belangrijk instrument, maar het gaat om wat er uitkomt. Bij natuurwetenschappen is de onderzoeker alleen een irritante bijlage van het verslag. Men is dan ook meestal erg summier over wat men heeft gedaan en men beschrijft vooral hoe mooi de wereld in elkaar zit. Bij natuurwetenschappen speelt daarbij de vraag of dat mooie met de theorie klopt. Zo niet, dan moet de theorie worden aangepast (een planeet is rond vanwege haar eigen gewicht, draait om de zon en heeft het puin in haar omgeving van het zonnestelsel opgeruimd, zo ongeveer luidt de aangepaste planetentheorie tegenwoordig).

Volgens Abma en Widdershoven wordt onze huidige samenleving door een onderhandelingscultuur gedomineerd. Dokters en onderwijzers worden niet meer vanzelfsprekend als deskundigen beschouwd. Ook wetenschappers worden niet zomaar als autoriteit geaccepteerd. Mensen hechten in het dagelijkse leven steeds meer waarde aan ervaringskennis en persoonlijke verhalen.

Op het moment dat ik dit schrijf, staat het nieuwe collegejaar voor de deur. Over enkele dagen zullen de nieuwe eerstejaars plaatsnemen in de collegebanken om zich te laven aan de wetenschap. De studenten van de opleiding communicatiewetenschap die ik voor mijn neus krijg, zullen al meteen worden geconfronteerd met de beginselen van het wetenschapsbedrijf. Zo krijgen ze in de eerste week al meteen te horen dat het bij wetenschap draait om het vergaren van kennis die controleerbaar is. En dat wetenschappers zich dienen te houden aan bepaalde regels, zoals logica en methodologie. Wat later in de cursus leren de studenten dat nauwkeurige verslaglegging belangrijk is in de wetenschap, omdat wetenschappers zodoende elkaars onderzoeksresultaten kunnen controleren en op elkaars werk kunnen voortbouwen, de zogenoemde cumulatie van kennis. Bovendien worden ze geïnformeerd over de werking van het wetenschappelijk forum, waarbij collega-wetenschappers elkaars onderzoekspublicaties controleren alvorens ze worden gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften.

Onderwijskundig onderzoek, zoals ik educational research vertaal, is een breed vakgebied. Breed qua aandachtsveld, in focus variërend van de voorwaardelijke kant van het onderwijs (denk bijvoorbeeld aan de rol van de schoolorganisatie) tot puur onderwijsinhoudelijk, maar ook breed qua onderzoeksaanpak (kwalitatief/kwantitatief, kleinschalig/grootschalig, soms ook sterk experimenteel). Een kenmerk van veel onderwijskundig onderzoek is dat het zich richt op onderwijsvernieuwing, zowel in ontwikkelende als in evaluerende zin; de vox populi zegt immers dat het onderwijs 'altijd beter kan'.

Methods and techniques in qualitative research
Methods and techniques in qualitative research
Qualitative market research has evolved into a serious and respected profession.
This article gives an overview of the methods and techniques used in
contemporary market research and when and why these techniques are applied.

De Q-methodologie vormde eind jaren negentig de basis van marktonderzoeksbureau Q-Research. Met de Q-methode kunnen subjectieve onderwerpen op een betrouwbare en gedetailleerde manier in beeld worden gebracht. De achterliggende gedachte van de methodiek is dat subjectieve beoordelingen het best onderzocht kunnen worden door ze tegen elkaar af te laten wegen. Hierdoor wordt informatie achterhaald over de relatieve perceptie van een participant.

In zijn opstel over de studie van Andries Baart concludeert Adri Smaling over het type onderzoek: 'Exemplarisch handelingsonderzoek en responsief evaluatieonderzoek geven meer gewicht aan zowel participerende observatie door de onderzoeker als participatie van de onderzochte, zodat woorden en daden van pastores en anderen nog beter aan elkaar gekoppeld kunnen worden als Baart al heeft gedaan'. Als stadsetnograaf in hart en nieren is mij door de redactie van KWALON gevraagd wat participerende observatie voor meerwaarde had kunnen bieden om woorden en daden van pastores en anderen nog beter aan elkaar te kunnen koppelen dan Baart al heeft gedaan.

In KWALON 32 (2006, jrg. 11, nr. 2) wordt de rubriek 'Essay, debat en dialoog' in zijn geheel besteed aan mixed methods, met een hoofdbijdrage van Fijgje de Boer. Zij staat positief tegenover het combineren van kwalitatieve methoden met kwantitatieve methoden. Weliswaar zijn de ideeën over een dergelijke combinatie niet nieuw, maar er komt sinds de ontwikkeling en aanvaarding van kwalitatieve methoden wel steeds meer aandacht voor. Ook worden nieuwe mogelijkheden aangeboord. Zo kunnen door de ontwikkeling van software niet alleen kwantitatieve maar ook kwalitatieve analyses worden uitgevoerd.

In deze rubriek worden zowel methodologieboeken besproken als onderzoeksrapportages, bij voorkeur van Nederlandstalige auteurs. Auteurs krijgen de gelegenheid om op een recensie te reageren. Op de website www.kwalon.nl worden regelmatig boeken ter recensie aangeboden. Wie een boek wil bespreken (al dan niet uit dat aanbod), kan zich richten tot Irene Jonkers: i.jonkers@nyenrode.nl.

Samenvatting
In dit artikel wordt een kritische reflectie gegeven op het gebruik van online focusgroepgesprekken in kwalitatief onderzoek. Daarbij komen de verschillende vormen van online focusgroepgesprekken aan de orde, aspecten van werving en selectie van respondenten, en keuzes in de uitvoering van de gesprekken. De discussie gaat vooral over de vraag of de online focusgroepgesprekken gezien moeten worden als een vervanging van, dan wel een aanvulling op de traditionele focusgroepgesprekken.