When the Constitution was ratified on May 3, 1791, establishing good relations with Russia was the most important issue for the security of the Commonwealth. As leaders of the Great Diet noticed that prosperous situation in the Polish-Lithuanian state's international relations was ending, they suggested Stanisław August to turn to Russia. Because of their initiative, the king introduced several members of the St. Petersburg court to the Guardians of the Laws. Yet, it did not reorient Polish foreign policy. Having strengthened his position, Stanisław August was delaying direct talks with the empress. He was convinced, that to avoid Russian intervention in the Commonwealth's internal affairs, one should not provoke Russians and appease any internal conflicts. That assumption turned to be wrong, though. Contrary to the views of the vast majority of Polish historians, who believed that Russian intervention in Poland was predetermined, the St. Petersburg court was divided, when it came to the policy on the Polish-Lithuanian state. Some advisers of Catherine II believed, that without a final agreement with German courts, one should not start a war with the Commonwealth, because it would be hard, long-lasting and costly. Yet, views of Polish malcontents and empress's favorite, Platon A. Zubov, were taken into account, and a military operation was launched, without looking at Vienna and Berlin's position. A passive diplomacy turned out to be a fatal mistake of the Polish king and his advisers. The concept of a limited warfare was equally wrong. The weak resistance of the Polish army strengthened the position of the empress's favorite. When Stanisław August's letter to Catherine II arrived at St. Petersburg, already in the course of war, at the Russian court a group of war opponents took a final attempt to stop hostilities, and start negotiations with the Commonwealth's ruler. However, successes of empress's troops, that rapidly moved towards Warsaw after the withdrawing Poles, favored supporters of an armed intervention. The king and his advisers ceased to believe in the possibility of victory too soon, and capitulated at the time, when there was still a chance to continue the war, a prolongation of which by several weeks might have prompted the empress to start peace negotiations. It was a great political mistake, which turned out to be the beginning of the end of the First Republic. ; Po uchwaleniu Konstytucji 3 maja ułożenie stosunków z Rosją było najważniejszą kwestią z punktu widzenia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej. Widząc wygasanie pomyślnej dla państwa polsko-litewskiego koniunktury w stosunkach międzynarodowych, przywódcy Sejmu Wielkiego zasugerowali Stanisławowi Augustowi dokonanie zwrotu ku Rosji. To z ich inicjatywy król wprowadził do Straży Praw kilku stronników dworu petersburskiego. Nie pociągnęło to jednak za sobą reorientacji polskiej polityki zagranicznej. Umocniwszy swoją pozycję, Stanisław August zwlekał z nawiązaniem bezpośrednich rozmów z cesarzową. Był przekonany, że wystarczy nie prowokować Rosjan i łagodzić wszelkie konflikty wewnętrzne, żeby uniknąć rosyjskiej interwencji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Założenie to okazało się błędne. Wbrew twierdzeniu ogromnej większości historyków polskich, którzy uważali, że rosyjska interwencja w Polsce była z góry przesądzona, na dworze petersburskim do ostatniej chwili trwały spory i dyskusje dotyczące kształtu polityki wobec państwa polsko-litewskiego. Część doradców Katarzyny II była zdania, że bez ostatecznego porozumienia z dworami niemieckimi nie należy zaczynać wojny z Rzecząpospolitą, gdyż będzie ona ciężka, długotrwała i kosztowna. Namowy polskich malkontentów sprawiły jednak, że ostatecznie zwyciężyła, lansowana przez faworyta cesarzowej – Płatona A. Zubowa, koncepcja rozpoczęcia działań zbrojnych bez oglądania się na stanowisko Wiednia i Berlina. Bierność dyplomatyczna okazała się fatalnym błędem polskiego króla i jego doradców. Równie błędna była koncepcja prowadzenia wojny w ograniczonym tylko zakresie. Słaby opór polskich armii umacniał bowiem pozycję faworyta cesarzowej. Już w trakcie działań wojennych, po nadejściu do Petersburga listu Stanisława Augusta do Katarzyny II, grupa przeciwników wojny na dworze rosyjskim podjęła ostatnią próbę przerwania działań zbrojnych i rozpoczęcia rozmów z władcą Rzeczypospolitej. Sukcesy wojsk cesarzowej, które w ślad za wycofującymi się Polakami zmierzały szybko w kierunku Warszawy działały jednak na korzyść zwolenników zbrojnej interwencji. Król i jego doradcy zbyt szybko przestali wierzyć w możliwość odniesienia zwycięstwa i skapitulowali w chwili, kiedy wciąż istniały szanse na kontynuowanie wojny, której przedłużenie o kilka tygodni mogło skłonić cesarzową do wyrażenia zgody na rozpoczęcie negocjacji pokojowych. Był to fatalny błąd polityczny, który okazał się w konsekwencji początkiem końca pierwszej Rzeczypospolitej.
This article is supposed to reveal Ukrainian and Polish specificity of understanding of the notion: strategic partnership through the studies of the priorities of the two countries' foreign policies. Secondly, it covers the question of Polish–Ukrainian relations in the term of strategic partnership. Strategic partnership can be understood formally and substantively. The first meaning arises as a result of various declarations made by political leaders expressing the will of joining their states by a sort of special attachment. The second one concerns current relations between the states and is composed of five constitutive attributes: mutual preference and intensification of contacts, definitively more intensive than typical relations with other countries; formalising mutual relations by establishing bilateral institutions, joint military units and regular meetings on all governmental levels; dedication to common goals in the scope of foreign affairs, leading to higher integrity; refraining from acting against partner's strategic aims and equal status of partners. Analysing the priorities of Polish foreign policy, it is possible to observe that since 1989 Warsaw has been permanently struggling to become an equal member of the Euro–Atlantic community (NATO, UE) and to develop strategic partnership with the most influential states (USA, FRG, France). Furthermore, strategic relations with neighbours, especially Ukraine, remain Poland's high priorities. It is important to notice that Warsaw attaches visibly greater importance to this bond than Kiev, balancing between the West and the East, does. As far as substantive strategic partnership is concerned, it must be affirmed that only few of the five constitutive attributes are fulfilled. Certainly, the mentioned countries maintain intensive diplomatic relations on all governmental levels and frequently demonstrate mutual preference. Unfortunately, despite gestures of friendship, still only a few mutual projects, especially in the fields of economy and power industry, are conducted. There are comparatively many Polish– Ukrainian institutions and a military unit: POLUKRBAT. On the other hand, several examples of acting against partner's strategic aims can be found. However the lack of foreign policies' integrity disqualifies the authentic strategic partnership between Poland and Ukraine, there is no point of denying all positive changes. The reconciliation after many years of tragic history is a valuable success of both governments. To conclude, present Polish–Ukrainian relations ought to be defined as plenty of prospects for the future, but not to such an extent which would allow us to call them strategic partnership. ; Celem artykułu jest ukazanie polskiej i ukraińskiej specyfiki rozumienia pojęcia "partnerstwo strategiczne" na podstawie prezentowanych przez nie priorytetów polityki zagranicznej, a także rozstrzygnięcie czy współczesne stosunki na linii Warszawa – Kijów mogą być określone mianem materialnego partnerstwa strategicznego. Opisując instytucję partnerstwa strategicznego należy odróżnić jej znaczenie formalne od materialnego. W znaczeniu formalnym partnerstwo strategiczne to takie stosunki pomiędzy określonymi podmiotami, które są w ten sposób nazywane przez przedstawicieli tych podmiotów. Z kolei w znaczeniu materialnym to taki układ stosunków pomiędzy określonymi podmiotami, który niezależnie od używanych na jego określenie terminów, spełnia pewne przesłanki. Na cechy konstytutywne partnerstwa strategicznego składają się: wzajemne uprzywilejowanie oraz intensyfikacja kontaktów, idące dużo dalej niż typowe stosunki z innymi podmiotami stosunków międzynarodowych czy w ramach organizacji międzynarodowych; instytucjonalizacja wzajemnych stosunków poprzez powołanie wspólnych organów, jednostek wojskowych oraz mechanizmu regularnych spotkań na wszystkich szczeblach; wspólnota celów strategicznych w obrębie bezpieczeństwa i polityki zagranicznej, prowadząca do koordynacji poczynań w tych dziedzinach; powstrzymanie się od działań niezgodnych z celami strategicznymi partnera; równoprawna pozycja partnerów, bez znamion dominacji jednej ze stron. Analizując priorytety polskiej polityki zagranicznej można zauważyć, że III RP praktycznie od momentu powstania starała się zostać równoprawnym członkiem wspólnoty euroatlantyckiej (NATO, UE) oraz rozwijać uprzywilejowane stosunki z najbardziej wpływowymi państwami z jej obrębu (USA, RFN, Francja). Ponadto wysokie miejsce wśród jej priorytetów zajmowały strategiczne stosunki z sąsiadami, zwłaszcza z Ukrainą. Co ważne, Warszawa przywiązywała wyraźnie większą wagę do tej więzi niż Kijów, który większość czasu starał się lawirować między Zachodem i Wschodem. W związku z tym tylko część cech konstytutywnych partnerstwa strategicznego zostało w tej relacji spełnionych. Państwa utrzymują intensywne stosunki dyplomatyczne i często demonstrują wzajemne preferencje. Niestety, pomimo gestów przyjaźni, łączy je tylko kilka wspólnych projektów. Istnieje stosunkowo wiele polsko-ukraińskich instytucji, w tym wspólna jednostka wojskowa: Polukrbat. Z drugiej strony, można znaleźć kilka przykładów działania wbrew strategicznym celom partnera. Bez wątpienia pozytywna zmiana zaszła na polu pojednania między narodami, niemniej współczesne stosunki na linii Warszawa – Kijów mogą co najwyżej stać się w przyszłości materialnym partnerstwem strategicznym.
Red. nauk. Wydz. : Lewandowski, Jerzy ; Redaktor serii : Wodziński, Piotr ; Unia Europejska jest najważniejszym ugrupowaniem polityczno-gospodarczym na kontynencie europejskim. Członkostwo Polski w jej strukturach stwarza dla naszego kraju ogromne szanse rozwoju. Wynikają one z liberalizacji wymiany międzynarodowej oraz korzystania przez Polskę w coraz szerszym zakresie z czterech swobód (przepływu towarów, osób, usług i kapitału) obejmujących swym zasięgiem Europejski Jednolity Rynek Wewnętrzny. Ich znaczenie dla dalszego rozwoju kontynentu europejskiego jest ogromne, szczególnie w aspekcie założeń Strategii Lizbońskiej, której głównym przesłaniem jest stworzenie w Europie najbardziej konkurencyjnej gospodarki na świecie. Stąd też zainteresowanie problematyką europejską w kontekście oddziaływania tego rynku na rozwój przedsiębiorczości i promowania jej wpływu na gospodarkę poszczególnych państw UE staje się przedmiotem rozważań i to zarówno w sferach akademickich, jak i biznesowych. Waga tego problemu pozwala sądzić, że stanowić on będzie inspirację do dyskursu naukowego w tej materii na wiele kolejnych lat. Zasadniczymi podmiotami Europejskiego Rynku, oprócz znaczącego potencjału konsumenckiego, są małe i średnie firmy, których rozwój w ostatnim okresie jest tak dynamiczny, że można mówić o ich dominującym wpływie na rozwój gospodarczy całej Unii Europejskiej. Stanowią one obecnie ponad 98% wszystkich przedsiębiorstw tego obszaru, w tym Polski, tworząc nowe miejsca pracy oraz generując znaczącą część Produktu Krajowego Brutto. Przewaga tego sektora nad firmami dużymi wynika z faktu ich niezwykłej elastyczności na rynku podmiotów gospodarczych. Stanowią one jednocześnie zalążek nowych projektów gospodarczych oraz źródło innowacyjności i przedsiębiorczości. Próbę dyskusji nad zarysowanymi powyżej zagadnieniami podjęto w niniejszej monografii, która jest owocem konferencji naukowej zorganizowanej przez Katedrę Integracji Europejskiej i Marketingu Międzynarodowego w maju 2006 roku na temat: ,,Polski sektor MŚP na Jednolitym Runku Europejskim". W niniejszym opracowaniu naukowym wykorzystano znaczącą część referatów, które były przedmiotem analizy dociekań naukowych w trakcie powyższej konferencji. Całość monografii stanowią dwa tomy, opublikowane pod wspólnym tytułem ,,Szanse rozwoju polskiego sektora MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim". W pierwszej części tego opracowania zatytułowanej "Funkcjonowanie MŚP w warunkach Jednolitego Rynku Europejskiego" znalazły się zagadnienia dotyczące rozwoju sektora MŚP w Polsce w kontekście dwuletniego okresu członkostwa w warunkach Jednolitego Rynku Europejskiego. W tomie drugim zatytułowanym "Wspieranie rozwoju MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim" przedstawiono wpływ integracji europejskiej na rozwój MŚP poprzez dostęp tego sektora do unijnych środków pomocowych, wpływu sektora publicznego i instytucji otoczenia biznesu oraz nowoczesnych systemów i strategii zarządzania na funkcjonowanie małych i średnich przedsiębiorstw na Jednolitym Rynku Europejskim. Układ dwutomowy tego opracowania stanowi zwartą merytorycznie całość. Pierwszy tom składa się z czterech rozdziałów. W rozdziale pierwszym analizowane są problemy rozwoju przedsiębiorczości w Polsce, jak również przeprowadzono porównanie warunków funkcjonowania MŚP w wybranych krajach Unii Europejskiej. Ponadto scharakteryzowane zostały czynniki warunkujące prowadzenie działalności na rynkach międzynarodowych. W rozdziale drugim określono wpływ zjawisk integracyjnych na podnoszenie konkurencyjności i innowacyjności sektora MŚP w warunkach Jednolitego Rynku Europejskiego. Rozdział trzeci obejmuje logistyczne aspekty zarządzania przedsiębiorstwem MŚP z uwzględnieniem kosztów logistycznych, usług transportowych oraz pozycji konkurencyjnej firmy w łańcuchu dostaw. Ostatni rozdział poświęcono zagadnieniom dotyczącym marketingu i jego roli w procesie kreowania relacji z klientem na Jednolitym Rynku Europejskim. Wyrażam nadzieję, że monografia ta, będąca efektem pracy wielu Autorów, przyczyni się do pogłębienia wiedzy z zakresu zasad funkcjonowania MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim oraz stanie się przyczynkiem do dalszej analizy w tym zakresie i to zarówno wśród badaczy, jak i praktyków. Chciałbym również podkreślić, iż na wiele dylematów wyłaniających się w niniejszej pracy nie ma jednoznacznych odpowiedzi. Należy je traktować jako kwestie do dalszych rozważań i pogłębionych studiów wymagających bacznej obserwacji zjawisk i procesów rynkowych oraz sposobów ich rozwiązywania przez funkcjonujące na Jednolitym Rynku Europejskim małe i średnie przedsiębiorstwa. Oddając w Państwa ręce niniejszą publikację, mam nadzieję, iż spotka się ona z przychylnym odbiorem oraz konstruktywną krytyką zawartej w niej treści. ; European Union (EU) is the most important political and economic formation in Europe. The membership of Poland in it' s structures creates for our country the significant chances of development. They result with liberalization of international exchange as well as using by Poland in more and more wider range of four liberties functioning in the European Single Internal Market. Their role for the development of European continent is fundamental, particularly in the aspect of foundations the Lizbon Strategy which the main aspect is creating European economy the most competitive in the world. That' s why the European problems in the context of its influence (of this market) on development and promoting of enterprises (in the individual states of EU) become the subject of considerations academical and business spheres. Role of this problem permits to judge that this questions will be inspiring to scientific discussion for many next years. Small and medium enterprises are principle elements of the European Market. In the last period their development is so dynamie, that they have the predominant influence on economic development of the whole European Union. At present they make up over 98% all enterprises of this area creating the new places of work as well as generating significant part of GDP. Superiority of this sector comparing to large firms is their (SME) the unusual elasticity in the market. They make up simultaneously the ovule of new economic projects as well as source of innovation and enterprise. W orked out the present publication is the first volume of monograph. It is based on the materials sent by the scientists from Poland on the national conference organized by the Department of European lntegration and International Marketing of Technical University of Lodz in May of 2006. The main purpose of this conference (and the monograph) was: "Polish SME in the Single European Market". The whole monograph was published under common title: " The chances of development of Polish SME in the Single European Market". The first part of this book entitled "Functioning of the SME in conditions of Single European Market" is concentrated on the questions of the development of SME in Poland in context of our two-year period of membership in new econornic realities. The second part ("Supporting the development of SME in the Single European Market") presents the role of business institution in the development SME sector in Poland and describes the influence of local factors as well as sector public on functioning the SME in the Single European Market. There are given the financial aspects of development of enterprises and possibilities resulting from extemal sources (the structural funds) and the modem systems and strategies of management used in SME are presented, as well as the different technological innovations (electronic environment). Present, first volume consists of four chapters. In first chapter the problems of development of enterprise in Poland are analysed and there is the comparison of conditions of functioning SME in the chosen countries of European Union. In second chapter the influence of integration phenomena is qualified on increasing the competitiveness and innovation of the sector SME in conditions of Single European Market. Third Chapter concems the logistic aspects of management of SME enterprise concentrating on the chain of deliveries, the logistic costs, transport services as well as the position of competitive firm. The last chapter is relating to the marketing process and its role of creating relation between customer and firm in the Single European Market.
Autorka tekstu koncentruje, zwraca uwagę Czytelnika na problemie fundamentalnym dla kondycji Europy i stanu bezpieczeństwa świata XXI wieku, w którym mechanizmy – do niedawna stabilizujące relacje międzynarodowe na różnych poziomach systemu międzynarodowego – zostały rozregulowane. Swoista "apolarność" systemu międzynarodowego z jakim jesteśmy konfrontowani niepokoi, rodzi pytania i dylematy co do przyszłości, kierunków zmian i mechanizmów potrzebnych do "poradzenia" sobie z rzeczywistością radykalnie różną od tej w jakiej przynajmniej od półwiecza – z lepszym lub gorszym bilansem strat i zysków – zwykliśmy funkcjonować. Wysoki stopień niepewności co do kierunków zmian, zasad jakie w tej niepewnej i niedookreślonej rzeczywistości zdominują myślenie o bezpieczeństwie i stabilizacji, o ładzie międzynarodowym wymusza pytania o kształt ładu światowego, jego możliwe projekcje oraz dylematy z jakimi trzeba się zmierzyć, aby jego ostateczny kształt stanowił silne "oparcie" dla bezpieczeństwa europejskiego. Na dzisiaj takiego projektu nie ma, podobnie jak uderzający jest brak wizji ładu, który odzwierciedlałby "adekwatne" oczekiwania, marzenia i racje Europy oraz innych regionów świata, ich mieszkańców, elit politycznych. Przyjmuję hipotetycznie, iż "ład"/"porządek" europejski w jakim tkwi kontynent jawi się bardziej jako oksymoron, w rodzaju "nieuporządkowanego" porządku europejskiego, "chaotycznego ładu" lub – co wydaje się brzmieć nieco optymistyczniej – "stan" przed uporządkowaniem elementów świata. Jest to jednak wciąż nośnik rozwiązań bardziej zorientowanych do wnętrza kontynentu i jego "wątpliwej" spójności aniżeli do systemu międzynarodowego. Co więcej proponowane rozwiązania zdają się trwać "…w zawieszeniu między przeszłością, którą pragnie przezwyciężyć, a przyszłością której jeszcze nie zdefiniowała" (Kissinger, 2016, s. 95). Przekroczenie tego progu jest niezbędne. Wymaga jednak, aby Europejczycy odpowiedzieli sobie na ponadczasowe pytanie: "ile jedności jest potrzebne i jak dużą różnorodność kulturowo-cywilizacyjną jest w stanie zaakceptować (tolerować) społeczność międzynarodowa (i rządy), aby porozumienie zapewniające pokój na kolejne stulecia przestało być efemerydą" (Kissinger, 2016, s. 95). Elementem ważnym w zaprezentowanej narracji jest próba uporządkowania istoty i sensu pojęciowego takich konstrukcji jak "ład", "porządek", "chaos", semiotycznie nieostrych a przez to wieloznacznych. To istotny zabieg analityczny. Czytelne i kluczowe dla wywodu pojęcia konkretyzują przedmiot badań, treść badanych zjawisk i procesów oraz ich funkcje, a przez to umożliwiają budowanie rozwiązań, które łączą różne racje, interesy, oczekiwania. ; The author draws the readers' attention to what is fundamental from the point of view of the disorder the world has found itself in in the 21st century, namely the current dismantling of the mechanisms that have hitherto stabilized international relations at the level of the global system, as well as its varied subsystems. The peculiar "apolarity" of this system is disturbing, it makes us feel threatened, raises questions and poses dilemmas with regard to the future, the directions in which changes are heading, and the mechanisms needed to "cope" with a reality radically different from the one we have functioned in for at least fifty years, with a better or worse balance of loss and profit. A high degree of uncertainty as to the directions of changes and the principles that will dominate thinking about security and stability, and international order, in this uncertain, undefined reality invites questions about the design of the global order, and the dilemmas that must be resolved for such an order to ensure robust "support" for the European order. There is no such design, nor is there a vision of the European order which would reflect the "relevant" expectations, dreams and arguments of other regions of the world, their inhabitants, and political elites. At present, a "European order" appears to be an oxymoron, something along the lines of "a disorderly European order", "a chaotic order" or, a little more optimistically, "a state before ordering the elements of the world," a vehicle of the solutions addressed to the interior of Europe and its "dubious" coherence rather than to the international system. The author presents a narrative based on the assumption that Europe does not have such a vision. What is more, the continent appears to be "suspended between a past it seeks to overcome and a future it has not yet defined" (Kissinger, 2016, s. 95). In order to move on, Europeans have to answer the timeless question of how much unity is required and how much cultural and civilizational variety is the international community (and the governments) able to accept (tolerate) in order for the agreement that will ensure peace for centuries to become more than ephemeral? A significant element of this narrative involves an attempt at arranging such concepts as "order," "orderliness" and "chaos," which are semantically vague, and therefore ambiguous. This is an important analytical measure, because clarifying the notions which are of key importance for these considerations concretizes the object of research, the content of investigated phenomena and their functions.
Autorka tekstu koncentruje, zwraca uwagę Czytelnika na problemie fundamentalnym dla kondycji Europy i stanu bezpieczeństwa świata XXI wieku, w którym mechanizmy – do niedawna stabilizujące relacje międzynarodowe na różnych poziomach systemu międzynarodowego – zostały rozregulowane. Swoista "apolarność" systemu międzynarodowego z jakim jesteśmy konfrontowani niepokoi, rodzi pytania i dylematy co do przyszłości, kierunków zmian i mechanizmów potrzebnych do "poradzenia" sobie z rzeczywistością radykalnie różną od tej w jakiej przynajmniej od półwiecza – z lepszym lub gorszym bilansem strat i zysków – zwykliśmy funkcjonować. Wysoki stopień niepewności co do kierunków zmian, zasad jakie w tej niepewnej i niedookreślonej rzeczywistości zdominują myślenie o bezpieczeństwie i stabilizacji, o ładzie międzynarodowym wymusza pytania o kształt ładu światowego, jego możliwe projekcje oraz dylematy z jakimi trzeba się zmierzyć, aby jego ostateczny kształt stanowił silne "oparcie" dla bezpieczeństwa europejskiego. Na dzisiaj takiego projektu nie ma, podobnie jak uderzający jest brak wizji ładu, który odzwierciedlałby "adekwatne" oczekiwania, marzenia i racje Europy oraz innych regionów świata, ich mieszkańców, elit politycznych. Przyjmuję hipotetycznie, iż "ład"/"porządek" europejski w jakim tkwi kontynent jawi się bardziej jako oksymoron, w rodzaju "nieuporządkowanego" porządku europejskiego, "chaotycznego ładu" lub – co wydaje się brzmieć nieco optymistyczniej – "stan" przed uporządkowaniem elementów świata. Jest to jednak wciąż nośnik rozwiązań bardziej zorientowanych do wnętrza kontynentu i jego "wątpliwej" spójności aniżeli do systemu międzynarodowego. Co więcej proponowane rozwiązania zdają się trwać "…w zawieszeniu między przeszłością, którą pragnie przezwyciężyć, a przyszłością której jeszcze nie zdefiniowała" (Kissinger, 2016, s. 95). Przekroczenie tego progu jest niezbędne. Wymaga jednak, aby Europejczycy odpowiedzieli sobie na ponadczasowe pytanie: "ile jedności jest potrzebne i jak dużą różnorodność kulturowo-cywilizacyjną jest w stanie zaakceptować (tolerować) społeczność międzynarodowa (i rządy), aby porozumienie zapewniające pokój na kolejne stulecia przestało być efemerydą" (Kissinger, 2016, s. 95). Elementem ważnym w zaprezentowanej narracji jest próba uporządkowania istoty i sensu pojęciowego takich konstrukcji jak "ład", "porządek", "chaos", semiotycznie nieostrych a przez to wieloznacznych. To istotny zabieg analityczny. Czytelne i kluczowe dla wywodu pojęcia konkretyzują przedmiot badań, treść badanych zjawisk i procesów oraz ich funkcje, a przez to umożliwiają budowanie rozwiązań, które łączą różne racje, interesy, oczekiwania. ; The author draws the readers' attention to what is fundamental from the point of view of the disorder the world has found itself in in the 21st century, namely the current dismantling of the mechanisms that have hitherto stabilized international relations at the level of the global system, as well as its varied subsystems. The peculiar "apolarity" of this system is disturbing, it makes us feel threatened, raises questions and poses dilemmas with regard to the future, the directions in which changes are heading, and the mechanisms needed to "cope" with a reality radically different from the one we have functioned in for at least fifty years, with a better or worse balance of loss and profit. A high degree of uncertainty as to the directions of changes and the principles that will dominate thinking about security and stability, and international order, in this uncertain, undefined reality invites questions about the design of the global order, and the dilemmas that must be resolved for such an order to ensure robust "support" for the European order. There is no such design, nor is there a vision of the European order which would reflect the "relevant" expectations, dreams and arguments of other regions of the world, their inhabitants, and political elites. At present, a "European order" appears to be an oxymoron, something along the lines of "a disorderly European order", "a chaotic order" or, a little more optimistically, "a state before ordering the elements of the world," a vehicle of the solutions addressed to the interior of Europe and its "dubious" coherence rather than to the international system. The author presents a narrative based on the assumption that Europe does not have such a vision. What is more, the continent appears to be "suspended between a past it seeks to overcome and a future it has not yet defined" (Kissinger, 2016, s. 95). In order to move on, Europeans have to answer the timeless question of how much unity is required and how much cultural and civilizational variety is the international community (and the governments) able to accept (tolerate) in order for the agreement that will ensure peace for centuries to become more than ephemeral? A significant element of this narrative involves an attempt at arranging such concepts as "order," "orderliness" and "chaos," which are semantically vague, and therefore ambiguous. This is an important analytical measure, because clarifying the notions which are of key importance for these considerations concretizes the object of research, the content of investigated phenomena and their functions.
The article analyzes the peculiarities of the conflict in Ukraine, its preconditions and geopolitical consequences. It provides the examples and numbers, which show the low level of trust to government institutions, law enforcement agencies, judicial system and a much higher level of trust to non-governmental organizations. It covers the issue of democracy condition or, to be more precise, the lack of democracy, which causes the society's tendency to protest. It is stated that the public's discontent was with the oligarchs' influence on the country, with the corruption on all the levels of social relations, with the pressure on small and medium enterprises, and ambiguity about the strategic course of the state's development (European Union, Customs Union). The article defines the issues connected with the beginning and reasons, which made the people go out to the Maidan. The most prevailing causes include the severe beating of the demonstrators on the Maidan overnight into November 30, repressions, Viktor Yanukovych's refusal to sign an EU association agreement, and the desire to change life in Ukraine. There was also a great wish to change the authorities in Ukraine. The article analyzes the Russian Federation's armed aggression against Ukraine, which became a long-term factor of influence on the Ukrainian political, economical, military and social reality. It is stated that due to the RF actions within 2014-2015, the system of global and regional security and the current system of international law have been deformed. Almost all international security assurances for Ukraine (the Budapest Memorandum, in particular) proved to be deprived of legal capacity in conditions when the aggressor is one of the guarantors – Russian Federation. It is demonstrated that the Russian invasion and seizure of the part of the Eastern-Ukrainian region, the Crimea became a direct challenge both to the European system of security and Ukraine. ; W artykule przeanalizowano сechy konfliktu na Ukrainie, jego uwarunkowania oraz konsekwencje geopolityczne. Autor podaje przykłady, dane, które wskazują na niski poziom zaufania do instytucji rządowych, sił bezpieczeństwa, wymiaru sprawiedliwości i znacznie wyższy poziom zaufania do instytucji pozarządowych. Rozważane jest pytanie o stan demokracji, a raczej jej braku, co tworzy w społeczeństwie tendencję do protestu. Powszechne niezadowolenie ludności skierowane było przeciwko rosnącemu wpływowi oligarchów w kraju, korupcji na wszystkich poziomach relacji społecznych, naciskowi na małe i średnie przedsiębiorstwa, niepewności kursu strategicznego państwa (Unia Europejska, Euroazjatycka Unia Celna). Autor określa zagadnienia związane z początkiem i motywami, które doprowadziły ludzi do Rewolucji godności. Główne przyczyny niezadowolenia: ciężkie pobicie demonstrantów na Placu Niepodległości w noc na 30 listopada, represje, odmowa Wiktora Janukowycza podpisania umowy stowarzyszeniowej z UE oraz pragnienie zmiany stanu życia na Ukrainie.Również dość wyraźne było pragnienie zmiany władzy na Ukrainie. Przeanalizowano zbrojną agresję Rosji przeciwko Ukrainie, która stała się długoterminowym czynnikiem wpływającym na rzeczywistość polityczną, gospodarczą, wojskową i społeczną. Z powodu działań Federacji Rosyjskiej w latach 2014–2015 był zniekształcony system globalnego i regionalnego bezpieczeństwa oraz obecny system prawa międzynarodowego. Prawie wszystkie międzynarodowe gwarancje bezpieczeństwa dla Ukrainy (w tym w ramach Memorandum Budapesztańskiego) okazały się niezdolne w sytuacji, gdy agresorem został jeden z gwarantów – Federacja Rosyjska. Udowodniono, że rosyjska inwazja i zajęcie części wschodniego regionu Ukrainy oraz Krymu było bezpośrednim wyzwaniem dla bezpieczeństwa europejskiego i państwa ukraińskiego. ; Проаналізовано особливості конфлікту в Україні, його передумови та геополітичні наслідки. Наводяться приклади, цифри, які свідчать про низький рівень довіри до інститутів влади, силових структур, судової системи і значно вищий рівень довіри до недержавних інституцій. Розглядаються питання стану демократії, а точніше її відсутність, що породжує у суспільстві схильність до протестних акцій. Стверджується, що невдоволення населення було спрямоване проти посилення впливу олігархів у країні, корупції на всіх рівнях суспільних взаємовідносин, тиск на малий і середній бізнес, невизначеність із стратегічним курсом розвитку держави (Європейський Союз, Митний Союз). Окреслюються питання, пов'язані з початком і мотивами, що спонукали людей вийти на Майдан, серед яких найбільш поширеними виявилися: жорстоке побиття демонстрантів на Майдані у ніч на 30 листопада, репресії, відмова Віктора Януковича від підписання Угоди про асоціацію з Євросоюзом та прагнення змінити життя в Україні. Достатньо вираженими виявилися також прагнення змінити владу в Україні. Здійснено аналіз збройної агресії Російської Федерації проти України, яка стала довгостроковим чинником впливу на українську політичну, економічну, військову та соціальну реальність. Зазначено, що внаслідок дій РФ впродовж 2014–2015 рр. було деформовано систему глобальної та регіональної безпеки, а також чинну систему міжнародного права. Майже всі міжнародні гарантії безпеки для України (зокрема в межах Будапештського меморандуму) виявилися недієздатними в умовах, коли агресором виступив один із гарантів — Російська Федерація. Доведено, що російське вторгнення Ціна свободи: конфлікт в Україні та його геополітичні наслідки 99 та захоплення частини Східноукраїнського регіону, Криму, стало безпосереднім викликом і європейській системі безпеки, і українській державі.
Podobnie jak wydarzenia z 11 września 2001 r., tak również ataki terrorystyczne w Madrycie i Londynie oraz arabska wiosna wyznaczają nową cezurę w europejskim systemie bezpieczeństwa, zarówno tego wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Opracowanie jest szczególnie istotne w kontekście potencjalnego rozszerzenia Unii o Turcję, tym samym zaś próbuje dać odpowiedź, czy UE jest zdolna do zapewnienia stabilności w swoim najbliższym sąsiedztwie. W dobie globalizacji XXI wieku kwestie te wymagają niewątpliwie głębszej analizy południowego sąsiedztwa Unii Europejskiej, jakim jest region Morza Śródziemnego w kontekście zwalczania terroryzmu, na który region Północnej Afryki jest wyjątkowo podatny. UE jest szczególnie zaangażowana w tym obszarze nie tylko ze względu na swoje bezpieczeństwo, lecz również z wielu historycznych, kulturowych i gospodarczych pobudek. W opracowaniu autor poddaje dokładniej analizie relacje między UE a regionem, omawia zagrożenia dla krajów Starego Kontynentu i krajów ościennych oraz przedstawia działania podejmowane przez Unię celem przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu w regionie oraz próbuje nakreślić perspektywy dalszego Partnerstwa Śródziemnomorskiego w kontekście wydarzeń związanych z arabską wiosną. Autor przedstawia potencjalne zagrożenia w regionie oraz ich implikacje dla Europy oraz analizuje działania UE na rzecz zwalczania zjawiska radykalnych ruchów politycznych nierzadko znajdujących swoje ujście w terroryzmie, jako podstawowym narzędziu walki. Podstawową tezą opracowania jest stwierdzenie, iż wymiar bilateralnej współpracy pomiędzy zainteresowanymi krajami przynosi znacznie bardziej wymierne efekty aniżeli instytucjonalne podejście prezentowane przez UE. Opracowanie umożliwia czytelnikowi zapoznanie się z naturą stosunków gospodarczych UE-Maghreb i ich wagą, systematyzuje wiedzę na temat podjętych działań mających na celu zmniejszenie ryzyka zamachów terrorystycznych na obszarze UE, autor odpowiada na pytanie, czy relacje UE-Maghreb to "wymuszone małżeństwo", oraz omawia rolę UE wobec regionu po wybuchu arabskiej wiosny. ; The tense security environment caused by 9/11 and subsequent terrorist bombings in Madrid, London as well as recent events within so-called the Arab Spring had an impact on the overall issues related with the European Union internal and external security. The study of the EU's relations with its close neighbours is increasingly important in the wake of potential enlargement of the Union (aka Turkey) because it directly relates to the question whether the EU is able to foster peace and stability in its neighborhood. The article deals with matters such as the European Union counter-terrorism actions in its closest partners from North Africa. The study represents factors which determine relations between EU and Maghreb countries. The reader will be also familiarized with the threats imposing a pressure on the European dimension of security. It must be stated that since 2001, the nature of the European Union's external action in the Mediterranean, particularly with respect to North Africa, has undergone significant change. The normative objectives of the Euro-Mediterranean Partnership have been effectively replaced by the co-operation to combat a shared threat: transnational terrorism. Furthermore, for about a decade the European Union has imposed conditions on the delivery of financial aid to third countries in order to promote the economic, institutional and political reform which reflects the significance of those relations. The article's main argument is that the Euro-Mediterranean security cooperation is better understood if the relations are considered in a bilateral dimension, rather than multilateral. Nevertheless, the reader will be presented with multilateral activities in the fight against terrorism, such as MEDA JAI programs or FRONTEX activity, as well as bilateral agreements between selected countries. Finally, the study aims at answering three basic questions: how does the EU try to mitigate terrorist threats in the Mediterranean region; why does the phrase "forced marriage" describe relations between EU and Maghreb countries; what are the nearest future of these relations in the aftermath of the Arab Spring. ; События 11 сентября 2001 г., теракты в Мадриде и Лондоне, «арабская весна» определяют новую веху в европейской системе внутренней и внешней безопасности. Исследование представляет особенный интерес в связи с планируемым включение в состав ЕС Турции, поскольку автор пытается дать ответ на вопрос: сумеет ли ЕС обеспечить стабильность в своём ближайшем соседстве. В эпоху глобализации XXI века этот вопрос несомненно требует более глубокого анализа, прежде всего следует обратить внимание на проблемы борьбы с терроризмом в странах региона Средиземного моря и государствах Северной Африки. ЕС имеет в этом регионе не только интересы связанные с собственной безопасностью, но также много исторических, культурных и экономических связей. В статье дан подробный анализ отношений между ЕС и странами региона, обсуждены угрозы для стран старого континента и соседних государств, а также рассмотрены шаги ЕС, направленные на противодействие и борьбу с терроризмом в регионе и представлены перспективы Евро-средиземноморского партнёрства в контексте событий связанных с «арабской весной». Автор указывает на потенциальных угрозы в регионе, а также их влияние на Европу и анализирует действия ЕС направленные на противостояние радикальным политическим движениям, которые часто рассматривают терроризм, как основной инструмент борьбы. Основным тезисом статьи является утверждение, что билатеральное сотрудничество между заинтересованными странами приносит значительно более измеримые эффекты, чем институциональный подход всего ЕС. Статья предоставляет возможность читателю ознакомиться с сущностью и значением экономических отношений ЕС-Магриб, систематизирует знания по теме принятых действий направленных на сокращение риска проведения террористических актов на территории ЕС, рассматривает роль ЕС в отношении стран региона после начала арабской революции и отвечает на вопросы: являются ли отношения ЕС-Магриб «вынужденным браком»?
The Horn of Africa, which is situated in the north-east Africa, comprises mainly Ethiopia, Somalia, Eritrea and Djibouti which cover region of the Somali peninsula. It is one of the area of the world belonging to the most affected by natural disasters, poverty, famine, conflicts and crime. Due to its geographical location on point of the Red Sea, the Gulf of Aden and the Indian Ocean as well the close position to the Arabian peninsula it is the most geo-strategically important regions of the world in terms of military and economic significance. That is why the world powers were and are still interested in it.The main topic of this article is the fragile state - Somalia. It was selected here in terms of its geographical location, high level of instability, civil war, famine and piracy problem or terrorist groups activities as an example of difficult political situation of the Horn of Africa and the attempts of the main economic competitors in Africa - The European Union, China and The United States of America - in order to achieve stabilization in the region.The prime aim of this analysis based on the source materials, subject reading matters and media news, is the presentation the most essential current activities of the above international actors that lead them to rise in the level of security in Somalia and neighbouring sea, straits, ocean and strengthening the Federal Government of Somalia and its security structure. The present condition of the Somali National Army and its future transformation are also presented in this work. Taking all above into consideration it was hard not to give attention to peacekeeping African Union Mission in Somalia AMISOM active since 2007 with approval of the United Nations Security Council. Despite the deep criticism of its activities by the nongovernmental organization Human Rights Watch, AMISOM has taken over most areas of central and south Somalia until now. What is more, the research points also the main legal framework that make possible foreign security aid in Somalia. In case of the EU - The Global Strategy for the European Union's Foreign and Security Policy (2016) and the Strategy for the Horn of Africa (2011). In the case of the US - the New National Security Strategy announced by president Trump in December 2017. Additionally, the article is focused on the growing presence of China in the Horn of Africa what is highly visible in the creation of the first foreign military Chinese base opened in July2017 in the neighbouring to Somalia - Djibouti.As a result of the analysis of the current activities of AMISOM, pointed American or Chinese actions and the European External Action Service (EEAS) in Somalia: European Union Naval Force ATALANTA (EUNAVFOR ATALANTA Somalia), European Union Training Mission (EUTM Somalia) and European Union Capacity Building Mission (EUCAP Somalia) a few essential conclusions can be made:the regular trade competitors in the race for their impacts in modern Africa - EU, China, US - are able to cooperate in taking care about either own and the Horn of Africa benefits if it is necessary,the level of security and democracy in Somalia has risen significantly in the last decade and a threat of piracy has fallen definitely in region of the Aden Gulf, The Red Sea and the Indian Ocean as an effect of activities of AMISOM, the Combined Task Forces, the EU peace missions and separate states. Nevertheless, the level of security which has been reached is really fragile and it may be disturbed easily when international security aid services will be over,the foreign peace missions active nowadays will be continued but with the tendency to their limitation in the next few years,the tasks of the peacekeeping African Union Mission in Somalia AMISOM, that is step by step limited and it is planned to stop in 2020, will be taken over by the transformed Somali national Army and Police,it is highly impossible to become self-supporting and to reach full independence of the Somali security structure from foreign peacekeeping assistance just in 2 years so that Somalia itself can guarantee own security and take over the prior AMISOM tasks,the full security and saving the political and economic stability in Somalia in the future may be possible not only by temporary military and humanitarian aid but also by so called fundamental work. So both of them are necessary at this stage of development of Somalia;Key words: Somalia, the Horn of Africa, piracy, Al-Shabaab, international security, maritime security, peace missions, terrorism ; Znajdujący się w północno-wschodniej części kontynentu afrykańskiego Róg Afryki, obejmujący głównie położone na Półwyspie Somalijskim Etiopię, Somalię, Erytreę, Dżibuti, jest jednym z regionów w tej części świata należących do najbardziej dotkniętych naturalnymi katastrofami, ubóstwem, głodem oraz konfliktami i przestępczością. Region ten ze względu na swoje położenie geograficzne na styku Morza Czerwonego, Oceanu Indyjskiego i Zatoki Adeńskiej, jak również ze względu na bliskość Półwyspu Arabskiego stanowi strategicznie ważne miejsce pod względem gospodarczym jak i militarnym. Stąd znajdował się i znajduje wciąż w strefie zainteresowania światowych mocarstw. Tematem niniejszego artykułu jest państwo upadłe - Somalia, która ze względu na swoje położenie geograficzne, wysoki poziom niestabilności, wojnę domową, problem głodu i piractwa morskiego oraz aktywność grup terrorystycznych na jej terenie została wybrana jako przykład ilustrujący trudną sytuację polityczną Rogu Afryki i wysiłki konkurujących ze sobą o wpływy ekonomiczne w Afryce Unii Europejskiej, Chin i Stanów Zjednoczonych podejmowane w celu ustabilizowania sytuacji w regionie rogu Afryki.Celem niniejszego analizy opartej o dokumenty źródłowe, literaturę przedmiotu i doniesienia medialne jest zaprezentowanie najważniejszej bieżącej aktywności w/w międzynarodowych aktorów prowadzące do podniesienia poziomu bezpieczeństwa w Somalii i otaczających ją wodach oraz wzmocnienia Federalnego Rządu Somalii i jego struktur bezpieczeństwa. Zaprezentowano również stan bieżący Narodowych Sił Zbrojnych Somalii oraz plany ich restrukturyzacji w najbliższych latach. Analizując w/w kwestie nie pominięto również zaangażowania Unii Afrykańskiej w postaci operacji pokojowej AMISOM prowadzonej w Somalii od 2007 roku posiadającej autoryzację Rady Bezpieczeństwa ONZ. Operacji, która choć w ostatnich latach krytykowana przez pozarządową organizację Human Rights Watch za łamanie praw człowieka przejęła kontrolę nad znaczną częścią środkowej i południowej części Somalii. W artykule wskazano również ramy prawne, w oparciu o które opisywana pomoc pokojowa może być udzielana. W przypadku UE - Globalną Strategię na Rzecz Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej (2016) oraz Strategię dla Rogu Afryki (2011). W przypadku USA - Nową Strategię Bezpieczeństwa Narodowego Stanów Zjednoczonych ogłoszoną przez prezydenta D. Trumpa w grudniu 2017r. Artykuł odnosi się również do rosnącej obecności Chin w tym rejonie Afryki wyraźnie widocznej przez otwarcie w lipcu 2017 roku pierwszej chińskiej zagranicznej bazy wojskowej w sąsiadującym z Somalią kraju - Dżibuti.Analiza bieżącej działalności AMISOM oraz aktywnych obecnie misji Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych w Somalii: European Union Naval Force ATALANTA (EUNAVFOR ATALANTA Somalia), European Union Training Mission (EUTM Somalia) czy European Union Capacity Building Mission (EUCAP Somalia) doprowadziła do kilku istotnych wniosków:rywale handlowi zabiegający o wpływy w Afryce - UE, Chiny, USA - potrafią w razie potrzeby współpracować dla dobra swoich interesów i krajów Rogu Afryki, w tym Somalii,poziom bezpieczeństwa i demokracji w Somalii w ostatniej dekadzie znacznie wzrósł a zagrożenie piractwem zdecydowanie zmalało w rejonie Zatoki Adeńskiej, Morza Czerwonego i Oceanu Indyjskiego w efekcie działań podejmowanych przez AMISOM, międzynarodowe siły zadaniowe, misje pokojowe UE oraz pomoc poszczególnych państw. Osiągnięty poziom bezpieczeństwa jest jednak bardzo kruchy i po zakończeniu wspierających działań międzynarodowej społeczności może łatwo powrócić do stanu poprzedniego,w najbliższych kilku latach zagraniczne misje pokojowe działające od wielu lat w Somalii będą kontynuowane z tendencją do ich ograniczania,zadania misji pokojowej Unii Afrykańskiej AMISOM, która jest stopniowo ograniczana i formalnie planuje się jej zakończenie w 2020r., zostaną przejęte przez zreformowane Narodowe Siły Zbrojne Somalii,wątpliwym jest by w ciągu najbliższych 2 lat struktury bezpieczeństwa Somalijskiej Republiki Federalnej były w pełni samodzielne i mogły przejąć w pełni zadania AMISOM oraz zapewnić krajowi bezpieczeństwo,do osiągnięcia pełnego bezpieczeństwa oraz zachowania stabilizacji politycznej w Somalii potrzebna jest nie tylko doraźna pomoc wojskowa i humanitarna ale tzw. praca od podstaw;Słowa kluczowe: Somalia, Róg Afryki, piractwo, Al-Shabaab, bezpieczeństwo międzynarodowe, bezpieczeństwo morskie, operacje pokojowe, terroryzm; ; Розташований в північно-східній частині африканського континенту Африканський Ріг, який охоплює розміщені на Сомалійському півострові Ефіопію, Сомалі, Еритрею, Джибуті, є одним з регіонів в цій частині світу, який належить до найбільш постраждалих від стихійних лих, убогості, голоду, конфліктів і злочинності. Цей регіон через своє географічне розташування на стику Червоного моря, Індійського океану і Аденської затоки, а також через близькість до Аравійського півострова є стратегічно важливим місцем з економічної та військової точки зору. З огляду на це даний регіон знаходився і продовжує знаходитися в зоні уваги світових держав. Предметом дослідження даної статті є неспроможна держава – Сомалі, яка через своє географічне положення, високий рівень нестабільності, громадянську війну, проблеми голоду і морського піратства та діяльність терористичних груп на своїй території була обрана в якості прикладу, що ілюструє складну політичну ситуацію в районі Африканського Рогу і демонструє зусилля щодо економічних впливів в Африці конкуруючих між собою Європейського Союзу, Китаю та Сполучених Штатів, спрямованих на стабілізацію ситуації в даному регіоні.Метою даного аналізу, який ґрунтується на основі первинних джерел, спеціалізованої літератури і повідомлень засобів масової інформації, є представлення найбільш важливих аспектів діяльності провідних міжнародних гравців, спрямованих на підвищення рівня безпеки в Сомалі та навколишніх водах і зміцнення федерального уряду Сомалі та його безпекових структур. Представлено також сучасний стан національних збройних сил Сомалі та плани їх реструктуризації на найближчі роки. Аналізуючи названі вище проблеми, не залишено без уваги участь Африканського Союзу у формі миротворчої операції AMISOM, яка проводиться з 2007 року відповідно до рішення Ради Безпеки ООН. Операції, яка в останні роки зазнала критики з боку неурядової організації Human Rights Watch через порушення прав людини, дала змогу взяти під контроль більшу частину центральної та південної частини Сомалі. У статті також вказується правова база, на підставі якої може бути надана описана допомога по встановленні миру. З боку ЄС це Глобальна стратегія зовнішньої політики і політики безпеки Європейського Союзу (2016) та Стратегія Африканського Рогу (2011). З боку США – Стратегія нової національної безпеки Сполучених Штатів, оголошена президентом Д. Трампом у грудні 2017 року. У статті також йдеться про зростаючу присутність Китаю в цьому регіоні Африки, що чітко видно через розміщення в липні 2017 року першої іноземної військової бази Китаю в сусідній з Сомалі країні – Джібуті.Аналіз поточної діяльності AMISOM та місій Європейської служби зовнішньої діяльності в Сомалі: European Union Naval Force ATALANTA (EUNAVFOR ATALANTA Somalia), European Union Training Mission (EUTM Somalia) та European Union Capacity Building Mission (EUCAP Somalia) дав змогу зробити такі важливі висновки:• конкуренти, які прагнуть впливати на торгівлю в Африці – ЄС, Китай, Сполучені Штати Америки за необхідності можуть працювати разом на благо своїх інтересів і країн Африканського Рогу, включаючи Сомалі;• рівень безпеки і демократії в Сомалі за останнє десятиліття суттєво зріс, а загрози піратства в Аденській затоці, Червоному морі та Індійському океані значно зменшилися в результаті заходів, вжитих AMISOM, міжнародної цільової групи, миротворчих місій ЄС і допомоги окремих країн. Однак досягнутий рівень безпеки є дуже крихким і після завершення підтримуючої діяльності міжнародного співтовариства ситуація може легко повернутися до попереднього стану;• іноземні миротворчі місії, що діяли протягом багатьох років в Сомалі, будуть продовжені протягом наступних декількох років з тенденцію до їх обмеження;• завдання миротворчої місії Африканського Союзу АМІСОМ, яка поступово згортається і має бути офіційно завершена в 2020 році, будуть перейняті реформованими Національними збройними силами Сомалі;• викликає сумніви те, що в найближчі два роки безпекові структури Федеративної Республіки Сомалі стануть повністю незалежними і будуть здатними взяти на себе повністю завдання АМІСОМ і забезпечити країні безпеку;• для досягнення повної безпеки та збереження політичної стабільності в Сомалі необхідна не тільки екстрена військова та гуманітарна допомога, але так звана робота з початків.Ключові слова: Сомалі, Африканський Ріг, піратство, Аль-Шабааб, міжнародна безпека, безпека на морі, миротворчі операції, тероризм.
By referring to the emblematic figure of Kurt Gödel, who saw contradictions in both mathematics and constitutionalism, in this paper I present and comment on a wide panorama of views on the current crisis and deconsolidation of liberal democracy, mainly expressed in four noteworthy books published in 2018. I criticize the ideas and views of Fareed Zakaria expressed in the book The Future of Freedom in which he postulates the need for restricting the democratic component of liberal democracy toward the notion of liberal constitutionalism. I argue that this idea actually displays a very limited understanding of both components of liberal democracy and may lead to support for dictatorship. Zakaria makes a case for using accurate terminology and draws attention to the democratic as well as the liberal component of liberal democracy, this alone is a valuable contribution. However, as it appears from the following three works, it could be said that a transmutation occurred within the concept of liberal democracy, resulting in merging of both components into a clear concept that can be equated to democracy in the contemporary sense of the word. Next, I discuss How Democracy Dies by Steven Levitsky and Daniel Ziblatt. Both scholars document in detail how democracy's assassins insidiously use institutions of democracy to kill it. Particularly of value are two threads in this work. The first one is the remarkable similarities of strategies used throughout the world by elected autocrats to subvert democratic institutions. Revealing these patterns makes it easier to combat them. The second one is the set of four key indicators of authoritarian behavior compiled by the authors. Similar issues are presented by Yasha Mounk in his brilliant book The People vs. Democracy in which he analyzes insightfully the roots of disenchantment with liberal democracy. I emphasize that Mounk incisively discloses the founding myth of modern liberal democracy, i.e. the improbable fiction that representative government would facilitate the rule of the people. A very wide array of positions of American scholars is offered in a volume edited by Cass R. Sunstein under the title Can It Happen Here? Authoritarianism in America. The essays collected in this book concern the likelihood of democracy's breakdown in the US. I selectively present the original theses of a score of authors, allowing for a deeper rethinking of the liberal democracy's crisis, these include issues like constitutional rot, big government role in helping to minimize the risk of a fascist takeover, deep state, the new breed of populist autocrats being lawyers by training, and the fact that many people do not wish to live by the rules of liberal democracy. In the context of these remarks, I stress the role of culture as a social binding mechanism and human's lack of evolutionary adjustment to social diversity. In the closing section, I stress the illusory nature of constitutional precautions against the democratic breakdown, especially the deceptive reliance on judges. I also draw attention to the double value of negation following from these considerations. First, I refer to the Kim Lane Scheppele's idea of aversive constitutionalism, to show the informative dimension of the negative side of comparative constitutional analysis. Second, I suggest that the crisis of democracy should encourage to acknowledge the limits of conventional wisdom on political systems that is based on dubious assumptions. Only in this way could attempts be made to counteract the global democratic disorder which, on the one hand, is not caused by some external natural factors, but on the other hand this disorder will likely be escalated by much more efficient and more charismatic autocrats, aided by modern technology. ; Odwołując się do symbolicznej postaci Kurta Gödla, dostrzegającego sprzeczności zarówno w matematyce, jak i w konstytucjonalizmie, przedstawiam i komentuję w niniejszym tekście szeroką panoramę poglądów dotyczących współczesnego kryzysu i dekonsolidacji demokracji liberalnej, głównie w oparciu o cztery ważne prace wydane w 2018 r. Krytycznie odnoszę się do poglądów Fareeda Zakarii wyrażonych w książce Przyszłość wolności…, postulującego ograniczenie demokratycznych elementów w ramach demokracji liberalnej na rzecz liberalnego konstytucjonalizmu. Koncepcja ta w istocie stanowi bardzo ograniczone rozumienie obu elementów składowych tego ostatniego pojęcia i prowadzić może do poparcia dla dyktatur. Cenna jest w pracy Zakarii dbałość terminologiczna i zwrócenie osobno uwagi na element demokratyczny i liberalny w ramach demokracji liberalnej. Jak jednak wynika z wykorzystywanych trzech kolejnych prac, można twierdzić, że w przypadku pojęcia demokracji liberalnej doszło do transmutacji zespalającej oba człony w czytelną koncepcję, która nie bez racji utożsamiana jest w skrócie z demokracją we współczesnym rozumieniu. Następnie omawiam pozycję Stevena Levitsky'ego i Daniela Ziblatta Jak umierają demokracje…, której autorzy szczegółowo dokumentują, jak skrytobójcy demokracji używają podstępnie instytucji demokratycznych do obalenia tej formy ustrojowej. Wartościowe w tej pracy są szczególnie dwa wątki. Pierwszy to uderzająco podobne strategie stosowane na świecie przez legitymowanych wyborczo autokratów. Ujawnienie takiego wzorca pozwala na łatwiejsze przeciwstawianie się mu. Drugim jest proponowany przez autorów zestaw czterech behawioralnych symptomów pozwalający na rozpoznanie polityków o skłonnościach autorytarnych. Podobną problematykę przedstawia Yascha Mounk w błyskotliwej książce Lud kontra demokracja…, analizujący głębiej źródła współczesnego rozczarowania demokracją liberalną. Akcentuję zwłaszcza, że Mounk przenikliwie odsłania mit założycielski współczesnej demokracji liberalnej w postaci fikcji, że rządy przedstawicielskie umożliwiają władzę ludu. Bardzo szeroką panoramę poglądów amerykańskich autorów na temat prawdopodobieństwa upadku demokracji w Stanach Zjednoczonych zawarto w obszernej pracy zbiorowej Czy to może się u nas zdarzyć? Autorytaryzm w Ameryce pod redakcją Cassa R. Sunsteina. Wybiórczo przedstawiam oryginalne tezy kilkunastu autorów pozwalające na pogłębione przemyślenie kryzysu demokracji liberalnej, m.in. konstytucyjne zepsucie, rozbudowany aparat władzy jako czynnik minimalizujący ryzyko faszyzmu, rolę tzw. ukrytego państwa, udział prawników w zawłaszczaniu władzy, permanentną niezgodę znacznej części społeczeństwa na życie według zasad demokracji liberalnej. W ramach tych uwag akcentuję m.in. rolę kultury jako spoiwa społecznego oraz ewolucyjne niedostosowanie człowieka do różnorodności społecznej. W uwagach końcowych podkreślam iluzoryczność konstytucyjnych gwarancji mających zapobiegać załamaniu demokratycznemu, zwłaszcza zwodnicze poleganie na sędziach. Zwracam również uwagę na podwójny walor negacji płynący z przedstawianych refleksji. Po pierwsze odwołuję się do koncepcji awersyjnego konstytucjonalizmu autorstwa Kim Lane Scheppele, aby wskazać na pouczający wymiar negatywnej strony komparatystyki ustrojowej. Po drugie sugeruję, że kryzys demokracji zachęcać winien do uświadomienia sobie ograniczeń ortodoksyjnej refleksji ustrojowej opartej na wątpliwych założeniach. Tylko w ten sposób można podejmować próby przeciwdziałania narastającemu globalnemu nieładowi demokratycznemu, który z jednej strony nie jest wywołany zewnętrznymi czynnikami naturalnymi, ale z drugiej strony rozwijany będzie zapewne przez znacznie sprawniejszych i bardziej charyzmatycznych autokratów, wspomaganych nowoczesnymi technologiami.