Suchergebnisse

Muzičke institucije u Beogradu i Srbiji u drugoj polovini 19. veka u velikoj su meri zavisile od inostranih kadrova, najčešće građana Austrougarske, usled nedostatka adekvatno obrazovanih domaćih muzičkih stručnjaka. Ovakva situacija doprinela je dolasku značajnog broja Čeha, Austrijanaca, Nemaca, kao i Mađara u srpske gradove gde su radili na muzičkom opismenjavanju kako imućnijih, tako i širih slojeva, a po tom i na utemeljenju i ekspanziji visoko umetničke i popularne muzičke prakse. Iz istih razloga se polovinom 60-ih godina u Beogradu našao i Slovenac Davorin Jenko koji će zahvaljujući svom angažmanu u Beogradskom pevačkom društvu i u Narodnom pozorištu steći značajan ugled u srpskoj sredini, kao i u među srpskom obrazovanom populacijom iz Austrougarske. Budući da se Jenkovo delanje u Beogradu poklapalo sa intenzivnim širenjem panslavističkog diskursa i diskursa kulturnog nacionalizma u okviru političkog, kulturnog, naučnog i umetničkog polja uspeh njegovih muzičkih ostvarenja i prestiž koji je vremenom sticao među publikom različitog društvenog profila nailazili su na podeljene reakcije među pripadnicima intelektualne elite. Činjenica da je kompozitor slovenačkog porekla stvarao muziku uglavnom proisteklu iz elemenata šire shvaćenog srpskog muzičkog foklora koju je publika prihvatala i prepoznavala kao srpsku muziku otvorila je prostor za polemike hroničara i komentatora beogradskog muzičkog života u srpskim, vojvođanskim i bosanskim listovima i časopisima. Pokušavajući da objasne fenomen srpske muzike "stranog" porekla autori su izvodili interpretacije koncepa srpstva otkrivajući u njemu izvesne epistemološke rupture. Rasprave oko statusa Jenkove muzike u vidu njenog poimanja kao srpske ili ne-baš-sasvim srpske, ukazivale su na različitost ideoloških pozicija koje su se pojavile u okviru srpske elite iz Kraljevine Srbije i Austrougarske. Cilj rada je da se ukaže na izdiferenciranost etničkog koncepta nacionalnog identiteta proisteklog kao rezultat nepoklapanja u viđenjima elite kada je reč o daljem razvoju srpske kulture. Važan segment predstavljaće predočavanje značaja te pojave u teorijskom i kulturno-istorijskom pogledu. ; In the second half of the 19th century music institutions in Belgrade and Serbia depended a lot on the work of foreign musicians, most of them citizens of Austria-Hungary, because of the continual lack of local educated professionals. Th ese circumstances contributed to the large-scale migration of Czech, Austrian, German and Hungarian musicians to Serbian towns where they helped with the expansion of the musical literacy of both the upper and middle-class parts of society, as well as the establishment of the high-art and popular music practices. Th e same type of "missionary work" motivated Slovenian musician Davorin Jenko to settle in Belgrade during the 1860s where he was active for several decades fi rst in the Belgrade's singing society and later in the National theater gaining public appraisal from the Serbian theatergoers, intellectuals and music experts both from Serbia and Austria-Hungary. Since Jenko's arrival to Belgrade coincided with the growing popularity of the Pan-Slavic ideas and the discourse of cultural nationalism in the fields of politics, culture, science and arts the success of his works among the theatre spectators and music consumers created divergent response in the parts of the Serbian elite. Th e fact that the composer of Slovenian origin created music on the basis of largely defi ned Serbian music folklore that was well accepted and perceived as Serbian among the consumers inspired the debates of music critics, chroniclers and experts in journals published in Serbia, Vojvodina and Bosnia and Herzegovina. Trying to explain the phenomenon of the Serbian music of "foreign" origin commentators performed diff erent interpretations of the concept of Serbian identity showing throughout the process its epistemological ruptures. Th e confl icting views on the status of Jenko's music as Serbian or not-completely-Serbian was a result of divergent ideological positions that appeared among the elites from Kingdom of Serbia and Austria-Hungary. Our aim is to point to the diversity of the defi nitions of the ethnic concept of nation and national identity among the Serbian elites at that time as a consequence of the diff erent understanding of the progress of Serbian culture. Th e special emphasis will be put on the theoretical and cultural-historical implications of that phenomenon.

The denomination singing revolution (coined by Estonian artist Heinz Valk, b. 1936) is commonly used for events in Baltic States between 1987 and 1991 that led to the restoration of the independence of Estonia, Latvia and Lithuania. Three songs – the folk song Pūt, vējiņi! (Blow, Wind!), the choir song Gaismas pils (The Castle of Light) by the national classical composer Jāzeps Vītols (1863–1948) and the song Saule, Pērkons, Daugava (Sun, Thunder, Daugava) by the composer Mārtiņš Brauns (1951) – at that time in Latvia had a special significance in society. Each song represented references to different layers in Latvian cultural and political history. The characteristics of the three songs in the Singing Revolution process are based on the approach and methodology of distant (objective) analysis of cultural context and recent historical experience. As a result, this article reveals the meaning and reception of the three songs as symbols of nonviolent resistance during the fall of communist regime in Latvia in the late 1980s. ; Термин певана револуција, који је сковао естонски уметник Хајнц Валк (Heinz Valk, 1936–), реферира на збивања у балтичким земљама између 1987. и 1991. године, која су довела до поновног успостављања независности Естоније, Летоније и Литваније. Масовне демонстрације против совјетске окупације започеле су након свеобухватне либерализације совјетског режима. У Москви су се надали да ће не-руске нације остати у оквиру Совјетског Савеза, захваљујући уклањању ограничења у вези са слободом говора и коришћењем националних симбола (попут локалних застава из раздобља пре 1940. године и сл.) Међутим, ситуација се до те мере погоршала да су још пре 1989. године започете кампање за ослобађање балтичких нација из окова Совјетског Савеза. Грандиозне манифестације на којима су људи заједно певали биле су карактеристичне за све три балтичке државе. Песме, као симболи протеста и ослобођења, сигнализирале су крај комунистичког режима. Три песме – народна песма Pūt, vējiņi! (Дуни, ветре!), хорска песма Gaismas pils (Замак светлости) летонског националног композитора Јазепса Витолса (Jāzeps Vītols, 1863–1948) и песма Saule, Pērkons, Daugava (Сунце, гром, Даугава) композитора Мартинша Браунса (Mārtiņš Brauns, 1951–), имале су посебан друштвени значај у Летонији тога доба. Свака песма је садржала референце на одређене слојеве летонске културне и политичке историје. Свака од ове три песме имала је другачију судбину након пада совјетског режима и поновног успостављања летонске независности. Стога, фокусирање на ове песме пружа нијансиран поглед на различите културне и политичке контексте пада комунистичког режима у балтичким државама, посебно у Летонији. У приступу овим песмама, карактеристичним за певану револуцију, примењена је методологији дистанциране (објективне) анализе културног контекста и скорашњег историјског искуства. Последично, овим чланком се осврћемо на значење и рецепцију ове три песме као симбола ненасилног отпора у време пада комунистичког режима у Летонији, крајем осамдесетих година прошлог века. Могуће је закључити да се поједине песме, у комтексту историјских промена, не доживљавају као примарно музички артефакти, већ као дубоко симболичне поруке. Заузврат, анализа ових порука омогућава нам да откријемо референце на разне слојеве културе и специфичних локалних традиција, као и њихових данашњих одјека у оквирима традиционалне културе. ; Часопис је индексиран на http://doiserbia.nb.rs/, http://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/914 и у међународној бази ProQuest. / The journal is indexed in http://doiserbia.nb.rs/, http://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/914 and in the international database ProQuest. Издавање ове публикације подржали су Министарство културе и информисања Републике Србије, Министарство просвете, науке и технолошког развоја Републике Србије и СОКОЈ - Организација музичких аутора Србије / The publication of this volume was supported by the Ministry of Culture and Information of the Republic of Serbia, the Ministry of Education, Science and Technological Development of the Republic of Serbia and SOKOJ - Serbian Music Authors' Organization

Doktorska disertacija nastoji da objasni rezultate višestranačkih parlamentarnih izbora u Srbiji od 1990. godine do prve mirne smene vlasti 2000. godine sa stanovišta informisanosti publike o izbornim opcijama. U njoj je potvrđena generalna hipoteza da su informativni televizijski programi o izborima za Skupštinu Srbije tokom 1990-tih godina onemogućavali slobodnu i poštenu utakmicu izbornih rivala. Umesto da biračima ponude adekvatne informacije kao osnovu za racionalan izbor, oni su sistematski favorizovali jednog izbornog učesnika u odnosu na druge. U radu se utvrđuju glavne medijske strategije uticaja na mišljenje birača na osnovu empirijske analize televizijske prezentacije izbora u periodu 1990-2000. godina. Kvantitativno-kvalitativna analiza sadržaja obuhvata redovne informativne programe i specijalizovane izborne programe proizvedene tokom kampanje za izbore za Skupštinu Srbije 1990, 1992, 1993, 1997. i 2000. godine. Analiza je fokusirana na utvrđivanje centralne strategije medijske prezentacije izbora u svakom pojedinačnom ciklusu, identifikovanje slike društvene i političke realnosti kao konteksta u koji se smeštaju informacije o aktivnostima izbornih učesnika, utvrdjivanje glavne teme-dileme izborne kampanje u odnosu na koju se pozicioniraju izborni učesnici i utvrđivanje televizijskih imidža glavnih izbornih rivala. Analizi medijske slike izbora prethodi razmatranje političkog, pravnog i medijskog konteksta u kome su izbori održani. Analiza je potvrdila radne hipoteze da je izborno izveštavanje državne televizije RTS (RTB) od 1990. do 2000. godine podsticalo biračku podršku za vladajuću stranku – Socijalističku partiju Srbije (SPS) ili njenu koaliciju – sistematskom diskriminacijom njenih izbornih rivala; da su specijalizovani izborni programi državne televizije favorizovali interese vladajuće partije SPS ili njene koalicije u odnosu na interese drugih izbornih učesnika i favorizovali interese izbornih učesnika u odnosu na interese birača; i da je redovno TV izveštavanje o aktuelnim neizbornim događajima omogućavalo da izborne poruke jednog izbornog učesnika budu lakše prihvatljive za birače od poruka njegovih izbornih rivala. Način na koji je izveštavanje o izborima kontekstuirano u specifičnu sliku neizbornih događaja identifikovan je kao ključna dugoročna strategija uticaja na birače, zajedno sa medijskim definisanjem smisla izbora u skladu sa interesima jednog izborno učesnika - poželjnog izbornog pobednika. Doktorska disertacija je potvrdila teorijsku hipotezu da kulturološke studije nude pogodnu teorijsku i analitičku osnovu za istraživanje uloge medija u izbornoj komunikaciji u Srbiji tokom 1990-tih godina. ; The doctoral thesis aims to explain the results of multiparty parliamentary elections in Serbia from 1990 until the first peaceful change in power in 2000 from the standpoint of information about election options available to voters. The thesis confirms a general hypothesis that the information TV programs about elections for the Parliament of Serbia during the 1990-ies prevented a free and fair competition of election rivals. Instead of offering adequate information to voters as a basis for a rational choice, TV programs systematically favored one election participant over others. The thesis identifies the main media strategies of influencing the opinion of voters on the basis of empirical analysis of television presentation of elections in the period 1990-2000. The quantitative-qualitative content analysis is applied to regular news programs and specialized electoral broadcasts produced during campaigns for elections for the Parliament of Serbia in 1990, 1992, 1993, 1997 and 2000. The analysis is focused on identifying the central strategy of the media presentation in each election cycle, the picture of social and political reality as a context for the information on activities of election participants, the main issue of the election campaign and TV images of the main election rivals. The analysis of the media picture of the elections is preceded by a review of political, legal and media context in which the elections took place. The analysis confirmed the working hypothesis that the election coverage of the state television RTS (RTB) from 1990 until 2000 mobilized the voters' support for the ruling party – Socialist Party of Serbia (SPS) or its coalition – by a systematic discrimination of its election rivals; that the specialized programs of the state television favored the interests of the ruling party SPS or its coalition in comparison to interests of other election contestants as well as the interests of election participants over the interests of voters; and that the regular Serbian television news reporting about non-election events made the messages of one election participant more easily acceptable by voters than the messages of other contestants. The way the coverage of election events was placed into a specific picture of non-election events is identified as the key long-term strategy for influencing the voters' decision, together with the media definition of the meaning of the election which was in accord with the interests of one election participant – the preferred election winner. The thesis confirmed a theoretical hypothesis that cultural studies offer a convenient theoretical and analytical basis for studying the role of the media in election communication in Serbia during the 1990's.

Ovo empirijsko istraživanje zasnovano je na analizi literature koju je sproveo Stergiou (2017). Cilj istraživanja usmeren je na merenje kvaliteta obrazovnog rada, nastavnog materijala i aktivnosti univerzitetskih nastavnika u Grčkoj, na osnovu povratnih informacija dobijenih od njihovih diplomiranih studenata. U istraživanju je primenjen upitnik. Uzorak se sastojao od 388 diplomaca, studenata ASPETE programa iz Soluna, akademske 2017/2018. i 2018/2019. Godine. Ispitanici su, pored svojih deklarisanih demografskih karakteristika, na skali od pet tačaka davali odgovore za svaku od 27 stavki koje opisuju aspekte kvaliteta obrazovnog rada, nastavnog materijala i aktivnosti, kao i nastavnih metoda svojih univerzitetskih nastavnika (1 – nimalo; 2 – veoma malo; 3 – prilično; 4 – mnogo; 5 – veoma mnogo). Rezultati pokazuju da diplomci smatraju kako njihovi univerzitetski nastavnici dobro poznaju sadržaj kurseva, te da su dosledni tokom predavanja (praćenje rasporeda i zadovoljavajuća priprema). Studenti su dali prosečne ocene svojim nastavnicima u 20 od 27 kriterijuma kvaliteta univerzitetskog nastavnika. Nastavnici su ocenjeni ispod proseka za organizaciju aktivnosti čiji je cilj aktivno učešće studenata u radu u učionici, davanje uvoda i rekapitulacija nastave u učionici, povezivanje nastavnih metoda sa profesionalnim okruženjem (sa tržištem rada), povezivanje sadržaja izučavanih kurseva sa drugim kursevima i korišćenje radnih resursa (npr. radnih listova, pokaznog materijala) koji olakšavaju učenje. Faktorska analiza pokazala je da sva pitanja imaju visoko opterećenje na jednoj faktorskoj osi – univerzitetskoj pedagogiji (F1, Kronbah α = 0,947, 42% ukupne varijanse), dok su dve druge ose specijalizovane za konkretna polja: jedna za savetodavno-mentorsku ulogu univerzitetskog nastavnika (F2, Kronbah α = 0,879, 24% ukupne varijanse), a druga za nauku i stručnost (F3, Kronbah 0,741, 13% ukupne varijanse). Hijerarhijskom klaster analizom izdvojile su se četiri grupe diplomaca. Prva (C1) obuhvata 16,8% uzorka, druga (C2) 33%, treća (C3) 41,5% i četvrta (C4) 8,8% diplomaca. Klaster C1 sastoji se od pojedinaca koji vrednuju pedagošku kompetenciju i pedagoško obrazovanje svojih univerzitetskih nastavnika, kao i njihovu primarno naučnu orijentaciju i profesionalizam, dok u potpunosti negiraju njihovu mentorsko-savetodavnu ulogu. Grupu C2 čine diplomirani studenti koji u dovoljnoj meri uvažavaju mentorsko-savetodavnu ulogu svojih nastavnika, ali imaju negativno mišljenje o njihovim pedagoškim i didaktičkim aspektima. Diplomci koji pripadaju C3 grupi daju prosečnu ocenu kako pedagogiji nastave i pedagoškom obrazovanju svojih nastavnika, tako i njihovoj primarno naučnoj orijentaciji i profesionalizmu, dok misle da njihovi nastavnici nisu uspeli u svojoj mentorsko-savetodavnoj ulozi. Najzad, najmanji klaster C4 čine diplomci koji iako smatraju da pedagogija nastave i nastavne veštine njihovih nastavnika nisu adekvatne i ne veruju u njihove naučne veštine i profesionalizam, ipak prepoznaju njihov skroman doprinos kao savetnika i mentora koji su im pomogli da steknu predstavu o profesiji kojom bi želeli da se bave i da se tome prilagode. Rezultati istraživanja pokazuju da većina studenata daje nisku ocenu nastavnicima grčkih univerziteta u gotovo svim aspektima univerzitetske pedagogije, što ukazuje na odsustvo pedagoških i didaktičkih veština nastavnika. Ovaj rezultat je očekivan, zbog nepostojanja kvalifikovane obuke za nastavnike. To, zapravo, uopšte nije preduslov za započinjanje akademske karijere i ne postoji akademska ustanova koja bi im omogućila da steknu pedagoške i didaktičke kompetencije. Usaglašenost sa dobrom praksom drugih evropskih zemalja trebalo bi da bude strateški izbor obrazovne politike u cilju modernizacije grčkih univerziteta u ovoj oblasti i da se to čini sveobuhvatnije i efikasnije. ; This is a questionnaire based empirical research designed to measure the quality of educational work, teaching material and activities of Greek University teachers, based on their graduates' feedback. The sample consisted of 388 graduates, all students of the ASPETE programs of Thessaloniki, for the academic years 2017-2018 and 2018-2019. The subjects, in addition to their declared demographic characteristics, answered, on a five-point scale (1 – not at all, 2 − very little, 3 − quite, 4 − much, 5 − very much), the 27 items (criteria) describing the aspects of educational work quality, teaching material and activities and teaching methods of their academic teachers. Results showed that graduates perceive that their academic teachers had a good knowledge of the courses content and they were consistent during teaching courses (timetable observation and satisfactory preparation). Students gave moderate scores to their teachers in 20 out of the 27 quality criteria of an academic teacher. Teachers were rated below average in the organization of activities aiming at actively involving the students in the classroom, providing them with the introduction and recapitulation of their classroom teaching, linking their teaching methods to the professional environment (the labour market), linking the content of the studied courses with other courses and the use of labour resources (e.g. worksheets, demonstration materials) that facilitate learning. Factor analysis showed that all questions were highly loaded on one factorial axis, University Pedagogy (F1, Cronbach's α = 0.947, 42% of the total variance), while the two other axes were specialized in the fields, one in the Advisory- Mentor Role of the academic teacher (F2, Cronbach's α = 0.879, 24% of the total variance) and the other in Science and Professionalism (F3, Cronbach's 0.741, 13% of the total variance). Hierarchical Cluster Analysis highlighted four groups of graduates. The first (C1) includes 16.8% of the sample, the second (C2) 33%, the third (C3) 41.5% and the fourth (C4) 8.8% of the graduates. Cluster C1 consists of individuals who appreciated the value of pedagogical competence and teaching training of their university teachers as well as their scientific background orientation and professionalism while their mentoring-advisory role was completely deprecated. C2 consists of graduates who, while appreciating enough the mentor-advisory role of their teachers, have a negative view of their pedagogical and didactic training. C3 grades moderately both the teaching pedagogy and teaching training of their university teachers as well as their scientific background orientation and professionalism, while they think that their teachers have failed their mentor-advisory role. Finally, the smallest cluster C4, although it considers teaching pedagogy and teaching skills of their teachers inadequate, and does not believe in their science skills and professionalism, it recognizes a modest contribution as advisors and mentors who helped them get an idea of the profession they would like to follow and adapt to it. In conclusion, Greek university teachers are low-rated by the majority of students in almost all aspects of University Pedagogy, indicating the absence of their pedagogical and didactic training skills. This result was expected, due to absence of qualified teacher training. Indeed, it is not a prerequisite for entering the academic career and there is no academic institution offering them pedagogical and didactic competence. The compliance with good practices from other European countries should be a strategic educational policy choice in order to modernize Greek universities in this area and to do so more comprehensively and effectively. ; Zbornik rezimea / 24. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa ; Book of abstracts / 24th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"

Disertacija sarži uvod, četiri poglavlja i zaključak. U prvom poglavlju pod naslovom "Nastanak i delovanje Organizacije ujedinjenih nacija" izložen je početak pojave ideje Međunarodne organizacije kao i istorijski razvoj ovog koncepta do svetske porodice u današnje vreme, koju čine 193 države. Takođe, dotaknuta je serija izjava kao i međunarodne konferencije koje su dovele do formiranja Organizacije ujedinjenih nacija, formulisanja njenih ciljeva i principa, kao i načina i uslova učlanjenja u tu organizaciju. Detaljnije su proučavane uloge Generalne skupštine i Saveta bezbednosti zbog njihove važnosti. U drugom poglavlju, pod naslovom "Razlozi koji ukazuju na potrebe reforme Organizacije ujedinjenih nacija", objašnjeni su sledeći razlozi neophodnosti reforme ove organizacije: 1. skretanje Ujedinjenih nacija s puta; 2. kontradiktornosti sistema Ujedinjenih nacija; 3. nedostaci Povelje Ujedinjenih nacija; 4. nedostaci u mehanizmu donošenja odluka; 5. svetske promene; 6. mistifikacija u misijama Ujedinjenih nacija; 7. moćna središta; 8. raskorak između misije i raspoloživih sredstava; 9. korupcija. U trećem poglavlju, pod naslovom "Organizacija ujedinjenih nacija između povelje i dominantne sile" objašnjen je odnos Sjedinjenih Američkih Država sa Organizacijom ujedinjenih nacija kroz sledeću grupu tačaka i tema: 1. siže američkih promena od izolacije do internacionalizma; 2. politika SAD u Ujedinjenim nacijama tokom hladnog rata; 3. stav SAD o ulozi UN u oblasti čuvanja mira, ekonomske saradnje i ljudskih prava; 4. stav SAD prema UN u periodu pre raspada Sovjetskog Saveza; 5. SAD i UN posle hladnog rata; 6. američki stav prema UN posle završetka hladnog rata 7. administracija Džordža Buša i Ujedinjene nacije (opšti stav prema međunarodnoj organizaciji, političko viđenje SAD pre i posle događaja 11. septembra 2001. godine); 8. američki interesi i reforma Ujedinjenih nacija (reforme UN i realizacija američkih interesa, američko viđenje reformi); 9. predsednik Barak Obama i njegova metodologija za promene i odnos sa UN. U četvrtom poglavlju, pod naslovom "Reforme Organizacije ujedinjenih nacija" definisan je problem ove studije kroz grupu tačaka i pitanja i istraživane su međunarodne promene koje je svet doživeo kao glavni faktor za izvršenje procesa reforme koje su potrebne Ujedinjenim nacijama. ; The dissertation consists of an introduction, four chapters and the conclusion. The first chapter:"The Emergence and the Function of the United Nations", deals with the emergence of the idea of international system , and how this idea developed historically till it reached nowadays to international family consisting of 193 states of various continents and cultures . These states are joined in an institutional frame founded on optional and contractual pillars, which is the United Nations. In addition, it deals with the chain of declarations and conferences that led to the foundation of this organization. Moreover, it focuses on the purposes, principles and membership of the United Nations, as well as the General Assembly and Security Council due to their important role in the United Nations system. The second chapter: "The Reasons for the Reform of the United Nations", deals with the necessity reasons for reform; due to the United Nations is in urgent need of it. The intended reform is to do whatever necessary to raise its efficiency and performance. Therefore, it is possible to determine the objective reasons of this reform in the following titles, and they are: 1. The deviation of United Nations from its course that it was founded for; 2. The inherent contradictions of United Nations system since its foundation, 3. The deficiencies and imbalances in the United Nations Charter; 4.The imbalance in decision –making structures and mechanisms; 5. International Changes; 6.The vagueness of tasks entrusted to the United Nations; 7. Extreme Centralism; 8. The big gap between the intended tasks to be achieved and the available resources; 9. Corruption. The third chapter: "The United Nations between the Charter and the Dominant Power", focuses on the relation between the USA with the United Nations. This is a necessary item for the research due to the current international conditions and challenges facing humanity such as local and regional conflicts, health, natural catastrophes, etc. which fall under the scope of the United Nations. The dominant role the US plays in the international arena singles out its special impact on the performance of this organization. This role has gone through many changes in recent history depending on the geopolitics of the world namely after the collapse of the Eastern Bloc and the advent of the short-lived unipolarity up to the beginning of emergence of multipolarity. Every stage marked nuances in the US policy towards the United Nations. In fact, the US approach to international affairs developed in big leaps from isolationism to its involvement in WWII and the establishment of the United Nations.

Pitanje mogućnosti formiranja ekološkog pokreta u Srbiji u kontekstu postsocijalistiĉke transformacije društva i procesa evrointegracija, predstavlja predmet bavljenja ove doktorske disertacije. Rad se sastoji iz tri veće celine i poglavlja u kome su izneta zakljuĉna razmatranja. U prvom delu rada, razvijeni su uporedno-istorijski, kontekstualni, konceptualni i metodološki okvir istraţivanja, kao polazne osnove za dalje analize. Kako bi mogle biti obuhvaćene sve relevantne dimenzije kompleksnog fenomena ekološkog pokreta i sloţena mreţa ĉinilaca koji utiĉu na njegov nastanak i razvoj, u istraţivanju su kombinovano korišćene razliĉite metodološke tehnike: anketno ispitivanje stavova i praksi na reprezentativnom uzorku graĊana Srbije (N=1952) i predstavnika lokalnih samouprava (N=232), polustrukturisani intervjui sa predstavnicima nevladinih organizacija (N=44), kao i dve studije sluĉaja zajednica sa izraţenim ekološkim problemima - Panĉeva i Bora. Drugi deo rada je posvećen opisu i analizi pojedinaĉnih elemenata ekološkog pokreta: ekoloških aktivista, ekoloških grupa / organizacija, ekoloških mreţa, kolektivnog identiteta i ekoloških konflikata. Na osnovu detaljne analize karakteristika osnovnih elemenata pokreta, u zakljuĉnom poglavlju drugog dela rada daje se odgovor na pitanje: da li u Srbiji postoji ekološki pokret? Osnovni istraţivaĉki nalaz je da u Srbiji nije došlo do formiranja klasiĉnog participativnog tipa ekološkog pokreta, kakav je prisutan u zemljama Zapada. TakoĊe, nema ni naznaka znaĉajnijeg prisustva elemenata transakcionog ekološkog aktivizma (pokreta), ĉiji je prisustvo zabeleţeno u zemljama Centralne Evrope. Umesto toga, svedoci smo razvoja specifiĉnog modela ekološkog kolektivnog delanja koji smo nazvali "ekološkim trećim sektorom". Naime, za razliku od participativnog i transakcionog delanja, koji imaju naglašeno politiĉku dimenziju, aktivnosti organizacija u okviru trećeg sektora su preteţno "apolitiĉne" po karakteru, usmerene na pruţanje usluga u oblastima iz kojih se, u sklopu neoliberalnih reformi, drţava povukla. Pored nerazvijenosti konfliktne (politiĉke) dimenzije, ekološki treći sektor odlikuje i atomizovano delanje profesionalnih ekoloških organizacija, koje samo izuzetno (pod spoljnim pritiscima ili podsticajima) uspostavljaju fiziĉke veze (mreţe) meĊu sobom, dok se na planu kolektivnog identiteta razvija samo kognitivna dimenzija (formalno prihvatanje odreĊenih ekoloških vrednosti i naĉela koja ĉine sastavni deo ekološkog diskursa dominantnog na Zapadu). GraĊani, po pravilu, nisu ukljuĉeni u rad ovih organizacija, izuzev kao korisnici usluga. U trećem delu rada se razmatraju razlozi usled kojih ne dolazi do razvoja participativnog i/ili transakcionog ekološkog pokreta (aktivizma). Za potrebe objašnjenja nastanka specifiĉne hibridne forme ekološkog trećeg sektora, kreiran je sintetiĉki eksplanatorni model koji kombinuje elemente razvijene u okviru razliĉitih teorijskih pristupa fenomenu društvenih pokreta. Eksplanatorna shema je formulisana na sledeći naĉin: za pokretanje kolektivnog delanja i nastanak ekološkog pokreta neophodno da prethodno budu ispunjeni sledeći uslovi: potrebno je da postoji izvesno socijalno-konstruisano nezadovoljstvo (problem) kod većeg broja pojedinaca / profesionalnih zastupniĉkih organizacija (socijalno-konstruktivistiĉka reinterpretacija klasiĉnih pristupa); zatim, grupa pojedinaca koja oseća dati problem / zalaţe se za njegovo rešavanje, mora posedovati odreĊene resurse za pokretanje i odrţavanje 5 kolektivne akcije (pristup teorije mobilizacije resursa); šire okruţenje treba da bude relativno povoljno kako bi nagovestilo mogućnost pozitivnog ishoda aktivnosti koja se ţeli realizovati (pristup strukture politiĉkih mogućnosti), a vrednosni okvir na takav naĉin podešen da usmerava na delanje predstavnike profesionalnih ekoloških organizacija i / ili neposredno ugroţenu populaciju (nezadovoljne) i (eventualno) širi krug podrţavalaca (pristup Novih društvenih pokreta). Na proces formiranja ekološkog pokreta, kroz ĉetiri neposredna faktora (socijalna-konstrukcija ekoloških rizika, dostupnost i karakteristike resursa, struktura politiĉkih mogućnosti, vrednosni sistem),indirektno deluju širi društveni procesi - postsocijalistiĉka transformacija i evropeizacija srpskog društva, kao i ĉinioci duţeg trajanja ((pred)socijalistiĉko nasleĊe). Testiranje postavljenih eksplikativnih hipoteza je pokazalo da ni jedan od uslova neophodnih za formiranje ekološkog pokreta, nije delimiĉno ili u potpunosti zadovoljen. Postojeći ekološki problemi su dominantno odreĊeni u kategorijama niskog rizika i male vaţnosti u odnosu na druga društvena pitanja, usled ĉega je i njihov podsticajni kapacitet za kolektivnu (re)akciju bitno sniţen. Pored toga, vladajuće shvatanje prema kome u ekološkoj modernizaciji leţi rešenje za gotovo sve ekološke probleme, pokazuje se kao ĉinilac koji nepovoljno utiĉe na graĊanski aktivizam, jer upućuje na pasivno išĉekivanje uvoĊenja obećanih mehanizama odrţivog razvoja. Većini graĊana na raspolaganju stoji vrlo ograniĉena koliĉina resursa, usled ĉega, u velikom broju sluĉajeva, oni odustaju od uĉešća u ekološkim akcijama. Ekološke organizacije, takoĊe, imaju poteškoća da obezbede neophodne resurse za rad, a dodatni problem predstavlja i naĉin njihove mobilizacije, usled kojeg gube samostalnost postajući zavisne od stranih izvora finansiranja. Kao posledica, ekološko delanje je atomizovano, a rivalitet i konflikti unutar ekološkog civilnog sektora, naglašeni; ekološke mreţe se teško formiraju i odrţavaju, kolektivni identitet je slab (nad njim prevagu odnose partikularni interesi), a kritiĉko delovanje ekoloških organizacija, nerazvijeno. Struktura politiĉkih mogućnosti se, uprkos postojanju relativno povoljnog zakonskog okvira, pokazuje zatvorenom prema uĉešću graĊana u donošenju odluka. GraĊani percipiraju predstavnike vlasti kao neprijemĉive za njihove potrebe, što se nepovoljno odraţava na njihovu spremnost da se organizuju i pokušaju da nametnu svoje zahteve. S druge strane, ekološke organizacije su iskljuĉene iz procesa odluĉivanja i svedene na ulogu asistenata u podizanju kapaciteta drţave za sprovoĊenje programa u oblasti zaštite ţivotne sredine. Konfliktno delanje organizacija je ograniĉeno, s jedne strane, time što ne dobijaju podršku moćnih aktera (meĊunarodne ekološke organizacije, strani donatori), a sa druge, finansijskim uslovljavanjem od strane drţavnih struktura. Karakteristike kulturološkog konteksta se, takoĊe, pokazuju nepovoljnim za razvoj ekološkog pokreta u Srbiji. Dominacija materijalistiĉkog sistema vrednosti i s njim povezano visoko vrednovanje ekonomskog razvoja, koje u senci ostavlja ekološke probleme, negativno utiĉe na ekološko aktiviranje graĊana. Ipak, uprkos preteţno materijalistiĉkoj vrednosnoj orijentaciji, graĊanima su vrlo bliske vrednosti Nove ekološke paradigme. MeĊutim, od naĉelnog prihvatanja vrednosti karakteristiĉnih za ovu paradigmu do aktivnog delanja, u kontekstu materijalne oskudice, put je dug i vrlo neizvestan. Zakljuĉno poglavlje je posvećeno rezimiranju i diskusiji empirijskih nalaza, kao i razmatranju širih implikacija nerazvijenosti ekološkog pokreta na zaštitu ţivotne sredine u Srbiji. ; he environmental movement in Serbia, in the context of post-socialist transformation and the EU integration process. The paper consists of three major parts and the concluding chapter. In the first part a comparative - historical, contextual, conceptual and methodological framework of the research is developed, as a starting point for the further analyses. In order to capture all relevant dimensions of the complex phenomenon of environmental movement and the composite set of factors that influence its emergence and development, the study is using a combination of different methodological techniques: a survey of attitudes and practices based on a representative sample of Serbian citizens (N = 1952) and local government representatives (N = 232), in parallel with the semi-structured interviews with representatives of non-governmental organizations (N = 44), and the two case studies of communities with serious environmental problems – the municipalities of Pancevo and Bor. The second part contains the description and analysis of individual elements of the environmental movement: environmental activists, environmental groups / organizations, environmental networks, collective identity and environmental conflicts. Based on a detailed analysis of the characteristics of the key elements of environmental movement, the concluding chapter of this part of the paper offers an answer to the question - is there an environmental movement in Serbia? The main research finding is that participatory type of environmental movement that is typical for the Western countries has not been formed in Serbia. There are even no indications of the existence of significant elements of transactional environmental activism (movement), that is present in the countries of Central Europe. Instead, we are witnessing the development of a distinct model of collective environmental action that we have named "the third environmental sector". Different from the participative and transactional activism which have an emphasized political dimension, the nature of the activities of the third sector organizations is mostly "non-political", aimed at providing services in those areas that the state has withdrew from, in the context of neo-liberal reforms. In addition to the underdeveloped conflict/political dimension, the environmental third sector is characterized by atomized actions of professional environmental organizations, which establish physical connections (networks) among themselves only as an exception (under external pressures or incentives), while at the level of collective identity only the cognitive dimension is being developed (the formal acceptance of the environmental values and principles which form an integral part of the environmental discourse dominant in the West). Citizens, as a rule, are not included in the work of these organizations, except as users of services. In the third part, the reasons for the absence of the participatory and / or transactional environmental movement (activism) are discussed. In order to explain the emergence of the specific hybrid form of the environmental third sector, a synthetic explanatory model was established, combining elements developed within different social movement theories. The explanatory scheme has been formulated as follows: for the launch of collective action and the emergence of the environmental movement certain conditions are necessary to be met - a certain level of socially-constructed 8 dissatisfaction (problem) needs to be generated in large numbers of individuals / professional advocacy organizations (social constructivist reinterpretation of classical approaches); then, a group of individuals who perceive the problem / advocates for its solution must possess appropriate resources to initiate and sustain a collective action (the Resource Mobilization Theory approach); the wider context should be relatively favorable as to suggest the possibility of a positive outcome of the action (the Political Opportunities Structure approach); the value framework should be set up in such a way to initiate the action of professional environmental organizations and / or the directly affected population, and possibly also of a wider circle of supporters (the New Social Movements approach). Through the four direct factors (social – construction of environmental risks, the availability and characteristics of resources, the structure of political opportunities, the value system), the process of development of the environmental movement is indirectly affected by wider-scale social processes – the post-socialist transformation and Europeanization of Serbian society, as well as by the factors of longer duration ((pre-) socialist heritage).The testing of the set of explicative hypotheses showed that the necessary pre-conditions for the formation of the environmental movement in Serbia have neither been fully, nor even partially met. In comparison with other issues, the existing environmental problems are dominantly defined in the terms of low-risk and low-importance, due to which their capacities to induce collective (re)action are significantly reduced. In addition, the prevailing concept of environmental modernization, presented as a solution to almost all environmental problems, proves to be a factor that adversely affects civic activism, as it leads to passive anticipation of the promised introduction of mechanisms for sustainable development. Since the majority of citizens have access only to very limited resources, they, in many cases, tend to give up their participation in environmental actions. Environmental organizations also face difficulties in obtaining necessary resources for their operation. An additional problem lies in the way resources are being mobilized: becoming increasingly dependent on foreign funding, organizations tend to lose their autonomy. As a result, the environmental action is atomized and rivalries and conflicts within the environmental civil society accentuated; environmental networks are difficult to establish and maintain and the collective identity is weak (due to domination of particular interests); the conflictual dimension of environmental organizations remains undeveloped. Despite the relatively favorable legal framework, the structure of political opportunities seems closed to the participation of citizens in the decision-making process. Citizens perceive government representatives as unresponsive to their needs, which negatively affects their readiness to act in an organized way and to attempt to impose their demands. On the other hand, environmental organizations are excluded from the decision-making process and reduced to the assisting role in the capacity building of the state bodies for the implementation of programs in the field of environmental protection. Conflicting action of such organizations is limited, on the one hand by the lack of support from powerful actors (international environmental organizations, international donors), and on the other - by the financial preconditions imposed by the state authorities. The characteristics of the cultural context also appear to be unfavorable for the development of the environmental movement in Serbia. The dominance of the materialistic value system and the related high priority attributed to the economic 9 growth, leaves the environmental problems on the margins, thus negatively affecting the environmental activation of citizens. However, despite the predominantly materialistic value orientation, the values of the New environmental paradigm are very familiar to the citizens. Still, in the context of material insecurity, the road from the general acceptance of such values to active action towards reaching them, is long and very uncertain. The concluding chapter is devoted to summarizing and discussing the empirical findings, as well as to considerations of implications of the under-developed environmental movement to the overall state of environmental protection in Serbia.

Jevrejski istorijski muzej (JIM) u Beogradu predstavlјa jednu celovitu, po mnogo čemu jedinstvenu muzejsku ustanovu u Srbiji. To je jedini jevrejski muzej u našoj zemlјi, tematski specijalizovan, a sadržajno veoma kompleksan. Osim muzejskog materijala, Jevrejski istorijski muzej ima sopstveni, srazmerno veliki arhiv čija dokumentacija i foto-dokumentacija svedoči kako o Holokaustu, u kojem su mnoge jevrejske opštine bukvalno nestale, tako i o životu i aktivnostima jevrejskih zajednica iz Srbije i sa teritorije cele bivše Jugoslavije u 19, još više 20. veku, uklјučujući i savremene periode. Jevrejski istorijski muzej je osnovan 1948. godine u okviru Saveza jevrejskih opština bivše Jugoslavije. Zanimlјiva je činjenica da je ideja o osnivanju muzeja ovakvog tipa mnogo starija. Već posle prvog Redovnog kongresa Saveza jevrejskih veroispovednih opština Kralјevine Srba, Hrvata i Slovenaca održanog 1921. godine u Zagrebu, bilo je predloga i planova za stvaranje muzeja - pravog mesta za čuvanje jevrejske baštine i kulturnog identiteta. Ipak, ova ideja nije ostvarena. Imajući u vidu Drugi svetski rat i događaje koju su usledili počev od 1941. godine u Jugoslaviji, sa ove vremenske distance, može se slobodno reći da je ״sreća u nesreći" što jevrejski muzej nije tada osnovan. Pošto je uspeo da se obnovi, kao vodeća institucija preživelih jevrejskih opština oslobođene Republike Jugoslavije, Savez se, u jesen 1945. godine, obratio svojim članicama sa molbom da prikupe sve raspoložive podatke o Holokaustu i učešću Jevreja u Norodnooslobodilačkoj borbi. Bio je to prvi, ali sasvim konkretan korak ka muzeju. Relativno brzo, u Zagrebu je formiran Muzejsko-istorijski odsek u okviru Pravnog odelјenja Saveza. Otpočelo je sistematsko traganje za sačuvanom arhivskom građom. Godine 1952. do tada sakuplјena građa je preselјena u Beograd, kada se nastavilo sa traganjem i sakuplјanjem. ״Odsek" je počeo da se razvija u pravcu kompletne muzejske ustanove. Te 1952. godine, organizovana je izložba povodom otkrivanja impresivnog spomenika Bogdana Bogdanovića na sefardskom groblјu u Beogradu, posvećenog jevrejskim žrtvama Holokausta. Povodom obeležavanja desetogodišnjice obnove, Savez je 1955. postavio još jednu izložbu o radu celokupne jevrejske zajednice u tadašnjoj Jugoslaviji. Za sve to vreme, kao osnivač i vlasnik Muzeja, Savez je bio u stalnom kontaktu sa svim svojim jevrejskim opštinama, obnovlјenim posle neviđenog stradanja 1941-1945. godine. Za zajednički Muzej i dalјe su stizali materijali koji su se odnosili na istoriju jugoslovenskih Jevreja. Pozivu Saveza su se odazivali i pojedinci, preživeli Jevreji koji su donosili poneki predmet ili porodične fotografije, kolekcionari čije su zbirke opstale sakrivene, i drugi . Mnogi su Muzeju zaveštali predmete iz porodičnih kuća od istorijskog, etnološkog ili umetničkog značaja, a povremeno je vršen i otkup eksponata, u zavisnosti od trenutnih uslova. Počev od datuma osnivanja, pa do 1959. godine, sakuplјen je muzejski i arhivski materijal, dovolјan da se iste godine otvori lepa, slikovita - prva stalna, muzejska postavka. Na dan 19. maja 1960. godine, za javnost je otvoren Muzej Saveza jevrejskih opština Jugoslavije, u istoj zgradi u kojoj je i Savez. Posle izvesnog vremena, naziv muzeja je preinačen u Jevrejski istorijski muzej (JIM), što mnogo više odgovara njegovoj nameni i sadržaju. Sa sakuplјanjem i stručnom obradom materijala se nastavilo, pa je 1969. godine otvorena druga stalna postavka Jevrejskog istorijskog muzeja, znatno bogatija i izražajnija. Za njenu koncepciju je bila zaslužna prof. dr Vidosava Nedomački, prvi upravnik Muzeja. Posle raspada Jugoslavije 1992. godine, formiran je Savez jevrejskih opština Srbije u kojem se okupilo deset jevrejskih opština, koliko ih ukupno ima u našoj zemlјi. Status Jevrejskog istorijskog muzeja ostao je isti - on je deo Saveza jevrejskih opština Srbije. Iako je u sastavu Saveza, Muzej se razvio u instituciju za sebe, sa svojim specifičnim životom, svojom stručnom ekipom i svojim poslovnim kontaktima sa drugim muzejima. S obzirom na to da je stalna izložbena postavka Muzeja otvorena mnogo pre raspada Jugoslavije, ona se bavi istorijskim, etnološkim i opštekulturnim temama vezanim za jevrejstvo celokupnog nekadašnjeg jugoslovenskog područja. Usled teških političkih i ekonomskih problema koji su, počev od 1992. godine pritiskali našu zemlјu, Srbiju, nisu se zasad stekli uslovi za izradu nove, drugačije koncipirane postavke. Međutim, ako imamo u vidu činjenicu da su Jevreji ovog dela Balkana imali zajedničku istoriju i kulturna obeležja - onda je neizbežno da i koncept nove postavke zadrži, bar delimično, širi pristup u svojoj budućoj prezentaciji. Zbog svega toga, a i zahvalјujući složenoj i veoma suptilno osmišlјenoj koncepciji, realna starost stalne izložbene postavke Jevrejskog istorijskog muzeja nikome ne smeta, jer ne utiče na izvanredan kvalitet informacija o jevrejskoj istoriji i načinu života. ; The Jewish Historical Museum (JHM) in Belgrade is a comprehensive and, in manу ways, a unique museum in Serbia. It is the only Jewish museum in the country, thematically specialized, and very complex in terms of contents. Apart from museum exhibits, the Jewish Historical Museum also has its own, relatively large, archives whose documentation and photo documentation are testimony both of the Holocaust, during which manу Jewish communities literally perished, and of the life and activities of Jewish communities from Serbia and the whole territory of former Yugoslavia during the 19th and, even more, the 20th century, including the present times. The Jewish Historical Museum was founded in 1948, as part of the Federation of Jewish Communities of Yugoslavia. It is interesting to note that the idea of founding a museum of this type dates much further back. Already after the First Congress of the Federation of Jewish Religious Communities of the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes, held in 1921 in Zagreb, there were recommendations and plans concerning the foundation of such a museum as the right place to preserve the heritage and cultural identity. Yet, the idea had not materialized. Having in mind the World War II and the events that followed from 1941 in Yugoslavia, from this time perspective one could say that it is, in fact, a lucky coincidence that the Jewish museum had not been founded at that time. After the Federation managed to revive itself as the leading institution of the surviving Jewish communities of the liberated Republic of Yugoslavia, in autumn of 1945, it invited its members to collect all data available about the Holocaust and the participation of Jews in the National Liberation Movement. This was the first and very specific step towards founding a museum. Relatively soon afterwards, the Museum - Historical Department was established in Zagreb within the Legal Division of the Federation. Systematic efforts to identify and preserve the archives began. In 1952 all the archives collected until that time were moved to Belgrade, and the search and collection efforts continued. The ״Department" was beginning to develop towards a full museum institution. The same уеаг, 1952, an exhibition was organized on the occasion of launching the impressive monument by artist Bogdan Bogdanovic at the Sephardic cemetery in Belgrade, dedicated to the Jewish victims of the Holocaust. On the occasion of commemorating the tenth anniversary of its revival, in 1955, the Federation staged another exhibition on the topic of activities of the whole Jewish community in the then Yugoslavia. During that period, the Federation, as the founder and owner of the Museum, was in permanent contact with all the member Jewish communities that were revitalized after the unprecedented persecution during the period 1941-1945. The Museum continued to receive materials relevant to the history of Yugoslav Jews. The individual, surviving Jews also responded to the invitation of the Museum and contributed individual exhibits and family photographs, and there were contributions from collectors whose collections were hidden and preserved, and others as well. Маnу of them made legacies to the Museum containing artefacts from their families and homes, and these legacies possessed historical, ethnological and artistic value; also depending on its resources available the Museum on occasions also purchased exhibits. From its very establishment, until the уеаг 1959, the Museum had managed to collect sufficient museum and archive materials to establish that same уеаг a good and picturesque permanent museum exhibition. On 19 Мау 1960, the Museum of the Federation of Jewish Communities of Yugoslavia was opened to the public, in the same building which presently houses the Federation. Soon afterwards, the name of the Museum was changed to The Jewish Historical Museum (JHM), which is much better suited to its purpose and content. The collection and professional processing of collected materials continued, so that in 1969 the second permanent exhibition of the Jewish Historical Museum, much richer and more expressive, was presented. The credit for its concept goes to Vidosava Nedomacki, Ph.D., the first Museum Manager. After the disintegration of Yugoslavia in 1992, The Federation of Jewish Communities of Serbia was established, consisting of ten Jewish communities, which is the total existing in our country. The status of the Jewish Historical Museum remained unchanged - it is an integral part of the Federation of Jewish Communities of Serbia. Although existing within the framework of the Federation, the Museum developed into an institution of its own right, living its own specific life, its professional team and business contacts with other museums. Since the permanent exhibition of the Museum was opened long before the disintegration of Yugoslavia, it deals with the historical, ethnological and general cultural topics relevant to the Jewery of the overall then Yugoslav region. Due to the grave political and economic difficulties which, beginning in 1992, overwhelmed our country, Serbia, it has not yet been possible to develop a new, differently designed museum exhibition. However, having in mind the fact that the Jews from this part of the Balkans have had a common history and cultural features - it is unavoidable that the concept of such a new exhibition should maintain, at least partially, a more comprehensive approach to such a presentation which will develop in the future. For all of these reasons, and thanks to the complex and subtly designed concept, the actual age of the permanent exhibition of the Jewish Historical Museum does not bother аnyone, as it does not have an impact on the excellent quality of information regarding Jewish history of the way of life. ; 2. dopunjeno izdanje (2nd enlarged edition). ; Uporedo srpski tekst i engleski prevod. ; Ilustracija za korice knjige: Tora i jad - pokazivač za tekst Tore iz Judaika zbirke Jevrejskog istorijskog muzeja (motive for the cover page: The Torah scroll with a Torah pointer from the Judaica collection of the Jewish Historical Museum).