Suchergebnisse

Spinoza (1632-1677) wordt wel beschouwd als de belangrijkste filosoof die Nederland ooit gekend heeft. Men ziet hem als voorvechter van de individuele vrijheid en van de democratische staat. Niet voor niets besloot de stad Amsterdam een standbeeld voor deze wijsgeer op te richt en, met als opschrift: 'Het doel van de staat is de vrijheid'. De zin is ontleend aan Spinoza's 'Theologisch-politiek traktaat' (1670). Alleen, klopt deze interpretatie van Spinoza eigenlijk wel? In 'De list van Spinoza' laat filosoof Victor Kal zien dat woorden als 'vrijheid' en 'democratie' voor Spinoza inderdaad belangrijk zijn, maar in een heel andere richting wijzen dan men meestal denkt. Aan de hand van citaten uit het 'Theologisch-politiek traktaat' bewijst Kal dat Spinoza in dit werk met buitengewoon vernuft een 'religie' ontwerpt, in feite een staatsideologie, om het volk daarin met list en bedrog op te sluiten. Stap voor stap maakt Kal de grote 'gelijkschakeling' zichtbaar waarvan Spinoza denkt dat je die nodig hebt met het oog op de eenheid van de samenleving. Het ontwerp en de strategie van Spinoza zijn heden aan de orde van de dag, en dat wereldwijd

Van Oenen stuit op een opvallende paradox: democratie wordt niet bedreigd door mensen die tegen democratie zijn, maar juist door degenen die zeer enthousiast zijn over de democratie. Wij lijken nooit genoeg democratie te hebben. Dit is een motor voor veel van de democratische onvrede die vandaag de dag door velen ervaren wordt. Maar de democratie is eigenlijk volledig gerealiseerd, zo stelt Van Oenen, en begint inmiddels vormen van slijtage te vertonen. Het lastige aan een volledig gerealiseerde democratie is dat het steeds moeilijker wordt de bestuurders verwijten te maken over zaken die niet goed lopen. Wij zijn in dat geval immers zelf medeschuldig, want wij hebben deze mensen verkozen. Volgens Van Oenen is ook dit een belangrijke motor van ontevredenheid