Suchergebnisse

Flest getum við verið sammála um að fræði og vísindi séu ekki bara til fyrir fólkið sem leggur stund á þau heldur fyrir allan almenning líka. Fræðin eru fyrir okkur öll. Þegar betur er að gáð kemur þó í ljós að þessi sakleysislega hugmynd vekur upp ýmis heimspekileg álitamál, svo sem um gildi þekkingar, eðli vísinda og fræða og verkaskiptingu innan samfélaga. Til að svara þessum spurningum set ég fram heimspekilega kenningu sem ég kalla þekkingarlega jafnaðarstefnu og kveður í grófum dráttum á um að þekking allra sé einhvers virði. Eftir að hafa rökstutt þessa kenningu beiti ég henni til að varpa ljósi á hvernig best sé að skilja hugmyndina um að fræðin séu fyrir okkur öll. Í lok greinarinnar velti ég því líka upp hvaða praktísku afleiðingar það hefur fyrir fræðin ef fallist er á þessa hugmynd: Hvernig yrðu fræði sem raunverulega eru fyrir okkur öll?

Í greininni er fjallað um hvernig líta megi á kvikmynd Lars von Trier, Andkrist (Antichrist, 2009), sem listræna birtingarmynd þess ferlis sem fer í gang þegar einstaklingur upplifir tráma en komið er í veg fyrir að sorgarúrvinnsla geti átt sér stað. Kenningum Sigmund Freud um tráma og ólík stig losunar og úrvinnslu sem einstaklingur fer í gegnum eftir trámatíska upplifun er beitt við greiningu á kvikmyndinni, sem og kenningum Jacques Lacan um greinarmuninn á raun (fr. le réel) og raunveruleika (fr. la réalité). Þessar kenningar sálgreiningarinnar eru settar í samhengi við skrif heimspekinganna Henri Bergson og Pauls Ricoeur um minningar og þann greinarmun sem fyrirbærafræðin hefur gert á upplifun og reynslu. Þessi greinarmunur varðar meðal annars hæfileika mannsins til að beita táknum og myndum til að halda hinu trámatíska augnabliki í skefjum, eða með öðrum orðum að nota táknkerfi menningarinnar til að horfast í augu við raunina sjálfa og finna leið til að halda henni í skefjum. Með vísun í þessar kenningar eru færð rök fyrir því að gagnlegt sé að skoða kvikmyndina Andkrist sem táknsögu sem geri hið trámatíska viðráðanlegt, á sama tíma og hún fjallar um það sem getur mögulega gerst ef haldið er aftur af þörf þess sem orðið hefur fyrir tráma til að snúa aftur til hins afgerandi augnabliks.

Í greininni er fjallað um sambýli íslensku og ensku eins og það birtist í málnotkun 92 framhaldsskólanema á samfélagsmiðlinum Facebook. Byggt er á greiningu á hlutverki málvíxla í stöðuuppfærslum (5.983 orð), athugasemdum (4.084 orð) og einkasamtölum (17.408 orð), það er að segja þegar gripið er til orða, orðasambanda, setninga og jafnvel lengri segða á ensku þar sem íslenska er annars grunnmálið, en slík víxl eru gjarnan talin vera eitt helsta einkenni unglingamáls. Í ljósi umræðu um vaxandi enskunotkun á tímum alþjóðavæðingar og örra tæknibreytinga, auk þess sem málvíxl eru talin eitt megineinkenna unglingamáls, kemur ef til vill á óvart að hlutfall ensku er einungis 3,02% af heildarorðaforðanum í gögnum okkar (831 orð af 27.475). Almennt eru málvíxl algengari í einkaspjalli en á sýnilegum vettvangi, það er í stöðuuppfærslum og athugasemdum, eins og við mátti búast, en meðaltölin segja þó ekki alla söguna. Hlutfall ensku sveiflast til að mynda frá 0,16% í samtali um skólaverkefni upp í 30,47% í ærslafullu spjalli um næturlíf, tónlist og myndbönd á Youtube. Þó er ekkert í gögnum okkar sem bendir til tvítyngdra málaðstæðna þar sem enska er notuð sem grunnmál samhliða íslensku. Meðal þess sem rannsókn okkar leiðir í ljós er að ungmennin nota ensku helst þegar þau virðist vanta orð á íslensku, í upphrópunum, til áhersluauka, í leikrænum tilgangi og til að styrkja tengsl sín á milli. Þessar niðurstöður eru í samræmi við það sem sambærilegar erlendar rannsóknir hafa leitt í ljós. Auk þess kemur enska gjarnan við sögu í þeim textum sem birtir eru með myndum í stöðuuppfærslum. Það sem síðan ræður mestu um hvort málvíxlum er beitt eru annars vegar málaðstæðurnar og hins vegar umræðuefnið. Á samtalsþráðunum er almennt meiri tilhneiging til að skipta yfir í ensku en það fer þó mjög mikið eftir umræðuefninu. Þegar rætt er um efni á borð við skóla eða almennar frístundir heyrir til undantekninga að gripið sé til ensku en þegar talið berst að tölvuleikjum, sjónvarpsþáttum og tilteknum sérhæfðum viðfangsefnum eru málvíxl býsna áberandi.

Í greininni er sagt frá fyrstu dularsálfræðirannsókninni á Íslandi. Hana framkvæmdi Ágúst H. Bjarnason sumarið 1914 á Vopnafirði þegar hann rannsakaði meinta fjarskyggnigáfu Jóhannesar Jónssonar frá Ásseli, sem ævinlega var kallaður Drauma-Jói. Skoðað er hvernig Ágúst kemst að því hvort ákveðnar sögur um eiginleika Drauma-Jóa eru sannar eða ósannar. Sagt er frá eldri rannsókn á Drauma-Jóa, og saga hans rakin í stærra samhengi til efri ára hans á Þórshöfn á Langanesi. Bréfaskrif Drauma-Jóa til Ágústs 22 árum eftir tilraunina eru skoðuð. Athugað er hvort heimildir leyfi að frekari ályktanir en komu fram í rannsóknum á Drauma-Jóa séu dregnar um hann og meinta fjarskyggnigáfu hans.

Medieval Icelandic law contains no provisions about copyright. Authors used without hesitation narrative texts by others, but poets were paid for composing laudatory poems about kings and narrators for telling stories at their courts. The art of storytelling became a speciality of Icelanders, who were also hired to write biographies of Norwegian kings. It was considered reprehensible to use the poetry of others as one's own work. Two Norwegian poets may have got the cognomens skáldaspillir (Destroyer of poets?) and illskælda (Bad or Evil poet?) for plagiarism. An Icelandic poet composed a laudatory poem about a woman but changed it to fit another one, receiving a bitter revenge. In Icelandic sagas stanzas occur frequently and, unlike borrowings in prose, their authors are usually named. In the medieval law of Iceland it is forbidden to compose about people not only derogatory but also laudatory poetry. Conceivably it has been considered to give the author some kind of power over the person who was the subject of the poetry. Proper copyright, though, does not occur in Icelandic law until the beginning of the twentieth century.

The article initially addresses the novel Kata by Steinar Bragi in the context of genre and asks to what extent it aligns itself with the crime novel, in particular the more recent brand of the crime novel wherein social issues are placed at the forefront. The point is made that Kata diverges in some important respects from even the most radical of critiques found within the parameters of the crime genre, in that it suspends the very concepts that usually ground such narratives (justice, right, and crime) and comes to the conclusion that the widespread social acceptance of violence against women delegitimizes the entire edifice of Western thinking on social justice. It is here that the article looks towards Louis Althusser's theorization 149of ideological and oppressive state apparatuses, while shifting their object from the class struggle to gender relations. Althusser's concepts are employed to shed light on the ideology that supports and enables violence against women in contemporary societies, and how the reverse of the oppressive function of the state, that is, state leniency and disinterest in prosecuting sex crimes, or creating the environment in which they are unlikely to be reported, are taken up in the novel, thematized, and in turn, fuel the rage of the protagonist. Finally, a question is raised as to the signific-ance of the fact that a novel about female rage and disempowerment is written by a male author.

This article discusses the "Critical period" in language acquisition – based on the theory that children are born with the natural ability to learn language; an ability that gradually fades or disappears. According to this theory, children who are not privy to normal language stimulation during childhood miss their chance to acquire a language "perfectly".Critical periods do not only exist in language, e.g. children and other young animals need to receive visual stimulation for their vision to develop. The beginning of this article considers difference in opportunities for research, and thereby the state of knowledge concerning the critical period in vision, compared to language acquisition. The difference is based mainly on two factors: on the one hand, animals have been studied to elucidate the critical period in vision – an option that linguists do not have – and, on the other, it is quite common for children to lack visual stimulation, i.e. due to cataracts. It is less common for children to grow up without language stimulation, although stories exist of children that, for one reason or another, were deprived of human interaction during childhood. The author uses this opportunity to provide an account of two such stories, in a more detailed fashion than would be necessary to define the critical period in language acquisition. These are also stories of violence and questionable work methods for the sake of science. This is followed by a discussion of deaf children as, in the past – as well as the present day – it was common for them not to receive appropriate language stimulation from the beginning, i.e. via the use of sign language. The examples are so many that late language acquisition by deaf children can shed light on the critical period in language acquisition.Many have discussed the critical period in language acquisition but emphasis is often placed on that which has remained unlearned. This article asks rather what can be learned and whether language structure can be established despite a late start for the language acquisition process.