Suchergebnisse

Türkiye'nin cari açık problemi ve bunun yarattığı finansal riskler ülkemizdeki iktisat politikası tartışmalarının ana çerçevesini oluşturmaktadır. Bununla beraber cari açığın sürdürülebilirliğinin denge reel döviz kurları ile ilişkisini inceleyen oldukça az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu tez söz konusu alana katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Birinci bölümde Türkiye için 1998-2016 dönemi için çeyrek yıllık veriler kullanılarak cari hesap açıklarının sürdürülebilirliği araştırılmıştır. Çalışma kapsamında Husted (1992) tarafından önerilen cari hesabın dönemler arası dengesi modeli kullanılarak ihracat ve ithalat hacimlerinin GSYH'ye oranları arasındaki eşbütünleşme ilişkisi incelenmiştir. Bunun için Otoregresif Gecikmesi Dağıtılmış Model (ARDL) ve Doğrusal Olmayan Otoregresif Gecikmesi Dağıtılmış Model (NARDL) eşbütünleşme yöntemleri kullanılmıştır. ARDL eşbütünleşme testi sonucunda ithalat değişkeni katsayısının 1'den küçük olması Türkiye'de cari açığın zayıf formda sürdürülebilir olduğunu göstermektedir. NARDL eşbütünleşme testi sonucunda ithalat artış ve azalışlarının ihracat üzerinde kısa vadede asimetrik etkileri bulunmazken uzun vadede asimetrik etkilerin varlığı tespit edilmiştir. Buna göre ithalatta artışın ithalatta düşüşe göre ihracat üzerinde daha büyük etkiye neden olduğu görülmüştür. İkinci bölümde Türkiye için 1998-2016 dönemi için çeyrek yıllık verilerle ARDL ve NARDL eşbütünleşme modeliyle ihracat ve ithalat taleplerinin döviz kuru ve gelir esneklikleri tahmin edilmiştir. ARDL eşbütünleşme testi sonucuna göre ihracat ve ithalat taleplerinin reel döviz kuru esnekliklerinin mutlak değer toplamı 1'den büyük olduğundan Türkiye için Marshall-Lerner Koşulu sağlanmaktadır. Öte yandan ihracat ve ithalat taleplerinin gelir esnekliklerinin fiyat esnekliklerinden büyük olduğu varsayımı doğrulanmıştır. Houthakker-Magee Bilmecesi olarak adlandırılan ithalatın yurtiçi gelir esnekliğinin ihracatın yurtdışı gelir esnekliğinden daha büyük olması durumu Türkiye için doğrulanmaktadır. Böyle bir durumda yurtiçi ve yurtdışı gelir düzeylerinin eşit oranda artış göstermesi dış ticaret açığında artışa neden olmaktadır. İhracat talebi denkleminin NARDL eşbütünleşme tahmini sonucunda reel döviz kurunun düşüş gösterdiği durumdaki esnekliği yükseliş gösterdiği durumdaki esnekliğine göre daha büyük olduğundan Türk Lirası'nın değer kaybetmesinin değer kazandığı duruma göre ihracat üzerinde daha önemli bir etkiye neden olduğu söylenebilir. İthalat talebi denkleminin NARDL eşbütünleşme tahmini sonucunda reel döviz kurunun artış gösterdiği durumdaki esnekliği, düşüş gösterdiği durumdaki esnekliğine göre daha büyük olduğundan Türk Lirası'nın değer kazanmasının değer kaybettiği duruma göre ithalat üzerinde daha önemli bir etkiye neden olduğu söylenebilir. Üçüncü bölümde 1998-2016 dönemi için yıllık veriler kullanılarak Arrelano-Bond Fark GMM ve Blundell-Bond Sistem GMM panel verisi tahminleriyle 33 gelişmekte olan ülke için tasarruf-yatırım dengesinin belirleyicileri olan değişkenlerle sürdürülebilir cari denge düzeyi hesaplanmıştır. 1999-2001 ve 2010-2016 yılları arasında güncel cari hesap dengesi sürdürülebilir cari hesap dengesinin altında kalarak Türkiye için cari açığın sürdürülemez boyutta olduğunu göstermiştir. Ardından Türkiye için Temel Denge Döviz Kuru (FEER) hesaplanmıştır. 1998 yılının 1. çeyreği ile 2016 yılının 2. Çeyreği arasındaki dönem için hesaplanan FEER'e ait endeks güncel Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi REER ile karşılaştırıldığında REER'in 2001-2004 yılları arasında aşırı değerli olduğunu buna karşın 2010-2016 yılları arasında ise aşırı değersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum 2001-2004 dönemi için Türk Lirası'nın aşırı değerli olduğunu, 2010-2016 dönemi içinse aşırı değersiz olduğunu göstermektedir. ; The current account deficit problem of Turkey and the financial risks it creates constitute the main framework of the economic policy discussions in our country. However, there are very few studies examining the relationship between the sustainability of the current account deficit and the equilibrium real exchange rates. This thesis aims to contribute to this field. In the first section, the sustainability of current account deficits was investigated by using quarterly data for the 1998-2016 period for Turkey. Within the scope of the study, the cointegration relationship between the ratios of export and import volumes to GDP was examined by using the intertemporal approach to current account proposed by Husted (1992). For this Autoregressive Distributed Lag Model, ARDL and Nonlinear Autoregressive Distributed Lag Model NARDL cointegration approaches were used. As a result of the ARDL cointegration test the import variable coefficient is less than 1 shows that the current account deficit in Turkey is sustainable in a weak form. As a result of the NARDL cointegration test, while import increases and decreases do not have asymmetric effects on exports in the short term, the existence of asymmetric effects in the long term has been determined. Accordingly, it was observed that the increase in imports had a greater effect on exports than the decrease in imports. In the second section, the exchange rate and income elasticities of export and import demands are estimated using ARDL and NARDL cointegration approaches with quarterly data for 1998-2016 period. According to the ARDL cointegration test result, since the sum of the real exchange rate elasticities of the export and import demands in absolute value is greater than 1, the Marshall-Lerner Condition is satisfied for Turkey. On the other hand, the assumption that the income elasticity of export and import demand is greater than the price elasticity has been confirmed. The fact that the domestic income elasticity of imports is greater than the foreign income elasticity of exports, which is called the Houthakker-Magee Puzzle, is confirmed for Turkey. In such a case, the equal increase in domestic and foreign income levels causes an increase in the foreign trade deficit. As a result of the NARDL cointegration estimation of the export demand equation, it can be said that the depreciation of the Turkish Lira has a more significant effect on exports than the case in which it appreciates, since the elasticity of the real exchange rate in the case of a decrease is greater than that in the case of an increase. As a result of the NARDL cointegration estimation of the import demand equation, since the elasticity of the real exchange rate in the case of an increase is greater than the elasticity in the case of a decrease, it can be said that the appreciation of the Turkish Lira has a more significant effect on imports than the case of depreciation. In the third section, using the annual data for the period 1998-2016, the sustainable current account balance level is calculated with the variables that are the determinants of the savings-investment balance for 33 developing countries, using the Arrelano-Bond Difference GMM and Blundell-Bond System GMM panel data estimates. The current account balance between 1999-2001 and 2010-2016 remained below the sustainable current account balance, showing that the current account deficit for Turkey is unsustainable. Then, FEER (Fundamental Equilibrium Exchange Rate) was calculated for Turkey. When the index of FEER, calculated for the period between the first quarter of 1998 and the second quarter of 2016, is compared with the current REER index (Real Effective Exchange Rate), REER is overvalued between 2001-2004, but undervalued between 2010-2016.