Przedmiotem analizy jest występujący po pandemii wzrost zainteresowania rodziców edukacją domową. Wyjaśniam zatem różnicę między tą alternatywną edukacją a uczeniem się w domu w wyniku lockdownu czy edukacji hybrydowej. Na przykładzie Polski i Czech wskazuję na uwarunkowania renesansu właściwej edukacji domowej w obu krajach i jej aktualnych funkcji w kontekście autoodpowiedzialności za jej jakość, która staje się warunkiem sine qua non wyjątkowego zaangażowania i poświęcenia się przez rodziców własnemu dziecku.
Przedmiotem krytycznej analizy jest stan polityki oświatowej w Polsce w okresie trzydziestolecia transformacji ustrojowej 1989–2019. Zapowiadana przez władze po 1989 r.decentralizacja system szkolnego nigdy nie nastąpiła, zachowując model sterowanej odgórnie edukacji. System szkolny jest ustawicznie utrzymywany przez formacje polityczne w gorsecie centralizmu. Reformy edukacyjne służyły w państwie współczesnej a quasi demokratycznej despotii, która nie była zainteresowana dobrze zorganizowaną i sprawnie działającą oświatą. Nie dopuszczono też do tego, by władze oświatowe wszystkich szczebli zarządzania były pod kontrolą społeczną w służbie ponadpartyjnej administracji publicznej i społeczeństwa. Wyjaśniam zatem zdradę postulatów pierwszej fali opozycyjnej "Solidarności" lat 1980–1989 oraz powody zaistnienia głęboko zakorzenionych w szkolnictwie polskim pozostałości syndromu homo sovieticus, w wyniku którego nauczyciele nie są w stanie sprostać konstruowaniu nowoczesnego i efektywnego kształcenia oraz wychowywania młodych pokoleń w kraju. Chociaż kolejne reformy ustrojowe szkolnictwa wdrażane są z perspektywy troski o dobro dzieci, to jednak nie mają one z tym wiele wspólnego. Edukacja nie staje się forpocztą rozwijania w Polsce demokracji partycypacyjnej.
Bogusław Śliwerski, Extirpation of the scholarly profession in pedagogy.Interdisciplinary Contexts of Special Pedagogy, no. 25, Poznań 2019. Pp. 13-31.Adam Mickiewicz University Press. ISSN 2300-391X. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2019.25.01. In the article I am dealing with the issue of unscientific depreciation of pedagogy as a science, which manifests itself either in the lack of reliable scientific criticism of dissertations in this discipline or the escape of some educators into politics to implement their own social intervention projects. The dispute about the scientific nature of pedagogy arises from various research traditions, scientific schools, so the author presents several such methodological approaches, whose creators emphasize the criteria of scientificity and indicate the resulting limitations and their incomparability. Meanwhile, self-awareness of the academic criteria of pedagogy is important in the way of reviewing the scientific achievements of young academic staff. Based on reviews in post-habilitation proceedings, I present various types of arguments in favor of the unscientific status of someone's research and the reaction of those whose publications are reviewed. ; Bogusław Śliwerski, Extirpation of the scholarly profession in pedagogy.Interdisciplinary Contexts of Special Pedagogy, no. 25, Poznań 2019. Pp. 13-31.Adam Mickiewicz University Press. ISSN 2300-391X. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2019.25.01. In the article I am dealing with the issue of unscientific depreciation of pedagogy as a science, which manifests itself either in the lack of reliable scientific criticism of dissertations in this discipline or the escape of some educators into politics to implement their own social intervention projects. The dispute about the scientific nature of pedagogy arises from various research traditions, scientific schools, so the author presents several such methodological approaches, whose creators emphasize the criteria of scientificity and indicate the resulting limitations and their incomparability. Meanwhile, self-awareness of the academic criteria of pedagogy is important in the way of reviewing the scientific achievements of young academic staff. Based on reviews in post-habilitation proceedings, I present various types of arguments in favor of the unscientific status of someone's research and the reaction of those whose publications are reviewed
Democracy is one of heterogeneous and, at the same time, ambiguous beings which make up a set of phenomena that can be observed in many modern societies. Since the dawn of time pedagogy has been dealing with public matters and interests connected with people or institutions which wielded power or authority over students or those who are involved in socialization and education processes. Thus, particularly now – after so many years of social and political transformation of the Third Republic of Poland, it must define its contribution to those transformations and express its opinion on democracy and its relationships with teaching sciences and art of education. Studies on relationships among pedagogy, social and political processes should have a crucial meaning not only for scientists but also for those exercising power so that they can answer the question: Where is Polish education going to? Is there in Polish education any place for democracy as a value, so for: participation, justice, equality, making joint decisions, working in teams, cooperation, division of authority, enhancement of social roles, mutual respect, diversity and variety?
My article is a succinct overview of macro-Polish governments' evolution over 25 years of political transformation. It is presented from the perspective of education for democracy, in a democracy and not about democracy. I explain how Poles, after they got rid of the monistic doctrine of the totalitarian state, have become subjected to a covert process of democratization of education and the school system. I analyze public education, mechanisms and structures for its management in a way that counteracts democratic change. The school is subjected to political game-makers. It becomes an institution which is painfully ineffective and without a face. This institution destroys tradition and causes intellectual regression. There are threats to educational reforms which lie not only in the sociopolitical mechanisms, but also and perhaps primarily within the education system, which has not created procedures to eliminate Pharisees of innovation from it. After 25 years of transformation, the Polish educational system is not only partially reprivatized but highly bureaucratic and fully involved in political parties. ; 38 ; 21 ; 42 ; 2 ; Studia Edukacyjne
In the transition period in Poland from 1989 till 2016 education did not become a source of ongoing changes in the country. Subsequent formations of power, selected through elections, instead of decentralizing school system, led to the creation of allegedly new models of school in a corset of centralism. To make matters worse, the prime ministers of consecutive governments from different political parties, taking into account their own or party interests, employed the ministry of national education (or their decision-making power apparatus), who disturbed communicational relationships with the public. In this article I explain the reasons for betrayal of fundamental assumptions of the "Solidarity" movement in the years of 1980-1989 by elites. As a result Polish society abandoned the deliberative and participatory democracy. ; W okresie transformacji 1989-2016 edukacja polska nie stała się źródłem zachodzących w kraju przemian. Wyłaniane w wyniku wyborów kolejne formacje władzy w resorcie edukacji zamiast decentralizować i decentrować ustrój szkolny, prowadziły do kreowania rzekomo nowych modeli szkoły w gorsecie centralizmu. Co gorsza, premierzy rządów wszystkich stron politycznych oddawali ministerstwo edukacji narodowej w ręce albo ministrów, albo ich decyzyjnego aparatu władzy o zaburzonych relacjach komunikacyjnych ze społeczeństwem, załatwiających interesy dla siebie lub dla własnych środowisk partyjnych. W artykule wyjaśniam przyczyny zdrady elit fundamentalnych założeń ruchu "Solidarności" lat 1980-1989, która skutkuje odchodzeniem polskiego społeczeństwa od demokracji deliberatywnej, partycypacyjnej.
In this article I make a critical analysis of educational policy in Poland during the 25 years of the political transformation. I try to refer to the Polish thoughts and practices of teaching experience in the period of 1918--1948. What is more, I present experiences of anti-socialist opposition during the socialist period. They influenced on impression in the works and commitments of many scientists and a new generation of academics. Furthermore, I indicate how my generation after 1989 went into the road of scientific autonomy and/or independence in the field of government and private education. Benchmark for these analyzes build up the hopes which we tied up with the Polish revolution of non- violence. Moreover, there was a strong disappointment, which revealed over the years due to the departure of distinctive political formation of the Third Republic of the ideals and the phenomenon of Polish "Solidarity" movement, and civil society, which included the move away from the base of participatory democracy. Finally, I look at how education as a science and practice of education fit into democratization of the Polish state and society. The key meaning for me has the perception of education as a common good, as environments and entities, institutions or management practices which participate in the democratic society. To sum up, this society is constantly in the period of recovery from years of experience not only fascist, but Bolshevik totalitarianism, too.
Treść artykułu jest dyskusją na temat miejsca pedagogiki jako dyscypliny naukowej. Autor charakteryzuje pedagogikę jako dyscyplinę lokującą się zarówno w obszarze nauk społecznych jak również w naukach humanistycznych. Taka lokalizacja pedagogiki generuje problemy metodologiczne - w tym kwestionowanie jej statusu naukowego. Autor postrzega interdyscyplinarność pedagogiki jako szansę na jej rozwój i przeciwstawienie się jej izolacji od innych dyscyplin naukowych.
