Suchergebnisse

1936'da Fransa'nın Suriye'deki manda yönetimini bırakma kararıyla 1921 Ankara Antlaşması'nın ve dolayısıyla İskenderun Sancağı'nın durumu tartışmalı hale gelmiştir. Türkiye bu durumda Sancak'ın, Suriye'ye bırakılmasını uygun bulmamış ve Fransa'dan özerk bir yönetimde olmasını talep etmiştir. Bu talebin tetiklediği Sancak Krizi'nde Türkiye'nin askeri kuvvet kullanma tehdidiyle desteklediği diplomatik girişimleri, Milletler Cemiyeti'nin kararları ve İngiltere'nin arabuluculuğuyla beraber Sancak önce bağımsızlığını kazanmış ardından Türkiye'ye ilhak olmuştur. Sancak Krizi'nin yönetim süreci, İkinci Dünya Savaşı'na doğru ilerleyen uluslararası sistemdeki değişimden ve Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün kriz yönetimindeki baskın lider profilinden etkilenmiştir. Karar birimi olarak lider, kriz yönetim sürecinde Fransa ile uluslararası zeminde müzakere ederken ulusal zeminde de TBMM'yle doğrudan iletişim içinde olmuştur. Baskın lider profilinin kriz yönetiminde ön planda olmasına rağmen, yasama organı olarak TBMM kimi zaman yürütmenin sorumlu olduğu bir üst denetim mekanizması kimi zaman izlenen siyasanın dillendirildiği etkin bir araç olmuştur. Böylece yasama organı kriz yönetim sürecine dâhil olmuştur. Krizin barışçıl çözüm sürecinde ve liderin kararlaştırma sürecinde; rakibin ikna olması için kırmızı çizginin açık ifadesi, kararın mutabık olunmuş ulusal çıkara dayandırılması, kriz yönetiminde bazı stratejik hamleler ve anayasal zorunluluk sebepleri ile yasama organı olarak TBMM krizde özel bir işleve sahiptir. TBMM'nin krizdeki etkinliği, Türkiye'nin kriz yönetim sürecindeki başarısını olumlu yönde etkileyerek destekleyici unsur olmuştur. Bu çalışma iki seviyeli oyun örneği olarak Sancak Krizi'nde; yasama organının karar alıcı ile ilişkisinin sebeplerini, niteliğini ve bu etkileşimin Türkiye'nin kriz yönetim ve karar alma sürecine etkisi boyutuyla sonuçlarını analiz edecektir.

Bu çalışmada, Türkiye'nin Musul
Başkonsolosluğu'nun işgal edilmesiyle tetiklenen Rehineler Krizi incelenmektedir.
Bu krizde Türkiye'nin hasmı bir silahlı devlet dışı aktördür ve olay komşu Irak
topraklarında gerçekleşmiştir. Irak topraklarının bir bölümünün IŞİD tarafından
işgal edilmesi hem bu coğrafi alan özelinde hem de bölge genelinde devlet olgusunun
temel niteliklerine bir meydan okuma yaratmıştır. Bu meydan okuma, sadece toprağı
işgal edilen devletle sınırlı kalmamıştır. Türkiye ile silahlı devlet dışı
aktör (IŞİD) arasında da yeni bir dış politika krizi doğurmuştur. Türkiye'nin
Musul Başkonsolosluğu'nun IŞİD militanları tarafından işgal edilmesi ve kırk
dokuz personelinin rehin alınması sürecinde Türkiye kriz yönetiminde farklı
yöntem ve araçlar kullanarak krizi yönetmiş ve rehinelerin kurtarılmasını
sağlamıştır. Türkiye, bu krizin yönetim sürecinde IŞİD'i doğrudan muhatap almak
istememiş ve geleneksel diplomatik-siyasi araç ve yöntemlere başvurmaktan
kaçınmıştır. Bu nedenle Türkiye, kriz sürecini Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT)
aracılığıyla yönetmiştir. Bu süreçte bir ad
hoc mekanizma olarak Milli İstihbarat Teşkilatı'nın öne çıktığı
görülmüştür. Bu çalışmada uluslararası sistem ve bölgesel alt sistemin
gündeminin yaratmış olduğu baskılar, bölgedeki mekân-iktidar mücadelesi,
Türkiye'deki iktidar-muhalefet ilişkisi, ülke sınırları içinde bulunan IŞİD
militanlarının varlığı ve etkisi Musul Rehineler Krizi'ne ilişkin kriz yönetimi
ve karar sürecinin analizinde göz önünde bulundurulmuştur.

Avrupa'da son yıllarda güçlendiği ifade edilen aşırılıkçı sağ hareketlerin köklü bir geçmişe sahip olduğu bilinmektedir. Bugünün koşullarında ise gerek Avrupa Birliği kurumlarında gerekse üye devletlerin günlük siyasetlerinde yaşanan politik tıkanmışlığın yabancı karşıtı ve aşırılıkçı sağcı hareketlerin söylemlerine süreklilik kazandırdığı gözlemlenmektedir. AB ülkelerindeki aşırılıkçı sağcı hareketlerin birbirinden farklı özellikler taşıdığı görülse de göçmen karşıtlığı ve yabancı düşmanlığında birleşen ortak bir söylem birlikteliğiyle hareket ettikleri anlaşılmaktadır. Söylem düzeyinde gözlemlenen aşırılıkçı tutumun şiddet eylemlerine dönüşüp dönüşmediğinin incelenmesi ihtiyacından hareketle 1990 yılından itibaren Avrupa ülkelerinde aşırılıkçı sağcı şiddet ve terör eylemlerinin istatistiklerinin yer aldığı RTV (Right-Wing Terrorism and Violence) veri seti analiz edilecektir. RTV verileri üzerinden yapılacak bu inceleme ile aşırılıkçı sağcı şiddetin zaman içerisindeki dönüşümünü, aşırılıkçı sağ şiddet eylemlerinin artış gösterdiği yönündeki genel algıyı ve seçilen AB ülkelerinde eylemlerini sürdüren aşırılıkçı sağcı grupların arasındaki farklılıkları anlamak mümkün olacaktır. Çalışmada, son yıllarda aşırılıkçı sağ şiddet eylemlerinin en fazla gerçekleştiği Yunanistan'da Altın Şafak Partisinin ve Almanya'da İmparatorluk Vatandaşı Hareketinin eylemleri üzerine değerlendirmelerde bulunulacak ve doğrudan kitlesel göç hareketliliğiyle ilişkilendirilen bu eylemlerin arka planında yer alan temel sebepler ele alınacaktır.

Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a yönelik müdahalesi Soğuk Savaş döneminin bölgesel ve küresel politik etkileri açısından en önemli krizlerinden birisidir. On yıl süre ile devam eden çatışma yalnızca savaşın tarafları üzerinde değil daha geniş anlamda ulusaşırı dayanışma ağının oluşmasına etki ederken toplumsal bir hafızanın zeminini de hazırlamıştır. Bu durum kendisini gerek yazılı basında gelişmelerin takibi ve edebi metinlerin üretimi gerekse de fiziki olarak bireylerin savaşa gönüllü olarak katılmaları şeklinde göstermiştir. Bu süre zarfında coğrafyaya seyahat eden ve savaşın bitimini takip eden süreçte bölgeyi kendi faaliyetleri için merkez edinen terör örgütlerinin ortaya çıkması bu dönemde gerçekleşen katılımların önemli ölçüde güvenlik perspektifinden incelenmesi sonucunu doğurmuştur. Mevcut literatürün Arapça konuşan ülkelerden gerçekleşen seferberliğe odaklanmasına karşın Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesinin farklı ülkelerde nasıl yankı uyandırdığı üzerine yapılacak bir inceleme olgunun bütüncül bir şekilde anlaşılmasına da imkân sağlayacaktır. Bu bilgiler ışığında bu çalışmada Türkiye'de krizin meydana getirdiği etkilerden hareketle özellikle dönemin İslamcı dergi ve gazetelerinde oluşan ulusaşırı dayanışma olgusu ve bunun bir uzantısı olarak savaş gönüllülüğü analiz edilecektir. Gönüllülerin savaşa dair kaleme aldıkları eserlerin de incelenmeye dâhil edilmesi kurgulanan ideal ile karşılaşılan gerçeklik arasında ortaya çıkan karşıtlığa dikkat çekmesi açısından önemli bir husustur.

Modern İran tarihinde önemli bir dönüm noktası
olan 1979 Devrimi, Şah M. Rıza Pehlevi Dönemi'nde uygulanan merkeziyetçi katı
politikaların sonucu olarak kabul edilmektedir. Söz konusu dönemdeki reformlar
halkın çeşitli kesimlerinde rahatsızlığa sebep olmuştur. Çoğulcu anti-monarşik
halk hareketi olarak başlayan süreç daha sonra İslam Devrimi'ne evrilmiştir.
İslam Devrimi monarşiyi yıkmış fakat dini liderin merkezde olduğu teokratik bir
rejimi beraberinde getirmiştir. İran
İslam Cumhuriyeti ilan edildikten sonra Ayetullah Humeyni, Ulemanın karar alma
mekanizmalarında yer aldığı yeni anayasayı hayata geçirmiştir.

Bu bağlamda, çalışmamızda öncelikle Devrim'e
giden süreçte yaşanan önemli gelişmeler ele alınacaktır. İkinci bölümde,
Velayeti Fakih kavramı, İran İslam Cumhuriyeti'ndeki kurumlar, karar alma
mekanizmaları ve Lider'in sistemdeki yeri anlatılacaktır. Son kısımda ise
nükleer krizin tarihsel seyri ve nükleer politikaların değişimi üzerinden dört
Cumhurbaşkanı ile çalışmış, asıl karar birimi olan Lider Ali Hamenei'nin etkisi
ortaya konulacaktır. Ayetullah Hamenei nükleer kriz süresince farklı siyasal
eğilimleri olan Cumhurbaşkanları ile çalışsa da, İran için genel siyasi karar
çerçevesini çizerken en pragmatist olanı tercih etmekte ve dönemin getirdiği iç
ve dış baskılar sonucunda karar almaktadır. Bu noktada, Liderlik özellikleri
açısından Hamenei için devrimin bireyi olduğu göz ardı edilmeden, hem uhrevi
hem de dünyevi alanla da yakından ilgili bir karar birimi olduğu
savunulacaktır.

[...] Abdulsalam, Adel: Ethnic, secterial and tribal heritage, facing democracy in new Iraq. - S. 15-27 Rantawi, Oraib al-: The need to include the Arab Sunnite in the current political process in Iraq. - S. 29-42 Shehata, Dina S.: Propositions for creating an inclusive political system in Iraq. - S. 43-49 Altunisik, Meliha Benli: Turkey and Iraq: challenges of transition. - S. 51-57 Mowle, Thomas S.: Politics and Iraq: to the constitutional election and beyond. - S. 59-95 Taremi, Kamran: Iranian foreign policy towards Iraq 2003-2005. - S. 97-103 Nakip, Mahir: The identity of Kirkuk. - S. 105-114 [...]