Search results

Pierwsza część artykułu jest syntetyczną prezentacją najważniejszych założeń socjologii niewiedzy. Socjologia niewiedzy jest w niej zaprezentowana zarówno jako projekt naukowy, który ma tropić społeczne uwarunkowania niewiedzy, jak i jako projekt naukowy, który ma starać się zrozumieć społeczną potrzebę niewiedzy i funkcje, jakie niewiedza pełni w społeczeństwie. Druga część artykułu jest próbą wskazania najważniejszych zadań badawczych stojących dzisiaj przed socjologią niewiedzy.

Artykuł jest próbą diagnozy kondycji współczesnej socjologii (jej słabości, ale także jej potencjalnych atutów) na podstawie analizy jej języka, która pozwoliła sformułować kilka scenariuszy dotyczących dalszych losów socjologii. Dwa z nich (scenariusz literaturyzacji socjologii oraz scenariusz jej stopniowego zrastania się z naukami o złożoności) wydają się równoznaczne ze stopniową samolikwidacją socjologii. Kolejny – scjentyzacja socjologii i podporządkowanie jej znacznie bardziej restrykcyjnym niż do tej pory reżimom terminologicznymi i metodologicznym jawi się jako scenariusz praktycznie nierealny – biorąc pod uwagę historię socjologii i jej teoretyczno-metodologiczny pluralizm. Trzy ostatnie zasygnalizowane w artykule scenariusze: scenariusz socjologii rozwijającej się jako par excellence socjologiczna teoria złożoności, scenariusz socjologii opartej na śladach zastanych oraz scenariusz socjologii animacyjno-interwencyjnej, oznaczają wprawdzie, że będzie zmuszona radykalnie się zmienić, lecz równocześnie w największym stopniu prolongują jej szanse na przetrwanie jako dyscypliny naukowej.

.

The article focuses on the assumption that it is worth getting interested in sociological concepts in the spirit of sociology of sociology. It happens that biographies of sociological concepts themselves are interesting. Above all, however, they tell a lot on the more general mechanisms, which construct the field of sociology-science. The basic part of the article focuses on unlucky concepts: (1) concepts which diverged from their original theoretical context, (2) concepts which started functioning as summaries of theories (at a loss for the concepts and summarized theories) and (3) concepts which have been promising as tools for analysis and description of the social world, but have never been included in the dictionary of key sociological terms as they were "killed" by endless discussions on their status and usefulness. The attempt to examine the history of (selected) unlucky concepts has two goals: first, recognizing mechanisms pushing sociology-science out of the field; second, identification of some development barriers of contemporary sociology.

Pierwsza część artykułu jest próbą identyfikacji najważniejszych strukturalnych przyczyn "zwrotu populistycznego". Kluczowa z nich to załamanie się umowy społecznej, której rdzeniem był model opiekuńczego państwa dobrobytu. Druga część artykułu prezentuje reakcje – zarówno rządzonych, jak i rządzących – na tendencje odpowiedzialne za obecny kryzys zaufania politycznego. Strona społeczna oczekuje od rządzących "polityki konkretów". Ale też staje się coraz bardziej antyestablishmentowa, antysystemowa i coraz bardziej odwrócona od niepewnej przyszłości. Z kolei rządzący przyjmują postawę wyczekiwania albo podążają w kierunku demokracji nieliberalnej. W trzeciej części artykułu podjęta została próba naszkicowania najważniejszych punktów nowej umowy społecznej, za jakie uznano (1) gwarancje bezpieczeństwa statusowego i godnościowego, (2) większe niż dotąd oparcie mechanizmów na merytokracji i demokracji deliberatywnej oraz (3) edukację do podmiotowości, emancypacji i autonomii.

Pierwsza część artykułu jest próbą identyfikacji najważniejszych strukturalnych przyczyn "zwrotu populistycznego". Kluczowa z nich to załamanie się umowy społecznej, której rdzeniem był model opiekuńczego państwa dobrobytu. Druga część artykułu prezentuje reakcje – zarówno rządzonych, jak i rządzących – na tendencje odpowiedzialne za obecny kryzys zaufania politycznego. Strona społeczna oczekuje od rządzących "polityki konkretów". Ale też staje się coraz bardziej antyestablishmentowa, antysystemowa i coraz bardziej odwrócona od niepewnej przyszłości. Z kolei rządzący przyjmują postawę wyczekiwania albo podążają w kierunku demokracji nieliberalnej. W trzeciej części artykułu podjęta została próba naszkicowania najważniejszych punktów nowej umowy społecznej, za jakie uznano (1) gwarancje bezpieczeństwa statusowego i godnościowego, (2) większe niż dotąd oparcie mechanizmów na merytokracji i demokracji deliberatywnej oraz (3) edukację do podmiotowości, emancypacji i autonomii. ; The first part of this article is an attempt to identify the main structural reasons for the 'populist turn'. Of them the key one was the collapse of the social contract the core of which was a model of a welfare state. In the second part, the reactions to the tendencies responsible for the current crisis of political confidence in those who govern and of those being governed are presented. The social side expects from the governors a 'policy of concrete solutions'. At the same time, the attitudes of those who are governed become increasingly anti-establishment, anti-system and are generally and steadily turning away from the uncertain future. Those who govern, on the other hand, adopt expectancy attitudes or are heading towards non-liberal democracy. In the third part of this article, an attempt is made to outline the main provisions of the social contract, which have been considered to be (i) guarantees of the security of the status and dignity, (ii) a greater than before reliance on meritocracy and deliberative democracy, and (iii) education to subjectivity, emancipation and autonomy.

Artykuł jest próbą zastanowienia się nad nowymi zadaniami i funkcjami pracy socjalnej w społeczeństwie, w którym największym wyzwaniem jest już nie tyle walka z wykluczeniem wyrosłym z biedy i ubóstwa, ile przeciwdziałanie wykluczeniu wynikającemu z różnic społecznych, kulturowych i politycznych. Po drugie, artykuł jest próbą spojrzenia na zadania i funkcje pracy socjalnej w społeczeństwie, w którym dominują słabe więzi i które jest w coraz większej mierze "społeczeństwem jednostek" tracących powoli zapał do działań podejmowanych w imię dobra wspólnego.

Artykuł jest próbą przyjrzenia się miastotwórczym funkcjom wybranych form i przejawów aktywizmu miejskiego, partycypacji obywatelskiej i demokracji partycypacyjnej. W artykule rozważana jest również hipoteza, w myśl której określone konsekwencje mieć mogą rozmaita polityka zaniechań i strategie powstrzymywania – zarówno w znaczeniu, jakie tym zjawiskom nadaje J. Rancière, jak i w znacznie bardziej potocznym sensie łączącym je ze społecznym marazmem, zmęczeniem i bezruchem.

Punktem wyjścia artykułu jest teza, że modernizacja Polski mieć będzie w nadchodzących latach (w dalszym ciągu) odgórny charakter. Będzie ona więc nadal inicjowana, koordynowana i nadzorowana przez państwo. Autor artykułu koncentruje się – w dalszej jego części – na dwóch kwestiach. Po pierwsze, na społecznych, politycznych i ekonomicznych zagrożeniach, jakie niesie ze sobą odgórna modernizacja. Po drugie, na warunkach, jakie muszą zostać spełnione, by ta odgórnie prowadzona modernizacja nie pogłębiła starych społecznych, ekonomicznych oraz politycznych problemów ani nie zaowocowała nowymi.

Artykuł jest próbą przyjrzenia się polityce społecznej państwa polskiego pod kątem tych jej cech, które osłabiają solidarność międzypokoleniową. Drugim celem artykułu jest próba wskazania niezbędnych korekt w polityce społecznej, w rezultacie których mogłaby ona – lepiej niż dotąd – wspierać solidarność pokoleń. Po trzecie, w artykule podjęto próbę wskazania na ewentualne – mimo wszystko – pozytywne konsekwencje promodernizacyjne, jakie mieć może słabnąca solidarność międzygeneracyjna. Wśród najważniejszych mankamentów polityki społecznej, które skutkują rwaniem się solidarności międzypokoleniowej, wymieniono między innymi brak spójnej polityki rodzinnej oraz akcyjny charakter wielu programów społecznych, który pociąga za sobą spadek poczucia socjalnego bezpieczeństwa wielu dużych grup społeczno-zawodowych. W opinii autora niespójna polityka społeczna państwa nie pociąga za sobą jeszcze rozpadu solidarności międzypokoleniowej na poziomie mikro (rodziny), skutkuje już jednak wieloma negatywnymi konsekwencjami na poziomie makrostrukturalnym (m.in. brakiem lojalności fiskalnej osób w średnim wieku, odwracaniem się uwagi społecznej od problemów seniorów). Słabnąca solidarność międzypokoleniowa może – wbrew pozorom – mieć także następstwa promodernizacyjne. Stanie się tak, jeśli pójdzie ona w parze ze wzrostem aspiracji podmiotowych seniorów i z większą presją na państwo, by reformowało ono szybciej i głębiej własną politykę społeczną.

The article concerns on the Mark Granovetter's concept of the strength of weak ties. The main question is about how it is used in theoretical and ideological disputes of latemodern society today. For some, a society based on weak ties is equivalent of increasing autonomy and individuality, but this is also the relaxation of the most repressive forms of social control. For others, weak social relationships are the evidence of a deep crisis of contemporary societies. The problem is that both, the first and the others speakers are using the term "strength of weak ties" mask the true picture of social reality. The first are blind on the process of society disintegration. Others – ignore the growing importance of social networks and do not appreciate the causal force of "minimal engagement". The new technologies are able to aggregate these "minimal engagements" into a new powerful instrument of political, social and cultural impact.

In the first part of the article are presented the most important reasons for the recent increase in interest in the sociology of everyday life. Some of them are related to the situation in which sociology as a whole finds itself today (for example the interest, typical for the sociology of everyday life, in the processes occurring on the micro-level may be treated as the result of the fears of sociologists about the investigation of increasingly hidden macro-structural processes). The fashion for the sociology of everyday life seems also to be a result of the calculation of sociologists; the sociology of everyday life turns out to be a beneficial theoretical research position, allowing compromise between many traditionally opposing theoretical positions (such as actor-structure, the creation and reproduction of rules for collective order etc.). The attraction of the sociology of everyday life is due to the fact that it gives hope for the modernisation of the "tool kit" of sociology and is an attempted remedy for boredom in the "Post-Modern Sociology", at least in the sense that it again proposes sociologists to focus attention more on similarities than differences. In the second part of the article, the author concentrates on a selection of the problems with which the sociology of everyday life is faced. The most important of them can be summarised by the question: why do we study everyday life? The answer to this question is an attempt to define three different explanatory models according to which everyday practice is seen as (1) a reflection of phenomena and processes which occur at a macrostructural level, or (2) a preview of macrostructural changes or, finally, 3) an autonomic sphere of social life which cannot be treated as an "indicator".

Przedmiotem artykułu jest krytyczna analiza budżetu obywatelskiego ze szczególnym uwzględnieniem jego poznańskiej odsłony z 2013 r. Autorzy rozważają, jakich informacji o priorytetach inwestycyjnych mieszkańców, a także o preferowanych przez nich typach relacji obywatel–urzędnik, dostarczają wnioski zgłoszone do poznańskiego budżetu obywatelskiego. Rozpatrują i komentują prawdopodobne linie krytyki tej formy partycypacji; zastanawiają się także nad ograniczeniami i potencjalnymi ścieżkami rozwoju socjologicznej refleksji nad tzw. zwrotem społecznym. Artykuł zawiera też ocenę formuły budżetu obywatelskiego stosowanej obecnej w Poznaniu w kategoriach jej zdolności do dostarczenia decydentom wyobraźni, wrażliwości i horyzontów inwestycyjnych nieobecnych, bądź mało obecnych w najpopularniejszych strategiach rozwoju miasta, oraz uwzględniania mieszkańców zwykle wykluczonych z podobnych form partycypacji społecznej. W tekście obecna jest także próba zaproponowania warunków, które w większym stopniu sprzyjałyby realizacji za pomocą budżetu obywatelskiego tak sformułowanych celów.