Problems in John Locke's Theory of Personal Identity
In: Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi
ISSN: 1309-9302
John Locke'un meşhur An Essay Concerning Human Understanding eserinin 1694 yılındaki ikinci baskısının ikinci kitabına 27. bölüm olarak eklediği Of Identity and Diversity (Özdeşlik ve Başkalığa Dair) başlığı ilk yayımlandığı günden itibaren sayısız tartışmayı beraberinde getirmiştir. Locke'un bu teorisinin bu kadar yoğun şekilde tartışılmasının sebepleri arasında teorinin anlaşılmasın güçlüğü ön plana çıkar. Locke kişisel özdeşliği tanımlarken hem materyalist hem de ruhsal töz öğretilerinden bağımsız biz pozisyon almaya gayret gösterir. Bu durum onu kişi, töz ve özdeşlik gibi terimlerin tanımını en baştan yapmaya zorlar ki bu tanımların her biri beraberinde yeni problemler getirmektedir. Locke kişisel özdeşlik sorununun çözümünde bilinci anahtar rolde kullanır ve Locke bunu düşünen tözden farklı bir şey olarak tanımlar. Bu çaba zihin felsefesi çalışmalarının geleceğini şekillendirecek bir girişim olsa da Locke'un döneminde bilinç henüz yeni yeni tartışılan bir kavramdır ve Locke'un bilinç ile tam olarak neyi kastettiği çoğu zaman anlaşılamamıştır. Onun bilinç ile aslında hafızayı kastettiğini düşünenlerin sayısı az değildir ve bu yorum Locke'un teorisini ciddi eleştirilere açık hale getirmektedir. Bir diğer eleştiri ise bu teorinin kendi içerisinde tutarsız olduğudur. Bu görüşe göre Locke'un bölümün başında özenle kurmaya çalıştığı düşünen töz-bilinç ayrımı bölümün son kısımlarına gelindiğinde yine Locke tarafından ortadan kaldırılmış veya en azından, bu ikisi arasında keskin bir ayrım yapılamayacağı kabul edilmiştir. Kısaca kişiyi geçmişteki veya gelecekteki olası haliyle özdeş kılan şeyin ne olduğunu soran kişisel özdeşlik problemi; töz, ruh ve zihin hakkında ciddi tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Teorinin içerisindeki sorunlara rağmen veya belki de bu sayede, Locke'un kişisel özdeşlik öğretisi kendinden sonraki İngiliz felsefesinin temel tartışma konularından biri haline gelmiştir. Bu çalışma Locke'un kişisel özdeşlik öğretisindeki problemleri üç ana başlık altında ortaya koymayı amaçlamaktadır.