Suchergebnisse

German literature has been present in Polish cultural reality for a long time − although with variable popularity − due to the translations that produced Polish versions available for wider audience, including readers unfamiliar with German language. Yet, the article discusses a branch of German literature still absent in Poland – the so-called Post-GDR Literature, written after the fall of the German Democratic Republic and the German reunification. The Post-GDR Literature addresses a variety of issues related to the GDR, idealizes or critically describes its reality often perceived by writers as the reality of their childhood or youth. The author of the article takes into consideration the fact that on Polish book market after 1989 this literature is almost unavailable despite numerous efforts of translators and publishers and their initiatives aimed at popularization of German literature in Poland. Thus, the article subsequently discusses texts ("Was bleibt" by Christa Wolf, "Der Abspannby" Hermann Kant and "Heldenwiewir" by Thomas Brussig) significant enough to deserve unabridged Polish versions. The three writers represent different genres, aesthetics, generations and level of involvement in political activity. Nonetheless, their works all inspired crucial discussions, attitudes or events and are therefore of vital importance for Polish readers willing to fully understand the reality of Eastern Germany and the impact of its legacy on current times. ; Literatura niemieckojęzyczna jest obecna w polskiej rzeczywistości literackiej od dawna z różną intensywnością. Obecność taką stymulują i umożliwiają tłumaczenia tekstów na język polski, bo wówczas dostępne są one szerokiej publiczności, przede wszystkim tej, która nie posługuje się językiem niemieckim. W niniejszym artykule przedstawiona została nieobecność literatury postenerdowdoiskiej, tzn. tej literatury, która powstawała już po upadku NRD i zjednoczeniu Niemiec i charakteryzowała się przede wszystkim skupieniem na sprawach byłej NRD, jej idealizacji czy krytycznej obserwacji aż po nostalgiczne wspomnienia z dzieciństwa i młodości. Autor konstatuje, że po roku 1989 literatura taka jest dość skąpo reprezentowana na polskim rynku wydawniczym, mimo że tłumacze i wydawcy zadbali w ostatnim ćwierćwieczu, by literatura niemieckojęzyczna docierała do polskiego czytelnika. Jednakże opisywany tu nurt literacki jest rzeczywiście mało reprezentatywny w polskiej w przestrzeni wydawniczej. W artykule zostaje podjęta próba wskazania tekstów, które zasługują na to, by w całości być dostępnymi w polskiej wersji językowej. Chodzi tu o autorów takich jak: Christa Wolf, Hermann Kant i Thomas Brussig. Cała trójka reprezentuje różny rodzaj pisarstwa, różne pokolenia, zaangażowanie oraz estetykę. Co jest dla nich wspólne w kontekście nieobecności w polskich przekładach, to fakt, że swoimi książkami (Wolf – "Was bleibt", Kant – "Der Abspann", Brussig – "Helden wie wir") wykreowali pewne wydarzenia, postawy i dyskusje. I dla lepszego i pełniejszego zrozumienia specyfiki dzisiejszych Niemiec Wschodnich przez Polaków poznanie także tych aspektów ma ogromne znaczenie.

Discussions on the condition of Europe and on the European idea among intellectuals, especially German-speaking writers, have a long and rich history. Goethe and Schiller already spoke about in the 18th century and Novalis in the 19th century, the latter pointing to the European cultural community. After the experiences of the First and Second World Wars, of the cruelty and barbarity of warfare, of dehumanization and mass murder, the discussions on the essence of Europe revived. Richard Nikolaus Coudenhove-Kalergi and Heinrich Mann suggested the creation of a European Community which, although far from today's European Union, in theory was supposed to serve as a protection against the repetition of nationalism and wars. In 1992 the European Union was founded on the groundwork of the EEC. Austrian-born Robert Menasse is another German-language writer who actively defends the European Union by proclaiming radical views, namely the departure from the nations and the creation of the Republic of Europe. His 2017 novel Die Hauptstadt (The Capital), awarded the Deutscher Buchpreis (German Book Prize) literary prize, is a tribute to Europe and an important contribution to the discussion on the European community and its future. Through the mouth of his alter ego in the novel, Prof. Alois Erhart, Menasse calls for the rejection of the attachment to nations and the creation of Europe of Regions. The book is basically the first European novel (about the European Union) by a German-writing author with such a progressive message. In the novel, the author, shows, against the background of the life of EU officials in Brussels, the reality of Europe, the understanding of national and European identity and the burden of the Holocaust and the bestiality of nationalism for contemporary Europeans. The present paper discusses these views and inscribes them in the long lasting debate on Europe, indicating at the same time the progressiveness of the European idea. ; Dyskusje o stanie Europy i idei europejskiej wśród intelektualistów, zwłaszcza pisarzy niemieckojęzycznych, mają swoją długą i bogatą historię. Już w XVIII wieku głos zabierali Goethe i Schiller, w XIX Novalis, który wskazywał na kulturową wspólnotę europejską. Po doświadczeniach I i II wojny światowej, okrucieństwie i barbarzyństwie działań wojennych, odczłowieczeniu i masowych mordach dyskusje nad istotą Europy odżyły. Richard Nikolaus Coudenhove-Kalergi czy Heinrich Mann zaproponowali wspólnotę europejską, która wprawdzie daleka była od dzisiejszej Unii Europejskiej, ale w teorii miała stanowić zabezpieczenie przed powtórką nacjonalizmów i wojen. W 1992 powstała Unia Europejska na podwalinach EWG. Pochodzący z Austrii Robert Menasse jest kolejnym pisarzem niemieckojęzycznym, który aktywnie występuje w obronie Unii Europejskiej, głosząc radykalne poglądy odejścia od narodów i stworzenia Republiki Europy. Jego powieść z 2017 roku pt. "Die Hauptstadt" [Stolica], uhonorowana nagrodą literacką Deutscher Buchpreis [Niemiecka Nagroda Książkowa], jest hołdem złożonym Europie i jednocześnie ważnym przyczynkiem w dyskusji o wspólnocie europejskiej i jej przyszłości. Ustami swego alter ego w powieści, prof. Aloisa Erharta, postuluje Menasse odrzucenie przywiązania do narodów i stworzenie Europy Regionów. Książka jest w zasadzie pierwszą powieścią europejską (o Unii Europejskiej) autora niemieckojęzycznego, w dodatku z tak postępowym przesłaniem. W powieści autor na tle życia urzędników unijnych w Brukseli ukazuje rzeczywistość europejską, pojmowanie tożsamości narodowej i europejskiej i obciążenie współczesnych Europejczyków doświadczeniem holokaustu i bestialstwa nacjonalizmów. Prezentowany artykuł omawia te poglądy i wpisuje je w anonsowaną już wielusetletnią debatę o Europie, wskazując na progresywność idei europejskiej.

The paper presents memory strategies of East German authors in literary texts after 1990. It involves mainly young authors and texts with the autobiographical background. Is addresses, in particular, the question of Ostalgie, which was used in the 1990s to give the impression that the GDR would be remembered nostalgically. The transfiguration of the image is a reminder of the possible strategies and constitutes part of the collective memory. A critical confrontation with the German Democratic Republic is missing.

The paper Die DDR in einer Autobiographie. Zu Werner Heiduczeks 'Die Schatten meiner Toten' [GDR in an autobiography. The text of the Werner Heiduczek's 'Shadows of my dead'] is the result of research conducted by the author over the image of the GDR in the literature of personal documents (autobiography) writers from East Germany after reunification in 1990. The present text is an analysis of the autobiography of a German writer Werner Heiduczek 'Die Schatten meiner Toten', published in Leipzig in 2005. The analysis is preceded by a brief portrait of the writer and the contribution of autobiography as a literary genre and its role in relation to the text of Heiduczek. The analysis focuses on the complex relationship of the writer to the GDR, his assessment of the most important events in the GDR: uprising of 17th June 1953 and turn of 1989, keeping the events around W. Biermann in 1976 and its own place in society and politics as well as personal life. ; Artykuł Die DDR in einer Autobiographie. Zu Werner Heiduczeks "Die Schatten meiner Toten" [NRD w pewnej autobiografii. O tekście Wernera Heiduczka "Cienie moich zmarłych"] jest wynikiem badań prowadzonych przez autora nad obrazem NRD w literaturze dokumentu osobistego (autobiografii) pisarzy z NRD po zjednoczeniu Niemiec w roku 1990. Prezentowany tekst jest analizą autobiografii niemieckiego pisarza Wernera Heiduczka "Die Schatten meiner Toten", opublikowanej w Lipsku, w roku 2005. Właściwą analizę poprzedzają krótki portret pisarza oraz przyczynek o autobiografii jako gatunku literackim i jego roli w odniesieniu do tekstu Heiduczka. Analiza skupia się na skomplikowanym stosunku pisarza do NRD, jego ocenie najważniejszych wydarzeń w NRD: powstaniu 17.06.1953 oraz przełomu roku 1989, zachowaniu wobec wydarzeń wokół W. Biermanna w 1976 roku oraz własnym miejscu w społeczeństwie i polityce jak również życiu osobistym. ; Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego