Search results

The ghetto bench (1937) is emblematic of the process by which anti-Semitism was legalized and institutionalized in the interwar Republic of Poland (1918–1939). This text focuses on the failure to include this knowledge in the mainstream narrative, a problem which continues to this day. The lack of an integrated history results from a lack of condemnation, and from the fact that the dominant majority has not broken away from the framework of assumptions of concealed processes and events. After 1989, these assumptions have been additionally celebrated in the cult of interwar Polish statehood. The collision of the Polish dominant culture with the liberal-democratic formal-legal framework produced the collapse of liberal democracy in Poland (2015). This text thus questions the location of the ghetto bench and its cultural representations in the field of memory studies. By pointing to the current stakes of the discourse on Polish anti-Semitism, the author calls for a revision of socio-cultural norms which means socio-cultural change.

Under a Non-Existent Commemorative Plaque: The 84th Anniversary of the Introduction of the Ghetto Bench at the University of Warsaw – A Speech Delivered at the Ceremony Organized by the Student Antifascist Committee in the Courtyard of the University of Warsaw on October 5, 2021The ghetto bench (1937) is emblematic of the process by which anti-Semitism was legalized and institutionalized in the interwar Republic of Poland (1918–1939). This text focuses on the failure to include this knowledge in the mainstream narrative, a problem which continues to this day. The lack of an integrated history results from a lack of condemnation, and from the fact that the dominant majority has not broken away from the framework of assumptions of concealed processes and events. After 1989, these assumptions have been additionally celebrated in the cult of interwar Polish statehood. The collision of the Polish dominant culture with the liberal-democratic formal-legal framework produced the collapse of liberal democracy in Poland (2015). This text thus questions the location of the ghetto bench and its cultural representations in the field of memory studies. By pointing to the current stakes of the discourse on Polish anti-Semitism, the author calls for a revision of socio-cultural norms which means socio-cultural change. Pod nieistniejącą tablicą pamiątkową 84. rocznica wprowadzenia getta ławkowego na Uniwersytecie Warszawskim – przemówienie podczas uroczystości zorganizowanej przez Studencki Komitet Antyfaszystowski na dziedzińcu UW 5 października 2021 rokuGetto ławkowe (1937) to emblemat procesu legalizacji i instytucjonalizacji antysemityzmu w międzywojennej Rzeczypospolitej Polskiej (1918–1939). Tekst stawia w centrum uwagi trwającą do dzisiaj niemożność wprowadzenia wiedzy na ten temat do narracji głównego nurtu. Brak historii zintegrowanej wynika z braku potępienia i odcięcia się przez dominującą większość od ramowych założeń przemilczanych procesów i wydarzeń. Po 1989 roku założenia te są dodatkowo celebrowane w kulcie ...

The main theme of the text is the wartime and postwar history of the area of the German Nazi extermination camp Treblinka II, seen from the perspective of the production of landscape – with a special focus on the identity aspect, i.e. the nationalization of nature and the naturalization of the nation. The argument refers to imaging conventions of nature and ethnographic photography, like the German Heimatphotographie and the Polish Fatherland Photography, that go along with landscape production.
This paper also touches upon the issue of classification as the principle organizing the workings of the human mind as well as the uses made of classification in terms of cognition and identity – up to and including the deadly consequences thereof. Another crucial point of reference is the history of the herbarium as a form of organizing knowledge (Maria Sibylla Merian, Rosa Luxemburg, Szymon Syreński) and its connections with the visual arts (Krzysztof Jung, Alina Szapocznikow).
The rich iconography illustrates the analyzed representation patterns, with particular focus on the axiosemiotics of Polish antisemitism, going back to its elitist forms in Jagiellonian Poland. The text summarizes fifteen years of the author's work on Herbarium, a photographic project carried out on the site of the former German Nazi extermination camp Treblinka II.

This is the corrected version of the retracted article under the same title, which was published with the following DOI: https://doi.org/10.11649/slh.1517
The article is a study of the symbolic topography of Warsaw's Chłodna Street. In 1940–1942, Chłodna Street was an "Aryan" border strip, dividing the small and large ghettos. For the past quarter-century, the symbolic dominance of this space has been made manifest by the subsequent commemorations of the ghetto's wooden footbridge that existed here between January and August 1942. These commemorative artefacts evolved from a counter commemoration (1996), into a commemoration through the use of painting (2007) and photography (2008), into a symbolic reconstruction of the bridge (2011). The analysis of this dynamic, from representation of an object to its materialization, is complemented by a reconstruction of the patterns and stakes of narratives that make up the subsequent layers of the Chłodna Street narrative palimpsest. An important context for the analysis, apart from the history of the site, is the fact that today, the means of control over the space of the former ghetto are in the exclusive possession of the non-Jewish majority.
A turning point in the commemoration process was Roman Polański's film The Pianist (2002). The bridge over Chłodna was reconstructed "one to one" – in Warsaw but outside the space of the former Warsaw ghetto. The film was shot in the midst of a nationwide debate taking place in Poland about Jan Tomasz Gross' book Neighbors (2000). The debate concerned the Poles' participation in the Holocaust and the socio-cultural determinants of their attitudes and behavior. Within Polish dominant culture, the narrative shock was so immense that a return to the old Polish tale of heroism and martyrdom seemed impossible. Meanwhile, the mainstream journalistic discourse cast Gross and Polański on two sides of a narrative opposition. The former supposedly represented subjectivism and rash generalizations, while the latter was supposed to embody objectivism and fair judgment. The silhouette of the bridge over Chłodna Street merged at that point with a counterfactual vision of the Polish context of the Holocaust. The international success of The Pianist (Palme d'Or and Oscar) sealed the evolution of the bridge as a figure: from an abject to an object of desire, a tourist attraction, and an export commodity. (A separate issue, also addressed in the article, is how the events depicted in the film relate to the story of Władysław Szpilman, mediated originally by Szpilman's ghostwriter Jerzy Waldorff and then by the scriptwriters, Ronald Harwood and Roman Polański. In both cases, the most serious discrepancies concern depictions of the Poles' attitudes toward the Jews during, but also before, the Holocaust).
The success of the film was the determining factor in a decision made to invest public funds in another, and up to now the last, commemoration of the bridge over Chłodna: its symbolic reconstruction in situ. What was reconstructed was not so much the bridge as it was in 1942 but the bridge as depicted in the film, and with it the film's idealized portrayal of the Polish context of the Holocaust. The figure of the bridge suggests tight isolation of Jews and Poles – an isolation instituted by the Germans. By so doing, it feeds into the image of Poles as helpless bystanders (onlookers/gawkers, at times even witnesses) in the face of the Holocaust. The figure of the Polish bystander/witness to the Holocaust is in turn a key figure of Polish innocence. In addition, the symbolic reconstruction of the bridge draws the attention of the users of this space away from another site on Chłodna Street, where Jews and Poles came into direct contact with each other throughout the entire existence of the Warsaw ghetto. In obscuring the factual state of affairs uncovered as a result of the Jedwabne debate, the symbolic reconstruction of the bridge over Chłodna Street functions as a discourse-reproducing machine of sorts, alowing the dominant majority to "indulge in retrospective hallucination" (Baudrillard).
The article uncovers the workings of a roly-poly narrative mechanism that renders impossible any successful reassessment and rejection of the Polish dominant culture and prevents common knowledge about facts from bearing in any way on the collective consciousness.

This is the corrected version of the retracted article under the same title, which was published with the following DOI: https://doi.org/10.11649/slh.1517A Triumphant Gate of the Polish Narrative: The Symbolic Reconstruction of the Bridge over Chłodna Street in Warsaw vis-à-vis the Crisis of the Dominant Polish Holocaust NarrativeThe article is a study of the symbolic topography of Warsaw's Chłodna Street. In 1940–1942, Chłodna Street was an "Aryan" border strip, dividing the small and large ghettos. For the past quarter-century, the symbolic dominance of this space has been made manifest by the subsequent commemorations of the ghetto's wooden footbridge that existed here between January and August 1942. These commemorative artefacts evolved from a counter commemoration (1996), into a commemoration through the use of painting (2007) and photography (2008), into a symbolic reconstruction of the bridge (2011). The analysis of this dynamic, from representation of an object to its materialization, is complemented by a reconstruction of the patterns and stakes of narratives that make up the subsequent layers of the Chłodna Street narrative palimpsest. An important context for the analysis, apart from the history of the site, is the fact that today, the means of control over the space of the former ghetto are in the exclusive possession of the non-Jewish majority.A turning point in the commemoration process was Roman Polański's film The Pianist (2002). The bridge over Chłodna was reconstructed "one to one" – in Warsaw but outside the space of the former Warsaw ghetto. The film was shot in the midst of a nationwide debate taking place in Poland about Jan Tomasz Gross' book Neighbors (2000). The debate concerned the Poles' participation in the Holocaust and the socio-cultural determinants of their attitudes and behavior. Within Polish dominant culture, the narrative shock was so immense that a return to the old Polish tale of heroism and martyrdom seemed impossible. Meanwhile, the mainstream journalistic discourse cast Gross and Polański on two sides of a narrative opposition. The former supposedly represented subjectivism and rash generalizations, while the latter was supposed to embody objectivism and fair judgment. The silhouette of the bridge over Chłodna Street merged at that point with a counterfactual vision of the Polish context of the Holocaust. The international success of The Pianist (Palme d'Or and Oscar) sealed the evolution of the bridge as a figure: from an abject to an object of desire, a tourist attraction, and an export commodity. (A separate issue, also addressed in the article, is how the events depicted in the film relate to the story of Władysław Szpilman, mediated originally by Szpilman's ghostwriter Jerzy Waldorff and then by the scriptwriters, Ronald Harwood and Roman Polański. In both cases, the most serious discrepancies concern depictions of the Poles' attitudes toward the Jews during, but also before, the Holocaust).The success of the film was the determining factor in a decision made to invest public funds in another, and up to now the last, commemoration of the bridge over Chłodna: its symbolic reconstruction in situ. What was reconstructed was not so much the bridge as it was in 1942 but the bridge as depicted in the film, and with it the film's idealized portrayal of the Polish context of the Holocaust. The figure of the bridge suggests tight isolation of Jews and Poles – an isolation instituted by the Germans. By so doing, it feeds into the image of Poles as helpless bystanders (onlookers/gawkers, at times even witnesses) in the face of the Holocaust. The figure of the Polish bystander/witness to the Holocaust is in turn a key figure of Polish innocence. In addition, the symbolic reconstruction of the bridge draws the attention of the users of this space away from another site on Chłodna Street, where Jews and Poles came into direct contact with each other throughout the entire existence of the Warsaw ghetto. In obscuring the factual state of affairs uncovered as a result of the Jedwabne debate, the symbolic reconstruction of the bridge over Chłodna Street functions as a discourse-reproducing machine of sorts, alowing the dominant majority to "indulge inretrospective hallucination" (Baudrillard).The article uncovers the workings of a roly-poly narrative mechanism that renders impossible any successful reassessment and rejection of the Polish dominant culture and prevents common knowledge about facts from bearing in any way on the collective consciousness. To jest poprawiona wersja wycofanego artykułu o tym samym tytule, który był opublikowany pod następującym numerem DOI: https://doi.org/10.11649/slh.1517Brama triumfalna polskiej opowieści. Symboliczna rekonstrukcja mostu nad Chłodną wobec kryzysu dominującej polskiej narracji o ZagładzieTekst zawiera studium topografii symbolicznej ulicy Chłodnej w Warszawie. W latach 1940–1942 Chłodna była "aryjskim" pasem granicznym dzielącym małe i duże getto. Dominantę symboliczną w analizowanej przestrzeni stanowią dzisiaj upamiętnienia gettowego drewnianego mostu dla pieszych, który istniał w tym miejscu od stycznia do sierpnia 1942 roku. Owe komemoracyjne artefakty ewoluowały od przeciwupamiętnienia (1996), przez upamiętnienia wykorzystujące malarstwo (2007) i fotografię (2008), do symbolicznej rekonstrukcji mostu nad Chłodną (2011). Analizie dynamiki wiodącej od reprezentacji przedmiotu ku jego materializacji towarzyszy rekonstrukcja wzorów i stawek narracji składających się na kolejne warstwy narracyjnego palimpsestu. Prócz historii miejsca istotnym kontekstem analizy jest fakt, że środki kontroli przestrzeni dawnego getta stanowią dzisiaj wyłączną własność nieżydowskiej większości.Przełomem w procesie komemoracji był film Romana Polańskiego Pianista (2002). Wówczas to most nad Chłodną został zrekonstruowany w skali 1:1 – w Warszawie, lecz poza obszarem dawnego getta. Zdjęcia do filmu miały miejsce w trakcie ogólnokrajowej debaty o książce Jana Tomasza Grossa Sąsiedzi (2000). Debata dotyczyła współudziału Polaków w Zagładzie oraz społeczno-kulturowych uwarunkowań ich postaw i zachowań. Dla polskiej kultury dominującej był to wstrząs narracyjny tak potężny, że zdawał się wykluczać powrót do dawnej polskiej opowieści heroiczno-martyrologicznej. Tymczasem dyskurs prasowy głównego nurtu ustawił Grossa i Polańskiego w narracyjnej opozycji. O ile pierwszy miał reprezentować subiektywizm i pochopne uogólnienia, o tyle drugi miał wnosić obiektywizm i sprawiedliwy osąd. Sylwetka mostu nad Chłodną zespoliła się wówczas z kontrfaktyczną wizją polskiego kontekstu Zagłady. Międzynarodowa kariera Pianisty (Złota Palma i Oscar) przypieczętowała ewolucję figury mostu: od abiektu do obiektu pożądania, atrakcji turystycznej i towaru eksportowego. (Osobno rozważaną kwestią jest relacja filmowej opowieści do opowieści Władysława Szpilmana już wyjściowo spisanej przez ghostwritera Jerzego Waldorffa, dodatkowo zaś zapośredniczonej przez scenarzystów Ronalda Harwooda i Romana Polańskiego. W obu wypadkach najpoważniejsze rozbieżności dotyczą obrazu stosunku Polaków do Żydów w okresie Zagłady, a także przed Zagładą).Sukces Pianisty przesądził o inwestycji funduszy publicznych w kolejne i ostatnie upamiętnienie mostu nad Chłodną: rekonstrukcję symboliczną in situ. Przedmiotem rekonstrukcji stał się nie tyle most z 1942 roku, ile most filmowy, a wraz z nim wyidealizowany filmowy wizerunek polskiego kontekstu Zagłady. Figura mostu sugeruje szczelną izolację Żydów i Polaków – przez Niemców. Podsyca tym samym wyobrażenie o Polakach jako bezsilnych świadkach Zagłady (bystander/onlooker w porywach do witness). Figura polskiego świadka Zagłady natomiast jest kluczową figurą polskiej niewinności. Dodatkowo symboliczna rekonstrukcja mostu odwraca uwagę użytkowników przestrzeni od miejsca zlokalizowanego przy tej samej ulicy, w którym Polacy i Żydzi mieli styczność bezpośrednią przez cały okres istnienia getta warszawskiego. Zasłaniając stan faktyczny odsłonięty w wyniku debaty jedwabieńskiej, symboliczna rekonstrukcja mostu nad Chłodną stanowi rodzaj maszyny do reprodukcji dyskursu, który zapewnia większości dominującej "rozkosz retrospektywnych halucynacji".Tekst przynosi rozpoznanie narracyjnego mechanizmu typu wańka-wstańka, który sprawia, że rewizja polskiej kultury dominującej nie dochodzi do skutku, a powszechna wiedza o rzeczywistości nie znajduje odzwierciedlenia w świadomości zbiorowej.

This is a retracted article, whose corrected version, bearing the same title, is available under the DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2417. The correction was introduced at the request of the Author.
The article is a study of the symbolic topography of Warsaw's Chłodna Street. In 1940–1942 Chłodna Street was an "Aryan" border strip, dividing the Small and Large Ghettos. For the past quarter of century, the symbolic landmark dominating within this space have been the subsequent commemorations of the Ghetto's wooden footbridge that existed here between January and August 1942. These commemorative artefacts evolved from a counter-commemoration (1996), through a commemoration with the use of painting (2007) and photography (2008), to a symbolic reconstruction of the bridge (2011). The analysis of this dynamics, from representation of an object to its materialization, is complemented by a reconstruction of the patterns and stakes of narratives that make up the subsequent layers of the Chłodna Street narrative palimpsest. An important context of the analysis, apart from the history of the site, is the fact that today, the means of control over the space of the former Ghetto are in exclusive possession of the non-Jewish majority.
A breaking point in the commemoration process was Roman Polański's film The Pianist (2002). The bridge over Chłodna was reconstructed "one to one" – in Warsaw but outside the space of the former Warsaw Ghetto. The film was shot in the midst of a nationwide debate taking place in Poland over Jan Tomasz Gross's book Neighbors (2000). The debate concerned the Poles' participation in the Holocaust and the socio-cultural determinants of their attitudes and behaviors. Within the Polish dominant culture, the narrative shock was so immense that a return to the old Polish tale of heroism and martyrdom seemed impossible. Meanwhile the mainstream journalistic discourse cast Gross and Polański on the two sides of a narrative opposition. The former supposedly represented subjectivism and rash generalizations, while the latter was supposed to embody objectivism and fair judgment. The silhouette of the bridge over Chłodna Street merged at that point with a counterfactual vision of the Polish context of the Holocaust. The international success of The Pianist (Palme d'Or and Oscar) sealed the evolution of the bridge as a figure: from an abject to an object of desire, a tourist attraction, and an export. (A separate issue, also tackled in the article, is how the story told in the film relates to the story of Władysław Szpilman, mediated originally by Szpilman's ghostwriter Jerzy Walfdorff and then by the scriptwriters, Ronald Harwood and Roman Polański. In both cases the most serious discrepancies concern depictions of the Poles' attitudes toward the Jews during, but also before, the Holocaust).
The success of the film was the determining factor in a decision made to invest public funds in another, and thus far last, commemoration of the bridge over Chłodna: its symbolic reconstruction in situ. What was reconstructed was not so much the bridge as it was in 1942 but the bridge from the film, and with it – the film's idealized portrayal of the Polish context of the Holocaust. The figure of the bridge suggests tight isolation of Jews and Poles – an isolation instituted by the Germans. By so doing, it feeds into the image of Poles as helpless bystanders (onlookers/gawkers, at times even witnesses) in the face of the Holocaust. The figure of the Polish bystander/witness to the Holocaust, in its turn, is a key figure of Polish innocence. In addition, the symbolic reconstruction of the bridge draws the attention of the users of this space away from another site on Chłodna Street, where Jews and Poles came into direct contact with each other throughout the entire existence of the Warsaw ghetto. In obscuring the factual state of affairs uncovered as a result of the Jedwabne debate, the symbolic reconstruction of the bridge over Chłodna Street functions as a discourse-reproducing machine of sorts, alowing the dominant majority to "indulge in retrospective hallucination" (Baudrillard).
The article uncovers the workings of a roly-poly narrative mechanism that renders impossible any successful reassessment and rejection of the Polish dominant culture and prevents common knowledge about facts from bearing in any way on the collective consciousness.

This is a retracted article, whose corrected version, bearing the same title, is avalaible under the DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2417. The correction was introduced at the request of the Author.A Triumphant Gate of the Polish Narrative: The Symbolic Reconstruction of the Bridge over Chłodna Street in Warsaw vis-à-vis the Crisis of the Dominant Polish Holocaust NarrativeThe article is a study of the symbolic topography of Warsaw's Chłodna Street. In 1940–1942 Chłodna Street was an "Aryan" border strip, dividing the Small and Large Ghettos. For the past quarter of century, the symbolic landmark dominating within this space have been the subsequent commemorations of the Ghetto's wooden footbridge that existed here between January and August 1942. These commemorative artefacts evolved from a counter-commemoration (1996), through a commemoration with the use of painting (2007) and photography (2008), to a symbolic reconstruction of the bridge (2011). The analysis of this dynamics, from representation of an object to its materialization, is complemented by a reconstruction of the patterns and stakes of narratives that make up the subsequent layers of the Chłodna Street narrative palimpsest. An important context of the analysis, apart from the history of the site, is the fact that today, the means of control over the space of the former Ghetto are in exclusive possession of the non-Jewish majority.A breaking point in the commemoration process was Roman Polański's film The Pianist (2002). The bridge over Chłodna was reconstructed "one to one" – in Warsaw but outside the space of the former Warsaw Ghetto. The film was shot in the midst of a nationwide debate taking place in Poland over Jan Tomasz Gross's book Neighbors (2000). The debate concerned the Poles' participation in the Holocaust and the socio-cultural determinants of their attitudes and behaviors. Within the Polish dominant culture, the narrative shock was so immense that a return to the old Polish tale of heroism and martyrdom seemed impossible. Meanwhile the mainstream journalistic discourse cast Gross and Polański on the two sides of a narrative opposition. The former supposedly represented subjectivism and rash generalizations, while the latter was supposed to embody objectivism and fair judgment. The silhouette of the bridge over Chłodna Street merged at that point with a counterfactual vision of the Polish context of the Holocaust. The international success of The Pianist (Palme d'Or and Oscar) sealed the evolution of the bridge as a figure: from an abject to an object of desire, a tourist attraction, and an export. (A separate issue, also tackled in the article, is how the story told in the film relates to the story of Władysław Szpilman, mediated originally by Szpilman's ghostwriter Jerzy Walfdorff and then by the scriptwriters, Ronald Harwood and Roman Polański. In both cases the most serious discrepancies concern depictions of the Poles' attitudes toward the Jews during, but also before, the Holocaust).The success of the film was the determining factor in a decision made to invest public funds in another, and thus far last, commemoration of the bridge over Chłodna: its symbolic reconstruction in situ. What was reconstructed was not so much the bridge as it was in 1942 but the bridge from the film, and with it – the film's idealized portrayal of the Polish context of the Holocaust. The figure of the bridge suggests tight isolation of Jews and Poles – an isolation instituted by the Germans. By so doing, it feeds into the image of Poles as helpless bystanders (onlookers/gawkers, at times even witnesses) in the face of the Holocaust. The figure of the Polish bystander/witness to the Holocaust, in its turn, is a key figure of Polish innocence. In addition, the symbolic reconstruction of the bridge draws the attention of the users of this space away from another site on Chłodna Street, where Jews and Poles came in direct contact throughout the entire existence of the Warsaw Ghetto. By obscuring the factual state of affairs uncovered as a result of the Jedwabne debate, the symbolic reconstruction of the bridge over Chłodna Street functions as a discourse-reproducing machine of sorts, allowing the dominant majority to "indulge in retrospective hallucination."The article uncovers the workings of a roly-poly narrative mechanism that renders impossible any successful reassessment and rejection of the Polish dominant culture and prevents common knowledge about facts from bearing in any way on the collective consciousness. To jest wycofany artykuł, którego poprawiona wersja o tym samym tytule jest dostępna pod następującym numerem DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2417. Korekty artykułu dokonano na prośbę Autorki. Brama triumfalna polskiej opowieści. Symboliczna rekonstrukcja mostu nad Chłodną wobec kryzysu dominującej polskiej narracji o ZagładzieTekst zawiera studium topografii symbolicznej ulicy Chłodnej w Warszawie. W latach 1940–1942 Chłodna była "aryjskim" pasem granicznym dzielącym małe i duże getto. Dominantę symboliczną w analizowanej przestrzeni stanowią dzisiaj upamiętnienia gettowego drewnianego mostu dla pieszych, który istniał w tym miejscu od stycznia do sierpnia 1942 roku. Owe komemoracyjne artefakty ewoluowały od przeciwupamiętnienia (1996), przez upamiętnienia wykorzystujące malarstwo (2007) i fotografię (2008), do symbolicznej rekonstrukcji mostu nad Chłodną (2011). Analizie dynamiki wiodącej od reprezentacji przedmiotu ku jego materializacji towarzyszy rekonstrukcja wzorów i stawek narracji składających się na kolejne warstwy narracyjnego palimpsestu. Prócz historii miejsca istotnym kontekstem analizy jest fakt, że środki kontroli przestrzeni dawnego getta stanowią dzisiaj wyłączną własność nieżydowskiej większości.Przełomem w procesie komemoracji był film Romana Polańskiego Pianista (2002). Wówczas to most nad Chłodną został zrekonstruowany w skali 1:1 – w Warszawie, lecz poza obszarem dawnego getta. Zdjęcia do filmu miały miejsce w trakcie ogólnokrajowej debaty o książce Jana Tomasza Grossa Sąsiedzi (2000). Debata dotyczyła współudziału Polaków w Zagładzie oraz społeczno-kulturowych uwarunkowań ich postaw i zachowań. Dla polskiej kultury dominującej był to wstrząs narracyjny tak potężny, że zdawał się wykluczać powrót do dawnej polskiej opowieści heroiczno-martyrologicznej. Tymczasem dyskurs prasowy głównego nurtu ustawił Grossa i Polańskiego w narracyjnej opozycji. O ile pierwszy miał reprezentować subiektywizm i pochopne uogólnienia, o tyle drugi miał wnosić obiektywizm i sprawiedliwy osąd. Sylwetka mostu nad Chłodną zespoliła się wówczas z kontrfaktyczną wizją polskiego kontekstu Zagłady. Międzynarodowa kariera Pianisty (Złota Palma i Oscar) przypieczętowała ewolucję figury mostu: od abiektu do obiektu pożądania, atrakcji turystycznej i towaru eksportowego. (Osobno rozważaną kwestią jest relacja filmowej opowieści do opowieści Władysława Szpilmana już wyjściowo spisanej przez ghostwritera Jerzego Waldorffa, dodatkowo zaś zapośredniczonej przez scenarzystów Ronalda Harwooda i Romana Polańskiego. W obu wypadkach najpoważniejsze rozbieżności dotyczą obrazu stosunku Polaków do Żydów w okresie Zagłady, a także przed Zagładą).Sukces Pianisty przesądził o inwestycji funduszy publicznych w kolejne i ostatnie upamiętnienie mostu nad Chłodną: rekonstrukcję symboliczną in situ. Przedmiotem rekonstrukcji stał się nie tyle most z 1942 roku, ile most filmowy, a wraz z nim wyidealizowany filmowy wizerunek polskiego kontekstu Zagłady. Figura mostu sugeruje szczelną izolację Żydów i Polaków – przez Niemców. Podsyca tym samym wyobrażenie o Polakach jako bezsilnych świadkach Zagłady (bystander/onlooker w porywach do witness). Figura polskiego świadka Zagłady natomiast jest kluczową figurą polskiej niewinności. Dodatkowo symboliczna rekonstrukcja mostu odwraca uwagę użytkowników przestrzeni od miejsca zlokalizowanego przy tej samej ulicy, w którym Polacy i Żydzi mieli styczność bezpośrednią przez cały okres istnienia getta warszawskiego. Zasłaniając stan faktyczny odsłonięty w wyniku debaty jedwabieńskiej, symboliczna rekonstrukcja mostu nad Chłodną stanowi rodzaj maszyny do reprodukcji dyskursu, który zapewnia większości dominującej "rozkosz retrospektywnych halucynacji".Tekst przynosi rozpoznanie narracyjnego mechanizmu typu wańka-wstańka, który sprawia, że rewizja polskiej kultury dominującej nie dochodzi do skutku, a powszechna wiedza o rzeczywistości nie znajduje odzwierciedlenia w świadomości zbiorowej.

After Dariusz Libionka's pioneering treatise entitled Berkom Joselewiczom już dziękujemy… [Bereks Joselewiczs, goodbye and good luck...] (2009), this is the second analysis of Maria Kann's canonical and paradigmatic pamphlet. This time the research question is: why did the Holocaust not delegitimize antisemitism in Poland, and did not lead to a revision of the dominant culture and the majority's collective identity?
The pamphlet Na oczach świata (1943) – ordered, published, and distributed by the Polish Underground State – condemns the extermination of Jews, while voicing the need of their elimination from the society. It maintains the belief in the existence of the "Jewish question" (without quotation marks in the original) and heralds that after the war Poles will "solve" it for the sake of the Polish "national interest" – without "foreign assistance" and, supposedly, without violence. The presented discourse analysis deconstructs this and other mechanisms of hate speech, which declaratively delegitimize violence, but in fact incite to it, and are acts of violence in themselves. In the situation of the Holocaust, a surgical separation of the praised elimination from the condemned extermination was but wishful thinking. This wishful thinking, presented as a description of reality, removed from the view the responsibility of the non-Jewish majority for co-creating the realities of extermination, and thus this majority's influence on the number of Jewish victims on the "Aryan side." An important tool of falsifying the state of affairs was the figure of the Polish witness to the Holocaust.
In the analyzed perspective, at no time was the fate of Jews of any importance. The declared purpose of Na oczach świata was to stop Poles from participating in the Holocaust for the sake of Christian love of enemies, which in fact masked collective narcissism. After all, the more worthy of hatred an enemy is, the more glory it brings to one to refrain from aggression towards them. The presented analysis focuses on the techniques of constructing the enemy figure as, simultaneously, an irreducible abject, and an irreducible threat. This construction consisted in the reproduction of hateful and oppressive phantasms and argumentative schemes – like the myth of Judeo-communism or orientalization – none of which were original. However, Na oczach świata was novel (or restorative) and precedential in that it updated the antisemitic narrative to make it fully efficient in relation to and in the face of the Holocaust: "before the shooting in the ruins of the ghetto fell silent".
Maria Kann's pamphlet was also a normative text in the sense that, with the full sanction of the Polish Underground State and its authority, it organized the Polish experience of the Holocaust. It established its legitimate variant. It shaped individual and collective emotional and mental dispositions. The analysis covers strategies and tools for pacifying empathy and cognitive dissonance. Na oczach świata contains peculiar guidelines for how to profess antisemitic pre-sumptions without confronting their consequences. What is secured in such a way, apart from the Polish (self-)image interest, is the Polish identity interest in its preclusive, chauvinist understanding. The dominant culture loses contact with reality and gains immunity to the imperative of reckoning and rejection of disgraced virtues, values and patterns.

Władysław Pasikowski's 2012 feature film Aftermath recapitulates and works through the existing resources in documentary cinema that deals with the Polish context of the Holocaust (Claude Lanzmann, Paweł Łoziński, Marian Marzyński, Agnieszka Arnold). It is also founded on the knowledge amassed in the wake of the countrywide debate about the 1941 Jedwabne massacre (2000–1). As such, it rejects the majority narrative of the Holocaust, one told under the banners of the Righteous Among the Nations (the paradigm of innocence), the Polish witness to the Holocaust (triggering an unjustified identification of the Jaspersian paradigm of unimputable, metaphysical guilt with unwarranted guilt), and the alleged collective Polish trauma of the Holocaust.
Aftermath is analyzed as a treatise on antisemitism which problematizes and narrativizes phantasms that are central to this socio-cultural pathology, visualizing the mechanism whereby the phantasm of the Jew is constructed and imposed on actual individuals. It also touches upon the Christian roots and identitarian dimension of antisemitism, alongside its central figure: the Crucifixion. Antisemitism is a matter of religion as a doctrine but also religion as an institution.
By displaying a plexus of discourses and practices, attitudes and behaviors, Pasikowski defends the great quantifier as a legitimate category to describe the Polish context of the Holocaust. He debunks the essential differentiation between pre-modern and modern antisemitism (including notions about the secondary nature of Polish antisemitism in relation to the German Nazi exterminatory projects targeted at the Jews).
The film convincingly portrays antisemitism as dominating the experience and its representation to such an extent that antisemitic culture loses the ability to reflect on the human condition. Where a non-antisemite sees the irreducible strangeness that is inherent to individual existence, the antisemite sees a Jew, etc. The long duration of violence and exclusion has turned the phantasmic and alternative reality of antisemitism into reality tout court, as it produces a materiality of its own, up to and including the materiality of the atrocity (stolen property, looted corpses, etc.).
The text offers an extensive discussion of the essential conflict between Aftermath and the system of Polish culture. The aesthetic is political. The juxtaposition of two genre films (the thriller and the Western) and a plebeian protagonist with a domain that is perceived as proper to the intelligentsia provoked widespread shock and rejection. Accusations of kitsch, exaggeration, improbability, and a colonial gaze enabled critics to sidestep, if not invalidate, the director's argument. A study of the reception of Aftermath is a study of class distinction in action.
Pasikowski's film portrays antisemitism as a problem of an antisemitic culture and an antisemitic society. This entails a radical invalidation of the notion of antisemitism as an inter-group conflict, thus exposing the fiction and falsehood of such constructs as "dialogue" and "reconciliation."
Despite its pessimistic diagnosis, Aftermath raises the possibility of change and the emancipatory potential of self-empowerment. By considering the cultural and social implications of our knowledge about antisemitism and the Polish context of the Holocaust, the film reveala systemic challenge posed by the imperative to revise culture and reject its toxic models. From this perspective, a new narrative becomes possible as a critique of narratives.

Corpus Christi, Corpus Delicti: A new narrative contract. Władysław Pasikowski's Aftermath (2012) and the invalidation of the category of the Polish Witness to the HolocaustWładysław Pasikowski's 2012 feature film Aftermath recapitulates and works through the existing resources in documentary cinema that deals with the Polish context of the Holocaust (Claude Lanzmann, Paweł Łoziński, Marian Marzyński, Agnieszka Arnold). It is also founded on the knowledge amassed in the wake of the countrywide debate about the 1941 Jedwabne massacre (2000–1). As such, it rejects the majority narrative of the Holocaust, one told under the banners of the Righteous Among the Nations (the paradigm of innocence), the Polish witness to the Holocaust (triggering an unjustified identification of the Jaspersian paradigm of unimputable, metaphysical guilt with unwarranted guilt), and the alleged collective Polish trauma of the Holocaust.Aftermath is analyzed as a treatise on antisemitism which problematizes and narrativizes phantasms that are central to this socio-cultural pathology, visualizing the mechanism whereby the phantasm of the Jew is constructed and imposed on actual individuals. It also touches upon the Christian roots and identitarian dimension of antisemitism, alongside its central figure: the Crucifixion. Antisemitism is a matter of religion as a doctrine but also religion as an institution.By displaying a plexus of discourses and practices, attitudes and behaviors, Pasikowski defends the great quantifier as a legitimate category to describe the Polish context of the Holocaust. He debunks the essential differentiation between pre-modern and modern antisemitism (including notions about the secondary nature of Polish antisemitism in relation to the German Nazi exterminatory projects targeted at the Jews).The film convincingly portrays antisemitism as dominating the experience and its representation to such an extent that antisemitic culture loses the ability to reflect on the human condition. Where a non-antisemite sees the irreducible strangeness that is inherent to individual existence, the antisemite sees a Jew, etc. The long duration of violence and exclusion has turned the phantasmic and alternative reality of antisemitism into reality tout court, as it produces a materiality of its own, up to and including the materiality of the atrocity (stolen property, looted corpses, etc.).The text offers an extensive discussion of the essential conflict between Aftermath and the system of Polish culture. The aesthetic is political. The juxtaposition of two genre films (the thriller and the Western) and a plebeian protagonist with a domain that is perceived as proper to the intelligentsia provoked widespread shock and rejection. Accusations of kitsch, exaggeration, improbability, and a colonial gaze enabled critics to sidestep, if not invalidate, the director's argument. A study of the reception of Aftermath is a study of class distinction in action.Pasikowski's film portrays antisemitism as a problem of an antisemitic culture and an antisemitic society. This entails a radical invalidation of the notion of antisemitism as an inter-group conflict, thus exposing the fiction and falsehood of such constructs as "dialogue" and "reconciliation."Despite its pessimistic diagnosis, Aftermath raises the possibility of change and the emancipatory potential of self-empowerment. By considering the cultural and social implications of our knowledge about antisemitism and the Polish context of the Holocaust, the film reveala systemic challenge posed by the imperative to revise culture and reject its toxic models. From this perspective, a new narrative becomes possible as a critique of narratives. Corpus Christi, corpus delicti – nowy kontrakt narracyjny. Pokłosie (2012) Władysława Pasikowskiego wobec kompromitacji kategorii polskiego świadka ZagładyFilm fabularny Pokłosie (2012) Władysława Pasikowskiego przynosi rekapitulację i przepracowanie dotychczasowych zasobów kina dokumentalnego dotyczącego polskiego kontekstu Zagłady (C. Lanzmann, P. Łoziński, M. Marzyński, A. Arnold). Ufundowany jest także na wiedzy narosłej po debacie jedwabieńskiej (2000) oraz na odrzuceniu dotychczasowych dominujących większościowych narracji o Zagładzie: spod znaku Sprawiedliwych (paradygmat niewinności) i spod znaku polskiego świadka Zagłady (paradygmat Jaspersowskiej winy niezarzucanej oraz zbiorowej polskiej traumy Zagłady).Tekst proponuje spojrzenie na Pokłosie jako traktat o antysemityzmie, który problematyzuje i narratywizuje fantazmaty oraz mechanizmy kluczowe dla tej społeczno-kulturowej patologii. Wizualizacja obejmuje mechanizm konstruowania fantazmatu Żyda i nakładania go na realne podmioty. Nie omija też chrześcijańskich korzeni i tożsamościowego wymiaru antysemityzmu z centralną figurą Ukrzyżowania. Antysemityzm jest sprawą religii jako doktryny, ale też instytucji.Unaoczniając splot dyskursów i praktyk, postaw i zachowań, Pasikowski broni wielkiego kwantyfikatora jako zasadnej kategorii opisu polskiego kontekstu Zagłady. Obala też istotowe rozgraniczenie między antysemityzmem przednowoczesnym i nowoczesnym (w tym wyobrażenie o podrzędności polskiego antysemityzmu względem niemieckiego nazistowskiego przedsięwzięcia eksterminacyjnego wymierzonego w Żydów).Film w przekonujący sposób pokazuje, że antysemityzm do tego stopnia zawładnął doświadczeniem i jego reprezentacją, że kultura antysemicka straciła możliwość dostępu do namysłu nad ludzką kondycją. Tam, gdzie nieantysemita widzi nieredukowalną obcość przyrodzoną jednostkowej egzystencji, antysemita widzi Żyda etc. Długie trwanie przemocy i wykluczenia sprawia, że z rzeczywistości fantazmatycznej i alternatywnej antysemityzm staje się rzeczywistością tout court. Wytwarza bowiem własną materialność, do materialności zbrodni włącznie.Tekst obszernie omawia istotowy konflikt Pokłosia z systemem kultury polskiej. Estetyczne jest polityczne. Połączenie kina podwójnie gatunkowego (thriller, western) oraz plebejskiego bohatera z domeną uchodzącą za inteligencki monopol wywołało w większości szok i odrzucenie. Zarzuty – kiczu, przesady, braku prawdopodobieństwa, kolonialnego spojrzenia – pozwoliły w dużym stopniu wyminąć, jeśli nie unieważnić, rozpoznania reżysera. Studium recepcji Pokłosia to studium dystynkcji klasowej w działaniu.Film Pasikowskiego pokazuje antysemityzm jako problem kultury antysemickiej i antysemickiego społeczeństwa. Oznacza to radykalną kompromitację wyobrażenia antysemityzmu jako konfliktu międzygrupowego, czego konsekwencją jest obnażenie fałszu i fikcji konstruktów takich, jak "dialog" i "pojednanie".Mimo pesymistycznej diagnozy społecznej, Pokłosie wskazuje na możliwość zmiany i potencjał emancypacji tkwiący w samoupodmiotowieniu. Podejmując refleksję nad tym, co wynika dla kultury i społeczeństwa z wiedzy na temat antysemityzmu i polskiego kontekstu Zagłady, film wskazuje na wyzwanie systemowe w postaci imperatywu rewizji kultury i odrzucenia jej toksycznych wzorów. W tym świetle nowa narracja staje się możliwa – jako krytyka narracji.

The Embassy of Poland in Poland: The Polin Myth in the Museum of the History of Polish Jews (MHPJ) as narrative pattern and model of minority-majority relationsThe text offers an analysis of the MHJP's core exhibition, the architecture of the Museum's building as well as the transformations of its surroundings, seen as operations in as well as on a space that is a sign and a designate of the Holocaust. This observed de-Holocaustization of the Holocaust story takes place in the context of progressing Holocaustization of the story concerning the past of ethnic Poles.The main narrative uniting the MHJP's surroundings, building and core exhibition is the idyllic myth of Polin which dictates the selection and presenting of information. The story of Polish hosts and Jewish guests that is inherent to the Polin myth establishes inequality and dominance/subjugation as framing principles of a story of majority-minority relations. It also constitutes a mental gag and an instance of emotional blackmail which precludes any rational – analytical and critical – conversation based on historical realities. Furthermore, in practice, it is a part of a pattern of culture which produces – and at the same time legitimizes – violence and exclusion.The article reconstructs the principles governing the Polinization of the history of Jews in Eastern Europe (a term coined by Konrad Matyjaszek). These principles include: emphasizing the Polish over the Jewish lieux de mémoire; presenting the figures and landmarks of importance for both groups through the prism of those aspects which concern the majority group; refraining from problematization of specific phenomena (like Judaism or transboundary character) and from applying to the a longue durée perspective; and decontextualization (e.g., by passing over anti-Semitism – Christian but not only Christian – and its significance for the construction of the majority group's collective identity, an identity that over time increasingly determined the Jews' conditions of life, until eventually it determined their fate). In relation to the core exhibition the text discusses such issues as: "last minute" censorship; affirmation of anti-Semitic phantasms (like the Paradisus Iudaerum or Esterka); the abandonment planned – and prepared – part of the exhibition dealing with the period after the regaining of independence by Poland in 1989; presenting numerous events and questions in a way that contradicts the state of research not only known but often arrived at in Poland (a particularly outraging example of this is abstaining from a realistic presentation of the Polish context of the Holocaust in favor of a return to the outdated category of the innocent, or indifferent, Polish bystander to the Holocaust).The stake of this retouched story is the image of Poland and reputation of Poles, that is to say – the complacency of the non-Jewish majority. The price is the mystification of Eastern European Jewish history and the thwarting of the potential for change which arouse as a result of the Jedwabne debate. This potential promised a chance for a revision of culture and a remodelling of social relations in the spirit of equal rights and integrated history. Apart from the period from 1944/45 to 1946, this chance was unprecedented in theJewish-Polish and Polish-Jewish "common history that divides". Ambasada Polski w Polsce. Mit Polin w Muzeum Historii Żydów Polskich (MHŻP) jako wzór narracji i model relacji mniejszość-większośćTekst zawiera analizę wystawy głównej MHŻP, architektonicznej postaci gmachu muzeum i przekształceń jego otoczenia jako operacji dokonanych w oraz na przestrzeni będącej znakiem i desygnatem Zagłady. Kontekstem dla obserwowanej deholokaustyzacji opowieści o Holokauście jest postępująca holokaustyzacja opowieści o przeszłości etnicznych Polaków. Narracją główną spajającą otoczenie MHŻP, gmach oraz wystawę główną jest idylliczny mitPolin, który rozstrzyga o selekcji i sposobie prezentowania informacji. Zawarta w nim opowieść o polskich gospodarzach i żydowskich gościach ustanawia nierównoprawność oraz dominację/podporządkowanie jako zasady ramowe opowieści o relacji większość-mniejszość. Stanowi także rodzaj mentalnego knebla i emocjonalnego szantażu, który udaremnia racjonalną – analityczną i krytyczną – rozmowę w kategoriach historycznego konkretu. Ponadto zaś – w praktyce – jest częścią wzoru kultury, który produkuje – i legitymizuje zarazem – przemoc oraz wykluczenie.Artykuł rekonstruuje reguły polinizacji historii Żydów w Europie Wschodniej (termin autorstwa Konrada Matyjaszka). Do reguł tych należą m.in. eksponowanie polskich miejsc pamięci (lieux de mémoire) kosztem żydowskich miejsc pamięci; prezentowanie figur i cezur obopólnie ważnych przez pryzmat tego, co w nich istotne dla grupy większościowej; brak problematyzacji zjawisk specyficznych (jak np. judaizm, transgraniczność) i ujęcia ich w perspektywie długiego trwania; dekonstektualizacja (np. pominięcie antysemityzmu –chrześcijańskiego i nie tylko – oraz jego znaczenia dla konstrukcji zbiorowej tożsamości grupy większościowej, która z biegiem czasu w coraz znaczniejszym stopniu rozstrzygała o warunkach życia Żydów, aż przesądziła o ich losie).W odniesieniu do wystawy głównej tekst porusza sprawę m.in. cenzury last minute; afirmacji antysemickich fantazmatów (jak Paradisus Iudaeorum czy Esterka); rezygnacji z przewidzianej i przygotowanej części ekspozycji dotyczącej okresu po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1989 roku; prezentacji wielu wydarzeń i zagadnień w sposób sprzeczny ze stanem badań nie tylko znanym, ale też niejednokrotnie wypracowanym w Polsce (czego szczególnie bulwersującym przykładem jest odstąpienie od realistycznej prezentacji polskiego kontekstu Zagłady i powrót do zdezaktualizowanej kategorii biernego czy też obojętnego polskiego świadka [bystander] Zagłady).Stawką tak spreparowanej opowieści jest wizerunek Polski i reputacja Polaków, a więc dobre samopoczucie nieżydowskiej większości. Ceną zaś – mistyfikacja historii Żydów Europy Wschodniej oraz zniweczenie potencjału zmiany, który ujawnił się w związku z debatą jedwabieńską. Potencjał ten oznaczał szansę rewizji kultury oraz przebudowy stosunków społecznych w duchu równych praw i historii zintegrowanej. Nie licząc okresu 1944/1945 - 1946, była to szansa bezprecedensowa w żydowsko-polskiej i polsko-żydowskiej "wspólnej historii, która dzieli".

Memory acquired. The conception of the Polish experience of the Holocaust as collective trauma in the light of a revision of the concept of bystanderThe paper provides a reconstruction and proposes the deconstruction of the conception of the Polish experience of the Holocaust as collective trauma. The analytical framework is based on the revision of concepts such as Polish witness (bystander/onlooker – according to Hilberg) and indifference on the part of Polish majority society towards the persecution and murder of the Jews. The text postulates that the concept of indifference as well as that of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) be dropped from the standard terminology used when describing the Holocaust. It proposes that the concept of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) be replaced by the concept of participating observer – with a different understanding from that established within cultural anthropology.Thus, watching would be a form of activity, a way of having an influence on the events, of agency, and therefore participation. A significant part of my argument includes an attempt to address the question of the construction of watching during the Holocaust. From this it follows that watching constitutes the most basic form of power (droit de regard – according to Foucault and Bourdieu). Therefore, the question arises of whether or not one can describe the margins of the Holocaust within the terms of panoptic reality (le panoptisme – according to Foucault). A further question under consideration is whether one can depict the dominant majority as an unofficial authority wielding something akin to social control over the completion of the Holocaust understood as the German Nazi system of persecution and extermination of the Jews.The argument also foregrounds the actual functions of the concepts of the non-Jewish witness (bystander/onlooker) and indifference as well as the idea of the Holocaust as a trauma for the non-Jewish witness (bystander/onlooker). These functions resulted several times in the elimination of the historical concrete and its societal-cultural conditions from the field of vision. In this sense, the conception of unacquired memory (i.e. the Polish trauma of the Holocaust) would be a strategy for acquiring the memory of the Holocaust in such a way that it does not endanger the dominant narrative about the past and the identity of the majority. Furthermore, the paper proposes the deconstruction of the concept of Polish-Jewish dialogue by identifying the phenomena of false symmetry and false universalization that frequently result in defining anti-Semitism and the Holocaust within the categories of a groups conflicts. The inspiration to undertake such a critical analysis came from the paradigmatic work by Michael C. Steinlauf, Bondage to the Dead: Poland and the Memory of the Holocaust, published in 1997. (The Polish-language edition entitled Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady [Memory unacquired. The Polish memory of the Holocaust] came out in 2000, translated by Agata Tomaszewska.) Pamięć przyswojona. Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadkaArtykuł przedstawia rekonstrukcję i proponuje dekonstrukcję koncepcji polskiego doświadczenia Zagłady jako traumy zbiorowej. Kontekst analityczny stanowi rewizja takich kategorii, jak: polski świadek Zagłady (bystander/onlooker – za Hilbergiem) i obojętność wobec Zagłady. Tekst postuluje wykreślenie kategorii obojętności ze słownika opisu Zagłady. Kategorię świadka (bystander/onlooker) proponuje zastąpić kategorią obserwatora uczestniczącego w rozumieniu innym niż przyjęte w antropologii kulturowej. Spojrzenie stanowiłoby tutaj formę aktywności, oddziaływania, sprawczości (agency), a więc uczestnictwa. Istotna część wywodu to próba odpowiedzi na pytanie o konstrukcję owego spojrzenia stanowiącego najbardziej podstawową formę władzy (le droit de regard – za Foucault i Bourdieu). Pojawia się pytanie, czy obrzeża Zagłady można opisać w kategoriach rzeczywistości panoptycznej (le panoptisme – za Foucault). Kolejna rozważanakwestia to, czy większość dominującą można ukazać jako nieformalną instancję sprawującą rodzaj kontroli społecznej nad kompletnością Zagłady jako niemieckiej zbrodni państwowej.W centrum namysłu znajdują się także dotychczasowe funkcje kategorii świadka (bystander/onlooker), kategorii obojętności oraz koncepcji Zagłady jako traumy nieżydowskiego świadka. Funkcje te niejednokrotnie bowiem polegały na eliminacji z pola widzenia historycznego konkretu i jego społeczno-kulturowych uwarunkowań. W tym sensie można mówić o koncepcji pamięci nieprzyswojonej (polskiej traumy Zagłady) jako strategii przyswojenia pamięci Zagłady w sposób niezagrażający dominującej opowieści o przeszłości i tożsamości grupy większościowej. Tekst proponuje ponadto dekonstrukcję kategorii dialogu polsko-żydowskiego ze wskazaniem na zjawiska fałszywej symetrii i fałszywej uniwersalizacji, których częstą konsekwencją jest definiowanie antysemityzmu i Zagłady w kategoriach konfliktu międzygrupowego. Inspiracją do podjęcia namysłu była paradygmatyczna praca Michaela C. Steinlaufa Bondage to the Dead: Poland and the Memory of the Holocaust z 1997 roku, której polskie wydanie – zatytułowane Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady – ukazało się w roku 2001 w tłumaczeniu Agaty Tomaszewskiej.

"This was not America." Michael Charles Steinlauf in conversation with Elżbieta Janicka (Warsaw – New York – Warsaw, 2014–2015)Born in Paris in 1947, Michael Charles Steinlauf talks about his childhood in New York City, in the south of Brooklyn (Brighton Beach), in a milieu of Polish Jewish Holocaust survivors. His later experiences were largely associated with American counterculture, the New Left, an anti-war and antiracist student movement of the 1960s (Students for a Democratic Society, SDS) as well as the anticapitalist underground of the 1970s ("Sunfighter", "No Separate Peace"). In the 1980s, having undertaken Judaic Studies at Brandeis University, Steinlauf arrived in Poland, where he became part of the democratic opposition circles centred around the Jewish Flying University (Żydowski Uniwersytet Latający, ŻUL). In the independent Third Republic of Poland, he contributed to the creation of the Museum of the History of Polish Jews in Warsaw.Michael C. Steinlauf's research interests focus on the work of Mark Arnshteyn (Andrzej Marek) and of Yitskhok Leybush Peretz, Yiddish theatre as well as Polish narratives of the Holocaust. The latter were the subject of his monograph Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust (1997, Polish edition 2001 as Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady). An important topic of the conversation is the dispute concerning the categories used to describe the Holocaust, including the conceptualisation of Polish majority experience of the Holocaust as a collective trauma. Controversies also arise in connection with the contemporary phenomena popularly conceptualised as the "revival of Jewish culture in Poland" and "Polish–Jewish dialogue." Another subject of the conversation is Michał Sztajnlauf (1940–1942), Michael C. Steinlauf's stepbrother. The fate of the brothers was introduced into the canon of Polish culture by Hanna Krall's short story Dybuk (1995, English edition 2005 as The Dybbuk) and its eponymous stage adaptation by Krzysztof Warlikowski (2003). Looking beyond artistic convention, the interlocutors try to learn more about Michał himself. This is the first time the readers have an opportunity to see his photographs from the Warsaw Ghetto.The conversation is illustrated with numerous archival materials from periods before and after World War Two as well as from German-occupied Poland. "To nie była Ameryka". Z Michaelem Charlesem Steinlaufem rozmawia Elżbieta Janicka (Warszawa – Nowy Jork – Warszawa, 2014–2015)Urodzony w 1947 roku w Paryżu, Michael Charles Steinlauf opowiada o dzieciństwie spędzonym w Nowym Jorku, na południowym Brooklynie (Brighton Beach), w środowisku ocalałych z Zagłady polskich Żydów. Istotna część jego późniejszych doświadczeń związana była z amerykańską kontrkulturą, Nową Lewicą, studenckim ruchem antywojennym i antyrasistowskim lat sześćdziesiątych (Students for a Democratic Society, SDS) oraz podziemiem antykapitalistycznym lat siedemdziesiątych ("Sunfighter", "No Separate Peace"). W latach osiemdziesiątych, w związku z podjęciem studiów judaistycznych na Brandeis University, Steinlauf przyjechał do Polski, gdzie stał się częścią środowiska opozycji demokratycznej, skupionego wokół Żydowskiego Uniwersytetu Latającego (ŻUL). W III RP miał swój udział w tworzeniu Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.Zainteresowania badawcze Michaela C. Steinlaufa ogniskują się wokół twórczości Marka Arnsztejna (Andrzeja Marka), Jicchoka Lejbusza Pereca, teatru jidysz oraz polskich narracji o Zagładzie, którym poświęcił monografię Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady (2001, pierwodruk angielski 1997 jako Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust). Ważną część rozmowy stanowi spór dotyczący kategorii opisu Zagłady, w tym koncepcji polskiego doświadczenia Zagłady jako traumy zbiorowej. Kontrowersja nie omija zjawisk współczesnych, konceptualizowanych potocznie jako "odrodzenie kultury żydowskiej w Polsce" oraz "dialog polsko-żydowski".Bohaterem rozmowy jest także Michał Sztajnlauf (1940–1942), przyrodni brat Michaela C. Steinlaufa. Historia braci weszła do kanonu kultury polskiej za sprawą opowiadania Hanny Krall Dybuk (1995) oraz teatralnej inscenizacji Krzysztofa Warlikowskiego pod tym samym tytułem (2003). Abstrahując od konwencji przekazu artystycznego, rozmówcy próbują dowiedzieć się czegoś więcej o samym Michale. Czytelniczki i czytelnicy po raz pierwszy mają możność zobaczyć jego fotografie pochodzące z getta warszawskiego.Rozmowa jest bogato ilustrowana niepublikowanymi dotąd archiwaliami sprzed drugiej wojny światowej i z okresu powojennego, a także z czasów okupacji hitlerowskiej w Polsce.

"This was not America." Michael Charles Steinlauf in conversation with Elżbieta Janicka (Warsaw – New York – Warsaw, 2014–2015)Born in Paris in 1947, Michael Charles Steinlauf talks about his childhood in New York City, in the south of Brooklyn (Brighton Beach), in a milieu of Polish Jewish Holocaust survivors. His later experiences were largely associated with American counterculture, the New Left, an anti-war and antiracist student movement of the 1960s (Students for a Democratic Society, SDS) as well as the anticapitalist underground of the 1970s ("Sunfighter", "No Separate Peace"). In the 1980s, having undertaken Judaic Studies at Brandeis University, Steinlauf arrived in Poland, where he became part of the democratic opposition circles centred around the Jewish Flying University (Żydowski Uniwersytet Latający, ŻUL). In the independent Third Republic of Poland, he contributed to the creation of the Museum of the History of Polish Jews in Warsaw.Michael C. Steinlauf's research interests focus on the work of Mark Arnshteyn (Andrzej Marek) and of Yitskhok Leybush Peretz, Yiddish theatre as well as Polish narratives of the Holocaust. The latter were the subject of his monograph Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust (1997, Polish edition 2001 as Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady). An important topic of the conversation is the dispute concerning the categories used to describe the Holocaust, including the conceptualisation of Polish majority experience of the Holocaust as a collective trauma. Controversies also arise in connection with the contemporary phenomena popularly conceptualised as the "revival of Jewish culture in Poland" and "Polish–Jewish dialogue." Another subject of the conversation is Michał Sztajnlauf (1940–1942), Michael C. Steinlauf's stepbrother. The fate of the brothers was introduced into the canon of Polish culture by Hanna Krall's short story Dybuk (1995, English edition 2005 as The Dybbuk) and its eponymous stage adaptation by Krzysztof Warlikowski (2003). Looking beyond artistic convention, the interlocutors try to learn more about Michał himself. This is the first time the readers have an opportunity to see his photographs from the Warsaw Ghetto.The conversation is illustrated with numerous archival materials from periods before and after World War Two as well as from German-occupied Poland. "To nie była Ameryka". Z Michaelem Charlesem Steinlaufem rozmawia Elżbieta Janicka (Warszawa – Nowy Jork – Warszawa, 2014–2015)Urodzony w 1947 roku w Paryżu, Michael Charles Steinlauf opowiada o dzieciństwie spędzonym w Nowym Jorku, na południowym Brooklynie (Brighton Beach), w środowisku ocalałych z Zagłady polskich Żydów. Istotna część jego późniejszych doświadczeń związana była z amerykańską kontrkulturą, Nową Lewicą, studenckim ruchem antywojennym i antyrasistowskim lat sześćdziesiątych (Students for a Democratic Society, SDS) oraz podziemiem antykapitalistycznym lat siedemdziesiątych ("Sunfighter", "No Separate Peace"). W latach osiemdziesiątych, w związku z podjęciem studiów judaistycznych na Brandeis University, Steinlauf przyjechał do Polski, gdzie stał się częścią środowiska opozycji demokratycznej, skupionego wokół Żydowskiego Uniwersytetu Latającego (ŻUL). W III RP miał swój udział w tworzeniu Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.Zainteresowania badawcze Michaela C. Steinlaufa ogniskują się wokół twórczości Marka Arnsztejna (Andrzeja Marka), Jicchoka Lejbusza Pereca, teatru jidysz oraz polskich narracji o Zagładzie, którym poświęcił monografię Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady (2001, pierwodruk angielski 1997 jako Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust). Ważną część rozmowy stanowi spór dotyczący kategorii opisu Zagłady, w tym koncepcji polskiego doświadczenia Zagłady jako traumy zbiorowej. Kontrowersja nie omija zjawisk współczesnych, konceptualizowanych potocznie jako "odrodzenie kultury żydowskiej w Polsce" oraz "dialog polsko-żydowski".Bohaterem rozmowy jest także Michał Sztajnlauf (1940–1942), przyrodni brat Michaela C. Steinlaufa. Historia braci weszła do kanonu kultury polskiej za sprawą opowiadania Hanny Krall Dybuk (1995) oraz teatralnej inscenizacji Krzysztofa Warlikowskiego pod tym samym tytułem (2003). Abstrahując od konwencji przekazu artystycznego, rozmówcy próbują dowiedzieć się czegoś więcej o samym Michale. Czytelniczki i czytelnicy po raz pierwszy mają możność zobaczyć jego fotografie pochodzące z getta warszawskiego.Rozmowa jest bogato ilustrowana niepublikowanymi dotąd archiwaliami sprzed drugiej wojny światowej i z okresu powojennego, a także z czasów okupacji hitlerowskiej w Polsce.