Suchergebnisse

The article discusses the role of art in representing Roma historical memories. Following Chantal Mouffe, the author emphasizes the political character of the relation between memory and its artistic representation. It is argued that commemorative art transforms Roma historical experiences and becomes not only part and expression of Roma collective memory, but also an element of Roma fight for recognition and empowerment. The argument is advanced through a comparative analysis of two memorials of the Roma Holocaust: one that commemorates the Roma murdered in Borzęcin near Tarnów, and the Berlin's Memorial to the Sinti and Roma of Europe Murdered under the National Socialist Regime. The author claims that both memorials carry similar message that is subsequently analyzed in the broader context of the Roma politics of identity.

Artykuł prezentuje pewną metodę interpretacji pogłębionych wywiadów dotyczących sposobów, w jakie nieżydowscy Polacy pamiętają Żydów. Intencją proponowanej metody jest znalezienie nowej perspektywy, która uzupełniałaby dwie najważniejsze tradycje badawcze obecne w polskich badaniach tego tematu: podejście etnograficzne i podejście oparte na inspiracji psychoanalitycznej. Autor wychodzi z założenia, że wywiad nie stanowi przywołania przeszłości, lecz jest narracją tożsamościową, w której przeszłość jest (re)konstruowana zgodnie z imperatywami teraźniejszości, w której wywiad jest przeprowadzany, a Żydzi pełnią w nim rolę układu odniesienia dla procesu budowania tożsamości respondenta. Autor przyjmuje też, że narracje tożsamościowe wytwarzane są w czterech głównych wymiarach: sacrum, śmierci, seksu i władzy/przemocy, z których każdy posiada swą kulturową semantykę i kod binarny, stosowany do oddzielenia praktyk i przekonań charakteryzujących "Nas" od tych, które przypisujemy "Innym". Kody te, wraz z historiami o "Nas" i o "Innych", tworzą osnowę i wątek tożsamości narracyjnej przedstawianej w wywiadzie i odpowiadają wizji kultury, którą możemy znaleźć u Clifforda Geertza: sieci znaczeń, którą utkaliśmy i w którą jesteśmy uwikłani. Następnie autor przedstawia interpretację jednego wywiadu, pokazując, w jaki sposób respondent organizuje swoje opowieści o Żydach za pomocą rozmaitych semantyk i kodów w celu nadania spójności własnej narracji tożsamościowej.

W latach 1988−1993 autorzy artykułu uczestniczyli w projekcie badawczym "Pamięć kultury żydowskiej wśród mieszkańców Podkarpacia", w ramach którego zebrano około 400 pogłębionych wywiadów z mieszkańcami Polski południowej. Materiał ten, z różnych powodów, nie został wówczas opracowany. W 2013 roku postanowiliśmy do niego powrócić w ramach nowego projektu "Strategie pamiętania o kulturze żydowskiej w Galicji". Odczytując na nowo materiał zebrany 25 lat temu, mieliśmy wyjątkową okazję zaobserwować, jak zmieniła się nasza percepcja wypowiedzi respondentów. Przede wszystkim dostrzegliśmy szereg ukrytych założeń, którymi posługiwaliśmy się, przeprowadzając wywiady. Pierwsze z nich to lokowanie naszych rozmówców w dyskursie, który Johannes Fabian określał jako "allochroniczny", a więc traktowanie ich jako reprezentantów przeszłości, nienależących do naszej wspólnej teraźniejszości i nie podlegających jej wpływowi. Drugie to zdroworozsądkowa koncepcja pamięci jako mnéme, a więc jako przekazywania w teraźniejszości zakodowanego w przeszłości obrazu wydarzeń. Trzecie to przyjęcie za pewnik, że nasi rozmówcy muszą pamiętać to, co przeżyli i że właśnie treść tych przeżyć jest tym, co nam przekazują. Odczytując na nowo zebrane wywiady, poddaliśmy te założenia rewizji. Przyjęliśmy mianowicie, że wizje przeszłości są konstruowane w teraźniejszości, że służą budowie i obronie konstruktów tożsamościowych, i że to, co mówili nam respondenci, było w istocie rezultatem skomplikowanego nakładania się na siebie różnych dyskursów, w których ujmowali oni przeszłość. Samokrytycznie też musieliśmy przyznać, że odczytanie zebranego materiału z perspektywy debat, jakie przetoczyły się przez Polskę po opublikowaniu Sąsiadów i następnych książek J. T. Grossa ujawniło naiwność, z jaką 25 lat temu podchodziliśmy do stosunków polsko-żydowskich oraz pewną tendencję do marginalizacji problematyki Zagłady na rzecz nostalgicznej wizji żydowskiej kultury. Rewizja tej naiwności pozwoliła nam na dostrzeżenie w wywiadach wątków, aluzji, znaczących przemilczeń i tym podobnych, składających się na to, co określamy jako "niepamięć", w której przeszłość ujawnia się bardziej autentycznie niż w wyartykułowanych jej obrazach.

Using the framework of genocide, this volume analyzes the patterns of persecution of the Roma in Nazi-dominated Europe. Detailed case studies of France, Austria, Romania, Croatia, Ukraine, and Russia generate a critical mass of evidence that indicates criminal intent on the part of the Nazi regime to destroy the Roma as a distinct group. Other chapters examine the failure of the West German State to deliver justice, the Romani collective memory of the genocide, and the current political and historical debates. As this revealing volume shows, however inconsistent or geographically limited, over time, the mass murder acquired a systematic character and came to include ever larger segments of the Romani population regardless of the social status of individual members of the community