Türkiye'de cari açığı etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi
Anahtar Kelimeler : Durağanlık, Birim Kök, Nedensellik, ARDL, Sınır Testi Yaklaşımı ÖZET''TÜRKİYE'DE CARİ AÇIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN EKONOMETRİK ANALİZİ''Türkiye'de cari işlemler hesabı yıllardır en çok tartışılan konulardan biridir .Bu çalışmada Türkiye'de cari açığı etkileyen iktisadi faktörler incelenerek, Cari Açık, GSYİH ve Aramal İthalatı arasındaki ilişki Granger Nedensellik Testi ve ARDL Sınır testi yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Öncelikle Cari Açık, GSYİH ve Aramal İthalatı değişkenlerinin Dickey Fuller 81 ve Dickey Fuller 79 testleri yardımı ile durağanlık analizi yapılmıştır. Bu testlerin sonucunda üç değişkeninde birinci dereceden durağan seriler olduğuna karar verilmiştir.Durağanlık analizinden sonra, yapılan Granger Nedensellik Testi ile üç değişken arasındaki nedensellik ilişkisi incelenmiştir. Granger Nedensellik testinin sonucunda Cari Açık –GSYİH ve Cari Açık-Aramal İthalatı değişkenlerinin arasında çift yönlü nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Bununla birlikte Aramal İthalatı ve GSYİH arasındaki nedenselliğin tek yönlü ve aramal ithalatından GSYİH'a doğru olduğu saptanmıştır. Son olarak yapılan ARDL Sınır Testi Yaklaşımında 3 serinin de eşbütünleşik olduğuna karar verilmiştir. Uzun dönemde GSYİH ve Aramal İthalatındaki artışların GSYİH yı negatif yönlü etkileyeceği görülürken, kısa dönemde Cari Açık ve Aramalı İthalatındaki artışların GSYİH'da pozitif yönlü etki yarattığı tespit edilmiştir. Yapılan çalışmanın sonucunda, Türkiye'de özellikle son 25 yılda uygulanan ithalata dayalı büyüme politikalarının aramal ithalatını tetikleyerek, cari açığın artmasına sebep olduğuna karar verilmiştir. Bununla birlikte Cari Açık artarken bu değişkenle çift yönlü ilişkili olduğu belirlenen GSYİH artmakta ve Türkiye ekonomisi, gerçekte büyümediği halde, ihracatına bağlı olarak yaptığı ithalatla büyüyormuş görüntüsü çizmektedir.Key Words : Stagnation, Unit Root, Causality, ARDL Bound Test ApproachABSTRACT"ECONOMETRIC ANALYSIS OF THE FACTORES AFFECTING CURRENT DEFICIT ACCCOUNT IN TURKEY" Current account is one of the most discussed subjects in recent years in Turkey. In this study, Economic factors affecting current account deficit are examined and the relation among Current Deficit Account, GDP and Import of Intermediate Goods are analyzed by Granger Causality Test and ARDL Bound test approach. Firstly, the stagnation analysis of the variables of Current Account Deficit, GDP and Import of Intermediate Goods are analyzed by Dickey Fuller 81 and Dickey Fuller 79 tests. As a result of these tests, it has been decided that three variables are also first degree stagnant series. Following the stagnation analysis, the relation between Granger Causality Test carried out and the causality among three variables have been examined. As a consequence of Granger Causality test, double sided causality relation among Current Deficit Account-GDP and Current Deficit Account-Import of Intermediate Goods has been encountered. However It has been determined that the causality between Import of Intermediate Goods and GDP is one sided and is in the direction from import of intermediate to GDP. Finally it has been decided that the three series in ARDL Bound Test Approach are also co-integrated. While it is seen that the increases in GDP and Import of Intermediate Goods will affect GDP negatively in the long term, it has been detected that the increases in Current Deficit Account and Import of Intermediate Goods will create effect with positive direction in the short term too. It has been concluded at the end of the study carried out that the growth policies based on import which has been applied especially in the last 25 years in Turkey has triggered the import of intermediate goods and has caused to the increase of current deficit account. However, as Current Deficit Account increase, GDP whose relation with this variable has been determined also increases and Turkish economy draws a picture as if it had been grown by the import it has made depending on its export even though it has not increased in size in fact.