Suchergebnisse

Međunarodna naučna konferencija "Politička istorija Slovena – između mita i stvarnosti", održana 15. novembra 2019. u prostorijama palate Krsmanović, u organizaciji Instituta za političke studije, pod uredništvom dr Sanje Šuljagić, protekla je dosta uspešno. Već prema uređivačkom konceptu konferencije, izboru tema i učesnika na njoj, mogao se uvideti njen dosta neobičan karakter, kao i želja domaćina i organizatora ovog naučnog skupa da izvrši snažno pomeranje granica kako domaće, tako i strane nauke u cilju daljeg izučavanja političke istorije Slovena i drugih, mahom pravoslavnih naroda u novom posthladnoratovskom periodu. U tom kontekstu, ova konferencija za domaće prilike i domaće uslove zaista je dala sasvim nove uvide i naučne pristupe, i s pravom se može okarakterisati kao ekskluzivan naučni događaj.

The author endeavors to demonstrate that the realization of tolerance in a contemporary society is impossible without respecting different religious conceptions of the world. In other words, if one of such conceptions becomes politically relevant, that very fact amounts, as a rule, to some degree of restriction of other religions. This is why in the world political centers it has become obvious that only by creating legal prerequisites of ensuring the equality in status and position, it would be possible to realize political tolerance in pluri-confessional society. These prerequisites are created by enacting relevant international documents, such as the General Declaration of Human Rights and the Pact on Civil and Political Rights of Man. In such a way, and in accordance to the scope of implementation of these two documents, one may speak at present of reciprocal existence of religious tolerance in any social and political system. ; Raspravljati o religiji političkoj toleranciji nije moguće bez stavljanja ove dve tekovine ljudskog duha u konkretnu praksu. Sve religije govore o tome da su primer poštovanja slobode i da jedina prava sloboda postoji u njihovom okviru. S druge strane, istorija je bila poprište krvavih ratova u ime različitih koncepata tolerancije za koje su se zalagale pojedine religije. U savremenom svetu se pokazalo da je ostvarivanje slobodnog društva i prave tolerancije uopšte, a samim tim i političke, nemoguće bez odvajanja vere od države. Taj proces koji je dobio planetarne razmere ipak ne ide onako kako bi se to očekivalo i netolerancija izazvana, između ostalog, i religijskom isključivošću još uvek vlada u velikim delovima planete.

Brojni radovi iz oblasti strateških studija ukazuju da je u periodu nakon Drugog svetskog rata došlo do umanjenja značaja vojne moći u pogledu ostvarivanja spoljnopolitičkih ciljeva vojnih sila. Autori u radu polaze od teze da je ova pojava još izraženija u savremenim međunarodnim odnosima što objašnjavaju izmenjenim kontekstima savremene društvene stvarnosti koji delimično ili potpuno ograničavaju političke efekte ili "političku korisnost" vojne moći. Analizom pojedinih posthladnoratovskih sukoba u kojima su učestvovale velike sile, autori zaključuju da takva ograničenja nisu rezultat samo tehnolškog ili ekonomskog konteksta u periodu globalizacije i informacione revolucije već, značajno, i socio-kulturnog i političkog konteksta koji se, između ostalog, sagledavaju kroz ratnu etiku globalnog društva i pojavu snažno ideološki mobilisanog stanovništva pojedinih zemalja i regiona.

Iako svetske religije imaju mnogo toga zajedničkog, istorija sveta prepuna je primera kako su politika i politički akteri bili veoma efikasni u instrumentalizaciji onog što ih razdvaja i deli u cilju postizanja političkih ciljeva. Neretko se dešavalo i obrnuto. To su, između ostalog, i razlozi zašto je istorija svetskih religija u stvari istorija sukoba i ratova. Interreligijski dijalog predstavlja jedan od pokušaja prevazilaženja nesuglasica između svetskih religija. U skladu sa tim, osnovna teza koju autor dokazuje u ovom radu jeste da interreligijski dijalog ima važnu (geo)političku dimenziju i funkciju. Međutim, ova dimenzija interreligijskog dijaloga dugo je bila zanemarivana. Posledično, postoji jaz u, pre svega, domaćoj literaturi u istraživanju političke dimenzije interreligijskog dijaloga. U radu koristim relevantnu polit-religiološku literaturu i na savremenim primerima dokazujemo koliko je (geo)politička dimenzija interreligijskog dijaloga važna za istraživače i kako iskoristiti interreligijski dijalog u cilju jačanja demokratskih potencijala savremenih društava.

Complementing the broad framework of Conceptual Metaphor Theory (Lakoff & Johnson 1980; Johnson 1987; Benczes, Barcelona, & Ruiz de Mendoza Ibáñez 2011; etc.) and Critical Metaphor Analysis (Charteris-Black 2004; Musolff 2006) with research on multimodality from a cognitive viewpoint (Forceville 1996, 2008; Forceville & Urios-Aparisi 2009; Bounegru & Forceville 2011; etc.), in this paper we address the topic of Serbia-EU relations unfolded in pictorial and multimodal discourse in news media in order to explore how this topic is communicated via metaphors and other cognitive instruments in newspaper cartoons. The data collection for our analysis consists of 15 cartoons published in the Serbian daily newspaper Politika in the period 2009-2015, which depict the concept of the EU in relation to Serbia and the varied political and social issues associated with it. Modelling our method of analysis on Bounegru and Forceville (2011), we try to show not only how pictorial and multimodal metaphors reveal the underlying metaphor scenarios, those of journey, school, sport and liquid, but also how multimodal discourse becomes a powerful tool of conveying different evaluative content and rhetorical impact when set within a specific socio-political context. ; Pod okriljem kognitivne teorije metafore (Lakoff & Johnson 1980; Johnson 1987; Charteris-Black 2004; Musolff 2006; Benczes, Barcelona, & Ruiz de Mendoza Ibáñez 2011; itd.) i multimodalnosti (Forceville 1996, 2008; Forceville & Urios-Aparisi 2009; Bounegru & Forceville 2011; itd.) rad se bavi temom međusobnih odnosa Srbije i EU u medijskom vizuelnom i multimodalnom diskursu i načinima obrade ove teme putem metafore u žanru novinske karikature. Analiza se zasniva na 15 karikatura objavljenih u Politici u periodu između 2009. i 2015. godine koje prikazuju odnose između EU i Srbije, kao i druga s tim povezana politička i društvena pitanja. Koristeći analitički model preuzet od Bunegri i Forsvila (2011), namera nam je da pokažemo kako se uz ...

Predmet analize ovog rada jesu mogućnosti uticaja institucionalnog okvira na proizvodnju kulture i umetnosti u turbulentnom neo-liberalnom dobu, što je upoređeno sa taktičkom pozicijom umetnosti britanske grupe umetnika APG. Cilj rada jeste integracija pojmova politike, svakodnevice i taktičke umetnosti putem zaključaka iz istorije umetnosti druge polovine 20. veka kako bi ukazalo da savremena umetnost kojoj su pitanja, problemi i uslovi svakodnevice razlog nastanka, ipak ima udela u proizvodnji stvarnosti. To je izvedeno kritičkim, komparacijskim i dekonstruktivističkim teorijsko-metodološkim postupcima. Rezultati rada ističu različite načine promišljanja pojma instutucije od strane avangarde, institucionalne kritike, kao i savremenih teoretičara i istoričara umetnosti Borisa Grojsa i Hansa Beltinga, te kritičara Brajana Holmsa. Zaključci rada ogledaju se u činjenju razumljivim da se institucije kulture, u cilju svog delotvornijeg rada trebaju otvoriti prema političkim pitanjima i obratno da se ključne političke sfere trebaju otvoriti prema mišljenju iz umetnosti i respektu publike. Zaključak je i neophodnost pitanja o tome kakav proizvod bismo imali ako bi se institucionalno primenio i valorizovao rad praksi koje čine vidljivim još uvek nepremostivu distancu između političkog i svakodnevnog života, a koje pokušavaju da ga prevaziđu.

U radu se kroz tri cjeline (Rat u sjeni, Osjetljivo dijete i Između sna i jave - fantastična preobrazba) analiziraju i interpretiraju pojavne slike djeteta u dvanaest kratkih priča (1945- 1988), a tematski dijapazon (dijete - "otpadnik", preosjetljivo/poremećeno dijete, osujećeno dječje prijateljstvo, životinja kao prijatelj djeteta, bijeg od stvarnosti u maštu) raznolikiji je od kratkih priča u kojima su rat i njegove neposredne posljedice (smrt, glad) bile glavna opasnost normalnom djetinjstvu. Književno dijete druge polovice 20. stoljeća ugroženo je modemom tehnologijom koja priječi komunikaciju između njega i odraslih, a u trokutu obitelj-škola-zajednica uzroci su problemskih situacija iz kojih se ono uzdiže kao tužitelj svijeta odraslih. Dječji likovi predstavljeni su kao nemoćni i tužni, osjećaj straha nadvladava sve ostale i oni često bezuspješno pokušavaju uspostaviti partnerstvo s užom i širom zajednicom. Kratka priča s temom djetinjstva nakon 1945. uz njegovanje mita o dobrom djetetu često preuzima omiljena pomoćna sredstva europske narodne bajke (dijete-siroče ili polusiroče, blagotvorna pomoć starijeg neznanca, životinja-pomoćnik), ona poopćuje slike o djetetu koje, kao takve, imaju malo zajedničkoga s realnim djetetom u 2. polovici 20. stoljeća, ali su vrijedne kao simbolične poruke čovječanstvu daje zapustilo svoju budućnost. Najzastupljenija je kratka priča inicijacije, ali se ovaj oblik često razotkriva kao priča o uskraćenoj inicijaciji, jer mladi protagonisti stvarnost odraslih doživljavaju kao suprotnost poretka koji bi se trebao temeljiti na razumu i pozitivnim vijednostima.

Dana 13. aprila 2015. godine, na 1416. kilometru toka reke Dunav, na njegovoj desnoj obali, na lokalitetu Gornja Siga, koji u stvarnosti predstavlja poluostrvo koje se naslanja na desnu obalu reke, od strane troje čeških državljana proglašena je Slobodna republika Liberland. U domaćoj naučnoj i stručnoj javnosti ovaj događaj je protekao bez reakcija (osim jedne izjave Ministarstva spoljnih poslova kojom isto obznanjuje da formiranje Liberlanda na pomenutom prostoru nema uticaja na teritorijalni integritet Republike Srbije, te da je isto neozbiljan postupak koji ne zaslužuje komentar), a i u hrvatskoj stručnoj javnosti preovlađujuća reakcija je da se radi o slučaju koji ne zaslužuje ozbiljnije komentare. Sa druge strane, u američkoj naučnoj javnosti ovaj događaj nije prošao bez odjeka, i na svetlost dana polako izlaze tekstovi koji se bave ovim pitanjem. U ovom radu autor je pokušao da sagleda domete proglašenja Liberlanda kao države u odnosu na neka prethodno postavljena pravna pravila i rešenja pitanja granice na Dunavu između danas suverenih država Srbije i Hrvatske, kao i u odnosu na Konvenciju o pravima i obavezama država iz Montevidea (1933), kojom se načelno utvrđuju kriterijumi za postojanje države, a čije odredbe su vremenom dobile snagu međunarodnog običajnog prava. U zaključnim razmatranjima sintetizovane su činjenice prikupljene tokom istraživanja i dato je mišljenje o trenutnom pravnom subjektivitetu Liberlanda.

Rad nastoji da promisli jednu zaboravljenu polemiku iz istorije sociološke teorije između dvoje uglednih sociologa, Marijane Veber i Georga Zimela, o položaju žena u nemačkom društvu (i obrazovnom sistemu) početkom 20. veka. Autorke u tekstu nude novu interpretaciju ove polemike koju situiraju u društveni kontekst: (a) nemačkog društva krajem 19. i početkom 20. veka, (b) prvog talasa feminizma u Nemačkoj, i (c) individualnih habitusa glavnih protagonista ove polemike. Interpretacija pokazuje da, uprkos činjenici da se Veber suprotstavlja Zimelovoj hipotezi da bi žene trebalo da stvore drugačiji, nezavisan i alternativan kulturni sistem (subjektivnu kulturu) kao protivtežu dominantnoj muškoj objektivnoj kulturi, oboje pokušavaju da konceptualizuju stvarnost koja bi bila konstruisana na alternativnim sistemima vrednosti. Međutim, ovi konstrukti zamišljenih alternativnih stvarnosti bili su ograničeni akademskim, obrazovnim i političkim iskustvima njihovih tvoraca, kao i njihovom rodnom i klasnom pripadnošću. ; The paper discuss the forgotten controversy from the history of sociological theory between two eminent sociologists, Marianne Weber and Georg Simmel, about the position of women in German society (and educational system) in early 20th century. The authors offer new interpretation of the controversy embeded into societal context of: (a) German society in late 19th and early 20th century, (b) first wave feminisim in Germany, and (c) individual habitus of its protagonists. The interpretation shows that inspite of the fact that Weber and Simmel confront their opinions about Simmel's hypothesis that women should create a different, independent and alternative cultural system (subjective culture) as a counterpoint to dominant male objective culture, they both made an attempt to conteptualize reality that will be constructed on alternative value systems. However, these alter realities were limited by the academic, educational and political experiences of their creators, as well as their gender and class belonging.

Evroazijstvo je počelo da pretenduje na ulogu glavne integracione ideologije na postsovjetskom prostoru. Klasično evroazijstvo pojavilo se među ruskim emigrantima 20-ih godina prošlog veka, kao reakcija na raspad slovenofilskih iluzija i očekivanja nakon završetka Prvog svetskog rata, kao i propasti starih carstava na čijim ruševinama su nastali nacionalizam i separatizam. Evroazijci su odustali od ideje stvaranja zajedničke slovenske civilizacije, u čijem je centru trebala da bude Rusija, iznoseći ideju Evroazije kao posebnog civilizacijskog prostora, koji se delimično podudarao sa granicama nekadašnjeg Ruskog carstva i SSSR-a. Ključnu ulogu u popularizaciji ideje evroazijstva tokom perioda perestrojke i postperestrojke, igrala su novinarska dela Leva Gumiljova i Aleksandra Dugina, koja su stvorila uslove za pozitivnu percepciju evroazijstva i prihvatanje tih ideja od strane intelektualnih i političkih elita u postsovjetskoj eri. Bivši predsednik Kazahstana, NursultanNazarbajev, prvi je put 1994. godine izrazio ideju o potrebi stvaranja Evroazijske unije, do čije će realizacije proteći skoro 20 godina, prolazeći kroz različite faze, od Evroazijske ekonomske zajednice, preko Carinske unije, do zajedničkog ekonomskog prostora do čijeg je otelotvorenja došlo stvaranjem Evroazijskog saveza, 2014. godine. Evroazijstvo je, između ostalog, sastavni element modernog ruskog identiteta i geopolitičke prakse. To je najvažniji rezultat prvog veka od pojave evroazijske ideje, koji je doveo do kasnijeg stvaranja sveevroazijske ideje (kao ujedinjenja Slovena-Rusa sa turskim narodima) koja je potom preoblikovana u ideju "Velike Evroazije". Pojam "Velika Evroazija" se relativno nedavno pojavio u geopolitičkom rečniku. Pomenuti pojam uključuje kompletnu Evroaziju i deo Afrike. Prema klasifikaciji UN-a, u Veliku Evroaziju se ubraja 48 država Evrope, 50 država Azije i 7 država Severne Afrike, koje pokrivaju prostor osam od dvanaest lokalnih civilizacija i devet civilizacijskih asocijacija.

Sokolski pokret je predstavljao veoma važan i jedinstven način borbe za ujedinjenje Južnih Slovena, pa je njegova uloga bila od izuzetnog značaja u konstruisanju jugoslovenskog identiteta u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Negovanje sporta kao simbola harmonije između tela, duše i duha je promovisalo fizičko vaspitanje kao put ka integralnom jugoslovenstvu. Cilj ovog rada je da se razmotre elementi ideologije i propagande koji su bili prisutni u estetici i vizuelnoj prezentaciji sokolske arhitekture. Kroz analizu sokolske životne filozofije može se zaključiti do koje mere je ona uticala na arhitekturu sokolskih domova. Veza između Sokolskog pokreta i jugoslovenske ideologije je implicirala detaljniji uvid u političke događaje koji su direktno uticali na proces gradnje i stilskog razvoja sokolskih domova. Ekspanzija podizanja sokolskih domova širom Kraljevine Jugoslavije se poklapala sa diktaturom kralja Aleksandra I Karađorđevića, što jasno ukazuje da je postojala snažna veza i podrška između Sokola i monarhije. Politička dimenzija Sokolskog pokreta je bez sumnje komunicirala sa konceptom integralnog jugoslovenstva. Promene koje su se desile 1934. godine, atentat na kralja Aleksandra, kao i određeni problemi sa Rimokatoličkom crkvom, rezultirali su osetnim smanjenjem podizanja sokolskih domova sve do 1941. godine. Kroz analizu političkog uticaja na arhitekturu sokolskih domova, kao i njihove estetike i ideologije, može se izvući zaključak o tadašnjim društvenim prilikama. Odatle sledi da se sokolska arhitektura može interpretirati kao primer političke umetnosti. ; Sokol movement represented a very important and unique way of struggle for unification of Southern Slovenes; therefore its role in the constitution of Yugoslav identity in the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenians was significant. Nourishing sport as a symbol of harmony between body, soul, and spirit de facto promoted physical training as the road towards true Yugoslavism. The main purpose of this paper is to consider elements of ideology and propaganda which were present in the aesthetics and visual presentation in the Sokol architecture. It can be concluded by analyzing principles of Sokol movement to what extent it influenced architecture of Sokol houses. The connection between Sokol movement and Yugoslav ideology suggests a closer look at the political events which directly influenced the process of building-up and stylistic development of Sokol houses. The building expansion of Sokol houses throughout the Kingdom of Yugoslavia matches the dictatorship of King Alexander Karadjordjević I, which clearly implies there has been a strong connection and support between the Sokols and the crown. The political dimension of Sokol movement has undoubtedly communicated with the concept of true Yugoslavism. Changes which have occurred in 1934, the assassination of King Alexander as well as problems with the Catholic Church considering the amount of influence Sokol movement had on Catholic members. This resulted in a major fall in building program of Sokols up until 1941. Through an analysis of political influence on architecture of Sokol houses, as well as aesthetics and ideology, a conclusion can be drawn about the social system of the time. Therefore, Sokol architecture can be interpreted as an example of political art.