Дезертирство серед українців у польському війську: мотиви, масштаби
In: Przegląd Środkowo-Wschodni, Band 5/2020, S. 237-283
ISSN: 2545-1324
Po Pierwszej wojnie światowej i zawarciu szeregu międzynarodowych umów prawnych
większość ziem zachodnio-ukraińskich została włączona w skład Rzeczypospolitej.
Ukraińcy, którzy zgodnie z prawem polskim zostali obywatelami kraju, podlegali
rekrutacji do wojska. Zaczynając z 1921 r. na tereny byłego Imperium Rosyjskiego,
a z 1922 r. – byłej Monarchii Austro-Węgierskiej została poszerzona praktyka
przeprowadzenia ogólnej rekrutacji do wojska chłopców, którzy skończyli 21 lat.
Rekrutów "Rusinów"/"Ukraińców" przeważnie powoływano do służby w piechocie,
kawalerii, artylerii, w większości wypadków w centralnych i zachodnich regionach kraju.
W wojsku rekruci doznawali twardej rzeczywistości życia wojskowego, co stawało się
przyczyną dezercji wielu rekrutów bez względu na narodowość. Pewną część zbiegów
składali Ukraińcy. W artykule została podjęta próba analizy zjawiska dezercji Ukraińców
z wojska polskiego w okresie międzywojennym. Wydarzenia wojny polsko-ukraińskiej
w latach 1918-1919, stosunek ofi cerów i młodszych ofi cerów do rekrutów, zaopatrzenie
materialne wojskowych, życie prywatne, życie rodzinne stały się głównymi czynnikami,
pobudzającymi rekrutów do dezercji. Jednocześnie na podstawie literatury naukowej i materiałów archiwalnych został zbadany stosunek cywilnej ludności ukraińskiej do
dezerterów i jego ewolucja w okresie międzywojennym, zostały ustalone główne
kraje, dokąd próbowali uciec dezerterzy, ratując się od prześladowań i w poszukiwaniu
lepszego losu. W artykule również zostały przedstawione główne wnioski
i przedsięwzięcia przywódców politycznych i wojskowych Rzeczypospolitej niezbędne
do zwalczania tego haniebnego dla wojska zjawiska.