Suchergebnisse

Przedmiotem artykułu jest problematyka edukacji prawnej społeczeństwa jako elementu kształtującego kulturę zaufania. Wyzwania czasów współczesnych – zarówno te o charakterze globalnym, jak i lokalnym – skłaniają do refleksji nad znaczeniem prawa jako instrumentu kształtującego relacje międzyludzkie. I choć potrzeba jego istnienia jest niezaprzeczalna, to jednak z obawą spoglądać należy na obniżający się stan świadomości prawnej społeczeństwa polskiego. Ideą towarzyszącą prowadzonym w artykule rozważaniom jest chęć zainicjowania szerszej debaty na ten temat, jak również badań o charakterze interdyscyplinarnym, które doprowadzą do sformułowania określonych wniosków i propozycji zmian. Miałyby się one stać przyczynkiem do określonych działań wspierających rozwój edukacji prawnej społeczeństwa, a w przyszłości i kolejnej dyskusji na temat edukacji prawniczej przyszłych pokoleń prawników, która to dyskusja stanowi od wielu lat przedmiot ożywionej debaty przedstawicieli zagranicznej nauki prawa i wydaje się być konieczną również w Polsce.

The article deals with the challenges resulting from financialisation, in which we observe an increasing impact of the financial sphere in man's everyday life. It also considers the effect of this process on the functioning of societies and concludes that the process of creating and applying financial market law must be redefined and human rights issues taken into account. In addition to the activity of the UN and the European Union in promoting the concept of business and human rights, the experiences of recent years show that combining human rights with financial market regulation is possible. To achieve this, however, many actors must be involved and a specific understanding of human rights and values must be adopted, and their protection should constitute the core of the legislator's activity. ; nieborak@amu.edu.pl ; Tomasz Nieborak - is a Professor and Dean of The Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland. ; Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland ; Aalbers M.B., The Variegated Financialization of Housing, "International Journal of Urban and Regional Research" 2017, vol. 41, no. 4. ; Adamska A., Finansjalizacja a zmiana matrycy instytucjonalnej, "Finanse: czasopismo Komitetu Nauk o Finansach PAN" 2017, no. 1. ; Amano O., Human rights, ethics and international business: the case of Nigeria, (in:) A. Voiuculescu, H. Yanacopulos (eds.), The Business of Human Rights. An Evolving Agenda for Corporate Responsibility, London 2020. ; Arndt W., Longchamps de Bérier F., Szczucki K. (eds.), Dobro wspólne. Teoria i praktyka, Warsaw 2013. ; Arnold D. G., Human rights and business: an ethical analysis, (in:) R. Sullivan (ed.), Business and Human Rights. Dilemmas and Solutions, London 2003. ; Augenstein D., The Crisis of International Human Rights Law in the Global Market Economy, EUI Working Paper, RSCAS 2014/118. ; Balakrishnan R., Elson D. (eds), Economic Policy and Human Rights. Holding Governments to Account, London 2011. ; Balakrishnan R., Elson D., Economic policies and human rights obligations: An introduction, (in:) R. Balakrishnan, D. Elson (eds.), Economic Policy and Human Rights. Holding Governments to Account, London 2011. ; Baumann-Pauly D., Nolan J. (eds.), Business and Human Rights. From Principles to Practice, London 2016. ; Bernaz N., Business and Human Rights. History, law and policy – Bridging the accountability gap, New York 2017. ; Brzozowski W., Konstytucyjna zasada dobra wspólnego, "Państwo i Prawo" 2006, vol. 11. ; Brzozowski W., Krzywoń A., Wiącek M., Prawa człowieka, Warsaw 2018. ; Carozza G.P., Human Dignity, (in:) D. Shelton (ed.), The Oxford Handbook of International Human Rights Law, Oxford 2012 ; Center for Human Rights and Global Justice, Every Thirty Minutes: Farmer Suicides, Human Rights, and the Agrarian Crisis in India, NYU School of Law, New York 2011. ; Cyceron M.T., O państwie, o prawach, Kęty 1999. ; Dembinski P.H., Beretta S., Kryzys ekonomiczny i kryzys wartości, Crakow 2014. ; Deva S., Birchall D. (eds.), Research Handbook on Human Rights and Business, Cheltenham 2020. ; Deva S., Bhopal: the saga continues 31 years on, (in:) D. Baumann-Pauly, J. Nolan (eds.), Business and Human Rights. From Principles to Practice, London 2016. ; Drahn P., Adoption of EU Business and Human Rights Policy. The Use of Discretion in the National Transposition of the EU Directives, Cham 2020. ; Epstein G.A., Financialization and the World Economy, UK and Northampton, MA, USA, 2005. ; Faracik B., Implementation of the UN Guiding Principles on Business and Human Rights, European Parliament, Policy Department, 2017. ; Flood R.P., Garber P. M., Speculative Bubbles, Speculative Attacks, and Policy Switching, Cambridge 1994. ; Freeman M., Prawa człowieka, Warsaw 2007. ; Gajl N., Instrumenty finansowe w zarządzaniu gospodarką narodową, Warsaw 1988. ; Garber P.M., Tulipmania, "Journal of Political Economy" 1989, vol. 97, no. 3. ; Gemzik-Salwach A., Opolski K. (eds.), Finansjalizacja. Wpływ na gospodarkę i społeczeństwo, Warsaw 2016. ; Gemzik-Salwach A., Opolski K., Finansjalizacja w świetle wyzwań współczesnej gospodarki, (in:) A. Gemzik-Salwach, K. Opolski (eds.), Finansjalizacja. Wpływ na gospodarkę i społeczeństwo, Warsaw 2016. ; Glapiński A., Przedmowa, (in:) P.H. Dembinski, S. Beretta, Kryzys ekonomiczny i kryzys wartości, Crakow 2014. ; Golay C., Legal analysis on the rights of peasants and other people working in rural areas. The Right to Seeds and Intellectual Property Rights, Geneva Academy of International Humanitarian Law and Human Rights, Geneva 2016. ; Grzegorczyk W. (ed.), Marketing w obliczu nowych wyzwań rynkowych. Księga jubileuszowa z okazji 70-lecia Profesora Bogdana Gregora. ; Human Rights and Sustainable Finance. Exploring the Relationship, Institute for Human Rights and Business, UNEP, 2016, Inquiry Working Paper. ; Joint Communication to the European Parliament and the Council, Action Plan on Human Rights and Democracy (2015–2019) "Keeping human rights at the heart of the EU agenda", https://ec.europa.eu/anti-trafficking/sites/antitrafficking/files/action-plan-on-human-rights-and-democracy-2015–2019_en.pdf. ; Kacprzak J., Odpowiedzialny biznes a prawa człowieka, (in:) XI Seminarium Warszawskie. Prawo do godnego życia w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i innych standardów międzynarodowych, MSZ, Warsaw 2018. ; Kojder A., Godność, (in:) M. Boguni-Borowska (ed.), Fundamenty dobrego społeczeństwa. Wartości, Crakow 2015. ; Kolb R.W., What Is Financial Contagion?, (in:) R.W. Kolb (ed.), Financial Contagion. The Viral Threat to the Wealth of Nations, New Jersey 2011. ; Kolb R.W. (ed.), Financial Contagion. The Viral Threat to the Wealth of Nations, New Jersey 2011. ; Krapiec M.A., Struktura bytu. Charakterystyczne elementy systemu Arystotelesa i Tomasza z Akwinu, Lublin 1963. ; Mackay C., Extraordinary Popular Delusions and the Madness of Crowds & J. de la Vega, Confusión de Confusiones, New York 1996. ; Mazurek F.J., Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin 2001. ; Newton A., The Business of Human Rights. Best Practice and the UN Guiding Principles, New York 2019. ; Nieborak T., Historyczne aspekty wykorzystywania instrumentów pochodnych na przykładzie Tulipanomanii, "Rynek Terminowy" 2004, no. 2. ; Nieborak T., Creation and enforcement of financial market law in the light of the economisation of law, Poznań 2016. ; Nieborak T., Tworzenie i stosowanie prawa rynku finansowego a proces ekonomizacji prawa, Poznań 2016. ; Osiatyński W., Prawa człowieka i ich granice, Crakow 2011. ; Palley T.I., Financialization: What It Is and Why It Matters, Working Paper no. 525 by The Levy Economics Institute and Economics for Democratic and Open Societies Washington, D.C. December 2007. ; Piechowiak M., Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony, Lublin 1999. ; Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warsaw 2012. ; Piechowiak M., Godność w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej – destrukcja uniwersalnego paradygmatu ujęcia podstaw praw człowieka, "Themis Polska Nova" 2012, vol. 2, no. 1. ; Piechowiak M., Prawne a pozaprawne pojęcia dobra prawnego, (in:) W. Arndt, F. Longchamps de Bérier, K. Szczucki (eds.), Dobro wspólne. Teoria i praktyka, Warsaw 2013 ; Ratajczak M., Ekonomia instytucjonalna i jej współczesny podział, "Współczesne Problemy Ekonomiczne" 2012, no. 4. ; Robinson M., Foreword, (in:) R. Sullivan (ed.), Business and Human Rights. Dilemmas and Solutions, London 2003. ; Ruggie J G., The social construction of the UN Guiding Principles on Business and Human Rights, (in:) S. Deva, D. Birchall, Research Handbook on Human Rights and Business, Cheltenham 2020. ; Sawey M., What Is Financialization? "International Journal of Political Economy" 2013, vol. 42, no. 4. ; Shelton D. (ed.), Th e Oxford Handbook of International Human Rights Law, Oxford 2012. ; Sibińska A., Charakterystyka zachowań finansowych ludzi młodych, (in:) W. Grzegorczyk (ed.), Marketing w obliczu nowych wyzwań rynkowych. Księga jubileuszowa z okazji 70-lecia Profesora Bogdana Gregora, Łódź 2013. ; Sroka R., Etyka i praw człowieka w biznesie. W poszukiwaniu metody, Warsaw 2016. ; Stawrowski Z., Dobro wspólne a filozofia polityki, (in:) W. Arndt, F. Longchamps de Bérier, K. Szczucki (eds.), Dobro wspólne. Teoria i praktyka, Warsaw 2013. ; Sullivan R. (ed.), Business and Human Rights. Dilemmas and Solutions, London 2003. ; Thaler R.H. , Sunstein C. R., Nudge: Improving decisions about health, wealth and happiness, London 2009. ; Vašák K., A 30-year struggle. The sustained efforts to give force of law to the Universal Declaration of Human Rights, "UNESCO Courier" November 1977. ; Voiuculescu A., Yanacopulos H. (eds.), Th e Business of Human Rights. An Evolving Agenda for Corporate Responsibility, London 2020. ; Weralski M. (ed.), System instytucji prawno-finansowych PRL, vol. I, Wrocław 1982. ; Weralski M., Instytucje prawno-finansowe a kategorie ekonomiczne, (in:) M. Weralski (ed.), System instytucji prawnofinansowych PRL, vol. I Wrocław 1982. ; Weralski M., Pojęcie instytucji prawnofinansowych i ich systematyka, (in:) M. Weralski (ed.), System instytucji prawnofinansowych PRL, vol. I, Wrocław 1982. ; Wielka Encyklopedia PWN, Vol. VII, Warsaw 2002. ; Wytyczne dotyczące praw człowieka i biznesu. Wdrażanie Dokumentu Ramowego ONZ, "Chronić, Szanować i Naprawiać", Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu, Częstochowa 2014. ; 26 ; 5 ; 161 ; 185

Stan finansów Unii Europejskiej stanowi od wielu lat przedmiot ożywionej debaty publicznej. Dotyczy to kilku elementów, zktórych obecnie za najważniejsze należy uznać: kryzys finansowy, sytuację wstrefie euro, kryzys migracyjny, awostatnim czasie wyzwania, przed jakimi stanie Unia Europejska wsytuacji opuszczenia jej przez Wielką Brytanię. Wszystkie wymienione elementy to jedynie część aktualnych problemów mogących zadecydować oprzyszłości Zjednoczonej Europy– Europy, której proces jednoczenia, mimo niewątpliwych błędów popełnionych po drodze, uznać można za zakończony sukcesem. Wydaje się wszakże, iż wpewnym momencie ideologia jednoczenia przysłoniła istotę budowania efektywnych struktur europejskich. Zaczęły bowiem dominować interesy indywidualne poszczególnych państw, awartości przyświecające ojcom założycielom Unii Europejskiej zostały zmarginalizowane. Dowodem na to jest sytuacja budżetu ogólnego Unii Europejskiej, który wswej istocie stanowić miał instrument realizacji idei iwartości unijnych. Niestety, poprzez wprowadzanie kolejnych wyjątków od zasad nim rządzących, wyrażających się między innymi wuprzywilejowaniu poszczególnych państw, doprowadzono do tego, że wdyskusji na jego temat zaczęła dominować retoryka zamykająca się wzdaniu: "kto dał więcej, akto mniej". Wzwiązku ztym zatracono sens realizacji zasady solidarności, tj. faktycznego wyrównywania szans pomiędzy państwami czy też regionami, atakże wartości dodanej tworzonej przez poszczególne wydatki budżetowe. Należy stwierdzić, że wzrost nastrojów antyeuropejskich wpołączeniu zpowolnym odchodzeniem od fundamentalnych wartości, na których historycznie budowana była Europa, godzi wkształtowanie tożsamości europejskiej. Nie wszystko jednak stracone. Konieczne jest wprowadzenie zmian, które przywrócą Europie jej europejskość ipozwolą utrzymać pozycję we współczesnym świecie. Zcałą pewnością jednym zinstrumentów prowadzących do tego celu powinien być budżet ogólny Unii Europejskiej, którego struktura oraz mechanizmy funkcjonowania, podobnie jak instytucje unijne, muszą być wszakże poddane reformie. ; Stan finansów Unii Europejskiej stanowi od wielu lat przedmiot ożywionej debaty publicznej. Dotyczy to kilku elementów, zktórych obecnie za najważniejsze należy uznać: kryzys finansowy, sytuację wstrefie euro, kryzys migracyjny, awostatnim czasie wyzwania, przed jakimi stanie Unia Europejska wsytuacji opuszczenia jej przez Wielką Brytanię. Wszystkie wymienione elementy to jedynie część aktualnych problemów mogących zadecydować oprzyszłości Zjednoczonej Europy– Europy, której proces jednoczenia, mimo niewątpliwych błędów popełnionych po drodze, uznać można za zakończony sukcesem. Wydaje się wszakże, iż wpewnym momencie ideologia jednoczenia przysłoniła istotę budowania efektywnych struktur europejskich. Zaczęły bowiem dominować interesy indywidualne poszczególnych państw, awartości przyświecające ojcom założycielom Unii Europejskiej zostały zmarginalizowane. Dowodem na to jest sytuacja budżetu ogólnego Unii Europejskiej, który wswej istocie stanowić miał instrument realizacji idei iwartości unijnych. Niestety, poprzez wprowadzanie kolejnych wyjątków od zasad nim rządzących, wyrażających się między innymi wuprzywilejowaniu poszczególnych państw, doprowadzono do tego, że wdyskusji na jego temat zaczęła dominować retoryka zamykająca się wzdaniu: "kto dał więcej, akto mniej". Wzwiązku ztym zatracono sens realizacji zasady solidarności, tj. faktycznego wyrównywania szans pomiędzy państwami czy też regionami, atakże wartości dodanej tworzonej przez poszczególne wydatki budżetowe. Należy stwierdzić, że wzrost nastrojów antyeuropejskich wpołączeniu zpowolnym odchodzeniem od fundamentalnych wartości, na których historycznie budowana była Europa, godzi wkształtowanie tożsamości europejskiej. Nie wszystko jednak stracone. Konieczne jest wprowadzenie zmian, które przywrócą Europie jej europejskość ipozwolą utrzymać pozycję we współczesnym świecie. Zcałą pewnością jednym zinstrumentów prowadzących do tego celu powinien być budżet ogólny Unii Europejskiej, którego struktura oraz mechanizmy funkcjonowania, podobnie jak instytucje unijne, muszą być wszakże poddane reformie.

The aim of this paper is to outline the institution of the tax avoidance clause which has recently been re-introduced to the Polish legal system. The clause is known in many legal systems worldwide, and always arouses numerous controversies, which arise primarily from the subjectivity as well as, partly, the retroactivity of its application, which is based on extremely general principles, leaving a vast interpretative margin to the tax authorities enforcing the clause. Selected problems arising from the implementation of the tax avoidance clause in the Polish legal system have been analysed. These theoretical problems will be real once the clause has been enforced.

Artykuł porusza niezwykle aktualny i ważny problem definiowania rynku finansowego jako dobra wspólnego. Rynek finansowy, będący częścią systemu gospodarczego i społecznego, jest współcześnie jednym z najważniejszych elementów funkcjonowania państwa. Potwierdzeniem tej tezy są wydarzenia ostatnich lat, kiedy to kryzys finansowy zachwiał fundamentami współczesnego świata. U źródeł tego kryzysu stał nie tylko upadek określonych wartości i dominująca żądza pieniądza, lecz także i słabość państwa w egzekwowaniu prawa. Zabrakło ponadto głębszej refleksji nad potencjalnymi konsekwencjami załamania się rynku finansowego. Etyka cnoty zdominowana została przez etykę normatywną. Cechą kryzysów jest jednak ich oczyszczający charakter i pojawiająca się refleksja nad źródłami ich wystąpienia. Stała się ona także inspiracją do powstania niniejszego artykułu, którego autor stawia tezę o konieczności ujmowania rynku finansowego jako dobra publicznego. Twierdzenie to, poza wymiarem teoretycznym, ma także silny wydźwięk praktyczny, to znaczy dotyczy możliwości zastosowania zaprezentowanej koncepcji w orzecznictwie sądowym, które – jak należy przypuszczać – za przedmiot rozstrzygnięć coraz częściej będzie miało sprawy związane z funkcjonowaniem rynku finansowego.

Stan finansów Unii Europejskiej stanowi od wielu lat przedmiot ożywionej debaty publicznej. Dotyczy to kilku elementów, z których obecnie za najważniejsze należy uznać: kryzys finansowy, sytuację w strefie euro, kryzys migracyjny, a w ostatnim czasie wyzwania, przed jakimi stanie Unia Europejska w sytuacji opuszczenia jej przez Wielką Brytanię. Wszystkie wymienione elementy to jedynie część aktualnych problemów mogących zadecydować o przyszłości Zjednoczonej Europy – Europy, której proces jednoczenia, mimo niewątpliwych błędów popełnionych po drodze, uznać można za zakończony sukcesem. Wydaje się wszakże, iż w pewnym momencie ideologia jednoczenia przysłoniła istotę budowania efektywnych struktur europejskich. Zaczęły bowiem dominować interesy indywidualne poszczególnych państw, a wartości przyświecające ojcom założycielom Unii Europejskiej zostały zmarginalizowane. Dowodem na to jest sytuacja budżetu ogólnego Unii Europejskiej, który w swej istocie stanowić miał instrument realizacji idei i wartości unijnych. Niestety, poprzez wprowadzanie kolejnych wyjątków od zasad nim rządzących, wyrażających się między innymi w uprzywilejowaniu poszczególnych państw, doprowadzono do tego, że w dyskusji na jego temat zaczęła dominować retoryka zamykająca się w zdaniu: "kto dał więcej, a kto mniej". W związku z tym zatracono sens realizacji zasady solidarności, tj. faktycznego wyrównywania szans pomiędzy państwami czy też regionami, a także wartości dodanej tworzonej przez poszczególne wydatki budżetowe. Należy stwierdzić, że wzrost nastrojów antyeuropejskich w połączeniu z powolnym odchodzeniem od fundamentalnych wartości, na których historycznie budowana była Europa, godzi w kształtowanie tożsamości europejskiej. Nie wszystko jednak stracone. Konieczne jest wprowadzenie zmian, które przywrócą Europie jej europejskość i pozwolą utrzymać pozycję we współczesnym świecie. Z całą pewnością jednym z instrumentów prowadzących do tego celu powinien być budżet ogólny Unii Europejskiej, którego struktura oraz mechanizmy funkcjonowania, podobnie jak instytucje unijne, muszą być wszakże poddane reformie. ; 2 ; 14 ; 9 ; 29 ; 1 ; Studia Prawa Publicznego