Suchergebnisse

Thirty years of Poland's economic development in new political conditions is a good opportunity to study the course of the economic development process. This article presents the results of research that takes into account macroeconomic indicators that synthesize important development categories. These indicators concern the demographic situation (population, natural increase, economic activity and unemployment rate), economy (GDP, inflation, number of business entities, investment outlays, budget deficit) and standard of living of the population (remuneration, housing situation, cars). In the study, a graphic method of time series analysis was applied, i.e. a connected trajectory, allowing a synthetic assessment of development processes in terms of aspects that express the considered features. Presentation of the research results is preceded by a presentation of the causes of transformation and an indication of development factors and conditions, in particular after 1989. The study is general and synthetic and does not take into account the details that had an impact on the situation described by the size of the indicators taken into account.

Nowe regulacje prawne dotyczące organizacji, struktury i funkcjonowania nauki i szkolnictwa wyższego nazywane Konstytucją dla Nauki 2.0 (ustawa z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce) oznaczają rewolucyjny charakter przekształceń polskich placówek nauki i szkolnictwa wyższego. Choć proponowane zmiany wpisują się w powszechne oczekiwania środowisk akademickich oczekujących reformy systemowej, to jednocześnie budzą wiele zastrzeżeń i wątpliwości, ale także i nadziei. Zmiany są jednak stopniowo wprowadzane w życie i trzeba się do nich dostosować (dura lex sed lex). Może więc warto, dostosowując swoje działania do nowych warunków funkcjonowania uniwersytetu, współtworząc nową jego strukturę, wpisując swoją działalność naukową i dydaktyczną w nowe dziedziny i dyscypliny naukowe, a także zajmując określone stanowisko w stosunku do dokonujących się zmian – mieć na uwadze także i to, że jako całość uniwersytet jest wspólnym naszym dobrem, a jego efektywne funkcjonowanie jest wspólnym interesem społeczności akademickiej. Celem niniejszego artykułu jest odniesienie idei wspólnego dobra i wspólnego interesu do pojmowania uniwersytetu i funkcjonowania jego społeczności. Jest to ważne w sytuacji, w jakiej nowe regulacje prawne, będąc nowym wyzwaniem, są prawdopodobnie także szansą na dalszy, pomyślny rozwój jednostki, w której wszyscy pracujemy. Tego rodzaju rozważania poprzedza rekonstrukcja stanu polskiej nauki i szkolnictwa wyższego w latach poprzedzających wprowadzane zmiany wraz z sugerowanymi przed laty kierunkami zmian. Może zawarta w tym tekście refleksja będzie pomocna w naszym myśleniu oraz działaniach. Niniejszy tekst jest oczywiście subiektywnym spojrzeniem autora tekstu i podobnego rodzaju oceną. Niniejszy artykuł jest dedykowany śp. prof. Teresie Rabskiej, wieloletniemu redaktorowi naczelnemu "Ruchu Prawniczego, Ekonomicznego i Socjologicznego", która jako prorektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w trudnych latach stanu wojennego zachęcała swoich współpracowników do obrony tego wspólnego dobra, jakim jest Uniwersytet oraz troski o jego pomyślność.

The article attempts to present a set of spatial data in appropriate tables with the ways they might be used in both spatial and structural research as well as in functional one. Dynamic and structural research allows for investigating a constantly changing reality. Collected numerical information is often ineffectively used in the research in a more complex reality. Organising collected spatial data in such tables makes it possible to apply various kinds of quantitative methods for the analyses. The article also presents certain principles of variable selection allowing not only for correct application of specific statistical methods, but also for the achievement of reliable results. Uni- and multivariate structural tables, functional tables and relational ones (interactive) are presented in the article, indicating simultaneously operations that can be carried out on the data collected in these tables with specific methods of quantitative analysis.

Składnikiem rozwoju cywilizacyjno-kulturowego jest ponad wszelką wątpliwość także język, i to nie tylko codzienny i literacki, ale również naukowy. Do cech tego rozwoju zaliczyć można przede wszystkim metaforyzację języka naukowego, użycie słów z języków obcych (oryginalnych lub w tłumaczeniu na język polski), wymyślanie nowych pojęć, a także rozszerzenie znaczenia istniejących. W wyniku tego procesu język naukowy, zamiast być narzędziem naukowej komunikacji, powoduje wiele niejasności, wątpliwości i problemów interpretacyjnych, przez co prowadzi do różnego rodzaju nieporozumień. Przytaczając wybrane przykłady zachodzących w języku nauk społecznych i ekonomicznych zmian, autor ma nadzieję wzbudzić refleksję nad trwającym procesem. Jest bowiem przekonany, że język naukowy musi być jasny, prosty, logiczny, zwięzły, jednoznaczny – i zrozumiały. Tylko taki jest w stanie właściwie i poprawnie oddać sens prowadzonych badań i dociekań naukowych. Jest to oczywiście prezentacja autorskiego punktu widzenia, a zatem dyskusyjnego, a być może nawet kontrowersyjnego. Ma jednak skłonić uczonych do zamyślenia nad stosowanym językiem, jego rozwojem, a w konsekwencji doprowadzić do wyhamowania tempa i korekty dokonujących się zmian. Naukowa nowomowa nie zapewne jest świadectwem wiedzy, kreatywności, nowoczesności, postępu, a być może jedynie zakamuflowanego uprawiania pseudonauki.

Trzynaście lat prowadzenia gospodarki przestrzennej w Polsce na podstawie zapisów ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest wystarczająco długim okresem, aby ocenić, jak funkcjonuje polski system planowania przestrzennego oraz jakie skutki w zagospodarowaniu przestrzennym przynoszą regulacje prawne zawarte w tej ustawie. Jest to ważne z tego powodu, że trwają prace nad nowym dokumentem prawnym w tym zakresie oraz że nieustanne nowelizacje ustawy z 2003 r. czynią prawo gospodarki przestrzennej coraz bardziej zagmatwanym, a zarazem nieskutecznym. W artykule, po przedstawieniu jego celu, dokonana została ogólna rekonstrukcja polskiego systemu planowania przestrzennego (właściwie gospodarki przestrzennej) określonego zapisem omawianej ustawy, scharakteryzowane zostały dokumenty planistyczne kształtujące gospodarkę przestrzenną, omówione funkcjonowanie systemu gospodarki przestrzennej w kontekście obowiązujących regulacji prawnych oraz dokonana ocena stanu zagospodarowania przestrzennego kraju, będącego efektem obowiązywania wspomnianej ustawy. Artykuł zamyka wykaz wskazanych kierunków działań na rzecz poprawy istniejącej sytuacji.

W wyniku zmian ustroju Polski po 1989 r. podmiotowość odzyskały samorządy terytorialne, na które nałożono obowiązek zaspokojenia zbiorowych potrzeb społeczności lokalnych, wymieniając podstawowe zadania w tym zakresie. Zadania te sprowadzić można do dbałości o rozwój społeczno-gospodarczy oraz o zagospodarowania przestrzenne. To dla osiągnięcia tych celów samorządy lokalne opracowują strategie rozwoju społeczno-gospodarczego oraz studia uwarunkowania i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a także miejscowe plany zagospodarowania (phisycal plans) i przystępują do ich realizacji. Niedoskonałość regulacji prawnych, zwłaszcza dotyczących gospodarki przestrzennej oraz nie zawsze dobrze zrozumiane zadania samorządu w tym zakresie sprawiają, że często nie lokalna władza, a inwestorzy, właściciele nieruchomości, deweloperzy budownictwa mieszkaniowego, konsorcja projektowo-budowlane, a także różnego rodzaju spekulanci mają wpływ na dokonujące się zmiany. Innym zadaniem dla władz lokalnych, które należy rychło podjąć, a czego regulacje prawne znajdują się w fazie ustalania, jest rewitalizacja zdegradowanych obszarów miast oraz terenów wiejskich. Nie może pozostać poza sferą zainteresowania samorządów polskich miast polityka miejska, do czego zobowiązuje członkostwo w Unii Europejskiej, jakkolwiek brak jest stosownych regulacji prawnych w tym względzie. Przez okres 25 lat polskie samorządy lokalne stały się bardziej dojrzałe, umocniły swoją pozycję gospodarza terenu i coraz lepiej wykonują swoje zadania. Nie oznacza to tego, że nie może być lepiej. Działalność struktur samorządowych wymaga odpolitycznienia, priorytetowego potraktowania interesu ogólnospołecznego, uspołecznienia procesu decyzyjnego dotyczącego rozwoju oraz odejścia od kliencko-patronackiego modelu sprawowania władzy. ; As a result of the changes in Poland's political system after 1989, self-government has regained agency as administrative entity and is now obliged to satisfy the collective needs of local communities. There is a list of the basic tasks vested in local self-government and they generally involve taking care of socio-economic and spatial development. To accomplish these goals, local government authorities work out strategies of socio-economic development, prepare studies of the conditions and directions of spatial development, and draw up local development plans.However, because of inadequate legal regulations, especially those concerning spatial economy, and sometimes also due to a poor understanding of the tasks, it frequently happens that entities in control of the changes are not local authorities, as should be the case, but investors, property owners, housing construction developers, design-construction consortia, or all kinds of speculators. Another urgent task before local authorities (the legal regulations of which are still being drawn up) is revitalisation of the degraded parts of towns and rural areas. Urban policy cannot be of no interest to the local authorities of Polish towns, since it became obligatory when Poland joined the European Union. And yet, there are no legal regulations in this field either. For the last twenty-five years, Polish local self-government has gained in maturity, has strengthened its position as manager of its areas, and has performed its tasks ever better. This, however, does not mean that there is no room for further improvement. The activity of self-government structures needs de-politicising, giving priority to general social interests, socialising the development-related decision-making process, and departing from the client-patron model of exercising power.

Od czasu sformułowania przez L. von Bertalanffy'ego ogólnej teorii systemów badaną oraz kształtowaną rzeczywistość, jeśli tylko jest funkcjonalną całością, traktuje się jako system. Koncepcja systemowa wydaje się szczególnie użyteczna w przypadku badania i planowania rozwoju oraz funkcjonowania jednostek terytorialnego podziału kraju, w tym także miast. Doceniając rolę ujęcia systemowego w badaniach poznawczych oraz planowaniu rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego, przedstawia się trzy modele systemowe, w których miasto traktowane jest jako: (1) terytorialny system społeczny, (2) ekosystem oraz (3) organizm. I choć każdy z tych modeli może mieć efektywne zastosowanie na wielu etapach różnych działań planistycznych i koordynacyjnych, to jednak miasto traktowane jako terytorialny system społeczny wykazuje szczególną użyteczność przy określaniu przedmiotu działań planistycznych, zarówno w planowaniu społeczno-gospodarczym, jak i przestrzennym, model miasta-ekosystemu – przy planowaniu zagospodarowania przestrzennego, formułowaniu kierunków polityki urbanistycznej i ekologicznej oraz kształtowaniu środowiska życia, natomiast model miasta-organizmu – w planowaniu oraz koordynacji rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego, a także przy wyznaczaniu kierunków polityki miejskiej. To ostatnie ujęcie może ponadto odegrać szczególną rolę w dostosowaniu poziomu rozwoju infrastruktury miejskiej oraz struktury przestrzenno-funkcjonalnej miasta do potrzeb mieszkańców oraz ich aktywności czasowej.

W wyniku zmian ustroju Polski po 1989 r. podmiotowość odzyskały samorządy terytorialne, na które nałożono obowiązek zaspokojenia zbiorowych potrzeb społeczności lokalnych, wymieniając podstawowe zadania w tym zakresie. Zadania te sprowadzić można do dbałości o rozwój społeczno-gospodarczy oraz o zagospodarowania przestrzenne. To dla osiągnięcia tych celów samorządy lokalne opracowują strategie rozwoju społeczno-gospodarczego oraz studia uwarunkowania i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a także miejscowe plany zagospodarowania (phisycal plans) i przystępują do ich realizacji. Niedoskonałość regulacji prawnych, zwłaszcza dotyczących gospodarki przestrzennej oraz nie zawsze dobrze zrozumiane zadania samorządu w tym zakresie sprawiają, że często nie lokalna władza, a inwestorzy, właściciele nieruchomości, deweloperzy budownictwa mieszkaniowego, konsorcja projektowo-budowlane, a także różnego rodzaju spekulanci mają wpływ na dokonujące się zmiany. Innym zadaniem dla władz lokalnych, które należy rychło podjąć, a czego regulacje prawne znajdują się w fazie ustalania, jest rewitalizacja zdegradowanych obszarów miast oraz terenów wiejskich. Nie może pozostać poza sferą zainteresowania samorządów polskich miast polityka miejska, do czego zobowiązuje członkostwo w Unii Europejskiej, jakkolwiek brak jest stosownych regulacji prawnych w tym względzie. Przez okres 25 lat polskie samorządy lokalne stały się bardziej dojrzałe, umocniły swoją pozycję gospodarza terenu i coraz lepiej wykonują swoje zadania. Nie oznacza to tego, że nie może być lepiej. Działalność struktur samorządowych wymaga odpolitycznienia, priorytetowego potraktowania interesu ogólnospołecznego, uspołecznienia procesu decyzyjnego dotyczącego rozwoju oraz odejścia od kliencko-patronackiego modelu sprawowania władzy.

The change in Poland's systemic conditions and its membership of the European Union make it necessary to take a new look at the organisation, structure and operation of the Polish planning system. In place of two, not always well coordinated, types of planning: socio-economic, now called strategic, and physical, integrated planning is proposed which seeks to combine those two categories into a single stream and treat the objects of planning as a functional whole. This type of approach is recommended by international organisations of urban planners (the New Athens Charter) and academic planners. Integrated planning of urban development is also written in the Leipzig Charter on Sustainable European Cities, an EU urban policy document. However, each planning procedure requires the adoption of certain initial assumptions on which to base the conception of an integrated plan of the socio-economic and spatial development of a city that would accommodate its natural, social and economic spheres. The special character of a city as a living environment (a large population number, high population density, many social structures, etc.) demands giving the assumptions an anthropocentric orientation, i.e. with human beings as the addressees of the planned measures. This means that human needs should figure most prominently in the formulation of the assumptions of urban development. And since man's diurnal activity is one of the best indicators of articulated needs, an analysis of this activity can provide a basis for the formulation of development assumptions. In this paper we present a general model of integrated planning of the development of a city formulated primarily in terms of the diurnal activity of its residents, but also employing other factors.

The change in Poland's systemic conditions and its membership of the European Union make it necessary to take a new look at the organisation, structure and operation of the Polish planning system. In place of two, not always well coordinated, types of planning: socio-economic, now called strategic, and physical, integrated planning is proposed which seeks to combine those two categories into a single stream and treat the objects of planning as a functional whole. This type of approach is recommended by international organisations of urban planners (the New Athens Charter) and academic planners. Integrated planning of urban development is also written in the Leipzig Charter on Sustainable European Cities, an EU urban policy document. However, each planning procedure requires the adoption of certain initial assumptions on which to base the conception of an integrated plan of the socio-economic and spatial development of a city that would accommodate its natural, social and economic spheres. The special character of a city as a living environment (a large population number, high population density, many social structures, etc.) demands giving the assumptions an anthropocentric orientation, i.e. with human beings as the addressees of the planned measures. This means that human needs should figure most prominently in the formulation of the assumptions of urban development. And since man's diurnal activity is one of the best indicators of articulated needs, an analysis of this activity can provide a basis for the formulation of development assumptions. In this paper we present a general model of integrated planning of the development of a city formulated primarily in terms of the diurnal activity of its residents, but also employing other factors.