W oparciu o materiały archiwalne, głównie z Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, artykuł przedstawia sylwetkę Henryka Juliusza Floyara-Rajchmana. Polski minister przemysłu i handlu w latach 1934–1935, pochodzenia żydowskiego, podczas wojny i później na uchodźstwie odegrał istotną rolę. Najpierw ratował złoto Banku Polskiego i Fundusz Obrony Narodowej dla dalszej walki u boku aliantów. Następnie współtworzył liczące się środowisko polityczne piłsudczyków w Stanach Zjednoczonych. Do śmierci pozostał "nieugiętym niepodległościowcem" strzegącym praw i granic II Rzeczypospolitej, w której miał honor być ministrem.
This article presents the profile of Stanisław Stroński – a well-known member of several terms of the Inter-War Sejm and press publisher (he perfectly combined these two professions, as his journalistic texts echoed the work of a parliamentarian), and Professor of Romance Studies at Jagiellonian University. S. Stroński became known as a colourful and influential figure. He belonged to a group of right-wing leaders and was a leading political opponent of Józef Piłsudski. He took part in the most important debates of his time. He was an activist of the Christian National Party [pol. Stronnictwo Chrześcijańsko-Narodowe], and later of the National Party [pol. Stronnictwo Narodowe]. His numerous sayings (remarks) and the way he conducted parliamentary debates went down in the history of Polish parliamentarism. He was able to argue with his political opponents while delivering a speech without losing the thread. He often used wit, irony and proverbs, and made use of his excellent knowledge of the French language and culture. S. Stroński went down in the history of Polish parliamentarism as an original and uncommon figure.
CEL NAUKOWY: Analiza pism Stanisława Strońskiego zawierających krytykę władzy autorytarnej w Polsce przedwrześniowej. Wskazanie silnych i słabych stron tej krytyki na podstawie konkretnych przykładów. Konfrontacja krytyki władzy autorytarnej z dostępną literaturą na ten temat. Krytyczna ocena stawianych zarzutów natury stricte publicystycznej.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Jakie elementy krytyki władzy autorytarnej Stroński uznawał za najważniejsze? Które z nich mają charakter doraźny (charakterystyczny jedynie dla opisywanej epoki), a które ewentualnie możemy uznać na uniwersalne/ponadczasowe? Zestawienie argumentów publicystycznych z obu stron politycznego sporu, konfrontacja sformułowanych zarzutów z literaturą przedmiotu oraz dostępnymi źródłami historycznymi, wnioskowanie na podstawie krytycznej analizy wykorzystanych materiałów.
PROCES WYWODU: W tekście dokonuję zestawienia ostrej krytyki publicystycznej z obiektywną literaturą przedmiotu w postaci licznych opracowań naukowych, wspomnień i dzienników wymienionych przez autora osób, wreszcie także źródeł historycznych jak: Protokoły posiedzeń Rady Ministrów, Dzienniki czynności prezydenta itp. Poprzez krytyczną analizę sformułowanych zarzutów w różnych obszarach życia publicznego staramy się doprecyzować i ocenić zasadność sformułowanych uwag krytycznych, potwierdzić je lub odrzucić – zgodnie ze sztuką krytyki źródeł, zarówno w odniesieniu do ówczesnej sytuacji wewnętrznej państwa polskiego, jak i jego polityki zagranicznej.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Wśród obszarów krytyki władzy autorytarnej możemy z całą pewnością wskazać dziedziny charakterystyczne dla określonej epoki historycznej (np. przejęcia władzy drogą zbrojnego zamachu stanu), jak również dostrzegamy pewne elementy, które mogą mieć charakter ponadczasowy, a wskazują niekiedy na autorytarny model sprawowania władzy.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zasadniczą rekomendacją jest zwrócenie uwagi na istotne źródło historyczne, jakim są pisma Stanisława Strońskiego, dotąd rzadko wykorzystywane w dyskusjach naukowych toczonych przez politologów.
The article draws readers' attention to valuable historical sources, which are the memories of the chaplains of the Polish Legions from 1914–1918. Pastoral care in the above-mentioned armed formations and the numerous problems associated with it have been shown in light of those accounts. At the front (often under extreme combat conditions) a strong bond was formed between the soldiers and their 'spiritual guardians'. The chaplains were not only priests, but also fulfilled various functions on an ad hoc basis. They served, for instance, as translators, suppliers, paramedics, librarians, teachers, psychologists, and, in the last resort, as gravediggers. Memories of their service shed interesting light on the everyday (not only spiritual) problems of the soldiers of that time. ; Artykuł zwraca uwagę czytelników na wartościowe źródła historyczne, którymi są wspomnienia kapelanów Legionów Polskich z lat 1914–1918. Opieka duszpasterska w wymienionych formacjach zbrojnych i rozliczne problemy z nią związane została ukazana w ich świetle. Na froncie (często w ekstremalnych warunkach bojowych) ukształtowała się silna więź między żołnierzami i ich 'opiekunami duchowymi'. Kapelani bywali nie tylko duszpasterzami, ale także pełnili doraźnie w miarę potrzeby inne rozliczne funkcje – dla przykładu: tłumaczy, zaopatrzeniowców, sanitariuszy, bibliotekarzy, nauczycieli, psychologów, a w ostateczności także grabarzy. Wspomnienia z ich służby rzucają interesujące światło na codzienne (nie tylko duchowe) problemy żołnierzy tamtych czasów.
Celem jest zaprezentowanie stosunku prezydentów RP na uchodźstwie do obchodów świąt narodowych, jak rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r. czy odzyskania niepodległości 11 XI 1918 r. Autor podsumował cele oraz sposoby świętowania przez głowy państwa w latach 1939–1990. Uwzględnione zostały medialne echa tych poczynań. W efekcie udało się uchwycić specyfikę obchodów w kolejnych kadencjach. Autor stawia tezę o istotnym ich znaczeniu nie tylko dla podtrzymania polskości na obczyźnie, ale także dla gry politycznej w wymiarze wewnętrznym i na arenie międzynarodowej. The aim of the study is to present the attitude of the Polish presidents in exile to the celebration of national holidays, such as the anniversary of the Constitution of 3 May 1791, or Regaining Independence on 11 November 1918. The author summarises the goals and ways of celebrating these occasions by Polish heads of state in 1939–1990, with taking into account media echoes of these celebrations. As a result, he has been able to capture the specificity of the celebrations in subsequent office terms. The author puts forward a thesis about their significant importance not only for maintaining Polishness abroad, but also for the political game both in the country and on the international arena. ; Celem jest zaprezentowanie stosunku prezydentów RP na uchodźstwie do obchodów świąt narodowych, jak rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r. czy odzyskania niepodległości 11 XI 1918 r. Autor podsumował cele oraz sposoby świętowania przez głowy państwa w latach 1939–1990. Uwzględnione zostały medialne echa tych poczynań. W efekcie udało się uchwycić specyfikę obchodów w kolejnych kadencjach. Autor stawia tezę o istotnym ich znaczeniu nie tylko dla podtrzymania polskości na obczyźnie, ale także dla gry politycznej w wymiarze wewnętrznym i na arenie międzynarodowej. The aim of the study is to present the attitude of the Polish presidents in exile to the celebration of national holidays, such as the anniversary of the Constitution of 3 May 1791, or Regaining Independence on 11 November 1918. The author summarises the goals and ways of celebrating these occasions by Polish heads of state in 1939–1990, with taking into account media echoes of these celebrations. As a result, he has been able to capture the specificity of the celebrations in subsequent office terms. The author puts forward a thesis about their significant importance not only for maintaining Polishness abroad, but also for the political game both in the country and on the international arena.
Celem jest zaprezentowanie stosunku prezydentów RP na uchodźstwie do obchodów świąt narodowych, jak rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r. czy odzyskania niepodległości 11 XI 1918 r. Autor podsumował cele oraz sposoby świętowania przez głowy państwa w latach 1939–1990. Uwzględnione zostały medialne echa tych poczynań. W efekcie udało się uchwycić specyfikę obchodów w kolejnych kadencjach. Autor stawia tezę o istotnym ich znaczeniu nie tylko dla podtrzymania polskości na obczyźnie, ale także dla gry politycznej w wymiarze wewnętrznym i na arenie międzynarodowej. The aim of the study is to present the attitude of the Polish presidents in exile to the celebration of national holidays, such as the anniversary of the Constitution of 3 May 1791, or Regaining Independence on 11 November 1918. The author summarises the goals and ways of celebrating these occasions by Polish heads of state in 1939–1990, with taking into account media echoes of these celebrations. As a result, he has been able to capture the specificity of the celebrations in subsequent office terms. The author puts forward a thesis about their significant importance not only for maintaining Polishness abroad, but also for the political game both in the country and on the international arena. ; Celem jest zaprezentowanie stosunku prezydentów RP na uchodźstwie do obchodów świąt narodowych, jak rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r. czy odzyskania niepodległości 11 XI 1918 r. Autor podsumował cele oraz sposoby świętowania przez głowy państwa w latach 1939–1990. Uwzględnione zostały medialne echa tych poczynań. W efekcie udało się uchwycić specyfikę obchodów w kolejnych kadencjach. Autor stawia tezę o istotnym ich znaczeniu nie tylko dla podtrzymania polskości na obczyźnie, ale także dla gry politycznej w wymiarze wewnętrznym i na arenie międzynarodowej. The aim of the study is to present the attitude of the Polish presidents in exile to the celebration of national holidays, such as the anniversary of the Constitution of 3 May 1791, or Regaining Independence on 11 November 1918. The author summarises the goals and ways of celebrating these occasions by Polish heads of state in 1939–1990, with taking into account media echoes of these celebrations. As a result, he has been able to capture the specificity of the celebrations in subsequent office terms. The author puts forward a thesis about their significant importance not only for maintaining Polishness abroad, but also for the political game both in the country and on the international arena.
Ukraine, as a prominent republic of the Soviet Union, and - after disintegration of the USSR - a sovereign country playing a significant role in the geopolitics of the Central Eastern Europe, has been an important object of Polish journalists' interest. The analysis of the texts and comments in the Polish press between 1988 and 1994 about emancipation transformations in Ukraine and social, political and economic issues of this country in the first period of its independence leads to conclusion that the public discussion participants have had positive and corroborative attitude towards the emancipation of the Ukrainians. Providing opportunities and threats in achieving the actual and solid independence of that republic the commentators express their opinions carefully. As the main obstacles they stress the imperialist ambitions of Russia, the problem of maintaining the territorial integrity of the state, the economic crisis related to the collapse of the Soviet economy and the consequences of exercising power by the postSoviet party apparatus representatives. The publicists claim, the first period of Ukrainian's independence closed the conversion of Ukraine to the integration with Russia. ; Ukraina, jako ważna republika Związku Radzieckiego, a następnie niepodległe państwo odgrywające znaczną rolę w geopolityce regionu Europy Środkowo-Wschodniej, stanowiła istotny przedmiot zainteresowania polskich publicystów i komentatorów. Analiza tekstów publicystycznych oraz opinii ukazujących się w polskiej prasie między 1988 a 1994 r. na temat przemian emancypacyjnych na Ukrainie oraz problemów społecznych, politycznych i gospodarczych tego kraju w pierwszym okresie niepodległości pozwala stwierdzić, że uczestnicy publicznej debaty entuzjastycznie odnosili się do dążeń Ukraińców do utworzenia samodzielnego państwa. Trafnie diagnozując szanse i zagrożenia dla uzyskania przez tę republikę faktycznej niepodległości, formułowali ostrożne oceny na temat ostatecznego powodzenia planów utworzenia przez Ukraińców samodzielnego i demokratycznego państwa. Jako główne przeszkody wymieniali przede wszystkim imperialistyczne ambicje Rosji, problem zachowania integralności terytorialnej państwa, kryzys gospodarczy wynikający z krachu radzieckiej gospodarki, a także konsekwencje związane z utrzymaniem się przy władzy przedstawicieli postsowieckiej nomenklatury. Pierwszy okres niepodległości państwa zamknął w opinii publicystów zwrot Ukrainy w kierunku integracji z Rosją.
