Αυταρχισμός, προκατάληψη και COVID-19: ο ρυθμιστικός ρόλος του πολιτισμικού φιλελευθερισμού ; Authoritarianism, prejudice and COVID-19: the moderating role of cultural liberalism
Η πανδημία COVID-19 έχει θέσει μια τεράστια πρόκληση σε ιατρικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο τους τελευταίους μήνες. Η απειλή της ασθένειας, οι περισσότερο ή λιγότερο αυταρχικές βιοπολιτικές των κρατών, η έννοια της κοινωνικής απόστασης, υπαγορεύουν τη διερεύνηση των συνεπειών της πανδημίας σε ιδεολογικό επίπεδο. Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα που προέκυψαν από μια έρευνα που διεξήχθη πριν την πανδημία (N = 82) ως σημείο αναφοράς, ο στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να ελέγξει εμπειρικά την υπόθεση ότι ο δεξιόστροφος αυταρχισμός (Αυταρχισμός - Συντηρητισμός - Παραδοσιακρατία; ACT; Duckitt et al., 2010) αυξάνεται υπό συνθήκες απειλής (Adorno et al., 1950; Sales, 1973). Παράλληλα, διερευνάται ο πιθανός ρυθμιστικός ρόλος του πολιτισμικού φιλελευθερισμού. Επιπλέον, εξετάζεται η υπόθεση ότι η απειλή προβλέπει την προκατάληψη, όπως μας υποδεικνύουν σχετικά ευρήματα (π.χ. Florack et al., 2003). Πραγματοποιήθηκε συλλογή δεδομένων κατά τις εξής τρεις φάσεις της πανδημίας στην Ελλάδα: τις πρώτες εβδομάδες (N = 85), την απαγόρευση κυκλοφορίας (N = 131) και την άρση των περιοριστικών μέτρων (N = 126). Οι υποθέσεις επιβεβαιώθηκαν: υπήρξε αύξηση του Συντηρητισμού και της Παραδοσιοκρατίας, ιδίως μεταξύ των λιγότερο φιλελεύθερων συμμετεχόντων, ενώ οι φιλελεύθεροι φαίνεται να εκφράζουν μειωμένα επίπεδα δεξιόστροφου αυταρχισμού κατά την άρση των περιοριστικών μέτρων σε σύγκριση με την προ COVID-19 περίοδο. Βρέθηκε, επίσης, μια βαθμιαία έκφραση προκατάληψης, με τον πολιτισμικό φιλελευθερισμό να παίζει έναν περιορισμένο, αλλά και πάλι ρυθμιστικό ρόλο. Συζητούνται οι επιπτώσεις της πανδημίας στο ιδεολογικό επίπεδο. ; The COVID-19 pandemic has posed an enormous challenge in medical, economic, and political terms during the past months. The threat of disease, the more or less authoritarian biopolitics of the states, the concept of social distancing, dictate the need to examine the consequences of the pandemic on an ideological level. Making use of data collected before the pandemic (N = 82) as a point of reference, the aim of the present study was to test the hypothesis that right-wing authoritarianism (Authoritarianism – Conservatism – Traditionalism; ACT; Duckitt et al., 2010) increases under conditions of threat salience (Adorno et al., 1950; Sales, 1973), while appraising the possible moderating role of cultural liberalism. Furthermore, the hypothesis that threat predicts prejudice (e.g., Florack et al., 2003) was examined. Data were collected during three phases of the pandemic in Greece: the first weeks (N = 85), the lockdown (N = 131) and the lifting of the lockdown measures (N = 126). Results confirmed our hypotheses. An increase was found in Conservatism and Traditionalism, especially among less liberal participants, whereas more liberals appeared to express reduced levels of right-wing authoritarianism during the lifting of lockdown measures compared to the pre-COVID-19 period. A progressive expression of prejudice was also found, with cultural liberalism playing a limited but still moderating role in all three phases. Implications of the pandemic for the ideological level are discussed.