Suchergebnisse

The Persistence of National Victimhood: Bosniak Post-War Memory Politics of the Srebrenica Mass KillingsThis article reveals the origins of the radicalisation of memory politics in Bosnia and Herzegovina after the year 2010. It shows that the radicalisation in the public sphere of Bosnia and Herzegovina was eventually possible due to the long-term persistence of the nationalist commemorative strategy, rooted in the dialectic mechanism of consolidating and antagonising relevant reference groups, and responsible for structuring the national memories of the last war according to an exclusivist martyrological model. Based on the example of Bosniak post-war memory politics regarding the Srebrenica mass killings, the study describes a more universal political mechanism, one characteristic also of the post-war Bosnian Serb and Bosnian Croat nationalist factions. Trwałość martyrologii narodowej. Boszniacka powojenna polityka pamięci o masowych morderstwach w SrebrenicyArtykuł odsłania źródła radykalizacji polityki pamięci w Bośni i Hercegowinie po 2010 roku. Pokazuje, że radykalizacja ta była możliwa dzięki długotrwałemu utrzymywaniu się w sferze publicznej Bośni i Hercegowiny nacjonalistycznej strategii komemoratywnej, która była odpowiedzialna za strukturyzację narodowej pamięci o ostatniej wojnie według ekskluzywistycznego modelu martyrologicznego oraz zakorzeniona w dialektycznym mechanizmie konsolidacji i antagonizowania odpowiednich grup odniesienia. Na przykładzie powojennej boszniackiej polityki pamięci dotyczącej masowych morderstw w Srebrenicy opisany został bardziej uniwersalny mechanizm polityczny, charakterystyczny także dla powojennych polityk pamięci prowadzonych przez nacjonalistyczne elity bośniackich Serbów i bośniackich Chorwatów.

Celem autora artykułu jest próba odpowiedzi na pytania: Kim są współcześni antydemokraci? Jakie są ich intencje i motywy działania? Wyzwanie stanowi też potrzeba dookreślenia antydemokratyzmu jako postawy polityczno-społecznej, a także rozstrzygnięcie dylematu, czy jest ona konsekwencją rozczarowania politykąi politykami oraz niezadowolenia społeczeństwa stanowiąc postawę kontestacji ładu politycznego, czy może użyteczną strategią polityczną prowadzącą do politycznej korzyści.

The analysis of the issue of political culture shows the spectrum of the functioning of society. In Poland, the process of changing the political culture has been visible since 1989. The perspective of integration and conflict shows the dynamics of social changes in Poland after 1989. Review of Karol B. Janowski book is a set of subjective assessments by the author. The ratings relate to the reading experience. The assessments were supplemented with comments on the occurrences that Karol B. Janowski treats as crucial for Polish political culture.

Book Review: Siniša Malešević (2019). Grounded Nationalisms. Cambridge: Cambridge University PressA review of the latest book by Siniša Malešević, an established theoretician of nationalism. The review not only indicates the main theoretical innovation of this work in relation to his previous works, but also identifies Malešević's twofold theoretical contribution to contemporary theories of nationalism. Recenzja książki: Siniša Malešević (2019). Grounded Nationalisms. Cambridge: Cambridge University PressRecenzja najnowszej pracy Sinišy Maleševicia, uznanego teoretyka nacjonalizmu. Recenzja nie tylko wskazuje główną innowację teoretyczną tej pracy w stosunku do prac poprzednich, ale także identyfikuje dwojaki teoretyczny wkład Maleševicia we współczesne teorie nacjonalizmu.

The article discusses a shift, of the paradigm structuring Polish official memory of World War II and the state-socialist period from antifascist to anticommunist, that took place in the post-1989 Polish parliament. Based on the example of the political struggle in parliament over the memory of May 1945 (Victory Day) that occurred on three consecutive major anniversaries of this event (1995, 2005, and 2015), the article shows how the right-wing post-Solidarity camp dismantled and eliminated the antifascist narrative that was based on a symbolic continuity between 1945 and 1995–2005, respectively, and was promoted by the postcommunists, replacing it with a primarily anticommunist narrative about "two totalitarianisms," founded on a symbolic continuity between 1939 and 1989. Within this new paradigm, May 1945 was made into a merely formal commemorative point of reference devoid of any symbolic power.

Book Review: Siniša Malešević (2019). Grounded Nationalisms. Cambridge: Cambridge University PressA review of the latest book by Siniša Malešević, an established theoretician of nationalism. The review not only indicates the main theoretical innovation of this work in relation to his previous works, but also identifies Malešević's twofold theoretical contribution to contemporary theories of nationalism. Recenzja książki: Siniša Malešević (2019). Grounded Nationalisms. Cambridge: Cambridge University PressRecenzja najnowszej pracy Sinišy Maleševicia, uznanego teoretyka nacjonalizmu. Recenzja nie tylko wskazuje główną innowację teoretyczną tej pracy w stosunku do prac poprzednich, ale także identyfikuje dwojaki teoretyczny wkład Maleševicia we współczesne teorie nacjonalizmu.

Muhamed Filipovic's apparent alternatives This text is a review essay pertaining to Muhamed Filipovic's book who are we, Bosniacs? The reviewer first reconstructs the idea of Bosniac identity presented in the book under review, as based on the concept of original multiculturalism. Next he criticises this idea and demonstrates its two basic weeknesses. Accordingly, he shows first that Filipovic, despite his own claims, is unable to avoid thinking in nationalist categories. Secondly, by pointing out to exclusivist, elitarist and potentially expansionist threads in Filipovic's concept, the reviewer demonstrates its apparently only antidiscriminatory character. Pozorne alternatywy Muhameda FilipoviciaTekst jest esejem recenzyjnym dotyczącym książki Muhameda Filipovicia pt. Ko smo mi Bošnjaci? Najpierw autor eseju rekonstruuje koncepcję tożsamości boszniackiej wyłożoną w pracy Filipovicia i zasadzającą się na idei pierwotnego multilateralizmu. Następnie, koncepcja zostaje poddana krytyce, która odsłania jej dwie podstawowe słabości. Po pierwsze, krytyka wykazuje, że Filipović - wbrew własnym zapewnieniom - nie jest w stanie uniknąć myślenia w kategoriach nacjonalistycznych. Po drugie, eksponując obecne w koncepcji wątki ekskluzywistyczne, elitarystyczne i potencjalnie ekspansjonistyczne, krytyka odsłania pozornie tylko antydyskryminacyjny charakter koncepcji Filipovicia.

Artykuł podejmuje problematykę przemilczeń w narracjach biograficznych funkcjonariuszy aparatu władzy PRL. Stanowi studium strategii unikania opowieści o okresie Polski Ludowej, a jego podstawą jest czternastogodzinny wywiad narracyjny z emerytowanym pułkownikiem Ludowego Wojska Polskiego. Autor proponuje kontinuum strategii unikania, które rozciąga się od prób odpolitycznienia własnego uczestnictwa w systemie, poprzez strategię minimalnych ustępstw, do prób zdjęcia z siebie odpowiedzialności za uczestnic­two w strukturach władzy. Zdaniem autora, może ono stanowić przyczynek do stworzenia modelu – przydatnego narzędzia zwiększającego efektywność badań nad funkcjonariuszami poprzedniego systemu. Kontinuum jest jednocześnie propozycją rozpoczęcia namysłu nad problemem przemilczeń biograficznych, pojawiającym się w badaniach biograficznych nad wspomnianą grupą. Problem ten wydaje się szczególnie istotny ze względu na konsekwentne negowanie okresu PRL w polskim dyskursie publicznym.

Against Homogeneity. Transcultural and Trans-Lingual Strategies in Cultural ProductionThe key idea of the present volume of Colloquia Humanistica is the struggle against homogeneity. All the papers deal with the problem of homogenous narratives and homogenous practices, which most often falsify the complex reality of the human world. No matter if we look for examples in literature, cinema, or if we take a closer look at cultural institutions; our authors question the apparent uniformity which seems to lie behind the familiar categories we use to describe our everyday experience. The languages we speak, books we read, exhibitions we visit – they are supposed to use clearly defined categories with sharp boundaries and unified content. This unwritten agreement makes our life easier and helps us move through the labyrinth of social relations and cultural patterns. But what if we suddenly find out that one of those well-known categories does not suit the reality? Przeciwko jednorodności. Transkulturowe i transjęzykowe strategie w produkcji kulturowejGłównym wątkiem nowego numeru "Colloquia Humanistica" jest walka przeciw jednorodności. Wszystkie artykuły zmagają się z problemem jednorodnych narracji i jednorodnych praktyk, które najczęściej fałszują złożoną rzeczywistość ludzkiego świata. Przykłady możemy czerpać z literatury czy kina, możemy też przyjrzeć się bliżej instytucjom kulturalnym; autorzy i autorki w niniejszym numerze kwestionują rzekomą oczywistość, do której, jak się wydaje, odsyłają codziennie używane kategorie, służące nam do opisu codziennego doświadczenia. Nieważne, czy mówimy o językach, którymi się posługujemy, o książkach, które czytamy, czy o wystawach, jakie zwiedzamy; wszędzie tam zakładamy posługiwanie się jasno zdefiniowanymi kategoriami o ostrych granicach i jednorodnej treści. Ta niepisana umowa ułatwia nam życie i pomaga poruszać się w labiryncie relacji społecznych. A jednak co się dzieje, jeśli nagle odkrywamy, że jedna z tych dobrze znanych kategorii nie pasuje do rzeczywistości?

The Russian Cinema of the DissolutionThe paper takes the issue of Russian reckoning cinema after 1989. This current can be defined as comprising the films which try to lay the foundations of a new narrative about the Soviet Union (alternative to the dominant narrative). The authors reflect on the specificity of the filmmakers' critical attitude towards the previous system. The story of the break-up of the Soviet Union turns to be a story of the great catastrophe – the tragedy of the whole society, abandoned by hypocritical intelligentsia and deceived by political elites. Rosyjskie kino rozpaduTekst podejmuje problematykę rosyjskiego kina rozliczeniowego po 1989 roku – słabo widocznego nurtu próbującego stworzyć zręby nowej narracji o Związku Radzieckim, która mogłaby stanowić alternatywę wobec narracji dominującej. Stanowi próbę namysłu nad specyfiką krytyki poprzedniego systemu przeprowadzaną przez twórców tego nurtu. Opowieść o rozpadzie Związku Radzieckiego okazuje się tu opowieścią o wielkiej katastrofie – tragedii całego społeczeństwa, opuszczonego przez obłudną inteligencję i oszukanego przez elity polityczne.

How to Escape? The Trap of the Transition in the Recent Cinema of Bosnia and Herzegovina (2000-2012)The paper concerns the latest cinema of Bosnia and Herzegovina (2000-2012). Focusing on the cinema of social criticism (represented by movies which try to rethink the new socio-political order gradually emerging in BiH after the war of 1992-95), the authors recognize the Bosnian society as a community captured in the trap of an unfinished system transition. The story of the Bosnian society, simultaneously stuck in a dysfunctional and oppressive state and completely devoid of any prospects for the improvement of this situation, seems to be dominated by several escape strategies into an alternative reality: the nostalgic past, the imagined present or the utopian future. In that sense, the Bosnian cinema of social criticism turns out to be a cinema of social escapism. Jak uciec? Pułapka transformacji w najnowszym kinie Bośni i Hercegowiny (2000-2012)Tekst dotyczy najnowszej kinematografii Bośni i Hercegowiny (2000-2012). Skupienie na nurcie kina krytycznego (do którego zaliczone zostały filmy, które próbują interpretować nowy porządek społeczno-polityczny powoli wyłaniający się w Bośni i Hercegowinie po wojnie z lat 1992-95) pozwala ukazać społeczeństwo Bośni i Hercegowiny jako znajdujące się w pułapce wciąż niedokończonej transformacji systemowej. Opowieść o społeczeństwie z jednej strony uwięzionym w dysfunkcjonalnym i opresyjnym państwie, a z drugiej całkowicie pozbawionym perspektyw i nadziei na poprawę sytuacji, zdominowana jest przez rozmaite strategie ucieczki w alternatywną rzeczywistość: nostalgiczną przeszłość, wyobrażoną teraźniejszość lub utopijną przyszłość. W tym sensie, bośniackie kino krytyczne jawi się jako kino eskapizmu społecznego.

The Russian Cinema of the DissolutionThe paper takes the issue of Russian reckoning cinema after 1989. This current can be defined as comprising the films which try to lay the foundations of a new narrative about the Soviet Union (alternative to the dominant narrative). The authors reflect on the specificity of the filmmakers' critical attitude towards the previous system. The story of the break-up of the Soviet Union turns to be a story of the great catastrophe – the tragedy of the whole society, abandoned by hypocritical intelligentsia and deceived by political elites. Rosyjskie kino rozpaduTekst podejmuje problematykę rosyjskiego kina rozliczeniowego po 1989 roku – słabo widocznego nurtu próbującego stworzyć zręby nowej narracji o Związku Radzieckim, która mogłaby stanowić alternatywę wobec narracji dominującej. Stanowi próbę namysłu nad specyfiką krytyki poprzedniego systemu przeprowadzaną przez twórców tego nurtu. Opowieść o rozpadzie Związku Radzieckiego okazuje się tu opowieścią o wielkiej katastrofie – tragedii całego społeczeństwa, opuszczonego przez obłudną inteligencję i oszukanego przez elity polityczne.