Modern Dünya sisteminde sermaye birikimi ve İran'ın enerji politikaları ; Capital accumulation in the modern world system and Iran's energy politics
İran'ın enerji politikaları ile uluslararası sermaye birikimi arasındaki diyalektik ilişkiyi konu edinen bu çalışma, İran'ın petrol ve doğalgaz arz stratejilerini, ticaret politikasını ve nükleer enerji faaliyetlerini değerlendirmektedir. Bu çerçevede uluslararası sermaye hareketleri ve bu hareketlerin İran enerji politikaları açısından sonuçları, sermaye birikimine dayalı kapitalist dünya sistemine ve merkez-çevre ilişkilerine odaklanan Dünya Sistemleri Kuramı kapsamında açıklanmaya çalışılacaktır. Enerji, kapitalist sermaye birikiminin belirlenmesinde etkin bir araç olarak değerlendirildiğinde İran'ın, merkezin çıkarlarına doğrudan hizmet etmeyen enerji politikaları, kapitalizmin kar arttırmayı hedefleyen yapısı nedeniyle çıkarları birbiriyle çatışan aktörler açısından farklı sonuçlar doğurmaktadır. Bu farklı sonuçlar, sermaye birikiminin denetimi çerçevesinde devletlerin İran'a yönelik tutumlarının da farklı olmasına sebep olmaktadır. İran enerji sektörü, merkez devletlerden özellikle ABD'nin İran'a yönelik yaptırım ve ambargo gibi tutumlarından olumsuz etkilenebilmektedir. Uluslararası sermaye birikimini denetleme amacındaki aktörler arasındaki çıkar çatışmalarının İran enerji sektörünün kalkınmasını tetikleyen bir ortam oluşturduğu ve günümüzde enerjinin uluslararası sermaye birikimi açısından öneminin giderek arttığı dikkate alındığında, İran enerji politikalarının uluslararası sermaye birikimini etkileyebilme potansiyeli olduğu görülmektedir. ; This paper focuses on the dialectical relationship between Iran's energy politics and international capital accumulation and will evaluate Iran's oil and gas supply strategies, trade policies and nuclear energy activities. In this context, the necessity of analyzing the results of the relationship between international capital flows and Iran's energy politics is one of the main reasons for the need of evaluating these subjects through the World Systems Theory which focuses on core-periphery relations and capitalist world economy based on capital accumulation. When energy is evaluated as an efficient tool for determining capital accumulation in which Iran's energy policies are not directly contributing to the interests of the center, as a result of conflicting interests of the actors different outcomes emerge due to the profit maximizing structure of the capitalism. In the framework of the control of capital accumulation, these different outcomes also result in the emergence of distinct attitudes of states towards Iran. In fact, Iran's energy sector could be adversely affected by those core states' – particularly the USA's – sanctions and embargoes. However, the conflicts of interest among actors, who are aiming to control the international capital accumulation, trigger the further development of Iran's energy sector. Within the scope of the growing importance of energy in determining the international capital accumulation, the potential of Iran's energy politics and its impact on the international capital accumulation will be shown in this paper.