Sytuacja polityczno-wojskowa w Europie w ostatnim etapie II wojny światowej / Henryk Stańczyk -- Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie w końcowym etapie II wojny światowej / Józef Smoliński -- Sojusznicy zachodni wobec Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po zakończeniu wojny : rozwiązanie PSZ / Tadeusz Panecki -- Powojenny dylemat żołnierzy : pozostanie na emigracji czy powrót do kraju? / Monika Sikora -- Koncepcje odtwarzania PSZ na Zachodzie oraz antywności wojskowej / Józef Smoliński -- Zwycięstwa mierzone ofiarą : polskie cmentarze wojenne poza krajem / Jakub Żak -- Diaspora polska po II wojnie światowej / Paweł Gotowiecki
After the death of Josip Broz Tito, national, religious and economic problems of Yugoslavia led to the collapse of the state. Its beginning was given by the 1989 constitutional amendments which strenghtened Serbia and limited the autonomy of Kosovo and Vojvodina, causing annoyance of Slovenia and Croatia. Despite objection of its neighbours, Slovenia declared its independence already on December 26th, 1990. Attainment of independence by Croatia, declared on June 25th, 1991, was accompanied by many difficult challenges and by determined domestic and international counteractions. Federal authorities launched a military operation, taking control of a considerable area of Croatia. United Nations Security Council took necessary steps to keep peace and safety in Yugoslavia but unsatisfactory progress in negotiations and determined actions of the conflicted parties paralyzed effectively the UN forces, especially until 1996. The situation was even more difficult in Bosnia-Herzegovina, inhabited by the Bosnian Muslims, Serbs and Croats. Here, the concept of independence matured more slowly and the conflict between Bosnian Serbs, Bosnian Muslims and Bosnian Croats was growing very fast. In May 1992, as a result of the fighting, most of the UN observers had to withdrawn to the security zone in Croatia. The conflicted parties were more and more agressive and didn't comply with UN Security Council resolutions. In the beginning of 1994 the UN actions in Bosnia were decisively supported by NATO. The Serbs took UN hostages. Intense fights, continued until the end of 1995, showed the weakness of the UN security and peace system. The situation in Macedonia and Kosovo developed more favourably, even though the UN was forced to deply the "blue helmets". On March 31st, 1995, preventive forces were formed in Macedonia and on July 6th, 1998, in Kosovo, the Diplomatic Observer Mission, supported by UN, OSCE, UE and NATO, was established. Those actions influenced combating the situation in the Balkans, even if it is still unstable, especially in Kosovo and in Macedonia ; Problemy narodowościowe, religijne i gospodarcze Jugosławii doprowadziły, po śmierci Josipa Broz-Tity, do rozpadu państwa. Jego początek dały zmiany konstytucyjne w 1989 roku, wzmacniające Serbię, a ograniczające autonomię Kosowa i Wojwodiny, co wywołało niezadowolenie Słowenii i Chorwacji. Pomimo sprzeciwu sąsiadów, Słowenia już 26 grudnia 1990 roku ogłosiła niepodległość. Uzyskaniu niepodległości przez Chorwację, ogłoszonej 25 czerwca 1991 roku, towarzyszyło wiele trudnych wyzwań i zdecydowanych przeciwdziałań wewnętrznych, jak i sąsiedzkich. Władze federalne wszczęły operację wojskową, opanowując znaczne obszary Chorwacji. Dla utrzymania pokoju i bezpieczeństwa w Jugosławii Rada Bezpieczeństwa ONZ podjęła niezbędne kroki, ale niezadowalający postęp w negocjacjach i zdecydowane działania zwaśnionych stron, skutecznie paraliżował siły ONZ, zwłaszcza do 1996 roku. Jeszcze trudniejsza była sytuacja w Bośni-Hercegowinie, którą zamieszkiwali bośniaccy muzułmanie, Serbowie i Chorwaci. Tu myśl niepodległościowa dojrzewała nieco wolniej, a konflikt między bośniackimi Serbami a bośniackimi muzułmanami i bośniackimi Chorwatami szybko narastał. W maju 1992 roku, w wyniku walk, większość obserwatorów ONZ musiała wycofać się do stref bezpieczeństwa w Chorwacji. Strony konfliktu wykazywały rosnącą agresję, nie przestrzegając rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ. Działania ONZ w Bośni były zdecydowanie wsparte przez NATO z początkiem 1994 roku. Serbowie brali zakładników ONZ. Intensywne walki trwające do końca 1995 roku wykazały słabość ONZ-owskiego systemu bezpieczeństwa i pokoju. Korzystniej rozwijała się sytuacja w Macedonii i Kosowie, choć i tu ONZ zmuszona była rozmieścić "błękitne hełmy". 31 marca 1995 roku ustanowiono siły zapobiegawcze w Macedonii, a w Kosowie od 6 lipca 1998 roku działała międzynarodowa Dyplomatyczna Misja Obserwatorów, wspierana przez ONZ, OBWE, UE i NATO. Działania te wpłynęły na normowanie sytuacji na Bałkanach, choć w dalszym ciągu występuje niestabilność, zwłaszcza w Kosowie i Macedonii