Suchergebnisse

Celem artykułu było przeprowadzenie pogłębionej refleksji nad stosunkiem afgańskich talibów do kwestii dziedzictwa kulturowego i dóbr kultury. Wiele wydarzeń, przede wszystkim spektakularne zniszczenie posągów Buddy w Dolinie Bamiyan, w 2001 r., doczekało się stereotypowych interpretacji opartych przede wszystkim na argumentacji religijnej. Autor starał się ukazać bardziej złożoną genezę aktu kulturowego barbarzyństwa, jakim niewątpliwie była destrukcja zabytków z Bamiyan. Motywacja wynikająca z fundamentalistycznej interpretacji Islamu, jest bowiem tylko jednym z czynników, które doprowadziły do zniszczenia posagów. Należy uwzględnić również perspektywę polityczną, etniczną, kwestie polityki pamięci i wiele innych. Na ile był to akt destrukcji i to, co nastąpiło w okresie następnego ćwierćwiecza jedynie przejawem barbarzyńskiego fanatyzmu, na ile zaś zawierał w sobie element pragmatyzmu? Autor stara się przybliżyć do odpowiedzi na te nieoczywiste pytania.

The events that took place in Poland in 1988–1989 established a transformation model of which various elements tended to be replicated in other countries of the Soviet Bloc. Nevertheless, certain elements of the Polish transformation model were specific and unique, having sprouted from a specific historical context. The author of the paper proposes that the triad formed by "the authorities, the opposition and the Church" be considered a uniquely Polish aspect of the political and social transformation that took place after August 1980. The goal of this paper is to present this transformation with respect to each of the above three actors. An analysis of their concepts and actions leads to the conclusion that Poland should be considered an exceptional model of transformation in Central and Eastern Europe. The Polish transformation model featured a key and unique element, the Catholic Church – an institution that played a considerable role in making the 1988–1989 transformation non-confrontational.

The events that took place in Poland in 1988–1989 established a transformation model of which various elements tended to be replicated in other countries of the Soviet Bloc. Nevertheless, certain elements of the Polish transformation model were specific and unique, having sprouted from a specific historical context. The author of the paper proposes that the triad formed by "the authorities, the opposition and the Church" be considered a uniquely Polish aspect of the political and social transformation that took place after August 1980. The goal of this paper is to present this transformation with respect to each of the above three actors. An analysis of their concepts and actions leads to the conclusion that Poland should be considered an exceptional model of transformation in Central and Eastern Europe. The Polish transformation model featured a key and unique element, the Catholic Church – an institution that played a considerable role in making the 1988–1989 transformation non-confrontational. ; Wydarzenia, które miały miejsce w Polsce w latach 1988–1989, stworzyły model transformacji, którego różne elementy były zazwyczaj powielane w innych krajach bloku sowieckiego. Niektóre elementy polskiego modelu transformacji były jednak specyficzne i niepowtarzalne, wyrastały z określonego kontekstu historycznego. Autor artykułu proponuje, aby triada utworzona przez "władzę, opozycję i Kościół" została uznana za wyjątkowo polski aspekt transformacji polityczno-społecznej, która miała miejsce po sierpniu 1980 roku. Celem artykułu jest przedstawienie tej trans formacji w odniesieniu do każdego z powyższych trzech aktorów. Analiza ich koncepcji i działań prowadzi do wniosku, że Polska powinna być uznana za wyjątkowy model transformacji w Europie Środkowo-Wschodniej. W polskim modelu transformacji znalazł się kluczowy i niepowtarzalny element, jakim jest Kościół katolicki – instytucja, która odegrała znaczącą rolę w uczynieniu transformacji 1988–1989 niekonfrontacyjną.

The events that took place in Poland in 1988–1989 established a transformation model of which various elements tended to be replicated in other countries of the Soviet Bloc. Nevertheless, certain elements of the Polish transformation model were specific and unique, having sprouted from a specific historical context. The author of the paper proposes that the triad formed by "the authorities, the opposition and the Church" be considered a uniquely Polish aspect of the political and social transformation that took place after August 1980. The goal of this paper is to present this transformation with respect to each of the above three actors. An analysis of their concepts and actions leads to the conclusion that Poland should be considered an exceptional model of transformation in Central and Eastern Europe. The Polish transformation model featured a key and unique element, the Catholic Church – an institution that played a considerable role in making the 1988–1989 transformation non-confrontational. ; Wydarzenia, które miały miejsce w Polsce w latach 1988–1989, stworzyły model transformacji, którego różne elementy były zazwyczaj powielane w innych krajach bloku sowieckiego. Niektóre elementy polskiego modelu transformacji były jednak specyficzne i niepowtarzalne, wyrastały z określonego kontekstu historycznego. Autor artykułu proponuje, aby triada utworzona przez "władzę, opozycję i Kościół" została uznana za wyjątkowo polski aspekt transformacji polityczno-społecznej, która miała miejsce po sierpniu 1980 roku. Celem artykułu jest przedstawienie tej trans formacji w odniesieniu do każdego z powyższych trzech aktorów. Analiza ich koncepcji i działań prowadzi do wniosku, że Polska powinna być uznana za wyjątkowy model transformacji w Europie Środkowo-Wschodniej. W polskim modelu transformacji znalazł się kluczowy i niepowtarzalny element, jakim jest Kościół katolicki – instytucja, która odegrała znaczącą rolę w uczynieniu transformacji 1988–1989 niekonfrontacyjną.

Niemieckie zainteresowanie polskim nacjonalizmem było w latach trzydziestych niewielkie. Więcej miejsca i uwagi poświęcały mu jedynie czasopisma i wydawnictwa zajmujące się szczególnie problematyką wschodnioeuropejską. Niemal całkowicie pomijały oficjalne źródła NSDAP. Problem relacji między polskim nacjonalizmem a faszyzmem i narodowym socjalizmem stał się przedmiotem refleksji naukowej. Niestety jak dotąd nie dokonano podobnej analizy biorąc jako punkt wyjścia Niemcy ówczesnej epoki. Warto zadać pytanie, czy również tam, w publicystyce, w publikacjach naukowych, rozwój polskiego nacjonalizmu wzbudzał zainteresowanie? Jak postrzegali swych polskich ideowych pobratymców zwolennicy ruchu nazistowskiego, jak odnosili się do nich publicyści i naukowcy proweniencji nienazistowskiej? Zadaniem niniejszego tekstu jest próba takiego uzupełnienia stanu badań nad dziejami wzajemnych odniesień nacjonalizmów w Polsce i Niemczech.

The paper attempts to present the leading objectives and motives of the 'Church's policy of memory' before and after 1989. The author states that, like many other institutions of public life, the Catholic Church implements its own policy to shape the collective memory of Poles, both in terms of legitimization and content. At the time of the Polish People's Republic, the first and foremost objective of the 'Church's memory policy' was to counteract the activities of the communist authorities, which were carrying out a project to restrict the Church's influence to the narrowly understood field of the priesthood and which ultimately aimed at the atheization of Polish society. The emphasis on the historical symbiosis of Polishness and Catholicism served the purpose of defending the traditional form of Polish religiousness and providing the Church with social support in the struggle to maintain the public dimension of its influence. Despite the change in language, the present objective of the Church's historical narration appears similar: to oppose these aspects of secularization trends that drive the Church away from public space and so intensifying the phenomenon of the privatization of faith. Whether in the past or present, the Church's vision of the past is to secure its own stability as an institution and retain the role of a significant factor contributing to the national and state conscience of Poles.

Kościół katolicki jest w dzisiejszej Polsce jednym z ważniejszych podmiotów polityki pamięci. Jest ona definiowana jako działania na rzecz ukształtowania pamięci zbiorowej społeczeństwa poprzez ustanowienie dominującego tonu w publicznym dyskursie o przeszłości. Zdobycie uprzywilejowanej pozycji w walce o kształt tej pamięci stało się przejawem nie tylko ambicji rozmaitych instytucji i środowisk, ale również wyrazem realistycznego przeświadczenia, które każe w przeszłości, a raczej w jej ocenie i interpretacji, szukać drogi do legitymizacji swej aktualnej roli publicznej. Kształtowanie pożądanego obrazu przeszłości związane jest z realizacją wielu celów instytucjonalnego Kościoła. Są wśród nich: dążenie do zachowania istotnego miejsca w życiu publicznym i pozostanie liczącym się uczestnikiem publicznej debaty. Dlatego obok pozostałych uczestników życia publicznego wypracował on własną wersję "polityki pamięci" i stara się poprzez nią wpłynąć na kształt pamięci zbiorowej Polaków. Była ona uprawiana przez Kościół już w okresie PRL a momentem, w którym można było obserwować szczególny zbieg jej wątków były obchody Milenium chrztu Polski w 1966 r. Artykuł jest próbą odtworzenia kościelnej wizji tysiąclecia, zarysowania głównych wątków, które pojawiają się w milenijnych dokumentach i wystąpieniach hierarchów oraz rekonstrukcji ówczesnego kościelnego programu prezentowania przeszłości, i celów, jakie miały być za jego pośrednictwem realizowane. Autor podkreśla, iż główny cel "kościelnej polityki pamięci" okresu milenijnego miał raczej charakter defensywny i był reakcją na świadomą oraz zaplanowaną politykę wypierania Kościoła ze sfery publicznej, bronił on w ten sposób swej roli, jako instytucji kształtującej tożsamość narodową i system wartości Polaków. Milenijna strategia Kościoła była też próbą utrzymania realnej pozycji Kościoła dzięki wzmocnieniu tradycyjnej formy polskiej religijności: ludowej, masowej, odwołującej się do utożsamienia polskości i katolicyzmu. Wobec takich celów przeszłość stała się przedmiotem instrumentalizacji przez obie strony ówczesnego ideowo-politycznego sporu, kościelną i państwową. Czyniono tak poprzez odpowiednią ekspozycję różnych wydarzeń z przeszłości, niekiedy zaś przez nadawanie im odmiennych interpretacji. Kościół był w tym sporze stroną dysponującą większą wiarygodnością, aniżeli władze komunistyczne, które dopiero w latach sześćdziesiątych uczyniły pozytywne odwołania do tysiącletniej tradycji polskiej państwowości częścią swej strategii legitymizacyjnej. ; Kościół katolicki jest w dzisiejszej Polsce jednym z ważniejszych podmiotów polityki pamięci. Jest ona definiowana jako działania na rzecz ukształtowania pamięci zbiorowej społeczeństwa poprzez ustanowienie dominującego tonu w publicznym dyskursie o przeszłości. Zdobycie uprzywilejowanej pozycji w walce o kształt tej pamięci stało się przejawem nie tylko ambicji rozmaitych instytucji i środowisk, ale również wyrazem realistycznego przeświadczenia, które każe w przeszłości, a raczej w jej ocenie i interpretacji, szukać drogi do legitymizacji swej aktualnej roli publicznej. Kształtowanie pożądanego obrazu przeszłości związane jest z realizacją wielu celów instytucjonalnego Kościoła. Są wśród nich: dążenie do zachowania istotnego miejsca w życiu publicznym i pozostanie liczącym się uczestnikiem publicznej debaty. Dlatego obok pozostałych uczestników życia publicznego wypracował on własną wersję "polityki pamięci" i stara się poprzez nią wpłynąć na kształt pamięci zbiorowej Polaków. Była ona uprawiana przez Kościół już w okresie PRL a momentem, w którym można było obserwować szczególny zbieg jej wątków były obchody Milenium chrztu Polski w 1966 r. Artykuł jest próbą odtworzenia kościelnej wizji tysiąclecia, zarysowania głównych wątków, które pojawiają się w milenijnych dokumentach i wystąpieniach hierarchów oraz rekonstrukcji ówczesnego kościelnego programu prezentowania przeszłości, i celów, jakie miały być za jego pośrednictwem realizowane. Autor podkreśla, iż główny cel "kościelnej polityki pamięci" okresu milenijnego miał raczej charakter defensywny i był reakcją na świadomą oraz zaplanowaną politykę wypierania Kościoła ze sfery publicznej, bronił on w ten sposób swej roli, jako instytucji kształtującej tożsamość narodową i system wartości Polaków. Milenijna strategia Kościoła była też próbą utrzymania realnej pozycji Kościoła dzięki wzmocnieniu tradycyjnej formy polskiej religijności: ludowej, masowej, odwołującej się do utożsamienia polskości i katolicyzmu. Wobec takich celów przeszłość stała się przedmiotem instrumentalizacji przez obie strony ówczesnego ideowo-politycznego sporu, kościelną i państwową. Czyniono tak poprzez odpowiednią ekspozycję różnych wydarzeń z przeszłości, niekiedy zaś przez nadawanie im odmiennych interpretacji. Kościół był w tym sporze stroną dysponującą większą wiarygodnością, aniżeli władze komunistyczne, które dopiero w latach sześćdziesiątych uczyniły pozytywne odwołania do tysiącletniej tradycji polskiej państwowości częścią swej strategii legitymizacyjnej.

Kościół katolicki jest w dzisiejszej Polsce jednym z ważniejszych podmiotów polityki pamięci. Jest ona definiowana jako działania na rzecz ukształtowania pamięci zbiorowej społeczeństwa poprzez ustanowienie dominującego tonu w publicznym dyskursie o przeszłości. Zdobycie uprzywilejowanej pozycji w walce o kształt tej pamięci stało się przejawem nie tylko ambicji rozmaitych instytucji i środowisk, ale również wyrazem realistycznego przeświadczenia, które każe w przeszłości, a raczej w jej ocenie i interpretacji, szukać drogi do legitymizacji swej aktualnej roli publicznej. Kształtowanie pożądanego obrazu przeszłości związane jest z realizacją wielu celów instytucjonalnego Kościoła. Są wśród nich: dążenie do zachowania istotnego miejsca w życiu publicznym i pozostanie liczącym się uczestnikiem publicznej debaty. Dlatego obok pozostałych uczestników życia publicznego wypracował on własną wersję "polityki pamięci" i stara się poprzez nią wpłynąć na kształt pamięci zbiorowej Polaków. Była ona uprawiana przez Kościół już w okresie PRL a momentem, w którym można było obserwować szczególny zbieg jej wątków były obchody Milenium chrztu Polski w 1966 r. Artykuł jest próbą odtworzenia kościelnej wizji tysiąclecia, zarysowania głównych wątków, które pojawiają się w milenijnych dokumentach i wystąpieniach hierarchów oraz rekonstrukcji ówczesnego kościelnego programu prezentowania przeszłości, i celów, jakie miały być za jego pośrednictwem realizowane. Autor podkreśla, iż główny cel "kościelnej polityki pamięci" okresu milenijnego miał raczej charakter defensywny i był reakcją na świadomą oraz zaplanowaną politykę wypierania Kocioła ze sfery publicznej, bronił on w ten sposób swej roli, jako instytucji kształtującej tożsamość narodową i system wartości Polaków. Milenijna strategia Kościoła była też próbą utrzymania realnej pozycji Kocioła dzięki wzmocnieniu tradycyjnej formy polskiej religijności: ludowej, masowej, odwołującej się do utożsamienia polskości i katolicyzmu. Wobec takich celów przeszłość stała się przedmiotem instrumentalizacji przez obie strony ówczesnego ideowo-politycznego sporu, kościelną i państwową. Czyniono tak poprzez odpowiednią ekspozycję różnych wydarzeń z przeszłości, niekiedy zaś przez nadawanie im odmiennych interpretacji. Kościół był w tym sporze stroną dysponującą większą wiarygodnością, aniżeli władze komunistyczne, które dopiero w latach sześćdziesiątych uczyniły pozytywne odwołania do tysiącletniej tradycji polskiej państwowości częścią swej strategii legitymizacyjnej.

The paper tries to sum up the celebrations to commemorate the twentieth anniversary of the Third Republic in 1989 and to present them in the context of the 'remembrance policy',meaning the endeavors various circles are engaged in to shape Polish society's collective memory. The authors analyze the celebrations in terms of several selected aspects. The first one concerns the academic field: conferences, seminars and resulting publications. Another aspect refers to the official celebrations organized by state institutions. The third is about the response and debates taking place in newspapers at that time. The review of different ways of commemorating the anniversary results in the conclusion that they were all strongly politicized and used for the purposes of the current political struggle. This was particularly clear during the official celebrations, divided into those organized by the government and president respectively, yet even the events organized under academic auspices were not free from political manipulation. Therefore, the celebrations corroborated the fact that 1989 has not strongly registered in Poles' awareness as a generational experience that positively organizes the collective memory; the celebrations did not stimulate a nationwide reflection on the achievements of the era commenced with the events of 1989. They did not make a contribution to creating in the collective memory a 'national consensus of pride' at the regained statehood reminiscent of that of the Second Republic.