The process of restoring a democratic judiciary in the countries of Central and Eastern Europe has proved to be an extremely difficult and lengthy one. An important role in the process of searching for these solutions and "discovering" European standards has been played by the Venice Commission from the very beginning of its existence. It should also be noted that the legal standards concerning the judiciary in the area of the Council of Europe were significantly convergent with the standards formulated by the European Union, as demonstrated by the subsequent EU adhesion processes. ; Nie ulega wątpliwości, że proces przywracania demokratycznego sądownictwa w państwach Europy Środkowej i Wschodniej okazał się procesem niezwykle trudnym i długotrwałym. Istotną rolę w procesie poszukiwania tych rozwiązań i "odkrywania" standardów europejskich odgrywała od samego początku swojego istnienia Komisja Wenecka. Zaznaczyć też należy, że standardy prawne dotyczące sądownictwa w obszarze Rady Europy były w istotny sposób zbieżne ze standardami formułowanymi przez Unię Europejską, co wykazały późniejsze procesy adhezyjne do UE.
The process of restoring a democratic judiciary in the countries of Central and Eastern Europe has proved to be an extremely difficult and lengthy one. An important role in the process of searching for these solutions and "discovering" European standards has been played by the Venice Commission from the very beginning of its existence. It should also be noted that the legal standards concerning the judiciary in the area of the Council of Europe were significantly convergent with the standards formulated by the European Union, as demonstrated by the subsequent EU adhesion processes. ; Nie ulega wątpliwości, że proces przywracania demokratycznego sądownictwa w państwach Europy Środkowej i Wschodniej okazał się procesem niezwykle trudnym i długotrwałym. Istotną rolę w procesie poszukiwania tych rozwiązań i "odkrywania" standardów europejskich odgrywała od samego początku swojego istnienia Komisja Wenecka. Zaznaczyć też należy, że standardy prawne dotyczące sądownictwa w obszarze Rady Europy były w istotny sposób zbieżne ze standardami formułowanymi przez Unię Europejską, co wykazały późniejsze procesy adhezyjne do UE.
Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie poszukiwań aksjologicznych w okresie prac na konstytucją polską w początkach transformacji. Jedną z zasadniczych dyskusji na początkowym etapie prac nad konstytucją była dyskusja przybierająca niejednokrotnie formę sporu o wartości, a jednym z jej elementów były problemy dotyczące zależności ius i lex. W tym kontekście poszukiwano i odwoływano się do europejskiego dziedzictwa prawnego, do takich pojęć, jak tożsamość europejska, wspólne europejskie dziedzictwo prawne. Głównym zatem wyzwaniem dla wszystkich państw postsocjalistycznych stała się potrzeba "odkodowania", przybliżania pojęcia "wspólne dziedzictwo prawne", co stało się swoistym mitem założycielskim w nowych demokracjach Europy Środkowej. W tym kontekście niezwykle ważną rolę odgrywała Komisja Wenecka (utworzona w 1990 r.), która pomagała państwom odkrywać to, co wyrastając ze wspólnej europejskiej tradycji prawnej, stawało się europejskim standardem, a więc wzorcem dla podejmowanych konkretnych rozwiązań prawnych. W sferze zatem kategorii ogólnej tzw. standard europejski postrzegany był jako wartość centralna, a odwoływanie się do niego było ważnym weryfikatorem w procesie dokonywania zmian w wewnętrznym systemie prawnym, a zwłaszcza w procesie zmian konstytucji, zwłaszcza w takich kwestiach, jak zasada państwa prawnego, podział władz, niezależność sądownictwa czy sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Pomimo sporów dotyczących konkretnych regulacji ustrojowych istniała zgoda co do tego, że zasady odwołujące się do "aksjologii" poprzedniego systemy nie mogły pretendować do bycia elementem europejskiego dziedzictwa prawnego i tym samym nie mogły stanowić podstawy dla tworzenia nowej konstytucji polskiej. ; The aim of this paper is to present axiological rsearches that were going on during the work on the Polish Constitution in the early years of transformation. One of the fundamental discussions at the initial stage of the work on the Constitution was a discussion that often took the form of a ...
The debate on the Constitutional Tribunal in Poland that has been going on in recent months concerns one of the principal foundations of a state governed by the rule of law: the place of the constitution in the system of sources of law and the related role of the constitutional judiciary in a political regime founded on the separation of powers. Throughout recurrent discussions in Poland since 1989 the axiom of the role of the constitution and the autonomy of the court adjudicating on the compliance of laws with the constitution, which is an element of the European and democratic constitutional tradition, has always remained intact. The current political debate would appear to undermine this axiom today.The constitutional judiciary is an important foundation of democracy; consequently the concern of European institutions about changes implemented in this area in any European state is not surprising.The European Union Commission, commonly referred to as the Venice Commission, plays a special role here. This role may be described as that of a specific body giving legal advice on matters of public law. The Commission acts at the request of an interested state or other European body. In its opinions it indicates certain substantive issues that are essential for ensuring the autonomy and impartiality of constitutional courts. Although the opinions of the Venice Commission are not binding, the soft law that the Commission makes is relevant not only for its member states but also for other states which work with it and which wish to be perceived as members of a community of states sharing ideals of human rights, democracy and the rule of law as set out by the Venice Commission. As a reputation-enhancing community, the Venice Commission provides an opportunity for states to participate in the preparation of these standards, at the same time treat the recommendations of the Commission as part of their sovereign responsibility for the shape of their legal system. ; Debata, jaka toczy się od kilku miesiącu wokół Trybunału Konstytucyjnego, dotyczy jednego z zasadniczych fundamentów państwa prawa, jakim jest miejsce konstytucji w systemie źródeł prawa i związana z tym rola sądownictwa konstytucyjnego w systemie ustrojowym opartym na podziale władz. W toku wielu dyskusji ustrojowych, jakie toczyły się w naszym państwie od 1989 r., aksjomat dotyczący roli konstytucji i autonomii sądu oceniającego zgodność prawa z konstytucją, jako należący do europejskiej i demokratycznej tradycji konstytucyjnej, był nietknięty. Trwająca debata polityczna wydaje się ten aksjomat podważać.Skoro mamy do czynienia z tak ważnym fundamentem demokracji, jakim jest sądownictwo konstytucyjne, trudno się dziwić zainteresowaniu instytucji europejskich zmianami dokonywanymi w tym obszarze w jakimkolwiek państwie europejskim.Szczególną rolę w tym obszarze pełni Komisja Rady Europy nazywana potocznie Komisją Wenecką. Można ją określić jako swoisty organ udzielający doradztwa prawnego państwom z zakresu prawa publicznego. Działa na wniosek danego państwa albo organów europejskich. Komisja wskazuje w swoich opiniach na cały szereg merytorycznych kwestii istotnych dla zapewnienie autonomii i bezstronności sądów konstytucyjnych. Opinie Komisji nie mają charakteru wiążącego. Mimo niewiążącego charakteru, tworzone przez Komisję wenecką soft law jest istotne nie tylko dla państw będących jej członkami, ale także dla państw współpracujących z Komisją. Państwa te bowiem chcą być postrzegane jako należące do wspólnoty państw przywiązanej do idei praw człowieka, demokracji i rule of law w granicach nakreślonych przez Komisję Wenecką. Jako reputation-enhancing community, Komisja Wenecka stwarza państwom możliwość współudziału w przygotowywaniu tych standardów, a zarazem traktowania rekomendacji Komisji jako części swojej suwerennej odpowiedzialności za kształt system prawnego.
La Commissione di Venezia ha adottato il presente rapporto alla 70° Sessione Plenaria (Venezia, 16-17 March 2007) come contributo all'elaborazione del parere n. 10 del Consultative Council of European Judges (CCJE – Consiglio consultivo dei giudici europei) sulla struttura e sul ruolo delle corti giudiziarie, come previsto dal Terms of Reference del CCJE per il 2007 (CCJE (2007), 2, punto 4.i), che impone al CCJE di consultarsi per questo parere con la Commissione di Venezia.La Commissione ha presentato il suo rapporto agli incontri delWorking Party della CCJE (CCJE-GT) a Roma (28-29 marzo 2007) e a Graz (25-26 giugno 2007).
